WYROK UZASADNIENIE - Sąd Okręgowy w Kaliszu

Sygn. akt V Ua 28/13
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 13 czerwca 2013 r.
Sąd Okręgowy w Kaliszu V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
w składzie:
Przewodniczący:
SSO Anna Miniecka (spr.)
Sędziowie:
SSO Ewa Nowakowska
SSO Romuald Kompanowski
Protokolant:
st.sekr.sądowy Anna Werner-Dudek
po rozpoznaniu w dniu 13 czerwca 2013 r. w Kaliszu
apelacji wnioskodawcy M. S.
od wyroku Sądu Rejonowego w Kaliszu IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
z dnia 25 marca 2013 r. sygn. akt IV U 439/12
w sprawie z wniosku M. S.
przeciwko Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego Placówka Terenowa w O.
o jednorazowe odszkodowanie
1. Zmienia zaskarżony wyrok i poprzedzającą go decyzję Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia
Społecznego znak (...) z dnia 20 listopada 2012 r. i ustala, iż odwołująca M. S.w dniu 17 września
2012 r. uległa wypadkowi przy pracy rolniczej.
2. Sprawę w przedmiocie jednorazowego odszkodowania przekazuje do rozpoznania Prezesowi
Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego.
UZASADNIENIE
Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, Oddział Regionalny w O., na mocy decyzji z dnia 20 listopada
2012 r. odmówił M. S.prawa do jednorazowego odszkodowania z tytułu wypadku przy pracy rolniczej. W uzasadnieniu
decyzji podniósł, iż zdarzenie jakiemu uległa M. S.w dniu 17 września 2012 r. nie jest wypadkiem przy pracy rolniczej,
gdyż zostało wywołane przyczyną wewnętrzną – schorzeniem organizmu.
Odwołanie od powyższej decyzji złożyła M. S. podając, iż nie zgadza się z decyzją i domagając się rozpoznania sprawy
przez sąd. W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania podnosząc, że do zdarzenia w
dniu 17 września 2012 r. doszło bez zaistnienia nagłej przyczyny zewnętrznej i dlatego odmówiono odwołującej prawa
do jednorazowego odszkodowania.
Wyrokiem z dnia 25 marca 2013 r. Sąd Rejonowy, Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Kaliszu oddalił odwołanie.
Powyższe rozstrzygniecie oparte zostało na następujących ustaleniach faktycznych:
Odwołująca M. S. jest 54 letnim rolnikiem. W czerwcu 2011 roku odwołująca doznała stłuczenia móżdżku, złamania
kości potylicznej, urazu kręgosłupa szyjnego i wstrząśnienia mózgu w następstwie upadku ze schodów. Zdarzenie
zostało zgłoszone jako wypadek przy pracy. KRUS odmówił uznania zdarzenia za wypadek przy pracy. Stanowisko to
zostało następnie podtrzymane przez Sąd.
W dniu 17.09.2012 r. odwołująca w godzinach południowych kopała ręcznie ziemniaki. Po ukopaniu połowy
plastykowego wiaderka zakończyła tę czynność i udała się pieszo do miejsca zamieszkania. W drodze do domu
doznała zawrotów głowy, co zdaniem zainteresowanej jest następstwem zdarzenia z czerwca 2011 roku. Odwołująca
straciła równowagę i upadła upuszczając wiaderko, które uderzyło ją w nogę konkretnie w stopę. W dniu następnym
odwołująca udała się do lekarza. Podejrzewano złamanie kości śródstopia ale ostatecznie stwierdzono stłuczenie
i krwiak. W dniu 02.10.2012 r. odwołująca zgłosiła zdarzenie jako wypadek przy pracy rolniczej. Decyzją z dnia
20.11.2012 Prezes KRUS odmówił prawa do jednorazowego odszkodowania z uwagi na brak przyczyny zewnętrznej
przy ustalaniu wypadku przy pracy rolniczej.
Powyższy stan faktyczny Sąd I instancji uznał za bezsporny i ustalony na podstawie akt rentowych KRUS. W aktach
tych znajdują się zeznania odwołującej opisujące zdarzenie z dnia 17.09.2012 r., która swe zeznania podpisała jako
zgodne z prawdą. Odwołująca nie zakwestionowała opisu zdarzenia i nie złożyła żadnych wniosków dowodowych. Nie
usprawiedliwiła także swej nieobecności na rozprawie. Sąd uznał więc, że do zdarzenia doszło w sposób opisany w
protokole wypadkowym. Sąd Rejonowy podzielił stanowisko KRUS, że nie doszło do wypadku przy pracy rolniczej na
skutek braku przyczyny zewnętrznej ponieważ, zgodnie z art. 11 ustawy z dnia 20.12.1990 o ubezpieczeniu społecznym
rolników (Dz. U. 2008,50,291 ze zm.), za wypadek przy pracy rolniczej uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną
zewnętrzną, które nastąpiło w związku z wykonywaniem czynności związanych z prowadzeniem działalności rolniczej.
Według oświadczenia odwołującej przyczyną urazu nogi był upadek spowodowany zawrotami w głowie. Zawroty te
są następstwem zdarzenia z czerwca 2011 r., czyli nie przyczyny zewnętrznej lecz spowodowane zostały przyczyną
wewnętrzną tkwiącą w organizmie zainteresowanej (schorzeniem organizmu).
Z uwagi na powyższe zdarzenie nie może być uznane za wypadek przy pracy rolniczej i w związku z tym nie przysługuje
jednorazowe odszkodowanie wypłacane w związku z zaistnieniem wypadku przy pracy. Zatem wydana decyzja jest
w ocenie Sądu Rejonowego zgodna z prawem, a odwołanie podlega oddaleniu na podstawie art. 477
postępowania cywilnego.
14
§ 1 kodeksu
Z powyższym wyrokiem nie zgodziła się odwołująca i w dniu 15 kwietnia 2013 r. złożyła apelację, w której – co
wynika z treści apelacji wnosiła o zmianę wyroku przez przyznanie jej prawa do jednorazowego odszkodowania z
tytułu wypadku przy pracy rolniczej. Podniosła, że nie zgadza się z wyrokiem Sądu Rejonowego, który nie uznał jej
wypadku za wypadek przy pracy rolniczej z racji którego może jej przysługiwać odszkodowanie wypadkowe i wnosiła
o rozpatrzenie jej sprawy przez Sąd Okręgowy. Organ rentowy nie zajął stanowiska w sprawie w związku z apelacją
odwołującej.
Sąd Okręgowy zważył, co następuje:
Apelacja zasługuje na uwzględnienie. W świetle przepisu art. 11 ust. 1 pkt. 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o
ubezpieczeniu społecznym rolników (tekst jednolity Dz. U. z 1998 r., Nr 7, poz. 25 ze zm.) za wypadek przy pracy
rolniczej uznaje się nagłe zdarzenie (1) wywołane przyczyną zewnętrzną (2), które nastąpiło podczas wykonywania
czynności związanych z prowadzeniem działalności rolniczej albo pozostających w związku z wykonywaniem tych
czynności na terenie gospodarstwa rolnego, które ubezpieczony prowadzi, lub w którym stale pracuje, albo na terenie
gospodarstwa domowego bezpośrednio związanego z tym gospodarstwem rolnym (3).
W świetle ustalonych okoliczności faktycznych sprawy nie budzi wątpliwości, że zdarzenie z dnia 17 września 2012
r. spełnia warunki 1 i 3 wypadku przy pracy rolniczej określone w art. 11 ust. 1 pkt. 1 ustawy. Odwołująca urazu
doznała w trakcie wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym, a mianowicie w czasie powrotu z ziemniakami
z pola do domu. Kontrowersje powstają w zakresie wymaganej przyczyny zewnętrznej (warunek 2). Brak jest
ustawowej definicji zewnętrznej przyczyny wypadku. Powszechnie przyjmuje się jednak, że może nią być każdy
czynnik pochodzący spoza organizmu poszkodowanego pracownika czy rolnika, mogący wywołać szkodliwe skutki,
w tym także doprowadzić do pogorszenia się stanu zdrowia chorego pracownika, np. urazy powstałe wskutek
działania maszyn, pojazdów czy innych osób. Czynnikiem zewnętrznym mogącym spowodować wypadek jest także
oddziaływanie takich elementów: jak energia elektryczna, wysoka lub niska temperatura, hałas lub wstrząsy. Ponadto
czynnikiem zewnętrznym może być także działanie sił przyrody. Za przyczynę zewnętrzną uznaje się również
nadmierny wysiłek fizyczny (np. dźwignięcie znacznego ciężaru), powodujący uszkodzenie organu wewnętrznego
pracownika dotkniętego schorzeniem samoistnym, jeżeli przyspieszył on lub pogorszył istniejący stan chorobowy.
Oznacza to, że do uznania danego zdarzenia za wypadek przy pracy niezbędne jest ustalenie, że nastąpił on wskutek
przyczyny zewnętrznej, choćby współdziałały równocześnie przyczyny wewnętrzne, czyli samoistne schorzenia
pracownika (np. choroba serca, czy płuc). Tak też wypowiadał się SN w uchwale (7) z 11.2.1963 r., dodając, że gdy
przyczyny wypadku mają charakter mieszany, do uznania zdarzenia za wypadek „wystarcza, gdy zostanie wykazane, że
bez czynnika zewnętrznego nie doszłoby do szkodliwego skutku”. Wynika to z faktu, że przyczyna zewnętrzna wypadku
nie musi być wyłączną (jedyną) przyczyną wypadku. A zatem do czynników zewnętrznych skutkujących powstaniem
wypadku przy pracy mogą się przyłączać także czynniki tkwiące w organizmie pracownika.
Natomiast nie ma cech wypadku przy pracy nieszczęśliwy wypadek wywołany wyłącznie przyczyną wewnętrzną,
mającą swe źródło w stanie chorobowym poszkodowanego. Tak rozumiana przyczyna zewnętrzna musi pozostawać w
bezpośrednim, adekwatnym związku przyczynowym z nagłym zdarzeniem, które spowodowało doznanie uszczerbku
na zdrowiu.
W niniejszej sprawie odwołująca doznała obrażeń nie na skutek zawrotów głowy i utraty równowagi lecz uderzenia
w stopę upuszczonego wiaderka.
W łańcuchu przyczynowo – skutkowym prowadzącym do wypadku było to ogniwo bezpośrednio poprzedzające
wypadek i skutkujące powstaniem obrażenia. W tej sytuacji to właśnie ta przyczyna podlegała ocenie pod kątem
jej zewnętrzności czy wewnętrzności. Przy takim postawieniu sprawy nie ma wątpliwości, iż uderzenie upadającego
wiaderka to przyczyna zewnętrzna wypadku, w żaden sposób nie dająca się powiązać z właściwościami organizmu
odwołującego.
Natomiast ocena zasłabnięcia odwołującej na skutek zawrotów głowy (jako poprzedzająca przyczynę zewnętrzną
wypadku w postaci uderzenia wiaderka w stopę ) istotna była przy ustalaniu podmiotowych warunków przysługiwania
ochrony poszkodowanemu w wypadku. Stosownie bowiem do art. 10 ust. 2 ustawy o ubezpieczeniu społecznym
rolników jednorazowe odszkodowanie nie przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli:
1) spowodował wypadek umyślnie albo wskutek rażącego niedbalstwa lub
2) będąc w stanie nietrzeźwości lub będąc pod wpływem środków odurzających, substancji psychotropowych lub
innych środków o podobnym działaniu, sam w znacznym stopniu przyczynił się do wypadku.
Wypadek przy pracy rolniczej ma charakter obiektywny, a nie subiektywny. Pojęcie wypadku przy pracy rolniczej nie
jest uzależnione od winy poszkodowanego (wina umyślna, rażące niedbalstwo, niedbalstwo). Wina ma tylko wpływ
na wypłatę świadczeń z tytułu wypadku przy pracy, to jest jednorazowego odszkodowania (art. 10 ust. 2 pkt. 1, 2
ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników). Z poczynionych ustaleń faktycznych nie wynika, by zachwianie się i
utrata równowagi odwołującej spowodowana była w sposób umyślny przez odwołującego lub na skutek jego rażącego
niedbalstwa, w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środków odurzających, substancji psychotropowych lub innych
środków o podobnym działaniu. Odwołująca nie przyczyniła się wiec do wypadku. Z uwagi na powyższe, Sąd na
podstawie art. 386 § 1 k.p.c. orzekł jak w punkcie 1 sentencji wyroku.
Sprawę w przedmiocie jednorazowego odszkodowania, Sąd przekazał do rozpoznania organowi rentowemu jak w
punkcie 2 sentencji wyroku, albowiem organ ten nie poczynił ustaleń co do wysokości uszczerbku na zdrowiu, jakiego
doznała odwołująca w związku z badanym zdarzeniem.