pod redakcją Piotra Wiatrowskiego Pawła Dąbka Kazusy z

Kazusy z prawa
gospodarczego
dla ekonomistów
Kazusy z prawa
gospodarczego
dla ekonomistów
pod redakcją
Piotra Wiatrowskiego
Pawła Dąbka
Paweł Dąbek
Anna Kielijan
Piotr Kukuryk
Jolanta Loranc-Borkowska
Michał Łuc
Urszula Walczak
Piotr Wiatrowski
Warszawa 2010
Wydawca:
Magdalena Górniewicz
Redaktor prowadzący:
Joanna Maź
Opracowanie redakcyjne:
Dominika Domiańska
Sk³ad, ³amanie:
Studio Diament
© Copyright by
Wolters Kluwer Polska Sp. z o.o., 2010
ISBN: 978-83-264-0171-8
Wydane przez:
Wolters Kluwer Polska Sp. z o.o.
Redakcja Książek
01-231 Warszawa, ul. Płocka 5a
tel. (022) 535 80 00, (022) 535 82 00
31-156 Kraków, ul. Zacisze 7
tel. (012) 630 46 00
e-mail: [email protected]
www.wolterskluwer.pl
Księgarnia internetowa www.profinfo.pl
Spis treści
Wykaz skrótów . ........................................................................................................................ 7
Przedmowa . ............................................................................................................................... 9
Część I
Kazusy ....................................................................................................................................... 11
PRAWO SPÓŁEK HANDLOWYCH .................................................................................... 13
UMOWA SPRZEDAŻY .......................................................................................................... 19
UMOWA DOSTAWY . ............................................................................................................ 24
UMOWA POŻYCZKI ............................................................................................................. 25
UMOWA NAJMU . .................................................................................................................. 26
UMOWA DZIERŻAWY . ........................................................................................................ 27
UMOWA UŻYCZENIA .......................................................................................................... 28
UMOWA LEASINGU ............................................................................................................. 29
UMOWA O DZIEŁO .............................................................................................................. 30
UMOWA ZLECENIA . ............................................................................................................ 32
UMOWA AGENCYJNA ......................................................................................................... 33
UMOWA KOMISU . ................................................................................................................ 34
UMOWA PRZECHOWANIA ................................................................................................ 35
UMOWA SKŁADU . ................................................................................................................ 37
UMOWA PRZEWOZU . ......................................................................................................... 40
UMOWA SPEDYCJI . .............................................................................................................. 44
UMOWA UBEZPIECZENIA . ................................................................................................ 45
UMOWA RACHUNKU BANKOWEGO ............................................................................. 47
UMOWA KREDYTU BANKOWEGO .................................................................................. 50
PRAWO WŁASNOŚCI INTELEKTUALNEJ ....................................................................... 52
POSTĘPOWANIE SĄDOWE W SPRAWACH GOSPODARCZYCH ............................. 56
5
Część II Wybór przepisów prawnych ................................................................................................ 59
Ustawa z dnia 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych .................................. 61
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny ........................................................ 69
Ustawa z dnia 27 lipca 2002 r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej
oraz o zmianie Kodeksu cywilnego . .................................................................................... 81
Ustawa z dnia 15 listopada 1984 r. – Prawo przewozowe ................................................ 85
Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe ......................................................... 88
Ustawa z dnia 20 lipca 2001 r. o kredycie konsumenckim . .............................................. 91
Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych . ............... 93
Ustawa z dnia 30 czerwca 2000 r. – Prawo własności przemysłowej ............................. 98
Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego . ..................... 100
Skorowidz .............................................................................................................................. 104
6
Wykaz skrótów
art. Dz. U. k.c. k.p.c. KRS k.s.h. ks.w. i h. p.w.p. poz. pr. aut. pr. bank. pr. przew. RP S.A. S.K.A. sp.j. sp. z o.o. SSR sprost. tekst jedn. u.k.k. u.s.k. ust. zm. – artykuł
– Dziennik Ustaw
– ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16,
poz. 93 z późn. zm.)
– ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 z późn. zm.)
– Krajowy Rejestr Sądowy
– ustawa z dnia 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych
(Dz. U. Nr 94, poz. 1037 z późn. zm.)
– ustawa z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (tekst
jedn.: Dz. U. z 2001 r. Nr 124, poz. 1361 z późn. zm.)
– ustawa z dnia 30 czerwca 2000 r. – Prawo własności przemysłowej
(tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1117 z późn. zm.)
– pozycja
– ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. – Prawo autorskie (tekst jedn.: Dz. U.
z 2006 r. Nr 90, poz. 631 z późn. zm.)
– ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (tekst jedn.:
Dz. U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665 z późn. zm.)
– ustawa z dnia 15 listopada 1984 r. – Prawo przewozowe (tekst jedn.:
Dz. U. z 2000 r. Nr 50, poz. 601 z późn. zm.)
– Rzeczpospolita Polska
– spółka akcyjna
– spółka komandytowo-akcyjna
– spółka jawna
– spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
– sędzia sądu rejonowego
– sprostowanie
– tekst jednolity
– ustawa z dnia 20 lipca 2001 r. – o kredycie konsumenckim (Dz. U.
Nr 100, poz. 1081 z późn. zm.)
– ustawa z dnia 27 lipca 2002 r. o szczególnych warunkach sprzedaży
konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. Nr 141,
poz. 1176 z późn. zm.)
– ustęp
– zmiany
7
PRZEDMOWA
Prezentowany zbiór kazusów stanowi kolejne opracowanie zespołu pracowników
naukowo-dydaktycznych zatrudnionych w Katedrze Prawa Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie i dotyczy problematyki prawa gospodarczego. Inny zbiór – Kazusy
z prawa dla ekonomistów obejmuje zagadnienia prawa konstytucyjnego, postępowania
administracyjnego, prawa karnego, prawa cywilnego i postępowania (cywilnego, karnego i administracyjnego). Ze względu jednak na podział dydaktyczny materiału kwestie dotyczące prawa cywilnego zostały w nim ograniczone do części ogólnej, prawa
rzeczowego oraz części ogólnej zobowiązań. Zakres treści niniejszego zbioru dotyczy
natomiast prawa zobowiązań ze szczególnym uwzględnieniem obrotu profesjonalnego,
prawa spółek i prawa własności intelektualnej. Z uwagi na bardzo dobre przyjęcie wśród
studentów i prowadzących ćwiczenia zbioru dotyczącego podstaw prawa zachowano
wprowadzoną tam konstrukcję opracowania, opartą na założeniu niezamieszczania rozwiązań, a jedynie przytoczenie w drugiej części książki wyboru przepisów prawnych,
stanowiących podstawę do rozwiązania kazusów, oraz skorowidza ułatwiającego prowadzącym ćwiczenia odszukanie kazusu odpowiedniego dla omawianej podczas zajęć
problematyki. Zamieszczone w zbiorze kazusy z uwagi na swego adresata, którym mają
być studenci kierunków ekonomicznych i pokrewnych, zawierają uproszczony stan
faktyczny, który pozwala na ich rozwiązanie przeważnie w oparciu o jeden przepis,
zawarty w drugiej części opracowania. Celem przedsięwzięcia jest bowiem skłonienie
uczestników zajęć do samodzielnych przemyśleń oraz przygotowanie ich do stosowania prawa w przyszłości – poprzez dokonywanie prawidłowych kwalifikacji prawnych
i wykładni przepisów.
Dr Piotr Wiatrowski
Dr Paweł Dąbek
9
Część I kazusy
Anna Kielijan
PRAWO SPÓŁEK HANDLOWYCH
Kazus 1
Na prośbę Jana K. pozostali wspólnicy spółki jawnej, Piotr N. i Paweł K., zgodzili
się, aby od kolejnego roku obrachunkowego powierzyć prowadzenie spraw spółki nowej osobie, a mianowicie – bratankowi Jana K. Jan K. stwierdził bowiem, że podeszły
wiek i zły stan zdrowia sprawiają, iż ma trudności w prowadzeniu wszystkich spraw
spółki. Pozostali wspólnicy nie mieli nic przeciwko takiej decyzji, ponieważ tak naprawdę nie interesowali się sprawami spółki, a jedynie ograniczali się do partycypowania
w zysku przez nią wypracowanym. W tej sytuacji wszyscy wspólnicy podjęli jednomyślnie uchwałę o powierzeniu prowadzenia spraw spółki bratankowi Jana K.
Czy takie rozwiązanie jest możliwe?
Kazus 2
Wiktor W. i Joanna P. zawarli w dniu 15 kwietnia 2009 roku, w formie aktu
notarialnego, umowę spółki jawnej. Firmę spółki oznaczyli w następujący sposób:
„JOWIK sp.j.”. Spółka zajmowała się produkcją zdrowej żywności. W umowie wspólnicy ustalili, że jedynie Wiktor W. może reprezentować spółkę na zewnątrz, tj. dokonywać wszelkich czynności sądowych i pozasądowych w jej imieniu. Ma również
prawo do całego zysku wypracowanego przez spółkę. Zgodnie z umową, Joanna P.
została zwolniona od udziału w stratach, natomiast mogła żądać corocznie wypłaty
odsetek od wniesionego udziału kapitałowego w wysokości 7% (Wiktor W. odpowiednio – w wysokości 5%).
Proszę znaleźć błędy.
Kazus 3
W umowie spółki jawnej, zawartej na czas nieoznaczony pomiędzy trzema wspólnikami, znalazło się postanowienie wyłączające możliwość wypowiedzenia umowy przez
któregokolwiek ze wspólników. Zdaniem wszystkich wspólników taki zapis w umowie
był konieczny dla zapewnienia stabilności składu osobowego spółki, co w przypadku ich spółki ma bardzo duże znaczenie. Ponadto za wprowadzeniem takiego zapisu
w umowie przemawiał fakt, że najprawdopodobniej większych zysków z prowadzonej
13
działalności wspólnicy mogą spodziewać się nie wcześniej niż po upływie dwóch lat od
rozpoczęcia działalności.
Czy takie postanowienie w umowie spółki jawnej jest dopuszczalne? W jakiej formie dokonuje się wypowiedzenie umowy spółki jawnej?
Kazus 4
Janina P., Magdalena S. i Teodor W. – wspólnicy spółki jawnej – otrzymali wiadomość, że czwarty wspólnik, Zenon B., uległ wypadkowi samochodowemu i na skutek
doznanych obrażeń ciała zmarł. Janina P. stwierdziła, że w tej sytuacji ich spółka ulega
rozwiązaniu, natomiast Magdalena S. i Teodor W. byli odmiennego zdania.
Kto ma rację i dlaczego? Wymień przyczyny powodujące rozwiązanie spółki jawnej.
Kazus 5
„Jedwab” sp. z o.o. z siedzibą w O. jest producentem bielizny pościelowej, jedwabnej i bawełnianej. Największym odbiorcą wyrobów jest „Kowalski, Nowak” sp. j., która
prowadzi hurtową sprzedaż bielizny pościelowej i ręczników. W wyniku pożaru, który
wybuchł w hali hurtowej, cały znajdujący się tam towar spłonął. Spółka jawna nie miała
ubezpieczenia, ponieważ dopiero dwa tygodnie temu wynajęła nową halę i jeszcze nie
zawarła umowy z ubezpieczycielem. „Jedwab” sp. z o.o. wielokrotnie wysyłał wezwania
do zapłaty za towar, jednakże działania te nie przynosiły żadnego rezultatu. W tej sytuacji „Jedwab” sp. z o.o. najpierw wszczął postępowanie sądowe i – po uzyskaniu tytułu
wykonawczego – egzekucję z majątku „Kowalski, Nowak” sp.j. Niestety, postępowanie
egzekucyjne okazało się bezskuteczne.
Czy „Jedwab” sp. z o.o. może w inny sposób odzyskać pieniądze?
Kazus 6
Dorota S. i Karolina W. umówiły się na spotkanie z właścicielem lokalu użytkowego, w celu podpisania umowy najmu. W lokalu tym zamierzały wspólnie prowadzić działalność gospodarczą w formie spółki jawnej. Właściciel lokalu poprosił kobiety o okazanie umowy spółki, aby odpisać dane potrzebne do zawarcia umowy najmu.
Dorota S. i Karolina W. oświadczyły, że nie sporządziły umowy na piśmie, lecz dwa dni
temu zawarły ją ustnie.
Czy Dorota S. i Karolina W. były wspólniczkami spółki jawnej?
Kazus 7
Monika S., Grzegorz P. i Jan W. zawarli umowę spółki partnerskiej. Firma spółki
została określona w następujący sposób: „Piramida – Spółka Partnerska Architektów”.
Umowę sporządzono w formie pisemnej, z podpisami poświadczonymi notarialnie. Monika S. i Grzegorz P. w chwili podpisywania umowy mieli uprawnienia do wykonywania zawodu architekta, natomiast Jan W. był studentem ostatniego roku architektury.
Proszę ocenić prawidłowość przedstawionego stanu prawnego.
14
Kazus 8
Wspólnikami świadczącej usługi medyczne spółki z o.o. są trzej lekarze interniści oraz dwaj lekarze laryngolodzy. Po roku działalności zaproponowali swoim trzem
pracownikom – lekarzom pediatrom – wspólne założenie spółki partnerskiej. Na mocy
umowy zawartej w zwykłej formie pisemnej, nową spółkę partnerską mieli tworzyć:
istniejąca już spółka z o.o. oraz trzej nowi lekarze.
Czy zainteresowane strony, tj. spółka z o.o. oraz trzej lekarze, mogą utworzyć spółkę partnerską? Czy taka umowa jest ważna?
Kazus 9
Zgodnie z brzmieniem umowy spółki partnerskiej „Kowalski i Partnerzy Spółka
Radców Prawnych”, każdy z czterech partnerów miał prawo reprezentować spółkę na
zewnątrz. Dwóch partnerów postanowiło, że jednego z partnerów powinno pozbawić się
prawa reprezentowania spółki, gdyż w stosunku do potencjalnych klientów zachowuje
się grubiańsko, to zaś źle wpływa na wizerunek spółki. W związku z tym we dwóch podjęli stosowną uchwałę. Trzeci z partnerów przebywał w tym czasie w szpitalu i nie był
informowany o żadnych sprawach związanych ze spółką. Partner, którego ta uchwała dotyczyła, został powiadomiony o jej treści dopiero po upływie dwóch dni od jej podjęcia.
Czy dwaj partnerzy mogli podjąć taką uchwałę? Od jakiego momentu pozbawienie partnera
prawa reprezentowania spółki w drodze uchwały jest skuteczne?
Kazus 10
Czterech lekarzy utworzyło spółkę partnerską. Po dwóch latach od rozpoczęcia
działalności były pacjent wniósł pozew o zapłatę odszkodowania za błąd w sztuce medycznej przeciwko jednemu z partnerów. W tej samej sprawie, oprócz postępowania
sądowego, zostało wszczęte przeciwko lekarzowi postępowanie dyscyplinarne. Pacjent
domagał się pozbawienia lekarza uprawnień do wykonywania zawodu. Pomimo że żadne z postępowań nie zostało ukończone, pozostali partnerzy zaniepokojeni zbyt dużym
nagłośnieniem sprawy w mediach oraz zmniejszeniem się liczby pacjentów, zażądali
stanowczo od kolegi wystąpienia ze spółki.
Czy żądanie wystąpienia partnera ze spółki jest w tym przypadku uzasadnione?
Kazus 11
K. Wieczorek, D. Paluch, B. Nowak, A. Kot, W. Latowska, B. Jarecka, P. Wilk oraz
A. Kowalski utworzyli spółkę partnerską tłumaczy przysięgłych. Pan P. Wilk obawiał
się, że przy tak dużej liczbie partnerów może dochodzić do nieporozumień w związku
z prowadzeniem spraw spółki, dlatego też zaproponował pozostałym partnerom utworzenie zarządu składającego się z trzech osób, tj. prezesa i jego zastępcy oraz członka
zarządu. Zgodnie z jego propozycją, zarówno funkcję prezesa, jak i jego zastępcy miało
objąć dwóch partnerów, natomiast na stanowisko członka zarządu powinna zostać powołana osoba niebędąca partnerem.
Czy propozycja P. Wilka jest zgodna z prawem?
15
Kazus 12
„Nowak, Kowalski i Grabowski spółka komandytowa”, której przedmiotem
działalności jest szycie odzieży, dokonała zakupu bardzo dużej ilości jedwabiu oraz
wiskozy. J. Nowak i J. Kowalski są komplementariuszami w spółce, natomiast J. Grabowski występuje jako komandytariusz. Za dostarczone zgodnie z umową materiały
spółka zobowiązała się zapłacić w dwóch ratach. Pierwszą ratę uregulowała w terminie, natomiast z zapłatą drugiej raty miała trudności, gdyż utraciła bardzo poważny
rynek zbytu. W tej sytuacji J. Grabowski oświadczył, że nie ponosi żadnej odpowiedzialności za zaciągnięte przez spółkę zobowiązanie, gdyż występuje w niej jako komandytariusz.
Czy J. Grabowski ma rację?
Kazus 13
Założyciele „APEX-u”, spółki komandytowo-akcyjnej z siedzibą w P., sporządzili
statut spółki w zwykłej formie pisemnej. Po podpisaniu statutu przez dwóch z czterech
komplementariuszy, lecz przed wpisaniem spółki do Krajowego Rejestru Sądowego,
założyciele nabyli w imieniu spółki nieruchomość budynkową. Zgodnie z planami, na
I i II piętrze budynku miały znajdować się pomieszczenia biurowe, natomiast parter
i piwnice miały zostać poddane generalnemu remontowi, tak aby nadawały się do składowania i hurtowej sprzedaży obuwia. Po podpisaniu umowy okazało się, że spółka nie
jest w stanie zapłacić w terminie uzgodnionej w umowie ceny. W tej sytuacji jeden z założycieli „APEX-u” oświadczył, że nie zamierza za to odpowiadać, ponieważ od samego
początku był przeciwny takiej inwestycji.
Proszę ocenić prawidłowość przedstawionego stanu prawnego. Kto jest odpowiedzialny za
zobowiązania spółki komandytowo-akcyjnej przed wpisaniem jej do KRS? Czy założyciel, który był
przeciwny inwestycji, może uniknąć odpowiedzialności za zobowiązanie spółki?
Kazus 14
Marta J., Karol P., Kazimierz L. i Piotr D. są komplementariuszami w spółce komandytowo-akcyjnej. Każde z nich, zgodnie ze statutem, ma prawo reprezentować spółkę
w stosunkach zewnętrznych. W związku z konfliktami, które wywiązały się pomiędzy
komplementariuszami, dwaj z nich, tj. Kazimierz L. i Piotr D., podjęli uchwałę, że pozbawiają Karola P. prawa reprezentowania spółki, ponieważ stracili do niego zaufanie jako
do partnera w interesach.
Czy Kazimierz L. i Piotr D. mogli tak postąpić? W jaki sposób można pozbawić komplementariusza prawa reprezentowania spółki?
Kazus 15
Jan P. i Katarzyna W. postanowili utworzyć spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością, której przedmiotem działalności będzie produkcja krzeseł i foteli biurowych. Aby
podpisać umowę spółki, umówili się z notariuszem na dzień 5 czerwca 2009 r. W dniu
4 czerwca 2009 r. skorzystali z nadarzającej się okazji i zawarli na bardzo korzystnych
16
warunkach finansowych umowę najmu hali produkcyjnej, podając w umowie, że działają jako „POLFOT” sp. z o. o. w organizacji.
Czy Jan P. i Katarzyna W. mogli tak postąpić?
Kazus 16
Bracia Piotr i Paweł L. przygotowali projekt umowy spółki z o.o. Spółka miała
świadczyć usługi porządkowe. Kapitał zakładowy spółki miał wynosić 5000 złotych, jednakże braciom udało się zgromadzić tylko 4000 złotych. W związku z tym jeden z braci
zadeklarował, że – oprócz wkładu gotówkowego – wniesie do spółki aport w postaci
służebności osobistej mieszkania, ustanowionej na jego rzecz przez ojca, co pozwoli
uniknąć kosztów związanych z najmem lokalu na prowadzenie działalności. Bracia
uzgodnili również, że w ramach oszczędności nie skorzystają z pomocy notariusza przy
zawieraniu umowy spółki, lecz sporządzą ją sami na piśmie, ponieważ zakładają małą
firmę rodzinną.
Proszę ocenić sytuację.
Kazus 17
Rada nadzorcza „OGEL-u”, sp. z o.o., składająca się z dwóch członków, zebrała
się na posiedzeniu, aby zbadać oraz ocenić przedstawione przez zarząd sprawozdanie
z działalności spółki za ubiegły rok obrotowy. Po dokonaniu szczegółowej analizy sprawozdania, członkowie rady nadzorczej podjęli jednomyślnie uchwałę, w której rada
nadzorcza poleciła zarządowi przedsięwzięcie czynności zmierzających do poprawy
kondycji finansowej spółki. Chodziło o: wypowiedzenie umowy najmu jednej z hal magazynowych, ponieważ od roku nie jest przez spółkę wykorzystywana, przeprowadzenie negocjacji z bankiem w celu zmiany niekorzystnych dla spółki postanowień umowy
kredytowej oraz redukcję zatrudnienia.
Proszę ocenić prawidłowość przedstawionego stanu prawnego.
Kazus 18
Rada nadzorcza „SZPROTKA” S.A. powołała Kamila P. na członka zarządu spółki.
Po upływie roku od powołania, a przed upływem okresu kadencji zarządu, Kamil P. został przez radę nadzorczą odwołany z pełnionej funkcji. Niezwłocznie po odwołaniu,
zażądał on od rady nadzorczej zmiany uchwały, gdyż według niego nie wystąpiły żadne powody uzasadniające odwołanie go z pełnionej funkcji.
Czy żądania Kamila P. są zasadne? Czy statut spółki akcyjnej może zawierać ograniczenia
dotyczące prawa odwołania członka zarządu?
Kazus 19
Walne Zgromadzenie „FART” S.A. powołało czterech członków na wynoszącą
sześć lat, nową kadencję rady nadzorczej. Jednym z członków rady nadzorczej został
radca prawny tej spółki. Zapewniało to radzie nadzorczej stałą obsługę prawną podczas
17
posiedzeń. Zazwyczaj rada podejmowała uchwały jednomyślnie. Natomiast podczas
ostatniego posiedzenia, w którego porządku obrad przewidziany był punkt dotyczący
odwołania dotychczasowego prezesa zarządu, członkowie jednomyślni nie byli. Dwóch
było za odwołaniem prezesa zarządu spółki, natomiast dwóch było przeciwnych. Przewodniczący rady nadzorczej stwierdził, że w takiej sytuacji rozstrzygnie jego głos.
Proszę zaleźć błędy.
Kazus 20
Zarząd jednoosobowej spółki „LOS” sp. z o.o., zajmującej się organizowaniem konferencji i imprez plenerowych, postanowił poszerzyć działalność spółki o świadczenie
usług informatycznych, w szczególności dla dużych przedsiębiorców. Aby zrealizować
zamierzenia, zarząd podjął decyzję, że powinna zostać utworzona nowa spółka – akcyjna, która zostanie zawiązana wyłącznie przez „LOS” sp. z o.o.
Proszę ocenić prawidłowość przedstawionego stanu prawnego.
18