szkolny program profilaktyki - Szkoła Podstawowa Nr 4 w Myszkowie

SZKOLNY PROGRAM
PROFILAKTYKI
Przeznaczony do realizacji na rok szkolny 2013/2014
w Szkole Podstawowej Nr 4 w Myszkowie
„ Jak ktoś nie wie gdzie płynie,
to żaden wiatr mu nie sprzyja.’’
SENEKA
WSTĘP
W edukacji młodego pokolenia Polaków szczególną rolę odgrywa wychowanie. Właściwie pojmowane otwiera ucznia na szeroko pojęte
dobro, pomaga w osiągnięciu dojrzałości emocjonalnej, nabywaniu hartu ducha w zmaganiach z przeciwnościami losu, przygotowuje do brania
na siebie odpowiedzialności oraz wyboru właściwej drogi życiowej.
Z procesem efektywnego wychowania związane są też różnego rodzaju działania opiekuńcze i profilaktyczne podejmowane przez szkołę,
która obok rodziny stanowi drugie ważne ogniwo w tym procesie.
Proponowany program profilaktyczny uwzględnia w różnym stopniu wiele kierunków pracy z dziećmi, kładąc nacisk na kształtowanie
osobowości dziecka i wspieranie jego rozwoju. Wynika to z założenia, że jednym z podstawowych źródeł uzależnień są deficyty rozwoju
emocjonalnego oraz zła adaptacja do ról i warunków życiowych.
Młody człowiek o prawidłowo rozwijającej się osobowości będzie mniej skłonny zwracać się ku środkom uzależniającym. Każdy mło dy
człowiek przeżywa wiele sytuacji, które zmuszają go do szukania nowych rozwiązań. Celem programu profilaktycznego jest taki wpływ na
dziecko, aby radziło sobie lepiej, bez nadmiernego napięcia z rozwiązywaniem problemów, których dostarcza mu życie, aby rozum iało siebie,
umiało współżyć z innymi i potrafiło również znajdować w samym sobie oparcie w trudnych sytuacjach.
Proponowany program profilaktyczny ma na celu dostarczenie dzieciom informacji o substancjach szkodliwych dla zdrowia oraz
zaproponować takie wzorce postępowania, w których nie ma miejsca na alkohol, papierosy ani narkotyki.
Profilaktyka jako istotny element wychowania
Profilaktykę rozumie się jako proces wspierający zdrowie psychiczne i fizyczne poprzez pomoc i towarzyszenie uczniowi w zdoby waniu wiedzy
o zagrożeniach dla zdrowia oraz w nabywaniu umiejętności przeciwdziałania tym zagrożeniom.
PROFILAKTYKA:
Eliminacja (lub redukcja)
czynników ryzyka
Wzmocnienie czynników chroniących
Czynniki ryzyka:
Cechy, sytuacje, warunki sprzyjające
powstawaniu zachowań
ryzykownych
Czynniki chroniące:
cechy, sytuacje, warunki zwiększające
odporność na działanie czynników
ryzyka
Najpoważniejsze zachowania
ryzykowne:
- palenie tytoniu,
- spożywanie alkoholu,
- używanie innych środków
psychoaktywnych (narkotyków,
środków wziewnych, leków),
- zachowania agresywne i
przestępcze.
Najważniejsze czynniki chroniące:
- silna więź emocjonalna z rodzicami
- zainteresowanie nauką szkolną,
- poszanowanie prawa, norm, wartości
i autorytetów społecznych,
- przynależność do pozytywnej grupy.
Centralne miejsce w budowaniu programu wychowawczego i szkolnego programu profilaktyki zajmuje uczeń. Na jego rozwój jest
ukierunkowane działanie szkoły – każdego nauczyciela i pracownika. Działania objęte programem nakierowane są również na nauczycieli i
rodziców.
Profilaktyka w szkole nakierowana jest na:
- wzmacnianie więzi emocjonalnej w rodzinie,
- budowanie poczucia wartości,
- wzmacnianie mocnych stron osobowego rozwoju,
- kształcenie umiejętności komunikacyjnych,
- wychowywanie do wartości i podejmowania odpowiedzialnych decyzji,
- budowanie współpracy z rodzicami,
- wdrażanie do zdrowego stylu życia,
- minimalizowanie zachowań agresywnych,
- wzmacnianie poczucia bezpieczeństwa i przynależności do grupy,
- kształtowanie umiejętności społecznych chroniących przed zachowaniami ryzykownymi,
Zadania wychowawcy:
- integracja zespołu klasowego,
- dbałość o poczucie bezpieczeństwa i akceptacji ucznia w klasie
- współpraca z rodzicami,
- wyposażenie uczniów w umiejętności radzenia sobie w trudnych sytuacjach
Zadania rodziców:
- udział w realizacji programu,
- pedagogizacja,
- podejmowanie wspólnych celów i zadań.
Zadania pracowników szkoły:
- podnoszenie kwalifikacji zawodowych,
- dbanie o prawidłowy obieg informacji,
- planowanie i sprawna informacja,
- czuwanie nad spójnością oddziaływań profilaktycznych i wychowawczych wszystkich pracowników.
Zadania środowiska lokalnego:
- diagnozowanie potrzeb,
- pomoc w oddziaływaniach profilaktycznych i wychowawczych
PODSTAWA PRAWNA:
1. Konwencja o Prawach Dziecka (Dz. U. Nr 120, poz. 526),
2. Konstytucja Rzeczypospolitej z dnia 02.04.1997r. (Dz. U. Nr 78 poz. 483).
3. Ustawa z dnia 07.09.1991r. o systemie oświaty (Dz. U. z 1996r. Nr 67, poz. 329 z późniejszymi zmianami),
4. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23.12.2008r. w sprawie podstawy programowej kształcenia ogólnego w poszczególnych
typach szkół.
5. Ustawa z dnia 26.10.1982r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. Nr 35, poz. 230, z późniejszymi zmianami,
tekst jednolity
z 27.04.2001r.),
6. Ustawa z dnia 09.11.1995r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania i tytoniu i wyrobów tytoniowych (Dz. U. z 1996r. Nr 10, poz.
55)
7. Ustawa z dnia 24.04.1997r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. z 1997r. Nr 75, poz. 468 z późniejszymi zmianami),
8. Rozporządzenie z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych
przedszkolach, szkołach i placówkach.
9. Statut Szkoły Podstawowej Nr 4 w Myszkowie.
Diagnoza powstała na podstawie:
- Ewaluacji Szkolnego Programu Profilaktyki.
- Informacji nauczycieli o bieżących problemach wychowawczych.
- Problemów zgłaszanych przez uczniów: nauczycielom, rodzicom.
- Kontaktów z Poradnią Psychologiczno-Pedagogiczną, Sądem Rodzinnym i Nieletnich, Policją, MOPS-em.
- Informacji pozyskanych z mediów oraz konferencji i szkoleń na temat zagrożeń występujących wśród dzieci i młodzieży.
Zasady, jakimi należy się kierować prowadząc zajęcia profilaktyczne:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Realizować program uzależniając go od wiedzy, poziomu zainteresowań i zaangażowania dzieci.
Pobudzać dzieci do poszukiwania różnych rozwiązań.
Słuchać uważnie wypowiedzi dzieci, pozwalać im na swobodę wypowiedzi bez krytyki i oceny.
Nie wykorzystywać osobistych kłopotów dziecka w trakcie zajęć.
Być otwartym na potrzeby dzieci, które wykraczają poza program.
Zajęcia odbywają się w szkole i nie należy zrywać z istniejącymi w niej zasadami.
7. W czasie dyskusji, w przypadku wystąpienia różnych poglądów, nie należy zmuszać dzieci do osiągnięcia jednomyślności. Wskazane jest
zajęcie własnego stanowiska, szanując jednak odmienne poglądy.
8. Należy stwarzać sytuacje rozładowujące napięcie. Tematyka zajęć może być trudna, bo dotyka istotnych spraw życiowych. Należy
pozwolić sobie i dzieciom na śmiech i luz.
ZADANIA I FORMY REALIZACJI PROGRAMU:
1.Bezpieczeństwo ucznia
ZADANIA
FORMY REALIZACJI
TERMIN
REALIZACJI
KLASA ODPOWIEDZIALNI SPODZIEWANE
EFEKTY
Bezpieczeństwo
ucznia w klasie
i szkole
Zapoznanie z prawami i
obowiązkami ucznia.
IX 2013 r.
0-VI
Wychowawcy
Pogadanki na lekcjach
wychowawczych na temat
bieżących problemów uczniów
związanych z
bezpieczeństwem ucznia w
szkole.
Apele tematyczne.
Gazetki tematyczne.
Na bieżąco
0-VI
Wychowawcy
styczeń 2014r.
czerwiec 2014 r.
IV-VI
Opiekunowie SU
Zapoznanie uczniów z
budynkiem szkoły, drogą
ewakuacyjną, usytuowaniem
pomieszczeń, zasadami
bezpiecznego poruszania się
po szkole i zasadami BHP.
IX 2013 r.
0-VI
Wychowawcy
Pogadanka z policjantem na
temat bezpiecznej drogi do
szkoły.
IX 2013 r.
I
Beata Kończyk
Bezpieczeństwo
ucznia w drodze
do szkoły oraz na
Uczeń:
- zna prawa i obowiązki
ucznia,
- zna i stosuje podstawowe
przepisy BHP,
- stosuje zasady zgodnego
współżycia,
- wie, jak się zachować w
sytuacjach zagrożenia zdrowia
i życia,
- czuje się bezpiecznie w
klasie i szkole.
Uczeń:
- zna zasady przechodzenia
przez jezdnię,
feriach i na
wakacjach
Bezpieczeństwo w
aspektach
prawnych
Spacery instruktażowe.
IX 2013 r.
0-I
Wychowawcy
Zapoznanie z zasadami
bezpiecznego wypoczynku
podczas ferii zimowych i
wakacji.
I, VI 2014 r.
0-VI
Wychowawcy
Spotkanie z policjantem
XI 2013 r.
VI
Anna Kolerska
Lekcje wychowawcze
XII 2013 r.
0-VI
- zna podstawowe przepisy i
znaki drogowe,
- wie, jakie są zasady
bezpiecznego wypoczynku,
- unika sytuacji
niebezpiecznych.
Uczeń:
- zna podstawowe przepisy
dotyczące swoich praw oraz
praw innych.
Wychowawcy
Ostrożność w
kontaktach z
nieznajomymi
Przeprowadzenie zajęć
profilaktycznych „Zły dotyk”.
II półrocze
III
Anna Kolerska
Uczeń:
- wie, jak postępować w
przypadku zagrożenia
molestowaniem seksualnym
dorosłych oraz gdzie zwrócić
się o pomoc.
2.Profilaktyka uzależnień
TERMINY
III
2014 r.
KLASA
I- VI
ODPOWIEDZIALNI
Violetta WójcikLewandowska
Zajęcia profilaktyczne
zapobiegające paleniu papierosów.
II półrocze
VI
Psycholog szkolny.
Kampania społeczna „Zachowaj
trzeźwy umysł”
„Nie pal przy mnie ,proszę”
Według
harmonogramu
I-VI
Dorota Kot
Beata Macherzyńska
ZADANIA FORMY REALIZACJI
Nałogi i
Bezpiecznie w sieci- pogadanki i
ich
testy – zajęcia komputerowe
skutki
Wychowawcy
Lekcje wychowawcze według
konspektu dotyczące uzależnień od:
narkotyków, sterydów, dopalaczy,
leków.
III 2014 r.
IV-VI
Referat na wyżej wymieniony
temat, który będzie przedstawiony
na zebraniu dla rodziców
II półrocze
Rodzice
uczniów
kl. I-VI
Psycholog szkolny
SPODZIEWANE EFEKTY
Uczeń:
- zna zasady bezpiecznego
korzystania z komputera, Internetu
oraz płynących z nich zagrożeń,
- zna szkodliwość i skutki
zażywania substancji
uzależniających,
- wie, do kogo zwrócić się o
pomoc.
Rodzic:
- posiada wiedzę na temat
zagrożeń dotyczących uzależnienia
dzieci i młodzieży.
3. Zapobieganie przemocy i agresji
ZADANIA
Radzenie
sobie z
agresją i
stresem.
FORMY REALIZACJI
TERMINY
KLASA
ODPOWIEDZIALNI
Udział w programie „Szkoła bez
przemocy”
Cały rok
szkolny
0-VI
Nauczyciel
odpowiedzialny
IV-VI
Wychowawcy
II półrocze
IV-VI
Wychowawcy
Skrzynka pytań : „Pomoc dłoń”.
Cały rok
szkolny
I-VI
Opiekunowie SU
Rozmowy indywidualne oraz
grupowe ze sprawcami oraz
ofiarami przemocy. Wdrażanie
metody „wspólnej sprawy”.
Porady dla dzieci agresywnych,
kierowanie na terapię
psychologiczną lub
psychiatryczną.
Cały rok
szkolny
I-VI
Dyrektor,
Wychowawcy
Psycholog szkolny
Zajęcia wychowawcze na tematy : I półrocze
1. Agresja kontra przemoc.
2. Jak radzić sobie z własną
agresją.
SPODZIEWANE EFEKTY
Uczeń:
- odróżnia dobro od zła,
- umie zachować się w sytuacjach
stresowych,
- zna negatywne skutki agresji,
- potrafi wyrażać swoje emocje w
sposób akceptowany społecznie,
- umie radzić sobie w sytuacjach
konfliktowych,
- wie, gdzie znaleźć pomoc w
przypadku gdy nie radzi sobie ze
swoimi problemami,
- zna sposoby rozładowywania napięć
i potrafi je wykorzystać,
- jest zachęcony do pozytywnych
zachowań społecznych.
Zapobieganie aktom
wandalizmu
Zapoznanie rodziców i uczniów
z procedurą postępowania na
wypadek dewastacji mienia
szkolnego.
IX 2013 –
zebranie dla
rodziców
IX 2013–
godzina
wychowawcza
Rodzice
Wychowawcy
0-VI
Wychowawcy
Uczeń:
- zna konsekwencje zniszczenia
szkolnego mienia,
- potrafi prawidłowo zareagować w
przypadku zaobserwowania aktów
wandalizmu.
Rodzic:
-zna konsekwencje prawne i
finansowe zniszczenia mienia
szkolnego,
-rozumie potrzebę dbałości o wspólne
dobro
4.Profilaktyka zdrowotna
ZADANIA
Dbałość o
zdrowie i
higienę.
FORMY REALIZACJI
Prelekcje pielęgniarki szkolnej
Plakaty na gazetkach ściennych
w klasach, na świetlicy
dotyczące zdrowego odżywiania.
Pokazy ratownictwa
medycznego
Pozalekcyjne zajęcia sportowe
TERMINY
Cały rok
szkolny
Cały rok.
I półrocze
II półrocze
Cały rok
szkolny
KLASA ODPOWIEDZIALNI SPODZIEWANE EFEKTY
0-VI
Pielęgniarka szkolna Uczeń:
- zna i stosuje zasady higieny osobistej,
- zna zasady zdrowego odżywiania,
0-VI
Anna Kolerska,
- jest świadomy zagrożeń płynących z
Wychowawcy
nieodpowiedniej interpretacji przekazów
Opiekunowie SU
medialnych,
I- III,
Pielęgniarka szkolna - potrafi prawidłowo zareagować w
nagłych wypadkach zagrożenia zdrowia i
Bhp
IV-VI
życia,
IV-VI
Nauczyciel
wychowania
Rodzic:
fizycznego
- ma świadomość konieczności
Świetlica
stosowania zasad zdrowego odżywiania
dzieci i młodzieży.
5.Kształtowanie umiejętności interpersonalnych
ZADANIA
1. Uczenie
umiejętności
radzenia sobie z
emocjami
FORMY REALIZACJI
TERMINY
- cały rok
-Pogadanki, dyskusje na
godzinach do dyspozycji
wychowawcy
2. Wzmacnianie
poczucia
przynależności
do grupy
klasowej
- Organizowanie pomocy
- według
koleżeńskiej – koła samopomocy potrzeb
uczniowskiej w klasach,
3. Ćwiczenia
umiejętności
wczuwania się
w położenie
innej osoby
- Wspólne odrabianie lekcji w
świetlicy, zajęcia dydaktycznowyrównawcze,
- Organizowanie różnorodnych
4.
Organizowanie
kół zainteresowań
pomocy
uczniom
mającym
-zajęcia z psychologiem,
problemy w
szkole i w domu
- według
potrzeb
KLASA ODPOWIEDZIALNI SPODZIEWANE EFEKTY
I-VI
Wychowawcy
Uczeń::
- potrafi nawiązywać prawidłowe relacje
z rówieśnikami, innymi osobami;
- potrafi wspólnie współdziałać w
zespole;
- pogłębia i wzmacnia naturalne systemy
I-VI
Wychowawcy
wsparcia: koleżeństwo, przyjaźń,
zaufanie, uczciwość;
-potrafi pomagać ubogim, słabym i
niepełnosprawnym;
- potrafi radzić sobie z własnymi
emocjami;
I-VI
Wychowawcy,
- zna swoje słabe i mocne strony;
opiekun świetlicy,
nauczyciele
- cały rok
I-VI
Wychowawcy,
opiekun świetlicy,
nauczyciele
- według
potrzeb
0-VI
Psycholog,
wychowawcy
Według
harmonogramu
0-VI
Wychowawcy
- Integrowanie uczniów na
zajęciach wychowawczych
-cały rok
0-VI
Wychowawcy
-zajęcia z wychowania do
życia w rodzinie
- zajęcia wg
planu
V-VI
Nauczyciel WDŻ
5. Wzmacnianie - Wyjazdy, wycieczki, biwaki,
poczucia
ogniska, imprezy szkolne i
własnej wartości pozaszkolne
6.
Kształtowanie
właściwych
postaw uczniów
poprzez
ukazywanie
odpowiednich
wzorców
7.
Kształtowanie
poprawnej
komunikacji
Ewaluacja programu
Ewaluacja służy ocenie rezultatów i efektywności prowadzonych działań. Dotyczy ona:
a. znajomości programu wśród uczniów, nauczycieli, rodziców i poziomu jego akceptowania,
b. realizacji założonych celów i sposobów ich realizacji,
c. uwzględnienia potrzeb uczniów.
Metody ewaluacji:
a. ankiety,
b. wywiady,
c. obserwacje zajęć,
d. analiza dokumentów.
Propozycje bibliograficzne:
Danielewska Joanna „Agresja u dzieci: szkoła porozumienia”
Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Pojęcie, przyczyny i postacie agresji. Objawy zachowań agresywnych w rodzinie i w szkole. Praktyczne zadanie szkoły – budowania atmosfery
porozumienia jako profilaktycznego działania przeciwko agresji. Teoretyczne i metodologiczne założenia terapii pedagogicznej oraz program
terapeutyczny (dla dzieci agresywnych i dzieci – ofiar agresji) złożony z inscenizacji i niedokończonych historyjek.
Gaś Zbigniew : „Uzależnienia: skuteczność programów profilaktyki”
Warszawa, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1994
Książka prezentuje procedury i wyniki badań skuteczności aktualnie realizowanych programów diagnozujących zjawiska patologii osobowości i
zachowania. Przedstawia cechy skutecznego programu profilaktycznego, modele oceny jego skuteczności oraz procedury badania. Zawiera listę
problemów związanych z uzależnieniem w programowaniu i oszacowaniu pomocy psychologicznej osób uzależnionych od alkoholu.
Grochowska Nora: „Ja jestem sobą i ty jesteś sobą: program edukacji psychologicznej dla klas I-III: przewodnik dla nauczyciela”
Warszawa, „Seventh Sea”,
Adresatami przewodnika służącego realizacji programu edukacji psychologicznej są nauczyciele nauczania początkowego, pedagodzy i
psycholodzy szkolni oraz nauczyciele pracujący w świetlicach i ogniskach. Przedstawiono: założenia programu, scenariusze zajęć, wskazówki
dla nauczyciela, tematy wywiadówek i koncepcję wywiadówek partnerskich z udziałem dzieci, scenariusz wywiadówki konsultacyjnej
poświęconej agresji u dzieci, załączono karty pracy. Ćwiczenia uczą m. in. empatii, respektowania potrzeb innych osób, co służy przystosowaniu
społecznemu dzieci i profilaktyce agresji. Wykorzystano różne techniki aktywnego uczestnictwa dzieci w ćwiczeniach.
Hawkins dawid, Nederhood Britt Podręcznik ewaluacji programów profilaktycznych: nadużywanie substancji uzależniających i inne
problemy społeczne
Warszawa: Instytut Psychiatrii i Neurologii; Olsztyn; polskie Towarzystwo Psychologiczne. Pracownia Wydawnicza, 1994
Tłumaczenie amer. Podręcznika metodologii ewaluacji programów zapobiegających alkoholizmowi, narkomanii i in. uzależnieniom, czyli
zaleceń dot. Sposobu postępowania służącego do oceny skuteczności programów profilaktyki uzależnień wśród dzieci i dorosłych. Książka może
stać się pomocą do oceny skuteczności innych oddziaływań społecznych związanych z profilaktyką. Omówiono etapy ewaluacji: stawiania pytań
i ustalanie celów, określenie schematu, projektowanie narzędzi pomiarowych, przygotowanie planu zbierania danych, analizowanie danych,
prezentowanie wyników. W prowadzenie ewaluacji programu zaangażowany jest cały zespół realizujący dany program.
Jakubowska Hanna „Promocja zdrowia i profilaktyka uzależnień: przewodnik nauczyciela szkoły podstawowej i gimnazjum"
Warszawa; Łódź: Wydaw. Naukowe PWN, 1999
Książka zawiera scenariusze zajęć dla uczniów szkoły podstawowej i gimnazjum. W każdym rozdziale zawarte są uwagi o realizacji,
wyjaśnienie pojęć i informacje merytoryczne. Proponowane zajęcia mogą być traktowane jako element ścieżki międzyprzedmiotowej na temat
wychowania prozdrowotnego, ujętego w programie wychowawczym lub zajęciach pozalekcyjnych. Praca omawia zagadnienia kontaktów
międzyludzkich (aserywność) i osobowości twórczej oraz rodzaje środków psychoaktywnych i sposoby ich oddziaływania na organizm.
Szymańska Joanna „Programy profilaktyczne: podstawy profesjonalnej psychoprofilaktyki”
Warszawa: Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej Ministerstwa Edukacji Narodowej, 2000
Zachowania ryzykowne młodzieży: motywy, czynniki ryzyka i chroniące, uwarunkowania rodzinne. Trzy poziomy profilaktyki zachowań
ryzykownych i stosowane w nich strategie (informacyjne, edukacyjne, alternatyw, interwencyjne, zmniejszania szkód). Modele programów
profilaktycznych i ich skuteczność. Wychowawcze programy profilaktyczne dla klas 0-III. Przykłady zachowań asertywnych i trenowanie tych
umiejętności z młodzieżą. W aneksie – przegląd programów profilaktycznych z adresami instytucji pomagających w realizacji.
Opracowały:
mgr Dorota Kot
mgr Beata Macherzyńska