jak sie uczyc - szkolaborowie.pl
Transkrypt
jak sie uczyc - szkolaborowie.pl
Szybkie czytanie - podstawowe zasady Metody pozwalające przyspieszyć proces czytania. Błędy spowalniające przyswajanie tekstu. Metoda szybkiego przyswajania cegieł, na przeczytanie których od deski do deski potrzeba całych wieków... W niniejszym opracowaniu przedstawimy metody pozwalające w znaczny sposób przyspieszyć proces czytania. Wymienimy błędy spowalniające przyswajanie tekstu. Ponadto, opiszemy metodę szybkiego przyswajania 'cegieł', to znaczy grubych tomów, na przeczytanie, których od deski do deski potrzeba całych wieków. Pamiętaj jednak o jednym. Przedstawione poniżej techniki wymagają poświęcenia pewnej ilości czasu na ich przyswojenie i 'przestawienie' się na inny sposób pracy. Tak więc mała sugestia: jeżeli masz jutro jakiś egzamin, czy sprawdzian, lepiej jeszcze ten raz przygotowuj się po staremu. Nauka czytania wymaga czasu i trochę cierpliwości. I jeszcze jedno. Po prostu uwierz w siebie. Masz szansę wykorzystać swój rozum, który przy wykorzystywaniu tradycyjnych metod w 95% nie jest wykorzystany. Mózg rozumie wszystko i jest w stanie pochłonąć wszystko. Trzeba mu tylko trochę pomóc. Przed właściwą nauką musisz pamiętać o kilku podstawowych radach: - Czytając, zajmij wygodną, rozluźnioną pozycję, plecy powinny mieć jakieś przytulne oparcie. - Zadbaj o oświetlenie - ważne jest, aby Twoje oczy podczas czytania szybko się nie męczyły. - Bądź rozluźniony, ale jednocześnie skoncentrowany, nie myśl o 'zielonych migdałach' - Zanim przejdziesz do czytania szczegółowego, zawsze staraj się wyłapać myśl przewodnią, która przyświeca utworowi - Krocz w kierunku 'od całości do szczegółu', a nie odwrotnie. Najpierw zarejestruj w pamięci cały temat, potem przyswajaj kolejne wątki, czy akapity tekstu. Staraj się już na początku zorientować, czego dotyczy dany tekst. - Naucz się omijać pewne partie materiału, które nie zawierają cennych informacji, np. różnego rodzaju opisy przyrody - Jeśli czujesz się zmęczony, odpocznij - odłóż książkę, zrelaksuj się. Powróć do czytania po przerwie Jak czytać szybciej? Zakładamy, że masz już komfortowe warunki do nauki. Teraz parę słów, jak należy pracować nad samym tekstem? Ogólnie rzecz biorąc, przyspieszone czytanie polega na obejmowaniu wzrokiem coraz większych 'kawałków' tekstu. Jednak w ślad za tym procesem musi iść zrozumienie tekstu. Nie możesz przelatywać wzrokiem po tekście, nie rozumiejąc go. Dlatego właśnie nauka czytania wymaga trochę czasu - musisz dać sobie trochę czasu na 'przestawienie się'. A teraz kilka technicznych porad do pracy z tekstem: - Skupiaj wzrok na środkowej części wiersza - Oducz się przenoszenia wzroku na początek następnego wiersza - Czytaj tekst po kilka wyrazów, nigdy po jednym słowie - Utrzymuj wzrok w centralnej części wersu i kontroluj jego przenoszenie tylko pionowo w dół. Najczęściej popełnianymi błędami spowalniającymi szybkie czytanie są: - 'skoki oczu' - podczas czytania oczy nie przesuwają się po linii gładko, tylko skaczą na początek, a następnie na koniec wiersza, bądź absorbują niektóre słowa. Oducz się tego, to strata czasu. Czytaj tekst po kilka wyrazów, nigdy po jednym słowie. Utrzymuj wzrok w centralnej części wersu i kontroluj, żebyś przenosił wzrok tylko pionowo w dół. Wyeliminuj ruchy poziome. - 'regresja' - kolejnym opóźniaczem czytania jest regresja, polegająca na powrocie do materiału, którego dobrze nie zrozumieliśmy. Aby tego uniknąć czytaj z ołówkiem w ręku i wódź nim tuż pod linijką. Nie pozwalaj sobie na powroty w tył. W ten sposób przyzwyczaisz oczy do płynnego, rytmicznego ruchu wzdłuż linii. - 'wokalizacja' - jest to wymawianie po cichu czytanych słów. Każdy ruch ustami oznacza zwolnienie tempa czytania. Spróbuj to kontrolować, a na pewno się opłaci. Wodzenie ołówkiem pod czytanym tekstem bardzo Ci to ułatwi. Jak czytać cegły? Student ma raczej mały wpływ na wybór odpowiadających mu podręczników i materiałów. Jest z góry skazany na narzuconą listę lektur. Wszyscy wiemy, że podręczniki szkolne i akademickie z reguły nie należą do lektur porywających. Uświadom sobie Drogi Czytelniku, że ta ciężka książka przed Tobą, to nic strasznego. Nawet 400- stronicowy podręcznik jest tylko w niewielkiej części zapełniony informacjami potrzebnymi do zdania egzaminu. Twoim zadaniem jest odszukanie tylko tych 100 stron. Jak się do tego zabrać? Najpierw przejrzyj i wertuj książkę od przodu do tyłu, miarowo przewracając każdą jej stronę. W ten sposób zorientujesz się w całości materiału, według zasady od całości do szczegółu. Teraz już wiesz o czym jest dana książka, na jakie rozdziały się dzieli. Złapałeś wiele słów, podtytułów, paragrafów. Masz już pojęcie, gdzie mniej więcej są partie materiału, które musisz przeczytać i potraktować szczegółowo, a gdzie te, które możesz spokojnie ominąć. Czujesz już, że jesteś z tą lekturą na ty, jesteś więc dobrze przygotowany do części zasadniczej - do odsiewu. Usiądź wygodnie i zacznij podkreślać te partie materiału, które są najistotniejsze. Po tym procesie pozostało Ci tylko 100 stron zadanej lektury. Teraz proponujemy chwilową przerwę. Można dalej? Teraz pracuj tylko z materiałem podkreślonym. Wypisz tytuły rozdziału na kartce. Następnie wypisz kluczowe zagadnienia i skrótowe dane w telegraficznej, obrazowej formie do powyższych tematów. Tym sposobem z 400 początkowych stron pozostało Ci może tylko 20. Wiadomym jest, że aby przyswoić sobie wiadomości, trzeba zaglądać do książki. Jednak przy powtórkach materiału, posługujesz się tylko 20 stronicami wiedzy, która jest Ci potrzebna do zdania egzaminu. Na tydzień przed egzaminem, poświęć codziennie 10-20 minut na przyswajanie map. Jak się uczymy? Niejednokrotnie zastanawiamy się, dlaczego nie pamiętamy nazwiska naszej koleżanki z pracy lub nie możemy powtórzyć naszego numeru NIP podczas wizyty na stacji benzynowej albo przeciwnie zachodzimy w głowę jak to możliwe, że dokładnie pamiętamy rymowankę albo wiersz, których nauczyliśmy się jeszcze w przedszkolu. Za to wszystko odpowiedzialna jest nasza pamięć. Niniejszy artykuł jest dla tych wszystkich, którzy w swoim życiu prywatnym lub zawodowym mają do czynienia z przyswajaniem oraz przetwarzaniem informacji, czyli w zasadzie dla każdego. Opisane są w nim zjawiska uczenia się, zapamiętywania i zapominania. Wiedza na temat procesu uczenia się i warunków, w jakich zachodzi pozwala na przyspieszenie i zwiększenie efektywności tegoż uczenia oraz na skuteczne rozwiązywania związanych z nim problemów. Uczenie się to złożony proces, który prowadzi do względnie trwałej zmiany zachowania powstałej w wyniku uprzedniego doświadczenia. Za uczenie się, a w szczególności za jakość i ilość przyswajanych informacji, odpowiedzialny jest nasz mózg, Naukowcy twierdzą, że możliwości naszego mózgu w zakresie zapamiętywania są nieograniczone. I mają rację. O jego potencjale niech świadczą przykłady ze starożytności. Lucjusz Scypion pamiętał nazwiska wszystkich mieszkańców Rzymu, a Senece wystarczyło tylko raz usłyszeć dwa tysiące słów, aby je zapamiętać i dokładnie powtórzyć. Tempo uczenia się zależy, oprócz wrodzonych predyspozycji, również od szeregu innych czynników. Pragnę przybliżyć uwarunkowania procesu uczenia się poprzez prezentację czynników mających wpływ na jego przebieg. Po pierwsze, zdolność uczenia się nie jest stała przez całe nasze życie. Jest ona zależna od wieku. Zdolność ta wzrasta od momentu urodzenia do wieku dwudziestu kilku lat, a osiągnięty wówczas poziom tej zdolności utrzymuje się przez jakiś czas bez zmian, aby następnie obniżać się systematycznie. Po drugie, umiejętność uczenia się jest ściśle powiązana z naszą wiedzą i doświadczeniem. Za każdym razem, gdy uczymy się czegoś nowego nieznana informacja jest analizowana i dołączana w kontekście wiedzy i schematów myślenia już posiadanych i ukształtowanych. Im więcej posiadamy wiadomości o otaczającym nas świecie, rozmaitych zjawiskach i ich właściwościach, tym precyzyjniej opiszemy nowe informacje i tym samym lepiej zespolimy je z istniejącym już systemem naszej wiedzy, na przykład poprzez skojarzenia. W konsekwencji te nowo skojarzone informacje będą znacznie lepiej przechowywanie w pamięci w porównaniu z informacjami izolowanymi. Ponadto, badania naukowe pozwoliły na stwierdzenie ścisłej zależności między poziomem inteligencji a efektami uczenia się. Osoby o wyższym ilorazie inteligencji lepiej przyswajają materiał w sposób logiczny, nie mechaniczny, a tym samym lepiej się uczą i zdobywają lepsze wyniki i oceny w szkole i na studiach. Kolejnym czynnikiem będącym w ścisłej zależności z procesem przyswajania nowych informacji jest koncentracja uwagi. Podczas uczenia się niezmiernie ważną rzeczą jest koncentrowanie się na przedmiocie i pomijanie bodźców zewnętrznych, które mogą zakłócić ten proces. Za efektywne uczenie się, odpowiada zatem uwaga, która podobnie jak inne zdolności poznawcze może być skutecznie ćwiczona. Podczas treningu uwagi ćwiczona jest umiejętność radzenia sobie z dystraktorami, czyli bodźcami utrudniającymi uczenie się. W procesie efektywnego uczenia się niebagatelną rolę ogrywa także motywacja, gdyż znacznie łatwiej i lepiej zapamiętujemy te informacje, które chcemy zapamiętać, aczkolwiek jej rola bywa czasem negatywna. Motywacja zbyt silna zamiast podwyższyć poziom aktywności organizmu, dezorganizuje podejmowane działania. Istnieje dwojakiego rodzaju motywacja – wewnętrzna, pochodząca od nas samych (nasze zainteresowania, cele, dążenia, plany) oraz zewnętrzna, która ma swe źródło w otaczającym nas świecie. Spośród tych dwóch typów motywacji ten pierwszy jest znacznie efektywniejszy i prowadzi do skuteczniejszego zapamiętywania. Innym niezwykle ważnym czynnikiem oddziaływującym na proces uczenia się ma także kwestia właściwego dotlenienia mózgu, który w bezpośredni sposób odpowiada za naszą wydolność intelektualną, w tym za zapamiętywanie. Dlatego należy wspomóc działanie naszego mózgu poprzez właściwe jego dotlenienie, aby uzyskać optymalne efekty podczas nauki. W tym celu powinno się często wietrzyć pomieszczenie, w którym się uczymy. Wskazane jest także systematyczne dostarczanie naszemu mózgowi tlenu na przykład przez uprawianie sportów na świeżym powietrzu lub codzienny spacer. Niemniej istotnym elementem prowadzącym do sukcesu w procesie efektywnego uczenia wydaje się jednak znajomość technik zapamiętywania, nazywanymi również strategiami przyswajania informacji lub mnemotechnikami. Są to złożone sposoby organizacji informacji w pamięci przy użyciu m.in. wyobraźni, skojarzeń, wizualizacji i map myślowych. Poznane metody zapamiętywania informacji, a w szczególności wykorzystanie swej wyobraźni do ich skojarzenia z wiedzą już nabytą prowadzi do efektywniejszego uczenia się. Im bardziej niezwykłe, absurdalne skojarzenie i dodatkowo powiązane z osobą zapamiętującą, a przez to nacechowane silnym ładunkiem emocjonalnym, tym jego efektywność większa. Systematyczne powtarzanie zajmuje niezmiernie ważne miejsce w procesie uczenia się. Podczas powtarzania wzmacniamy powstałe uprzednio połączenia między neuronami. Im więcej będziemy ćwiczyć, tym dłużej będziemy pamiętać dany materiał. Ponadto należy pamiętać o tym, aby zagadnieniom trudniejszym, bardziej złożonym poświęcić znanie więcej czasu. Należy być również świadomym istnienia zjawiska zapominania, który nierozerwalnie łączy się z uczeniem. Gdy uczymy się czegoś nowego najwięcej zapominamy tuż po samej nauce, po czym tempo utraty przyswojonego materiału stopniowo maleje. Dlatego bardzo ważną sprawą jest odbycie sesji powtórkowej zaraz po nauce, po 5 – 10 minutach, a potem w odpowiednim cyklu, po 24 h, następnie po 1 tygodniu, 1 miesiącu, a w końcu po 6 miesiącach. W ten sposób minimalizujemy skutki procesu zapominania. Ostatnim zagadnieniem mającym wpływ na zwiększenie skuteczności uczenia się jest rozpoznanie własnego stylu uczenia się. Inaczej uczy się słuchowiec (dominacja bodźców słuchowych), inaczej wzrokowiec (dominacja bodźców wzrokowych), a zupełnie inaczej kinestetyk (dominacja bodźców ruchowych). Właściwe rozpoznanie indywidualnego sposobu uczenia się w dużej mierze zadecyduje o efektywności uczenia się. Uczenie się jest złożonym procesem, który towarzyszy nam od urodzenia i decyduje w dużym stopniu o naszych sukcesach praktycznie we wszystkich dziedzinach życia. Dlatego wiedza o sposobach zwiększenia efektywności uczenia się i czynnikach mających wpływ na jego przebieg powinna być przekazywana uczniom od najmłodszych już lat, obok wiadomości z literatury, chemii czy matematyki. Zagwarantuje to z pewnością szybsze przyswajanie wiadomości przez uczniów, a przez to zwiększy ich satysfakcję i sprawi, że nauka stanie się dla nich przyjemnością, a w dalszej perspektywie przyczyni się do ich lepszego funkcjonowania w społeczeństwie. NAUCZYCIEL JAKO PRZEWODNIK W PROCESIE UCZENIA SIĘ SŁOWNICTWA JĘZYKA OBCEGO PRZECIERAJĄC NIEZNANY SZLAK Z pewnością każdy z nas pamięta Alicję z Krainy Czarów, która znalazła się po drugiej stronie lustra. Po drugiej stronie lustra, gdzie świat rządził się swoimi prawami i przez to wydał się jej zaczarowany. Nie tylko dlatego, że zamieszkiwały go odmienne istoty, ale również i szczególnie dlatego, że świat pojęć i słów, którymi się one posługiwały, także był jej dotąd nieznany. Podobnie rzecz ma się z Małym Księciem, który znalazłszy się na planecie Ziemia nie pojmuje nowych dla niego pojęć, takich jak „oswoić” czy „obrządek”. Mając jednak lisa i pilota za przewodników, uczy się rozumieć to, co dotąd było mu nieznane. Przykładów tego rodzaju można by mnożyć. Tych z nas, którzy podejmują próbę nauki obcego języka, można porównać do podróżników próbujących przetrzeć szlaki w nowych, nieznanych im dotąd krainach. Świat obco brzmią- cych i niezrozumiałych słów sprawia, że czujemy się w nim początkowo jak Alicja w Krainie Czarów czy Mały Książe na naszej planecie. Jeśli jednak mamy za towarzysza chętnego do pomocy i kompetentnego przewodnika, który poprowadzi we właściwym tempie, przestrzeże przed czyhającymi pułapkami i wskaże najprostszą drogę – wówczas istnieje szansa, że uda się podróżnikom przybliżyć do celu (lub może nawet go osiągnąć), jakim jest przyswojenie obcego języka. Nie będzie to z pewnością tak proste jak w przypadku wspomnianych wcześniej książkowych bohaterów – zdajemy sobie przecież sprawę, że jest to proces skomplikowany i długotrwały. Mimo wszystko jest to przygoda warta przeżycia. Porównując rolę nauczyciela do przewodnika, należy odpowiedzieć sobie na pytanie, w jaki sposób ma on poprowadzić uczniów przez proces przyswajania nowego języka. Sądzę, że przede wszystkim powinien on we właściwy sposób kierować procesem uczenia się podtrzymując w uczniach raz obudzoną i tak istotną dla procesu uczenia się motywację. KIEROWANIE PROCESEM UCZENIA SIĘ SŁOWNICTWA, czyli selekcja, grupowanie i powtarzanie Kierowanie procesem uczenia się to nic innego jak ułatwianie tego procesu i optymalizacja efektów pracy uczniów. Aby te cele osiągnąć, konieczny jest właściwy dobór nauczanego słownictwa, odpowiednie pogrupowanie wprowadzanych jednostek leksykalnych, a także odpowiednio częste powtarzanie, które jest warunkiem konsolidacji poznanych słów oraz wyrażeń. Zanim nauczyciel wprowadzi nowe słownictwo, powinien zastanowić się, jakiego rodzaju jednostki leksykalne będą odpowiednie dla przedziału wiekowego, potrzeb i zainteresowań uczniów oraz ile nowych znaczeń wprowadzić na danej lekcji. Poza selekcją, kolejną ważną czynnością jest właściwe pogrupowanie nowych słów. Musimy pamiętać o tym, że zapamiętywanie jest procesem zorganizowanym, co oznacza, że zapamiętywane przez nas jednostki leksykalne są w pamięci porządkowane i grupowane. Nauczyciel ma wiele możliwości grupowania słownictwa. Może grupować wprowadzane słownictwo w zestawy gramatyczne, znaczeniowe, rymujące lub zastosować zasadę częstotliwości występowania. Niestety, wyselekcjonowanie i pogrupowanie wprowadzanego słownictwa nie wystarczą do tego, by uczniowie efektywnie je przyswoili. Niebagatelną rolę w procesie uczenia się odgrywa powtarzanie prowadzące w efekcie do konsolidacji nowo poznanych słów. Dlatego też powinnością nauczyciela jest możliwie jak najczęstsze dostarczanie kontekstów, w których uczeń miałby możliwość zastosowania nowo poznanego słownictwa. Dopiero wielokrotnie powtórzona jednostka leksykalna ma szanse stać się częścią aktywnie używanego słownictwa. MOTYWACJA Zapewne większość nauczających zgodzi się ze stwierdzeniem, że motywacja - to pojęcie kluczowe dla procesu uczenia się. Kluczowe, jednak w rzeczywistości trudne do zdefiniowania. Pytanie, czym jest motywacja, zadałam samym zainteresowanym, czyli uczącym się. Oto, jak definiują oni to pojęcie: - czynnik pobudzający nas do lepszej, efektywniejszej pracy; - zespół czynników zachęcających do działania, np. dobra ocena, udana wypowiedź, pochwała od nauczyciela, ciekawa lekcja; - motywacja może mieć źródło we mnie lub pochodzić z otoczenia; - coś, co sprawia, że człowiek angażuje się w jakieś działanie; - satysfakcja z wykonania jakiegoś działania lub nagroda; - „siła napędowa”, która sprawia, że chcemy być najlepsi – rolę motywacji często spełniają rodzice i środowisko, w którym się wychowujemy; - dążenie do celu pomimo trudności; - szereg czynników skłaniających do wyznaczania i osiągania celów; - wiara w swoje możliwości; - wzbudzenie zainteresowania, dzięki któremu mamy ochotę się czegoś uczyć: - coś, co nadaje sensu i uzasadnienia uczeniu się . Można więc wnioskować, że motywacja jest ściśle związana z takimi pojęciami jak: zainteresowanie, nagroda, zachęta, nadanie celu. Na podniesienie motywacji uczących się można wpływać na wiele sposobów: począwszy od otoczenia, jakie towarzyszy procesowi uczenia się, przez stworzenie stymulującej ten proces atmosfery, zagwarantowanie uczniom poczucia sukcesu oraz zastosowanie metod i technik, które podniosą efektywność zapamiętywania przez uczących się nowego słownictwa. Najważniejszą jednak rolę odgrywa tu sam nauczyciel – po pierwsze: swoją osobowością może wpływać pozytywnie na odbywający się w klasie proces uczenia się; po drugie: to on przede wszystkim ma wpływ na wszystkie pozostałe, wyżej wymienione czynniki mające na celu pobudzenie motywacji u uczących się. OTOCZENIE Nawet najsmutniejszą i nie zachęcającą do nauki klasę szkolną można ożywić pomocami dydaktycznymi, które przyciągną uwagę uczniów – wystarczy tylko odrobina wyobraźni. Tabelki przedstawiające czasowniki nieregularne, mini słowniki obrazkowe, plansze, zabawne rysunki, prace uczniów, itd. z pewnością wniosą wiele pozytywnego do otoczenia i wpłyną wzmacniająco na proces przyswajania nowego słownictwa. Można uczniów zachęcić do stworzenia własnego „kącika językowego”, w którego skład mógłby wchodzić np. współtworzony przez uczniów kalendarz klasowy lub grupowy, gdzie zamieszczane byłyby w języku angielskim bieżące informacje na temat imprez klasowych, urodzin, ważnych uroczystości i inne. Podobnie ma się rzecz z istnieniem gazetki – wystarczy tablica korkowa, do której uczniowie przypinać mogą swoje zdjęcia z komentarzem, wiersze, uwagi, ogłoszenia – wszystko, co podpowie im wyobraźnia i co z obco wyglądającej, „bezosobowej” i często niezbyt przytulnej klasy szkolnej stworzy przyjazne oku pomieszczenie, w którym uczniowie z przyjemnością będą chcieli przebywać. ATMOSFERA I POCZUCIE SUKCESU Nauczyciel, poza tym, że człowiekiem, który spełnia rolę nauczyciela – jest żywym w klasie ma do czynienia z równie żywymi i odczuwającymi istotami, z którymi wchodzi we wzajemne interakcje. Obie strony wnoszą ze sobą do klasy rozmaite potrzeby i oczekiwania. Od tego, czy nauczyciel potrafi dostrzec potrzeby i oczekiwania swoich uczniów, w dużym stopniu zależy efektywność jego pracy. Z mojego pedagogicznego doświadczenia wnoszę, że uczniowie najbardziej oczekują ze strony nauczyciela: akceptacji, cierpliwości, zrozumienia, sprawiedliwego traktowania oraz życzliwości. Są to bowiem cechy niezbędne dla stworzenia właściwego klimatu psychicznego, który warunkuje i podnosi efektywność uczenia się. Szanowanie uczniów oraz wysiłku, jaki wkładają w zapamiętywanie nowego słownictwa (bez względu na efekty!), jednakowe traktowanie wszystkich uczących się, docenianie każdej próby, jaką podejmuje zakomunikować coś w obcym dla niego języku oraz uczeń, by zachęcanie go do podejmowania kolejnych niezależnie od stopnia poprawności jego wypowiedzi – to oczywistości, a jednak warto o nich stale przypominać. To te oczywiste zachowania nauczyciela wpływają na właściwą atmosferę oraz poczucie sukcesu u uczących się, a w rezultacie – na podniesienie efektywności procesu uczenia się. METODY I TECHNIKI PODNOSZĄCE EFEKYWNOŚĆ UCZENIA SIĘ SŁOWNICTWA Dobór odpowiednich technik zależy oczywiście od poziomu językowego uczniów, wieku, zainteresowań i potrzeb, jak i również typu wyobraźni, jaki u nich przeważa (słuchowy czy wzrokowy). Do najczęściej stosowanych technik wprowadzania obcojęzycznego słownictwa należą: poglądowa prezentacja znaczeń (za pomocą ilustracji, realiów itd.), prezentacja znaczeń za pomocą definiowania ich metodą opisową lub za pomocą synonimów oraz podawanie odpowiedników wprowadzanych słów w języku ojczystym. Pracując z grupą uczniów należy zadbać o to, aby sposób przedstawiania słownictwa był przystępny zarówno dla słuchowców, jak i wzrokowców. Oznacza to, że prezentacja nowej jednostki leksykalnej powinna zawierać pełne wyobrażenie aspektów formalnych danego wyrazu, a więc aspekt słuchowy, wizualny oraz graficzny. Uczniowie powinni mieć okazję usłyszeć nowy wyraz w odpowiednio dobranym kontekście, jeśli to możliwe - zobaczyć jego wizualną reprezentację w postaci ilustracji czy realiów oraz jego zapis. REFLEKSJE Proces uczenia się słownictwa w klasie szkolnej jest procesem sztucznie zorganizowanym oraz ukierunkowanym na konkretne, wymierne cele wytyczone przez programy nauczania. Rola nauczyciela nie należy do łatwych. Przybliżanie świata obcych znaczeń w ograniczonym miejscu i czasie jest zadaniem arcytrudnym. Ale bez względu na to, kiedy drzwi klasy zamykają się za ostatnim uczniem, warto chociaż spróbować zadbać o to, by czekające grupę czterdzieści pięć minut lekcji nie było czasem straconym, ale efektywnie wykorzystanym. Pamiętajmy, że każdy z nas ma szansę wypracować własną receptę efektywnego nauczania, a intuicja pedagogiczna, umiejętności i pozytywne nastawienie mogą stać się nieocenionymi narzędziami w rękach każdego nauczyciela.