Charakter prawny warrantów subskrypcyjnych oraz konsekwencje

Charakter prawny warrantów subskrypcyjnych oraz konsekwencje podatkowe związane z ich emisją i real
Wpisany przez Ewelina Lelito
Analiza przychodów i kosztów podatkowych emitenta oraz podmiotu uprawnionego z warrantów
subskrypcyjnych.
1. Przychód emitenta warrantów subskrypcyjnych na gruncie ustawy o podatku
dochodowym od osób prawnych
Ze względu na charakter prawny warrantów subskrypcyjnych, z podatkowego punktu widzenia
mogą być one postrzegane jako „przedpłata" na akcje. Wobec tego, stosownie do art. 12 ust 4
pkt 4) UPDOP, przychody otrzymane na utworzenie lub powiększenie kapitału zakładowego nie
należą do przychodów podatkowych. Zatem, jeżeli warranty subskrypcyjne są przyznawane
nieodpłatnie, po stronie emitenta nie powstanie przychód podatkowy z tytułu emisji warrantów
subskrypcyjnych.
2. Koszt uzyskania przychodów emitenta warrantów subskrypcyjnych na gruncie ustawy
o podatku dochodowym od osób prawnych
1/9
Charakter prawny warrantów subskrypcyjnych oraz konsekwencje podatkowe związane z ich emisją i reali
Wpisany przez Ewelina Lelito
Zgodnie z art. 15 ust. 1 UPDOP podatnik ma prawo do zaliczenia do kosztów uzyskania
przychodów (dalej: KUP) wszelkich wydatków poniesionych w celu osiągnięcia przychodów lub
zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art.
16 UPDOP.
Wydatek poniesiony przez podatnika stanowi dla niego KUP w przypadku, gdy spełnia
następujące warunki:
- został poniesiony przez podatnika;
- jest definitywny (rzeczywisty);
- pozostaje w związku z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą;
- poniesiony został w celu uzyskania przychodów, zachowania lub zabezpieczenia ich
źródła lub może mieć inny wpływ na wielkość osiągniętych przychodów;
- został właściwie udokumentowany.
W tym zakresie należy ustalić czy wydatki poniesione przez emitenta w związku z emisją
warrantów subskrypcyjnych, jak i akcji, np. opłaty notarialne związane ze zmianą statutu, opłaty
sądowe związane ze zgłoszeniem do KRS, koszty druku dokumentów akcyjnych, prospektu
emisyjnego, ogłoszenia prospektu na łamach prasy i publikacji w Monitorze Sądowym i
Gospodarczym, koszty promocji prospektu, koszty usług doradczych i konsultacje związane z
przygotowaniem i zredagowaniem informacji zamieszczanych w prospekcie stanowić będą KUP
emitenta w rozumieniu art. 15 UPDOP.
2/9
Charakter prawny warrantów subskrypcyjnych oraz konsekwencje podatkowe związane z ich emisją i reali
Wpisany przez Ewelina Lelito
Poniesione wydatki są KUP, o ile pozostają w związku przyczynowo-skutkowym z
przychodami podatkowymi. Związek ten może mieć charakter bezpośredni, jak i pośredni
. Podatnik ma zatem możliwość zaliczenia do KUP wszelkich racjonalnie poniesionych
wydatków, pod tym jednak warunkiem, że wykaże ich związek z prowadzoną działalnością
gospodarczą, a ich poniesienie ma lub może mieć wpływ na wielkość osiągniętego przychodu
lub zabezpieczenia źródła przychodów.
Instytucja kapitału zakładowego spełnia - poza szeregiem funkcji gwarancyjnych - także funkcje
„finansujące jej działalność" poprzez zasilenie podmiotu kapitałem niezbędnym do prowadzenia
przez niego działalności gospodarczej. Celem podwyższenia kapitału zakładowego i opłacenia
przez udziałowców wkładów nie jest przetrzymywanie w ten sposób przez emitenta środków
pieniężnych, lecz ich spożytkowanie na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej, w
wyniku czego emitent osiąga, a co najmniej powinien osiągać przychody podatkowe. W związku
z powyższym wszelkie wydatki poniesione na podwyższenie kapitału zakładowego
emitenta należy w całości uznać za KUP na gruncie UPDOP
. W wyroku z 26
maja 2005 r. (sygn. C-465/03) Europejski Trybunał Sprawiedliwości (dalej: ETS) stwierdził, iż
koszty emisji akcji stanowią część kosztów ogólnych spółki, a w konsekwencji stanowią element
cenotwórczy jej towarów, ponadto pozostają w bezpośrednim i ścisłym związku z działalnością
podatnika
.
W orzecznictwie można spotkać jednak odmienny pogląd sugerujący, iż w przypadku emisji
akcji wydatki związane z podwyższeniem kapitału zakładowego, takie jak m.in. koszty
sporządzania prospektu emisyjnego, opłaty sądowe, wydatki na obsługę notarialną (wydatki
bezpośrednio związane z podwyższeniem kapitału zakładowego) nie mogą stanowić KUP. 1
Zgodnie z tym poglądem powyższe wydatki nie są związane z zachowaniem czy
zabezpieczeniem źródła przychodów. Ich celem jest bowiem pozyskanie kapitału zakładowego,
a więc uzyskanie przysporzenia, które nie stanowi - na mocy art. 12 ust. 4 pkt 4 UPDOP przychodów podatkowych.
To zaś oznacza, że wszelkie wydatki poniesione na podwyższenie kapitału zakładowego
nie mogą stanowić KUP w rozumieniu art. 15 UPDOP, gdyż nie mieszczą się w zasadzie
3/9
Charakter prawny warrantów subskrypcyjnych oraz konsekwencje podatkowe związane z ich emisją i reali
Wpisany przez Ewelina Lelito
współmierności przychodów podatkowych do poniesionych KUP
:
skoro tego rodzaju przychód nie jest wykazywany dla celów podatkowych, to konsekwentnie nie
mogą być również KUP poniesione wydatki związane bezpośrednio z tym przychodem. Nie
została bowiem spełniona przesłanka z powołanego art. 15 UPDOP, tj. nie wystąpił przychód
podatkowy.
2
Na gruncie powyższego poglądu istnieje jednak rozróżnienie na KUP bezpośrednio związane z
emisją nowych akcji (podwyższeniem kapitału zakładowego) oraz pośrednio związane z takim
podwyższeniem kapitału zakładowego. Wyłączeniu z KUP nie podlegają wydatki związane z
doradztwem prawnym i finansowym poniesione w związku z podwyższeniem kapitału
zakładowego. Są to bowiem wydatki związane z ogólnymi kosztami funkcjonowania osoby
prawnej, pomimo iż zostały poniesione przy okazji podwyższenia kapitału zakładowego
podmiotu 3
Z uwagi na powyższe interpretacje i wyroki sądów administracyjnych nie ulega
wątpliwości, iż odpowiednio udokumentowane wydatki pośrednio związane z emisją
warrantów subskrypcyjnych i w późniejszym etapie z emisją akcji emitenta stanowić
będą KUP emitenta w momencie ich poniesienia. Brak jest podstaw do przyjęcia
odmiennego stanowiska zakładającego, że pośrednie koszty emisji tych papierów
wartościowych nie będą stanowiły KUP emitenta, zwłaszcza w sytuacji braku wyłączenia tychże
w negatywnym katalogu kosztów zamieszczonych w art. 16 UPDOP.
Ponadto do rozważenia pozostaje zaliczenie do KUP również wydatków bezpośrednio
związanych z emisją oraz wydaniem warrantów subskrypcyjnych i akcji. Wobec tego również
takie wydatki stanowią KUP emitenta jako poniesione z prowadzeniem działalności
gospodarczej i pośrednio mające wpływ na uzyskanie przychodów
podatkowych m.in. poprzez:
4/9
Charakter prawny warrantów subskrypcyjnych oraz konsekwencje podatkowe związane z ich emisją i reali
Wpisany przez Ewelina Lelito
- wzrost wiarygodności emitenta w związku ze wzrostem kapitału akcyjnego,
- pozyskanie dodatkowych środków pieniężnych na prowadzenie działalności gospodarczej.
3. Przychód podatkowy podmiotu uprawnionego z warrantu subskrypcyjnego na gruncie
UPDOP w związku z otrzymanie nieodpłatnym warrantów
Z chwilą podjęcia uchwały o warunkowym podwyższeniu kapitału zakładowego i przydziału
warrantów subskrypcyjnych, podmiot taki zostaje uprawniony do objęcia akcji w przyszłości
(dalej: uprawniony), co oznacza, iż nabywa on warunkowe prawo objęcia akcji (tzw.
ekspektatywa). W związku z tym, iż warrant subskrypcyjny jest prawem majątkowym
odrębnym od akcji, do której uprawnia, podlega on więc odrębnej regulacji na gruncie
UPDOP
.
Ustawodawca, stanowiąc o wartości otrzymanych nieodpłatnych świadczeń jako o przychodzie
kształtującym podstawę opodatkowania podatkiem dochodowym (dalej; CIT) nie sprecyzował
bliżej, co należy rozumieć pod użytym pojęciem nieodpłatnego świadczenia. Ograniczył się w
tym względzie jedynie do wskazania w art. 12 ust. 6 UPDOP sposobu i kryteriów ustalania ich
wartości. Zgodnie z powyższym przepisem wartość nieodpłatnych świadczeń ustala się na
podstawie cen rynkowych stosowanych przy świadczeniu usług lub udostępnianiu
rzeczy lub praw tego samego rodzaju i gatunku
,
z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca
udostępnienia.
5/9
Charakter prawny warrantów subskrypcyjnych oraz konsekwencje podatkowe związane z ich emisją i reali
Wpisany przez Ewelina Lelito
Należy więc zaznaczyć, iż wartość rynkowa warrantów subskrypcyjnych będzie możliwa
do ustalenia w przypadku, gdy:
- warrant subskrypcyjny posiada określoną wartość rynkową, do której odnoszona jest
korzyść uzyskana przez obejmującego warrant subskrypcyjny bez wynagrodzenia,
- istnieje rynek warrantów subskrypcyjnych.
Jeżeli przykładowo warranty subskrypcyjne zostały zastrzeżone jako niezbywalne, to
uprawniony z warrantów subskrypcyjnych nie osiąga przychodu podatkowego z tytułu
uzyskania warrantów subskrypcyjnych w sposób nieodpłatny.
4. Wydatki uprawnionego z warrantów subskrypcyjnych związane z objęciem akcji w
zamian za objęte warranty
W tym zakresie należy rozważyć dwa momenty czasowe (dwa zdarzenia) związane z
uzyskaniem i realizacją praw wynikających z warrantów subskrypcyjnych:
- nabycie warrantów subskrypcyjnych i KUP z tym związane;
- objęcie akcji, do których uprawniają warranty subskrypcyjne i KUP z tym związane.
6/9
Charakter prawny warrantów subskrypcyjnych oraz konsekwencje podatkowe związane z ich emisją i reali
Wpisany przez Ewelina Lelito
Zgodnie z art. 16 ust 1 pkt 8) UPDOP wydatki związane z nabyciem lub objęciem udziałów
albo akcji w spółce oraz innych papierów wartościowych nie uważa się za KUP do
momentu odpłatnego zbycia tych akcji oraz innych papierów wartościowych lub wykupu
przez emitenta tych papierów wartościowych
.
W związku z przywołanym przepisem nie ulega wątpliwości, że uprawniony nie ponosi
wydatków związanych z nabyciem warrantów subskrypcyjnych (zapłatą wynagrodzenia z tego
tytułu), gdy warranty subskrypcyjne są przyznawane nieodpłatnie. Ponadto w przypadku
zamiany warrantów subskrypcyjnych na akcje nie następuje ich odpłatne zbycie lub ich wykup
przez emitenta, nie ma możliwości rozliczenia ewentualnych wydatków poniesionych na
nabycie warrantów subskrypcyjnych przez inwestora strategicznego.
Powyższa argumentacja ma również zastosowanie w przypadku, gdy potraktujemy warrant
subskrypcyjny na gruncie UPDOP jako pochodny instrument finansowy, a nie wyłącznie jako
papier wartościowy. Przepis art. 16 ust 1 pkt 8b) UPDOP stanowi bowiem zasadę, iż nie uważa
się za KUP wydatków związanych z nabyciem pochodnych instrumentów finansowych
do czasu realizacji praw wynikających z tych instrumentów albo rezygnacji z realizacji
praw wynikających z tych instrumentów albo odpłatnego zbycia
- o ile wydatki te, stosownie do art. 16g ust 3 i 4 UPDOP, nie powiększają wartości początkowej
środka trwałego oraz wartości niematerialnych i prawnych.
Jeżeli warranty subskrypcyjne są przyznawane nieodpłatnie, uprawniony nie ponosi wydatków
związanych z ceną nabycia warrantów subskrypcyjnych. W takim przypadku, w momencie
realizacji praw wynikających z warrantu subskrypcyjnego uprawniony nie rozpozna więc KUP z
tytułu nabycia warrantów subskrypcyjnych (związanych z ceną nabycia warrantu
subskrypcyjnego).
7/9
Charakter prawny warrantów subskrypcyjnych oraz konsekwencje podatkowe związane z ich emisją i reali
Wpisany przez Ewelina Lelito
Natomiast w odniesieniu do kosztów objęcia akcji, do których uprawnia warrant subskrypcyjny
należy stwierdzić, iż na podstawie art. 16 ust 1 pkt 8) UPDOP wydatki związane z nabyciem
tych akcji nie uważa się za KUP do momentu odpłatnego zbycia zakupionych, w wyniku
realizacji praw z warrantów subskrypcyjnych, akcji.
Określenie „wydatki związane z nabyciem lub objęciem" wynikające z powyższego przepisu
oznacza, że do KUP zalicza się wszelkie koszty bezpośrednio warunkujące nabycie akcji. Do
typowych kosztów warunkujących nabycie akcji zaliczyć można zapłaconą cenę za zakup tych
akcji oraz inne koszty bezpośrednio związane z tym zakupem (np. opłaty notarialne).
Jednocześnie koszt odsetek od pożyczek i kredytów zaciągniętych na zakup akcji stanowią
wydatki pośrednio związane z objęciem akcji, co należy rozpatrywać na zasadach ogólnych, tj.
w kontekście art. 15 UPDOP. Zgodnie z art. 15 ust 4d) UPDOP KUP, inne niż koszty
bezpośrednio związane z przychodami są potrącane w dacie ich poniesienia. Za dzień
poniesienia KUP uważa się dzień, na który ujęto koszt w księgach rachunkowych
(zaksięgowano) na podstawie otrzymanej faktury (rachunku), albo dzień, na który ujęto koszt na
podstawie innego dowodu w przypadku braku faktury (rachunku), z wyjątkiem sytuacji, gdy
dotyczyłoby to ujętych jako koszty rezerw albo biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów.
Konkludując, w przypadku uprawnionego z warrantów subskrypcyjnych, jest on uprawniony do
zaliczenia:
- wydatków bezpośrednich poniesionych w związku z zakupem akcji na podstawie
otrzymanych nieodpłatnie warrantów subskrypcyjnych
do KUP
w momencie zbycia tych akcji
8/9
Charakter prawny warrantów subskrypcyjnych oraz konsekwencje podatkowe związane z ich emisją i reali
Wpisany przez Ewelina Lelito
(na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 8 UPDOP);
- wydatków pośrednich poniesionych w związku z takim zakupem akcji do KUP w
momencie ich poniesienia
(art. 15 UPDOP).
Uwaga: część I artykułu ukazała się w nr. 12 (26) 2009 r. Biuletynu BDO Podatki i
Rachunkowość.
1. Wyrok WSA w Warszawie z 14 sierpnia 2007 r., sygn. Akt III SA/Wa 3917/06, wyrok WSA
w Rzeszowie z 27 maja 2008 r., sygn. akt I SA/Rz 297/08.
2. Wyrok NSA z 1 marca 2000 r., sygn. akt SA/Wr 2285/98, wyrok NSA z 25 kwietnia 2006
r., sygn. II FSK 658/05.
3. Wyrok WSA z 13 sierpnia 2007 r., sygn. akt III SA/Wa 390/07. Podobnie stwierdził NSA
w wyroku z 22 lutego 2006 r., sygn. akt II FSK 191/05.
9/9