Zmiany instytucjonalne a rozwój gospodarczy. Przykład Chin i Japonii
Transkrypt
Zmiany instytucjonalne a rozwój gospodarczy. Przykład Chin i Japonii
Zmiany instytucjonalne a rozwój gospodarczy. Przykład Chin i Japonii Instytucje gospodarki rynkowej Blok 4 Zmiana instytucjonalna a rozwój gospodarczy (studium przypadku) • JAPONIA – dwa skoki instytucjonalnorozwojowe (II poł. XIX w. i po 1946 r.) • CHINY – I skok z feudalizmu do socjalizmu (po 1948 r.); II skok z socjalizmu do „kapitalizmu”? (po 1978 r.) 2 Socjalizm …. Komunizm Od negacji rynku po pełną kontrolę • Karol Marks (1818-1883) Das Kapital Niezachwiana wiara, że stosunki społeczne można dowolnie modelować (pomijając dotychczasową matrycę instytucjonalną stworzoną przez wieki tradycji) • • • • Negacja rynku jako regulatora gospodarki Negacja podstawowych kategorii rynkowych: zysk, cena Uwłaszczenie proletariatu Realizacja postulatów równości społecznej Uproszczona matryca instytucjonalna kapitalizm / socjalizm KATEGORIA KAPITALIZM SOCJALIZM Ustrój polityczny Demokracja / autorytaryzm Autorytaryzm / oligarchia / kult jednostki Główny regulator procesów gosp. Własność środków produkcji Ceny i płace ustala Alokacja zasobów Rynek Prywatna Państwo (centralny plan) Państwowa Rynek* Rynek Państwo Państwo 4 Chiny… w kierunku komunizmu • Państwo feudalne do 1912 r. (Rewolucja Xinhai i proklamowanie Republiki Chińskiej) • Wojna Chińsko-Japońska (1937-1945) • • • • 1948 r. Mao Zedong Kolektywizacja rolnictwa Etatyzacja przemysłu Centralne planowanie i kontrola cen 5 Historia socjalizmu chińskiego • „Wielki skok” (przyśpieszona industrializacja) i jego skutki (1957 – 1962). • „Rewolucja kulturalna” (1966 – 1969 /76) jako próba wprowadzenia maoizmu – walka z pozostałościami „starej kultury” 6 Chiny… w kierunku kapitalizmu • 1978 – Deng Xiaoping • Reforma agrarna 1981 r. system komun zastąpiono „systemem odpowiedzialności gospodarstw”; dwutorowy system cen; plan i rynek • Przedsiębiorstwa: państwowe (od reformy do prywatyzacji), gminne i powiatowe (powstanie i znaczenie), prywatne. • Reforma cen (dual track system price) 7 Chiny… w kierunku kapitalizmu • Otwarcie na świat • Bezpośrednie Inwestycje Zagraniczne • Specjalne strefy ekonomiczne i ich status 8 Chińska hybryda RZĄDY AUTORYTARNE GOSPODARKA RYNKOWA GOSPODARKA PLNOWANA PAŃSTWOWA Chińskie przejście do kapitalizmu, jako przykład reformy „zorientowanej instytucjonalnie” 9 Japonia „Epoka światłych rządów” (1868 – 1912) • Cesarz Mutsuhito i tzw. „Restauracja Meiji” • Obalenie systemu feudalnego i przyśpieszona modernizacja kraju: 1. Zniesienie struktur feudalnych i wyp. odszk. 2. Konstytucja (1889 r.), Parlament (1890 r.) 3. Reforma prawa i sądów na wzór Zachodni 4. Wprowadzenie powszechnego szkolnictwa 5. Reforma administracji, sys. pieniężnego 6. Zorganizowanie armii ma wzór pruski 10 Japonia „Epoka światłych rządów” (1868 – 1912) Aktywna modernizacja gospodarki: 1. Sprowadzanie zachodnich specjalistów, maszyn i urządzeń, 2. Budowanie „od podstaw” nowoczesnego przemysłu. 3. Tworzenie wielkich koncernów bankowo – przemysłowych (Mitsubishi, Mitsumi, Sumitomo) 11 Okupacja USA 1946 - 1952 • Gen. Douglas McArthur i jego dewiza „Rządzą Japończycy realizując dyrektywy Amerykanów” • Demokratyzacja (powstają partie polityczne i związki zawodowe) • Maj 1947 r. – demokratyczna Konstytucja Japonii • Reforma szkolnictwa, równouprawnienie kobiet • Pozostawienie Zaibatsu • Rządy Shigeru Yoshidy (taktyka Japonii) 12