Program Wychowawczy

PROGRAM WYCHOWAWCZY
INTERNATU
XXI LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCEGO
IM. ŚW. STANISŁAWA KOSTKI
W LUBLINIE
Lublin 2011
1
MISJA:
Internat XXI Liceum Ogólnokształcącego jest integralną częścią szkoły.
Zapewnia opiekę podczas nauki szkolnej mieszkającej w nim młodzieży. Jako
placówka opiekuńczo-wychowawcza stwarza warunki do pełnego rozwoju
wychowanków.
Odpowiadając na potrzeby wychowanków chcemy, aby mieli oni
możliwość podjęcia odpowiedzialności za własny rozwój, aby stali się osobami
o silnym chrześcijańskim systemie wartości, prawidłowo wywiązującymi się
z podejmowanych ról społecznych, odpowiedzialnymi za siebie i swoje
otoczenie oraz prowadzącymi zdrowy styl życia.
WIZJA:
Internat XXI LO wychowuje młodzież zgodnie z zasadami wychowania
chrześcijańskiego. Naszym celem jest stworzenie jak najlepszych warunków do
pełnego rozwoju wychowanków. W tym zakresie wzorujemy się na systemie
prewencyjnym Św. Jana Bosko i zasadach panujących w tworzonych przez
niego oratoriach. Chcemy, aby wychowankowie w naszym internacie:
 doświadczyli środowiska radości i optymizmu, szczerości i życzliwości
oraz atmosfery przyjaźni i rodzinności,
 mogli doświadczać zrozumienia dla swoich trudności i wsparcia z
poszanowaniem ich godności osobistej,
 mieli szansę nawiązać serdeczne relacje z wychowawcami i innymi
wychowankami poprzez wspólną modlitwę, naukę i zabawę,
 wzrastali w dojrzałości chrześcijańskiej i społecznej poprzez
podejmowane działania wychowawcze, atmosferę bezpieczeństwa,
zaufanie i przyjaźń,
 mieli konstruktywne wzorce zachowań, uczyła się klarownych zasad,
 mieli zaufanie do wychowawców,
 uczyli się dokonywania wyborów i ponoszenia ich konsekwencji.
2
I.
Podstawowe założenia
1. Koncepcja wychowania
Przyjecie określonej definicji wychowania zakłada próbę odpowiedzi
na podstawowe pytanie: kim jest człowiek? Odpowiedzi na to pytanie
upatrujemy w chrześcijańskiej koncepcji człowieka, która znalazła pełny wyraz,
w rozumieniu człowieka jako osoby ludzkiej, w personalizmie chrześcijańskim.
Szczególnie istotne dla nas są wskazania, nauczanie i świadectwo
Jana Pawła II, który wielokrotnie podkreślał godność i niepowtarzalność osoby
ludzkiej, jej jedność duchowo-materialną oraz widział ją w wymiarze
przyrodzonym i nadprzyrodzonym. Za Janem Pawłem II przyjmujemy, że
autentyczne wychowanie musi wychodzić od prawdy o człowieku, o jego
godności i powołaniu oraz powinno prowadzić do integralnego dojrzewania
osoby ludzkiej i formowania sumienia. Istotą wychowania jest więc to „ażeby
człowiek stawał się coraz bardziej człowiekiem, ażeby bardziej «był» a nie tylko
więcej «miał» - aby [...] poprzez wszystko co «ma», co «posiada», umiał
bardziej i pełniej być człowiekiem - to znaczy, ażeby również umiał bardziej
«być» nie tylko «z drugimi», ale i «dla drugich»" (Jan Paweł II, przemówienie w
UNESCO, 1980.06.02)
Podobne rozumienie istoty wychowania odnajdujemy w systemie
prewencyjnym Św. Jana Bosko. W proponowanym przez niego systemie na
plan pierwszy wysuwa się przekonanie, że Bóg kocha młodzież i chce ją zbawić,
a działania wychowawców mają zmierzać do troski o jego integralny rozwój, tak
aby stał się uczciwym obywatelem i dobrym chrześcijaninem. Jan Bosko
podkreślał, iż proces wychowawczy jest spotkaniem dwóch podmiotów, dwóch
osób, z których jedna- wychowawca jest postawiony, powołany by tej drugiej
służyć.
Przyjmujemy zatem wychowanie jako proces wspomagania wychowanka
w rozwoju, ukierunkowanym na osiąganie pełnej dojrzałości w czterech
podstawowych sferach: fizycznej, psychicznej, społecznej, duchowej. Wymaga
to stworzenia odpowiednich warunków i podjęcia właściwych działań.
Warunki sprzyjające rozwojowi rozumiane są jako:
- obecność autorytetów,
- konstruktywne wzorce zachowań,
- znajomość granic, klarowne zasady,
- wolność wyboru,
- doświadczenie konsekwencji swoich wyborów i działań,
- poczucie bezpieczeństwa,
- zaufanie,
- empatia, ciepło i opiekuńczość,
3
- otwartość,
- pozytywny stosunek i szacunek dla wychowanka,
- konkretność i specyficzność.
2. Specyfika wychowania w Internacie XXI LO
Inspirowani nauczaniem Kościoła, wartościami wynikającymi z systemu
prewencyjnego, Jan Bosko, odczytujemy nasze posłannictwo wśród młodzieży
jako bezwarunkowe przyjęcie młodego człowieka; zdolność dialogu i
wsłuchiwanie się w prawdziwe jego potrzeby i aspiracje. Jak również
konieczność stwarzania środowiska ożywionego obecnością bogatą w wartości
ludzkie i chrześcijańskie.
System prewencyjny Św. Jana Bosko koncentruje się na osobie
wychowanka, jego dobra i opiera się na trzech filarach – rozumie, religii,
miłości wychowawczej. Te elementy wzajemnie się przenikają w naszej pracy z
młodzieżą. Wszyscy mieszkańcy internatu ich rodzice, wychowawcy oraz
kapelan tworzą wspólnotę wychowawczą, w której istotne są osobowe relacje
pomiędzy wszystkimi jej członkami. Szczególna odpowiedzialność za tworzenie
tych bliskich relacji spoczywa na wychowawcach, zwłaszcza wychowawcach
poszczególnych grup.
Punktem wyjścia dla propozycji wychowawczych jest spotkanie z młodzieżą
w miejscu, w którym się ona znajduje, aby móc towarzyszyć jej na drodze
dojrzewania do wolności, odpowiedzialności, w rozwoju społecznym i postawy
służby.
Realizowane jest to w szczególności poprzez:
- odniesienie do wartości chrześcijańskich w życiu codziennym,
- wspólna modlitwę,
- wskazywanie na pozytywne wzorce osobowe, w szczególności postać
patrona szkoły św. Stanisława Kostki i innych świętych,
- przybliżanie postaci i nauczania Ojca Św. Jana Pawła II, zwłaszcza jego
przesłania do młodzieży,
- troska o przyjazną i życzliwą atmosferę w relacjach między wychowawcami,
wychowankami i rodzicami,
- budowanie poczucia wspólnoty wychowanków ,
- promowanie aktywności, samorządności i twórczego podejścia do życia,
- stwarzanie warunków do podejmowania odpowiedzialności za siebie i swoje
otoczenie,
- troskę o środowisko wszechstronnego rozwoju osobowego (w wymiarze
intelektualnym, psychicznym, społecznym, zdrowotnym, estetycznym,
moralnym, duchowym),
- rozwijanie w nim dociekliwości poznawczej, ukierunkowanej na
poszukiwanie prawdy, dobra i piękna,
- wskazywanie na bogactwo i wartości poznawanych treści,
4
- uczenie samodzielności w dążeniu do dobra w jego wymiarze
indywidualnym i społecznym,
- zachęcanie do poszukiwania, odkrywania i dążenia do życiowych celów,
- uczenie szacunku dla dobra wspólnego, dziedzictwa kultury i narodowej
tradycji,
- towarzyszenie na drodze asymilacji wartości i dokonywania wyborów,
- uczenie sztuki dialogu, umiejętności słuchania i współpracy w klimacie
szacunku, rodzinności i zaufania.
II.
Wychowawca i wychowanek
Kontakt wychowawczy wymaga zaangażowania dwóch osób: wychowawcy
i wychowanka; między nimi odbywa się szczególny rodzaj komunikacji,
w której obie strony wzajemnie na siebie oddziałują.
1. Wychowawca
Zakorzenienie naszej koncepcji wychowania w systemie prewencyjnym
Św. Jana Bosko wyznacza również kierunek myślenia o roli wychowawcy,
a sam Święty jawi się jak wzór do naśladowania. Wychowawca „w duchu
Św. J. Bosko” to osoba, którą charakteryzuje całkowite oddanie się młodemu
człowiekowi. Przejawia się ono w życzliwej obecności przy wychowanku, którą
Jan Bosko określił mianem „asystencji”. Zainspirowani wartościami zawartymi
w pedagogice ks. Bosko staramy się, by „być dla młodych, iść ku młodym i być
wśród młodych”.
Dla wychowawcy wychowanek jest wartością samą w sobie oraz postrzega
go jako obraz Boga. Stąd też cele wychowawcze nie ograniczają się wyłącznie
do sfery przyrodzonej ale obejmują perspektywę eschatologiczną. Wychowawca
ma zatem na celu osiągnięcie przez wychowanków świętości. Efektywność
procesu wychowawczego uzależniona jest miedzy innymi od osoby
wychowawcy, który jest nie tylko dobrym profesjonalistą, ale także wie, jak
znaleźć „drogę” do wychowanka. Jego zadaniem jest ukazywać cele i wartości,
sugerować sposoby i metody ich poznania i przyjęcia, kierować ku pogłębianiu i
rozumieniu siebie, świata i innych, być do dyspozycji młodzieży, prowadzić
dialog uczący sposobów odnoszenia się do siebie, świata, innych, do Boga.
Skuteczne oddziaływania wychowawcy uwarunkowane są także poprzez
jego cechy osobowościowe. Do najistotniejszych należą: świadomość siebie
i swojego systemu wartości, przeżywanie i okazywanie uczuć, bycie wzorcem
5
postaw i zachowań dla wychowanka, zainteresowanie ludźmi i sprawami
społecznymi, jasne zasady etyczne, poczucie odpowiedzialności. Istotne są
również umiejętności profesjonalne wychowawcy – rozumienie wychowanka i
okazywanie mu tego, zapewnienie bezpieczeństwa w sytuacjach trudnych,
umiejętność sprzyjania pozytywnemu działaniu i mobilizowania do
dokonywania zmian, zdolność do współdziałania z innymi wychowawcami i
grupą wychowanków.
Wychowawcy podejmują pracę nad swoim rozwojem zarówno w zakresie
osobowości jak praktycznych umiejętności.
2. Wychowanek
Drugim podmiotem procesu wychowania jest wychowanek. Zadaniem
wychowanka jest podejmowanie odpowiedzialności za własny rozwój, za
korzystanie ze stwarzanych mu warunków, a także za atmosferę w internacie,
budowanie wspólnoty i dobrych stosunków koleżeńskich.
Rozwój wychowanka zmierza do osiągnięcia dojrzałości w podstawowych
sferach osobowości, co oznacza:
- dojrzałość duchową  człowiek o konstruktywnym systemie wartości i z
poczuciem sensu życia,
- dojrzałość psychiczną  człowiek odpowiedzialny,
- dojrzałość społeczną  człowiek prawidłowo wywiązujący się z ról
społecznych,
- dojrzałość fizyczną  człowiek zdrowy.
Znajduje to odzwierciedlenie w działaniach podejmowanych w celu osiągnięcia
właściwych postaw i cech, z których najistotniejsze są:
W sferze duchowej:
- kształtowanie religijności opartej na osobistym zaangażowaniu i rozwijaniu
relacji z Bogiem (modlitwa, szacunek do sacrum),
- zgodność deklarowanych wartości z życiem codziennym (wybory, decyzje,
pokonywanie trudności i kryzysów),
- znajomość dziedzictwa kulturowego, wrażliwość na piękno (wiedza o
największych osiągnięciach kulturalnych, ze szczególnym uwzględnieniem
regionu – zabytki, nauka, literatura),
- poczucie sensu życia,
- podjęcie odpowiedzialności za własny rozwój i postępowanie
(przewidywanie konsekwencji podejmowanych wyborów, ponoszenie
odpowiedzialności).
W sferze psychicznej (uczuciowa i intelektualna):
- świadomość własnych emocji, panowanie nad nimi,
- umiejętność wyrażania uczuć,
6
- motywacja do nauki, zdobywania wiedzy (zainteresowanie, ambicja, element
planowania przyszłości, ciekawość świata),
- umiejętność racjonalnego planowania i wykorzystania czasu,
- umiejętność organizacji procesu uczenia się (znalezienie optymalnych dla
siebie metod uczenia się),
- umiejętność organizowania warsztatu pracy (korzystanie z literatury, pomocy
naukowych, internetu),
- ukierunkowanie zainteresowań i właściwy wybór dalszego kształcenia
(zgodny z zainteresowaniami, możliwościami i warunkami rynku pracy).
W sferze społecznej:
- świadomy udział w tworzeniu relacji z drugim człowiekiem,
- otwartość na bliskie związki (zaangażowanie w tworzenie relacji
przyjacielskich i rodzinnych),
- szacunek dla drugiego człowieka, troska o dobro innych,
- przygotowanie do pełnienia ról społecznych,
- zaangażowanie społeczne,
- orientacja w bieżących problemach społecznych.
W sferze fizycznej:
- troska o własne zdrowie ( fizyczne i psychiczne), świadomość zagrożeń i
umiejętność przeciwstawiania się im – profilaktyka,
- zachowanie proporcji między pracą i odpoczynkiem,
- umiejętność relaksacji i redukcji napięcia związanego ze stresem,
- aktywność i sprawność ruchowa.
3. Relacja wychowawca – wychowanek
W centrum relacji wychowawca-wychowanek jest nie wychowanie jako
proces, ale osoba wychowanka. Zadaniem wychowawcy jest pomóc
wychowankowi stać się tym kim jest- czyli dojrzałą osoba, stosownie do wieku
rozwojowego, w którym się znajduje. Właściwym odniesieniem do osoby
wychowanka jest miłość czyli trzecia zasada, na której opiera się system
prewencyjny. Zatem relacja między wychowawcami a wychowankami powinna
wyrażać się poprzez miłość wychowawczą. Wychowawca poprzez stałą
obecność wśród młodzieży, towarzyszenie im w różnorodnych zajęciach,
życzliwą rozmowę, stymulowanie do myślenia, brania odpowiedzialności za
siebie i innych pozwala odczuć młodzieży, że są dla niego ważni. Młodzi,
którzy doświadczą takiej życzliwości odpowiedzą również życzliwością
i posłuszeństwem. Jak twierdził św. J. Bosko „kto kocha i jest kochany, osiągnie
wszystko”. Miłość wychowawcza staje się zatem podstawą autorytetu
wychowawcy.
Odpowiedzialność za kształt tej relacji spoczywa na wychowawcy.
Dlatego niezwykle istotne jest to, aby wychowawca wychodził „ku” młodzieży,
przełamując dystans jaki jest obecny w relacjach między dorosłymi i młodzieżą.
7
Z wyjściem do młodych wiąże się umiejętność dostrzegania i doceniania
istniejącego w nich dobra. Umiejętność ta połączona z troską oraz
zainteresowaniem okazanym młodemu człowiekowi przyczyniać się może do
podnoszenia jego świadomości o własnej wartości, a tym samym pobudzać
zapał do pracy nad sobą. Miłość wychowawcza zakłada również stawianie
wymagań oraz korygowanie wad i negatywnych stron wychowanka. Pomocny
jest tu regulamin, który ma pełnić rolę uprzedzającą niewłaściwe zachowania
wychowanków. Istotne jest też stałe przypominanie zasad, o których młodzi
ludzie często zapominają. Kara, w przypadku złamania zasad musi odbywać się
z poszanowaniem godności młodego człowieka, stworzeniem mu możliwości
refleksji nad własnym zachowaniem oraz okazaniem mu przebaczenia.
III. Obszary współdziałania
wychowawczej
w
działalności
opiekuńczo-
1. Współpraca z rodzicami:
a)
b)
-
współdziałanie i pomoc w sprawach wychowawczych
kontakty bezpośrednie i telefoniczne,
konsultacje w ramach zebrań szkolnych,
współpraca w sprawach socjalno-bytowych
w zakresie pomocy materialnej,
w zakresie naprawy sprzętu, spraw modernizacyjnych.
4. Współpraca ze szkołą:
- konsultacje z nauczycielami, wychowawcami klas i pedagogiem szkolnym.
4. Współpraca z innymi instytucjami:
a) placówki kulturalne,
b) inne placówki opiekuńczo-wychowawcze,
c) placówki, których działalność związana jest prewencją, profilaktyką i
promocją zdrowia.
IV. Szczegółowy plan pracy opiekuńczo-wychowawczej na
bieżący rok szkolny (w załączeniu)
8