W Szczecinie kryzys gazowy nie straszny
Transkrypt
W Szczecinie kryzys gazowy nie straszny
MAGAZYN WYDANIE LOKALNE PAŹDZIERNIK 2010 r. www.sec.szczecin.pl W Szczecinie kryzys gazowy nie straszny Tuż przed sezonem Sezon na Ciepło Systemowe trwa cały rok, ale jesień i zbliżająca się zima to okres jego największego zapotrzebowania. Co za tym idzie - intensywnej pracy całego systemu ciepłowniczego, zwiększonej dyspozycyjności służb odpowiedzialnych za eksploatację infrastruktury oraz zwiększonej wydajności pracy źródeł wytwarzania i sieci przesyłowych. Obiekty miejskie zasilane ciepłem Szczecińska Energetyka Cieplna dostarcza energię cieplną do wielu obiektów będących w gestii Gminy Miasto Szczecin. Są to urzędy, szkoły, przedszkola, obiekty sportowe, placówki służby zdrowia i inne. Obecnie praktycznie wszystkie nowobudowane obiekty miejskie, będące w zasięgu sieci ciepłowniczej, decydują się na zasilanie ciepłem systemowym, dostarczanym przez SEC. W wyniku problemów z polsko-rosyjskim porozumieniem o zwiększeniu dostaw, istnieją obawy, iż tej zimy może zabraknąć w Polsce gazu. Bezpieczni mogą czuć się użytkownicy Ciepła Systemowego. Szczecińska Energetyka Cieplna zapewnia, że zgromadzone zapasy paliwa pozwolą na nieprzerwane dostawy ciepła przez całą zimę. Takie sytuacje kryzysowe, z jakimi mają do czynienia obecnie dostawcy i odbiorcy gazu, przypominają o tym, jak ważne przy wyborze metody ogrzewania domów, budynków przemysłowych i użyteczności publicznej jest pewne źródło wytwarzania ciepła. Węgiel podstawą Na szczęście w Polsce podstawowym paliwem wykorzystywanym do produkcji ciepła jest nadal węgiel. Według danych Urzędu Regulacji Energetyki, udział wykorzystania tego surowca w 2009 roku wyniósł ponad 75 proc., a gazu ziemnego jedynie 5,5 proc. Rośnie natomiast udział ciepła uzyskiwanego w wyniku spalania biomasy (6 proc.). Popularność węgla wśród producentów ciepła wiąże się z faktem dysponowania przez nasz kraj własnymi złożami tego paliwa. Niezależność od zewnętrznych dostawców przekłada się na dużo wyższą stabilność dostaw oraz dużo niższe wahania cen tego surowca, a co za tym idzie taryf Ciepła Systemowego. O bezpieczeństwo cieplne tej zimy nie muszą martwić się ci, którzy do ogrzewania zarządzanych budynków wybrali Ciepło Systemowe, wytwarzane w SEC w ponad 90 proc. w oparciu o węgiel. - Jesteśmy przygotowani do zbliżającego się okresu wzmożonego zapotrzebowania na ciepło. Zgromadziliśmy opał, który pozwoli nam produkować energię cieplną przez cały okres zimy. - mówi Andrzej Burkowski, Prezes Zarządu, Dyrektor Generalny SEC - Ponadto zapewniamy, że utrzymywanie przez nas infrastruktury ciepłowniczej w należytej kondycji technicznej i poprzez ciągłe podnoszenie jakości infrastruktury i oferowanego produktu nasi odbiorcy mogą spać spokojnie, gdyż nasze Ciepło Systemowe jest bezpiecznym, w pełnym tego słowa znaczeniu, sposobem ogrzewania. w tym CO2, a także 20 proc. wzrost efektywności energetycznej i produkcji energii ze źródeł odnawialnych. - Wiemy, że najbardziej uzasadnione ekonomicznie jest, aby ciepło powstawało w kogeneracji, z zastosowaniem odpowiednich technologii ograniczania zanieczyszczeń. Jest to nowoczesna metoda skojarzonej produkcji energii elektrycznej i cieplnej, która daje wzrost efektywności wykorzystania paliw nawet o 30 proc. w stosunku do oddzielnego wytwarzania energii elektrycznej i ciepła. SEC jest jak najbardziej zainteresowany tą technologią i poczynił już istotne kroki, aby ją w swojej działalności wprowadzić. - mówi Mariusz Majkut, Prokurent, Dyrektor Pionu Rozwoju SEC. W skojarzeniu efektywniej Więcej o tym przeczytać możecie Państwo w artykule „Wykorzystując dofinansowanie unijne” w niniejszym wydaniu magazynu. Do 2020 roku polską energetykę i ciepłownictwo czeka wiele wyzwań związanych z realizacją przyjętego przez Unię Europejską tzw. pakietu 3x20. Obejmuje on, w stosunku do roku 1990, obniżenie o 20 proc. emisji gazów cieplarnianych, Renata Olejnik, Dyrektor Działu Marketingu SEC Badania satysfakcji Prowadzimy badania konsumenckie, bo mamy na celu w usystematyzowany sposób zbierać informacje od naszych klientów i nie-klientów. Wierzymy, że wyniki te pozwolą nam obiektywizować analizę oceny otoczenia. Chcemy, aby pomagały one zmniejszać ryzyko podejmowania błędnych decyzji oraz, aby dawały wskazówki o szansach i oczekiwaniach konsumentów ciepła, by można było te potrzeby spełniać. Audit Systemu Zarządzania Jakością Szczecińska Energetyka Cieplna otrzymała nowy Certyfikat Systemu Zarządzania Jakością ISO 9001:2008 w zakresie administrowania oraz pomiarów i badań laboratoryjnych, korzystania ze środowiska i uzdatniania wody do obiegów ciepłowniczych. Tuż, tuż przed sezonem Sezon na Ciepło Systemowe trwa cały rok, ale jesień i zbliżająca się zima to okres jego największego zapotrzebowania. Co za tym idzie - intensywnej pracy całego systemu ciepłowniczego, zwiększonej dyspozycyjności służb odpowiedzialnych za eksploatację infrastruktury oraz zwiększonej wydajności pracy źródeł wytwarzania i sieci przesyłowych. także wymianę zwężki komina w źródle CR Dąbska oraz modernizację taśmoSystem ciepłowniczy funkcjonuje jak żywy organizm - sukcesywnie modernizowany, ciągu nawęglania, bocznicy kolejowej i suwnicy. Dokonano wymiany izolacji na prawidłowo eksploatowany, stale monitorowany odwdzięcza się niezakłóconą praciepłociągu napowietrznym przy Kanale Parnickim oraz przy ulicy Małopolskiej, cą, dostarczając nieprzerwanie ciepło odbiorcom, gdy za oknem przejmujący chłód. Sierpowej i Lnianej. Zmodernizowano indywidualne węzły cieplne i zlikwidowano Aby tak się stało Szczecińska Energetyka Cieplna średniorocznie przeznacza na ingrupowe. Opomiarowano miniwęzły mieszkaniowe w celu uruchomienia automawestycje i remonty ponad 18 mln zł. Co roku na wniosek służb technicznych i Pionu tycznego systemu radiowych odczytów poboru cieSprzedaży, ściśle współpracującego z klientami, czępła. Prace dotyczyły Dąbia i Podjuch, trwają nadal sto beneficjentami tych działań, przygotowywane są w Warzymicach, os. Dębowym, Bezrzeczu, os. Bukoplany remontowo-inwestycyjne. Plany te obejmują nie Szczecińska Energetyka Cieplna wym i Zdrojach oraz na Warszewie. tylko inwestycje i remonty z zakresu prac niezbędśredniorocznie przeznacza na inwestycje Każdy system ciepłowniczy jest narażony na neganych, ale dotyczą też modernizacji i rozwoju infratywne działanie warunków atmosferycznych, nagłe struktury. W ciągu roku, w okresie pomiędzy wzmożoi remonty ponad 18 mln zł. wahania temperatur i czasem poddaje się wpływom nym zapotrzebowaniem na ciepło (kwiecień-wrzesień), praw fizyki - jednak im bardziej zaawansowany trwają intensywne prace techniczne. technologicznie i sukcesywnie modernizowany, tym bardziej niezawodny i odZ planów remontowych, do końca sierpnia udało się wykonać 70% zaplanowanych porny na działanie czynników zewnętrznych. robót w źródłach ciepła, 61% na sieciach cieplnych oraz 92% w węzłach cieplnych. W ramach inwestycji - przyłączono nowych odbiorców w 73% zaplanowanego zakresu, nowe węzły wykonano w 50%, a długość nowej sieci wykonanej Danuta Misztal, Specjalista ds. Komunikacji, Dział Marketingu SEC w technologii preizolowanej sięgnęła już 2,5 km. Zakres wykonanych prac objął Taryfy dla ciepła Zgodnie z Prawem energetycznym producenci i dostawcy ciepła raz w roku dokonują zmian w cenniku stawek opłat za przesył i wytworzenie ciepła. 1 października br. weszły w życie nowe Taryfy dla ciepła Szczecińskiej Energetyki Cieplnej oraz Łobeskiej Energetyki Cieplnej. Dzięki udziałowi SEC, na przeprowadzenie tej modernizacji udaSzczecinianie zapłacą za ciepło średnio 5% więcej niż przed roło się uzyskać dotację z funduszy UE w wysokości 30 proc. kiem m.in. z powodu podwyżki cen ciepła wytwarzanego w elekz 4,7 mln zł kwalifikowanych kosztów inwestycji. trociepłowniach PGE ZEDO oraz wzrostu cen energii elektrycznej, węgla i gazu. Szczegółowe wielkości zmian cen uzależnione - Prywatyzacja ŁEC i wejście Szczecińskiej Energetyki Cieplnej są od przynależności do danej grupy taryfowej, źródła wytwaw rolę udziałowca wiele zmieniło. Dla ŁEC posiadanie takierzania ciepła oraz rodzaju własności węzła cieplnego. go partnera było wręcz konieczne. SEC od samego początku Dzięki kontynuowanej przez SEC optymalizacji kosztów włazaczął wprowadzać nowe standardy, zapewniające najwyższą snych, a także prowadzonym inwestycjom możliwe jest utrzyjakość usług, dbałość o zadowolenie klienta, wizerunek firmy manie poziomu wzrostu cen ciepła i produktu. Dzięki wsparciu udziałowca, w Szczecinie poniżej średniej krajowej [1], po wieloletnim oczekiwaniu, zmodernizowaliśmy ciepłownię. Nasi odbiorcy mogą a sama dynamika wzrostu jest znacznie Ciepło Systemowe SEC jest być spokojni o bezpieczeństwo dostaw, niższa. Dzięki temu Ciepło Systemowe najbardziej atrakcyjne wśród możemy im proponować również usługę SEC jest nadal najbardziej atrakcyjne wszystkich sposobów ogrzewania. dostawy ciepłej wody. Nie potwierdziły wśród wszystkich sposobów ogrzewania. się stereotypowe obawy opinii publicznej, Zalety ostatnio prowadzonej i długo wyże „nieuniknione będą podwyżki dla zysku czekiwanej inwestycji w system ciepłowinwestora”. Nic bardziej mylnego, my właśnie obniżamy ceny niczy odczują natomiast mieszkańcy Łobza, korzystający z Ciepła Systemowego ŁEC, którzy zapłacą mniej - średnio o 4,66 proc. mówi Prezes Łobeskiej Energetyki Cieplnej, Ryszard Sola. Łobeska Energetyka Cieplna z dniem 1 października br. obniżyła Pełne brzmienie taryf: www.sec.szczecin.pl i www.leclobez.pl ceny za ciepło, a było to możliwe dzięki przeprowadzonej w latach 2009-2010 modernizacji ciepłowni. Po 15 latach starań [1] GUS, lipiec 2009/2010, średnia krajowa 5,6% gminy, realizacja tej inwestycji była możliwa dzięki prywatyzacji spółki i zaangażowaniu Szczecińskiej Energetyki Cieplnej (SEC), Danuta Misztal jedynego udziałowca Łobeskiej Energetyki Cieplnej. Specjalista ds. Komunikacji, Dział Marketingu SEC Obiekty miejskie zasilane ciepłem Basen olimpijski w Szczecinie Szkoła Podstawowa na Warszewie Szczecińska Energetyka Cieplna dostarcza energię cieplną do wielu obiektów będących w gestii Gminy Miasto Szczecin. Są to urzędy, szkoły, przedszkola, obiekty sportowe, placówki służby zdrowia i inne. Obecnie praktycznie wszystkie nowobudowane obiekty miejskie, będące w zasięgu sieci ciepłowniczej, decydują się na zasilanie ciepłem systemowym, dostarczanym przez SEC. Jest to bardzo pozytywna tendencja, w porównaniu do jeszcze nieodległej przeszłości, kiedy to wielu odbiorców, także instytucji miejskich, wybierało alternatywne do ciepła systemowego systemy grzewcze, głównie kotłownie gazowe i olejowe. Aktualnie obserwujemy pozytywną tendencję, wskazującą na wybór usług SEC także przez podmioty, które jeszcze niedawno preferowały własne źródła ciepła. Cieszy to bardzo, gdyż świadczy, że oferta ciepła systemowego jest „skrojona na miarę”, jest konkurencyjna wobec innych rozwiązań, a starania Pionu Sprzedaży i innych działów SEC, zmierzające do oferowania jak najwyższych standardów obsługi klienta, procentują nowymi przyłączeniami. W przypadku obiektów miejskich cieszy to tym bardziej, że Gmina Miasto Szczecin jest znaczącym udziałowcem naszej spółki, a zlecając dostawę ciepła SEC, wpływa na dalszy jej rozwój. Bieżący rok owocuje znaczącymi przyłączeniami do sieci ciepłowniczej obiektów miejskich. W trakcie realizacji są umowy przyłączeniowe dotyczące Liceum Ogólnokształcącego przy ulicy Pomorskiej i Zespołu Szkół Łączności przy ulicy Ku Słońcu. Już dostarczane jest ciepło do nowego basenu, który został wybudowany na terenie Szczecińskiego Domu Sportu przy ulicy Wąskiej/Niedziałkowskiego. Na ukończeniu są prace związane z przyłączeniem do sieci nowej szkoły przy ulicy Jantarowej/ Złotowskiej (Warszewo). W związku z ich dużym znaczeniem dla mieszkańców Szczecina, kilka informacji o dwóch wymienionych wyżej inwestycjach. należeć do szkoły. Trzeba było przekonać służby inwestycyjne sale sportowe oraz siłownia. Na trybunach zasiądzie ok. 1750 Urzędu Miasta, że oferta SEC jest dla szkoły korzystniejsza i co osób. Wzdłuż niecki basenowej przygotowano pomieszczenia nie mniej ważne, że jesteśmy w stanie przygotować w ekspresodla prasy, ratowników oraz szatnie dla sportowców i widzów. wym tempie dokumentację i przeprowadzić inwestycję, tak aby Przed budynkiem powstały parkingi dla samochodów osobowych nie było opóźnień w stosunku do planów realizacyjnych budowy oraz autobusów. Dzięki połączeniu z mniejszym basenem kryszkoły. Z satysfakcją możemy stwierdzić, że zrealizowaliśmy tym, obiekt spełniać będzie wszystkie normy klasy olimpijskiej, oczekiwania i przyłączenie szkoły do sieci ciepłowniczej jest na co da w konsekwencji możliwość organizowania imprez o randze ukończeniu. A było to nie lada mistrzowskiej. I już w 2011 wyzwanie, ze względu na długi roku odbędą się w Szczecinie odcinek sieci, który należało mistrzostwa Europy seniorów Aktualnie obserwujemy pozytywną tendencję, pokonać, uzyskując wcześniej na krótkim torze. Mistrzostwa wskazującą na wybór usług SEC także przez zgody właścicieli gruntów, odbędą się na nowym basenie podmioty, które jeszcze niedawno preferowały przez które sieć miała prze50-metrowym, który zostanie biegać oraz różnicę poziomów podzielony. Istniejący (stary) własne źródła ciepła. (wysokości nad poziomem mobasen 25-metrowy będzie słurza) poszczególnych jej odcinżył pływakom do rozgrzewki. ków. Teraz trwa montaż węzła cieplnego, który w przyszłości, Koszt budowy basenu wyniósł ponad 60 mln zł, a generalnym kiedy powstanie basen, będzie mógł zostać rozbudowany. Szkoła wykonawcą była firma Eiffage Budownictwo Mitex S.A. Warbędzie oddana do użytku na przełomie roku 2010 i 2011. Koszt szawa. Z tą właśnie firmą oraz Wydziałem Inwestycji Miejskich robót budowlanych to ok. 21,5 mln zł (cena z przetargu). BuUrzędu Miasta, SEC współpracował w realizacji przyłączenia dowę szkoły prowadzi szczecińska firma Calbud, z którą SEC do sieci ciepłowniczej. Zakład Wykonawstwa Ciepłowniczego udanie współpracuje przy wielu inwestycjach w naszym mieście. na zlecenie SEC wybudował przyłącze ciepłownicze do nowePrzyłączenie szkoły na Warszewie to kolejny etap uciepłowniego węzła cieplnego, który powstał w budynku nowego basenu. nia północnych rejonów miasta, dzięki czemu możemy zaoferoWęzeł ten jest znacznie rozbudowany w porównaniu do klasyczwać usługi SEC kolejnym odbiorcom w rejonie, gdzie dotychczas nych węzłów jedno czy dwufunkcyjnych, gdyż oprócz zasilania ciepło systemowe nie było dostępne. instalacji centralnego ogrzewania, ciepłej wody i wentylacji, Perspektywa następnych lat rysuje się również optymistycznie. moc zamawiana będzie także na podgrzewanie wody basenowej, Planowane są m.in. następne sztandarowe inwestycje miejskie: czyszczenie filtrów i eksploatację basenu. Jego moc zamówiona, hala widowiskowo-sportowa przy ulicy Szafera i Nowa Filharmobiorąc pod uwagę wszystkie funkcje grzewcze, przekraczać bęnia przy ulicy Małopolskiej. Także w przypadku tych inwestycji dzie 2,5 Megawata mocy termicznej. Ciekawostką niech będzie zawarte są umowy o przyłączenie do sieci ciepłowniczej. Należy ilość wody, którą napełniony będzie nowy basen: będzie to pratylko mieć nadzieję, że finanse miejskie pozwolą na jak najszybwie 3000 metrów sześciennych, inaczej trzy miliony litrów wody szą realizację tych obiektów. do podgrzania. Dodajmy, że ważyć będzie ona 3000 ton, czyli trzy miliony kilogramów. Basen olimpijski w Szczecinie Szkoła Podstawowa na Warszewie We wrześniu br. z sieci ciepłowniczej popłynęło ciepło do ogrzania nowego, pełnowymiarowego, krytego basenu pływackiego w Szczecinie. Połączony z dotychczasowymi obiektami stanowić będzie najnowocześniejszy kompleks pływacki w kraju. Nowy basen powstał obok istniejącej 25-metrowej pływalni krytej należącej do Szczecińskiego Domu Sportu, w miejscu, w którym znajdował się wcześniej basen odkryty. Nowy obiekt połączony został z istniejącym basenem krytym. Dzięki temu powstał kompleks sportowy, w skład którego weszły dwie pływalnie. W nowym obiekcie jest 8 pełnowymiarowych torów pływackich o długości 50 metrów. Dzieci oraz młodzież korzystać będą mogły z 25 metrowego basenu, który posiada ruchome dno oraz pomost. Jest to unikalne, być może jedyne takie urządzenie w Polsce. Basen przystosowany jest także dla osób niepełnosprawnych. Dodatkowo w kompleksie będzie również jacuzzi, wanny z hydromasażem, sauna i komora do krioterapii, a także Szkoła przy ulicach Jantarowej i Złotowskiej, bardzo oczekiwana przez pobliskich mieszkańców, zaplanowana jest dla około 500 uczniów i co ciekawe, jest pierwszą od 25 lat, nową szkołą w Szczecinie. Aktualnie trwa pierwszy etap budowy, który ma zostać ukończony pod koniec tego roku. Wtedy ma być gotowy dwukondygnacyjny budynek szkoły w kształcie litery „C”, razem z boiskami (do koszykówki, piłki ręcznej, siatkówki, tenisa ziemnego i badmintona), stołówką i salami gimnastycznymi. Według planów, w drugim etapie ma powstać między innymi także basen. Po przeniesieniu siedziby obecnej Szkoły Podstawowej nr 7 do nowej placówki wybudowanej na osiedlu Warszewo, dotychczasowy stary budynek wciąż będzie należał do szczecińskiej oświaty. Prawdopodobnie powstanie w nim publiczne gimnazjum lub publiczne przedszkole. Przyłączenie nowej szkoły do sieci ciepłowniczej SEC to bardzo duży sukces naszej spółki. Pierwotnie bowiem projekt przewidywał kotłownię gazową, która miała Marian Nowakowski, Dyrektor ds. Kluczowych Klientów SEC Audit Systemu Zarządzania Jakością Szczecińska Energetyka Cieplna otrzymała nowy Certyfikat Systemu Zarządzania Jakością ISO 9001:2008 w zakresie administrowania oraz pomiarów i badań laboratoryjnych, korzystania ze środowiska i uzdatniania wody do obiegów ciepłowniczych. W lipcu 2010 r. jednostka certyfikująca TÜV SÜD Management Service GmbH przeprowadziła Audit odnawiający wdrożony przez Dział Ochrony Środowiska w 2007 r. System Zarządzania Jakością ISO 9001:2000. Wnikliwej analizie poddano główne procesy systemu: zarządzanie środowiskiem - wymagania prawne oraz sterowanie procesem pomiarów i badań laboratoryjnych. Pozytywnie oceniono przestrzeganie przepisów urzędowych i prawnych auditowanego obszaru oraz proces ciągłego doskonalenia systemu zarządzania, w tym również doskonalenie pracowników uwzględniający podnoszenie kwalifikacji personelu poprzez udział w szkoleniach rozwojowych. Nowy Certyfikat SZJ ISO 9001:2008 jest ważny do 2013 r. Oznacza to, że wynik oceny wdrożonego systemu zarządzania jest pozytywny i całkowicie skuteczny. Uzyskanie nowego certyfikatu potwierdza właściwe zarządzanie jakością w zakresie zagadnień związanych z ochroną środowiska, co pozytywnie wpływa na wizerunek SEC, jako podmiotu, który nieustannie dąży do minimalizowania negatywnego wpływu na środowisko naturalne. Stały monitoring wymagań prawnych i innych w zakresie ochrony środowiska jest podstawowym ce- SEC nieustannie dąży do minimalizowania negatywnego wpływu na środowisko naturalne. lem działalności Działu Ochrony Środowiska w strukturze organizacyjnej SEC. Właściwe zarządzanie jest dopełnieniem ciągłego doskonalenia systemu z wykorzystaniem profesjonalnego zespołu ludzi, które pozwala na szybkie rozpoznanie segmentów działalności Spółki najbardziej uciążliwych dla środowiska naturalnego. Identyfikacja punktów krytycznych daje możliwość wprowadzania przez Kierownictwo działań korygujących i zapobiegawczych w zakresie ochrony środowiska. Irena Barnaś, Kierownik Działu Ochrony Środowiska SEC Wieści z FORUM Już po raz 14 przedstawiciele branży ciepłowniczej spotkali się na FORUM Ciepłowników, organizowanym przez Izbę Gospodarczą Ciepłownictwo Polskie w Międzyzdrojach. Jednak historia tych spotkań sięga dalej…, ciepłownicy z północno-zachodniej Polski spotykali się tu wcześniej, choćby pod patronatem SEC. niczych. Ale ich konsekwencją stał się oczekiwany i oczyW tym roku spotkanie przebiegło pod hasłem 20 lat przemian wisty już dziś fakt - że ciepło, jak każdy towar, ma swoją społeczno-gospodarczych, które dla ciepłownictwa oznaczały cenę. Przeszliśmy drogę od epoki dotacji państwowych i cen niespotykane dotąd przeobrażenia. Podczas sesji inauguracyjurzędowych, do podejmowania nej Forum, w nielicznym gronie działań restrukturyzacyjnych prezesów firm ciepłowniczych zmierzających do obniżenia koszz najdłuższym stażem w Polsce, Możemy z powodzeniem odnaleźć się tów i prowadzenia racjonalnej głos zabrał Prezes Andrzej Burw obecnych warunkach gospodarczych i gronie gospodarki. Jak podsumował kowski, który wypowiedział się podczas wystąpienia - Myślę, że na temat transformacji w branży silnie działającej konkurencji. na przykładzie naszego przedsięz sukcesem nadążamy za postębiorstwa. pem cywilizacyjnym, nowościami Prezes Burkowski stwierdził, że z perspektywy ostatnich 20 technologicznymi, wdrażamy zmiany, udoskonalamy się i dolat większość z nas nie spodziewała się zakresu i głębokości stosowujemy do wysokich standardów europejskich. Budujemy zmian jakie zaszły w branży i przedsiębiorstwach ciepłowmajątek oraz markę firmy i oferowanego przez nas produktu Ciepło Systemowe. Myślę, że my i podobnie nam myślący są dziś przedsiębiorstwami nowoczesnymi, dzięki czemu możemy z powodzeniem odnaleźć się w obecnych warunkach gospodarczych i gronie silnie działającej konkurencji. Mogę to tylko potwierdzić, dostosowanie do nowych realiów zaczęło się wprawdzie lata temu, ale nadal jeszcze trwa. Charakterystyczne dla tych zmian jest orientacja marketingowa, aktywna walka o klientów i polityka jakości. To także doświadczenia funkcjonowania w grupie kapitałowej, wyjście „poza sieć ciepłowniczą”, czy otwartość klientów na nowe produkty i programy. Renata Olejnik, Dyrektor Działu Marketingu SEC Wykorzystując dofinansowanie unijne Kogeneracja to skojarzona gospodarka energetyczna, w wyniku której energia zawarta w paliwie zamieniana jest w jednym procesie technologicznym w energię elektryczną i cieplną. Główną jej zaletą jest to, że sprawność ogólna przemiany energii w procesie skojarzonym jest dużo wyższa niż przy rozdzielonym wytwarzaniu energii elektrycznej i cieplnej. Z uwagi na korzyści wynikające z posiadania własnego źródła kogeneracyjnego, w SEC trwają prace związane z planowaną budową silnika gazowego w budynku Ciepłowni Rejonowej „Sąsiedzka”. Pierwszym krokiem prowadzącym do produkcji energii elektrycznej było uzyskanie promesy koncesji na jej wytwarzanie. Następnie w 2009 roku ogłoszono przetarg na przygotowanie studium wykonalności inwestycji (etap 1) oraz opracowanie kompletnej dokumentacji projektowej budowy gazowego źródła kogeneracyjnego, współpracującego z istniejącym układem technologicznym CR Sąsiedzka w Szczecinie (etap 2). Podczas pierwszego etapu prac, przeprowadzono analizę techniczno-ekonomiczną zaproponowanych w studium bloków kogeneracyjnych, z których wybrano wariant, składający się z silnika gazowego sprzężonego z generatorem o mocy elektrycznej 625 kWe. Maksymalna, trwała moc cieplna, osiągana w procesie chłodzenia poszczególnych podzespołów silnika wyniesie 735 kWt. Gospodarka energetyczna skojarzona Ponadto, mając na uwadze środki unijne przeznaczone na inweMoc termiczna silnika została dobrana tak, aby w okresie poza stycje w przedsięwzięcia energetyczne, w lipcu tego roku SEC tzw. sezonem grzewczym, jednostka mogła samodzielnie prazłożył wniosek o dofinansowanie do NFOŚiGW w Warszawie najcować i w pełni pokrywać zapotrzebowanie na ciepłą wodę większego jak do tej pory przedsięwzięcia inwestycyjnego poużytkową. W tym czasie przewidziany jest postój kotłów i wylegającego na modernizacji sieci korzystanie ich jako akumulatorów kanałowych i napowietrznych ciepła. Obecnie trwają prace profunkcjonujących w ramach systejektowe, które zostaną zakończone Niemal 80 mln zł to kolejne planowane mu ciepłowniczego Lewobrzeża. uzyskaniem pozwolenia na budowę inwestycje SEC z udziałem dofinansowania Łączna wartość całego projektu z końcem października tego roku. inwestycyjnego opiewa na kwotę W maju tego roku SEC złożył wnioz funduszy unijnych. 77 620 000 zł, z tego planowane sek o dofinansowanie ww. przedsiędofinansowanie ze środków unijwzięcia do Urzędu Marszałkowskienych ma wynieść 36 340 000 zł, go w Szczecinie w celu pozyskania czyli prawie połowę przewidzianych wydatków. W ramach Projekbezzwrotnych środków finansowych z Regionalnego Programu tu przewidziano modernizację blisko 28 km sieci ciepłowniczych, Operacyjnego Województwa Zachodniopomorskiego w ramach która będzie realizowana w latach 2011-2015. W listopadzie ogłoszonego konkursu do działania 4.1 „Energia odnawialna i zarządzanie energią”. W lipcu 2010 r. okazało się, że jako je2010 r. spodziewamy się otrzymać odpowiedź ze strony NFOŚiGW dyna firma na Pomorzu Zachodnim pozyskaliśmy z tego działania w sprawie dofinansowania niniejszego przedsięwzięcia. bezzwrotne środki finansowe w wysokości 1 160 000 zł. AktualRobert Rejer nie jesteśmy na etapie kompletowania dokumentacji niezbędnej Specjalista ds. Analiz Opłacalności Inwestycji, do podpisania umowy o dofinansowanie, który potrwa do końca Dział Planowania i Sprawozdawczości SEC października 2010 r. Planowany termin realizacji całego zadania to koniec grudnia 2011 r., natomiast szacowane łączne koszty wdrożenia inwestycji wyniosą około 3 120 000 zł. Gospodarka energetyczna rozproszona Porównanie gospodarki energetycznej skojarzonej i rozproszonej Silnik gazowy Otwarcie Ciepłowni W lipcu w Łobeskiej Energetyce Cieplnej odbyło się uroczyste otwarcie Ciepłowni po modernizacji. Na realizację projektu ŁEC uzyskał dotację z NFOŚiGW w wysokości 1,4 mln zł, tj. 30% kosztów kwalifikowanych. Cała modernizacja kosztowała 5,4 mln zł. ko uzyskanie projektowanych wysokich parametrów mocy, sprawnoW ramach projektu wybudowano nowy ści oraz niskich dla emisji, ale wręcz ich korzystniejsze wartości. kocioł wodny, drugi - zrewitalizowano Uzyskanie tych parametrów jest o tyle ważne, że stanowi warunek - z parowego na wodny. Przebudowautrzymania dotacji z NFOŚiGW oraz kredytu preferencyjnego w Banno układ nawęglania i zamontowano ku Ochrony Środowiska S.A. wagę tensometryczną, przebudowano Zebraliśmy wiele ciepłych słów za bardzo sprawne wykonanie mopompownię, układ odpylania z budodernizacji. Słowa te kierowali przedstawiciele NFOŚiGW, władze wą mechanicznego układu transportu miasta, URE i co jest dla nas ważne: Odbiorcy ciepła i nasz Włapyłów i żużla, zainstalowano automaściciel, bez którego zresztą wykonanie tej modernizacji nie byłoby tyczną stację uzdatniania wody, wymożliwe. Na podkreślenie zasługuje fakt olbrzymiego zaangażowabudowano nowy komin, zamontowano automatykę dostosowaną do nia całej załogi ŁEC, od służb finansowych, poprzez administracyjnowych potrzeb wraz z wizualizacją pracy Ciepłowni. ne, do technicznych i produkcyjnych. Na uroczystym otwarciu wśród gości obecni byli przedstawiciele Wstęgę przecięli wspólnie ze mną Burmistrz Łobza i Prezes SEC. władz miasta, najwięksi odbiorcy ciepła systemowego. Gościliśmy Następnie zaprosiliśmy gości do zwiedzania Ciepłowni. Osoby, które także uczestników realizacji projektu inwestycyjnego oraz Urzędu znały ją sprzed modernizacji były obecnym stanem bardzo mile zaskoRegulacji Energetyki. Obecny był także Zarząd Szczecińskiej Energeczone, pozostali goście też nie ukrywali, że są pod dużym wrażeniem. tyki Cieplnej, pracownicy SEC współpracujący przy realizacji projektu Co daje Odbiorcom wykonana mooraz reprezentanci Rady Nadzorczej dernizacja? Dla nich wykonana moŁEC. Na uroczystym otwarciu nie modernizacja znacznie poprawi bezpiegło zabraknąć naszych pracowników, Modernizacja ciepłowni nie spowoduje czeństwo i ciągłość dostaw ciepła którzy obecni byli w pełnym składzie. wzrostu cen ciepła, przeciwnie - od października oraz wpłynie na mniejszą wrażliW przedstawionej prezentacji ziluwość na zmiany cen węgla i energii strowano ponad 15-letnie starania udało się je obniżyć o ponad 4,5%. elektrycznej. Sama modernizacja nie o zmodernizowanie Ciepłowni. W tym spowoduje wzrostu cen ciepła, przeczasie wpłynęło ponad 40 ofert na ciwnie - od października udało się je obniżyć o ponad 4,5%. Nasi wykonanie tego zadania. Jednak dopiero przejęcie ŁEC przez SEC odbiorcy mogą być spokojni o bezpieczeństwo dostaw, możemy spowodowało szybkie i skuteczne przeprowadzenie modernizacji i to im proponować również usługę dostawy ciepłej wody. Dodatkowo, z pozyskaniem środków dotacyjnych. Kierownik Techniczny Stefan w czasach kiedy tyle mówimy o ochronie środowiska podkreślenia Zalewski przedstawił w prezentacji efekty techniczno-emisyjne wywymaga fakt znacznego zmniejszenie emisji do atmosfery i spełkonanej modernizacji - spadek emisji dwutlenku siarki o 25%, tlenku nienia w tym zakresie wszystkich określonych obecnymi przepiazotu o 24%, tlenku węgla o 24%, dwutlenku węgla o 24%, pyłów sami wymagań. o 88% i redukcję odpadów o 18%. Zredukowane zostanie również Mamy nadzieję, że rozbita butelka szampana spowoduje, że Ciepłowzużycie energii elektrycznej - zmniejszono moc z 200 kW na 80 kW. nia będzie nam wszystkim służyła przez wiele lat! Nastąpi zmniejszenie zużycia węgla o ok. 1 tys. ton. Badania wykonane przez firmę posiadająca akredytację laboratorium w Polskim Centrum Akredytacji w Warszawie potwierdziły nie tylRyszard Sola, Prezes Łobeskiej Energetyki Cieplnej W Barlinku Ciepło Systemowe Konsekwentna polityka inwestycyjna pozwoliła na znaczne poprawienie standardów obsługi odbiorców ciepła w PEC Barlinek. W bieżącym roku inwestycje związane z modernizacją ciepłowni i z rozbudową sieci ciepłowniczej, jak też przyłączeniem do niej nowych odbiorców ciepła, pozwoliły na spełnienie wysokich wymogów pozwalających przystąpić do Programu Promocji Ciepła Systemowego. Umowa z Izbą Gospodarczą Ciepłownictwo Polskie, jako prowadzącym Program, została zawarta w maju br. Oprócz zwiększenia efektywności wykorzystania źródła, będziemy mogli poszerzyć Wymogi dla firm ciepłowniczych będących uczestnikiem Programu to oprócz stanofertę ciepła systemowego poprzez oferowanie ciepła na potrzeby ciepłej wody dardów z zakresu obsługi klienta, marketingu i komunikacji, również osiągnięcie użytkowej większej liczbie potencjalnych klientów oraz możliwość wprowadzenia standardów technicznych tj.: produkcja ciepła ze sprawnością powyżej 80%, przeusługi „Ciepło przez cały rok” w pierwszej kolejności klientom wyposażonym w instrzeganie norm emisji: CO2, SO2, pyłu, NOX oraz obniżenie strat przesyłu ciepła dywidualne węzły cieplne. poprzez wykorzystanie nowoczesnych technologii izolacyjnych, a także racjonaliJak przydatna jest to usługa pokazują obserwacje warunków pogodowych ostatzacja wykorzystania dostarczonego ciepła dzięki automatyzacji systemów (intenich lat, w których zauważalna jest tendencja zwiększenia się liczby tzw. „zimligentne systemy nadzoru) oraz pełna dostępność dostaw ciepła, czyli gotowość nych dni” w okresie sezonu letniego, czyli dni w któdostawy ciepła przez 12 miesięcy w roku. rych temperatura spada poniżej 12 i 10°C. Spełnienie tych wymogów było możliwe dzięki moMożliwość przystąpienia naszej Spółki do Programu dernizacji ciepłowni w ramach projektu z dofinansoKolejny dowód słusznie podjętej decyzji Promocji Ciepła Systemowego jest kolejnym dowowaniem ze środków Unii Europejskiej. W wyniku tej o prywatyzacji PEC Barlinek, dzięki której dem słuszności decyzji podjętej w 2008 roku o pryinwestycji PEC Barlinek dysponuje nowym kotłem, watyzacji Spółki, dzięki której pozyskano inwestora wyposażonym w nowoczesną instalację odpylania pozyskano inwestora branżowego. branżowego - Szczecińską Energetykę Cieplną. spalin, pozwalającą na spełnienie nowych norm emiWsparcie finansowe, techniczne oraz doświadczenie sji zanieczyszczeń do powietrza. branżowe SEC pozwoliło naszej Spółce na szybki rozwój w stosunkowo krótkim W maju i czerwcu prowadzone były próby związane z oceną techniczną i ekonoczasie i w ostateczności na oferowanie Klientom coraz lepszego produktu i wymiczną możliwości produkcji ciepła na potrzeby ciepłej wody użytkowej, które sokiej jakości usług. aktualnie zaspokajane są pracą dwóch lokalnych kotłowni gazowych, pracujących tylko w okresie letnim. W związku z pozytywnym wynikiem tych prób planujemy już od przyszłego roku przejście na całoroczną pracę ciepłowni. Eugeniusz Bublewicz, Prezes Przedsiębiorstwa Energetyki Cieplnej w Barlinku Informacje z sieci Jesienią zeszłego roku Szczecińska Energetyka Cieplna rozpoczęła wprowadzanie zdalnego odczytu liczników ciepła. Technologia ta pozwala na dokonywanie odczytów zza przysłowiowego biurka. Zdalny odczyt liczników ciepła jest możliwy dla liczników, które mają możliwość przesyłania danych drogą radiową - w naszym przypadku są to liczniki firmy Kamstrup wyposażone w moduły radiowe. System pracuje w ogólnodostępnym paśmie rtv 433 Mhz. Sieć odczytowa składa się z: liczników, routerów, koncentratora, modułu przesyłowego danych (modemu internetowego, lub telefonii komórkowej). Routery montuje się w takim miejscu, aby mogły komunikować się z jak największą ilością liczników - przeważnie na elewacji budynku. Routery komunikują się między sobą, aby przekazać zebrane z liczników dane do koncentratora. Koncentrator poprzez moduł komunikacyjny przesyła dane do komputera w Dziale Rozliczeń SEC. Odczyt liczników następuje na żądanie z komputera wyposażonego w odpowiedni program firmy Kamstrup. Automatyczny system odczytów ma niewątpliwie jedną dużą zaletę, którą jest bezobsługowość. Automatyczny system odczytów ma niewątpliwie jedną dużą zaletę, którą jest bezobsługowość. Konsekwentne i pełniejsze wykorzystanie tej innowacyjnej technologii pozwoli, więc na zaoszczędzenie czasu pracy spędzonego „w terenie” oraz umożliwi na ciągły i natychmiastowy dostęp do interesujących nas parametrów. Mirosław Ślufik Specjalista ds. Liczników Ciepła i Analiz, Dział Rozliczeń SEC Badania satysfakcji Prowadzimy badania konsumenckie, bo mamy na celu w usystematyzowany sposób zbierać informacje od naszych klientów i nie-klientów. Wierzymy, że wyniki te pozwolą nam obiektywizować analizę oceny otoczenia. Chcemy, aby pomagały one zmniejszać ryzyko podejmowania błędnych decyzji oraz, aby dawały wskazówki o szansach i oczekiwaniach konsumentów ciepła, by można było te potrzeby spełniać. Unowocześnianie techPodobnie jak w 2004 roku, tak nologii i polepszanie i w tym wykonaliśmy badanie zadowolenia klientów wiosną w grupie reprezentantów z usług podstawowych spółdzielni i zarządców nieruchooraz rozszerzanie komościami, instytucji, przemysłu munikacji i budowa oraz klientów indywidualnych. pozytywnego wizerunBadanie wykonała na nasze zleceku - poprawiły się najnie pracownia badań społecznych głębiej. Niestety jest PBS DGA Sopot w formie wywiagorzej z opinią o płatdów indywidualnych face-to-face nościach i systemie (z ang. twarzą w twarz). Pytataryfowym, bo rzeliśmy losowo wybranych responczywiście ten obszar dentów o preferencje i satysfaknależy do najbardziej cję z dostaw ciepła, wizerunek wrażliwych i wyjątkoi ocenę nas jako dostawcy oraz wo skomplikowanych, o znajomość marki SEC i produkdlatego wymagających tu Ciepła Systemowego. szczególnych i dłużW 2004 roku z badań wynikało, że najwyżej oceniana przez Satysfakcja z wyboru (grupa mieszkalnictwo) szych działań. klientów była nasza usługa dostawy ciepła i ciepłej wody. W tym wydaniu MagaWaga tej preferencji nie zmieniła się - jest nieustająco najzynu Ciepła Systemowego SEC prezentuję na wykresach jedyważniejsza i ku naszej uciesze satysfakcja w tym względzie alnych (miniwęzły) dodatkowo z niezależności i indywidualnego nie ogólne informacje, które uszczegółowione zostaną w kowzrosła. W tamtym okresie jednym z najsłabiej ocenianych rozliczania. Ponadto nasi klienci zadeklarowali mniej kontaktów lejnych numerach - warto je Państwu szerzej przedstawić. aspektów była komunikacja z klientem, która po latach działań z Pogotowiem Ciepłowniczym i zgłoszeń reklamacyjnych oraz Mimo że większość klientów i nie-klientów twierdzi, że nie i wprowadzania narzędzi marketingowych w tegorocznym bazauważyli niższą awaryjność pracy systemu, co potwierdza miało wpływu na wybór sposobu ogrzewania, to spośród nadaniu wypadła zdecydowanie najlepiej - jest liderem wzrostów. rzeczywisty niemal dwukrotny spadek wobec 2004 r. szych odbiorców - odsetek ich zdecydowanie spadł. Oznaczać Dobrze wypadła także ocena wizerunku, co również zauważyKlienci i nie-klienci ocenili SEC jako firmę solidną, przyjazną to może, że świadomość definicji „woli wyboru” naszych klienli nasi pracownicy w badaniu wewnętrznym, gdzie ocenili ten i godną zaufania. Istotne zmiany na plus odnotowano także tów sukcesywnie zmieniła się z korzyścią dla nas, czyli „już nie aspekt także najwyżej. w opiniach o nowoczesności, zarządzaniu i rozwojowości firmy. Badania tegoroczne potwierdzają: Znajomość SEC jako dostawcy Ciepła Systemowego w biznesie ktoś mi narzuca ogrzewanie, ale ciężko pracujemy i technologiczsięga 90%, u konsumentów (bloki) wynosi ok. 40%. Natomiast ja wybieram mieszkanie z takim nie i ekonomicznie i marketingoznajomość marki Ciepło Systemowe wśród klientów (biznes) systemem grzewczym jaki chcę Badania satysfakcji klientów to wskazówki wo. Jest wyjątkowo optymistyczsięga 50%, a u konsumentów (bloki) wynosi ok. 8%. Istotny i jestem z tego zadowolony”. o szansach i oczekiwaniach konsumentów nie, bo badanie wykazało wzrosty podkreślenia jest jednocześnie fakt, że wszyscy badani mieli Dodatkowo wśród klientów SEC ciepła, by można było te potrzeby spełniać niemal we wszystkich aspektach. pozytywne, albo bardzo pozytywne skojarzenia z nową marką znacząco wzrosła preferencja Wiemy oczywiście, że okres mięproduktową. ponownego wyboru ogrzewania dzy badaniami był odległy, ale ciepłem systemowym, w przei działania podjęte w tym czasie - wyjątkowo intensywne i dociwieństwie do indywidualnego ogrzewania gazowego, gdzie Renata Olejnik, Dyrektor Działu Marketingu SEC tychczas niespotykane w SEC (jak restrukturyzacja, modernizacja wzrósł również odsetek niezadowolonych z kosztów i wygody źródeł i infrastruktury, informatyzacja, wyjście w teren i poza eksploatacji oraz padło mniej deklaracji ponownego wyboru sieć, interaktywna strona www, prasa informacyjna, materiały wobec wskazań z 2004 roku. i kampanie reklamowe, działania PR). Te działania to m.in. reakcja W kwestii satysfakcji z usług, wśród klientów SEC wzrosło zana wnioski z badań sprzed sześciu lat. dowolenie z bezobsługowości i wygody, a u klientów indywidu- Satysfakcja z komunikacji Wizerunek - opinia ogólna Na forum - opinie, wywiady, rozmowy Jakie są Państwa opinie nt. zakresu inwestycyjnego, eksploatacji i bezpieczeństwa dostawy ciepła, rozliczania zużycia, wysokości opłat i innych aspektów związanych z systemami grzewczymi wyposażonymi w miniwęzły mieszkaniowe? Jacek Sobczak Prezes Zarządu Spółdzielni Mieszkaniowej WIDOK Roman Dutka Prezes Zarządu Towarzystwa Budownictwa Społecznego Bez wątpienia, na rosnący w tym zakresie popyt, wpływ mają zalety tego rozwiązania, zarówno dla nas jako administratora obiektów, jak i dla użytkowników lokali. Należałoby tu wymienić przede wszystkim indywidualizację rozliczania poprzez bezpośrednie prowadzenie go przez SEC. W efekcie odbiorca sam kontroluje i rozlicza ciepło, a Spółdzielnia nie generuje z tym związanych kosztów. To również satysfakcja z poczucia kontroli nad opłatami i decyzyjnością o poborze ciepła. I tu warto zaznaczyć, że mimo wartości dodanej, jaką otrzymują odbiorcy, opłaty za ciepło ciągle kształtują się na akceptowalnym poziomie i nie są wyższe niż w budynkach wyposażonych w tradycyjne instalacje odbiorcze. Ten system dostaw ciepła jest jak najbardziej atrakcyjny dla nas jako administratora obiektów oraz naszych najemców. Odnosząc się do zakresu funkcjonalnego pragnę zauważyć, że oferta jest dokładnie dopasowana do naszych potrzeb. Ewidentną korzyścią dla naszej działalności jest fakt, że TBS nie musi zajmować się indywidualnym rozliczeniem za media - obecnie nasi lokatorzy rozliczają się bezpośrednio z dostawcami wszystkich mediów. Dużą zaletą jest to, iż najemca lokalu ma bezpośredni wpływ na zużycie ciepła. Z uwagi na wrażliwość społeczną naszych mieszkańców, w tym wypadku nie są oni traktowani zbiorowo - wręcz przeciwnie, każdy indywidualnie odpowiada za własne rozliczenia, a poprzez regulację zużycia - ma także na to wpływ. Nie tylko obniża to koszty administrowania, ale także eliminuje problemy związane z windykacją należności. TBS koncentruje się zatem na eksploatacji obiektów, które w przypadku zastosowania miniwęzłów mieszkaniowych dodatkowo nie przysparzają większych problemów. Arkadiusz Gaweł Dyrektor ds. Budownictwa, MAK DOM Sp. z o.o. Są to nowoczesne inwestycje dla klientów poszukujących ponadstandardowego komfortu i bezpieczeństwa. Otrzymują je dzięki możliwości indywidualnego sterowania odbiorem ciepła i niezależności od tzw. „sezonu grzewczego”, a także poprzez osobistą kontrolę zużycia ciepła, a tym samym wpływ na wysokości opłat za ogrzewanie i podgrzew ciepłej wody użytkowej, które - warto podkreślić - nie odbiegają wysokością od średniej na rynku. Pod kątem kosztów inwestycyjnych należy stwierdzić, iż system z miniwęzłami jest nieznacznie droższy od tradycyjnego, ale mimo to oferta posiada przewagę rynkową, szczególnie w gronie klientów, dla których cena metra kwadratowego powierzchni mieszkalnej nie jest jedynym argumentem stojącym za decyzją o zakupie lokalu. W grudniowym numerze CR Dąbska - prace modernizacyjne Marketing w akcji Zima przyjaciel czy wróg Rok 2009 był dla ciepłowni okresem licznych działań modernizacyjnych, które po dokonanej wcześniej gruntownej modernizacji mają na celu stałe i dalsze podnoszenie stanu technicznego tego źródła ciepła. O nich w najbliższym numerze. Czy nasze sposoby zwiększania zyskowności firmy poprzez działania marketingowe sprawiają, że pozyskujemy nowych klientów, że nasi klienci kupują więcej ciepła? Już wkrótce ocenimy wpływ tych działań na tempo rozwoju SEC. Fakty i mity na temat postrzegania zimy przez ciepłowników i odbiorców ciepła. Różne spojrzenia, różne oczekiwania, różne oceny - czy okażą się w jakimś punkcie zbieżne? Na to pytanie postaramy się odpowiedzieć w grudniowym wydaniu Magazynu. Uprzejmie informujemy, że jeśli są Państwo zainteresowani cyklicznym otrzymywaniem Magazynu Ciepła Systemowego wraz z insertem SEC, prosimy o pobranie, wypełnienie i odesłanie deklaracji, która znajduje się na www.sec.szczecin.pl w zakładce „Pliki do pobrania”. Magazyn wydawany jest w cyklach kwartalnych. Jeśli chcieliby Państwo uzyskać więcej informacji o wydaniach lub wyrazić swoją opinię w części „Na forum”, prosimy o kontakt pod adresami: [email protected] i/lub [email protected].