nr 6 grudzień 2014

wstęp
WYDAWCA
Prof. dr hab. n. med.
ER Medical
www.ermedical.pl
05-822 Milanówek,
ul. Kazimierzowska 43
tel.: 48 602 767 735
e-mail: [email protected]
REDAKTOR NACZELNY
Prof. Piotr Radziszewski
PRZYGOTOWANIE DO DRUKU
Agnieszka Zalewska
INFORMACJE DLA AUTORÓW
Redakcja
zaprasza
wszystkich
chętnych autorów do nadsyłania
publikacji. Redakcja zastrzega sobie
prawo do redagowania nadsyłanych
tekstów. Przesłanie materiałów do
redakcji nie oznacza automatycznego
jego zamówienia i wydrukowania.
Redakcja nie zwraca niezamówionych
materiałów.
Copyright 2014 ER Medical.
Wszystkie prawa zastrzeżone.
Treść pisma nie może być
kopiowana, rozpowszechniana lub
archiwizowana w jakiejkolwiek formie
mechanicznej lub elektronicznej
bez zgody wydawcy. Cytowanie
części artykułów lub ich omówienia
w jakiejkolwiek formie drukowanej lub
elektronicznej bez zgody wydawcy
narusza prawa autorskie ER Medical.
NAKŁAD: 1000 egz.
Publikacja ta jest przeznaczona
tylko dla osób uprawnionych do
wystawiania recept oraz osób
prowadzących obrót produktami
leczniczymi w rozumieniu przepisów
ustawy z dnia 6 września 2001 r.
– Prawo farmaceutyczne (Dz.U.
Nr 126, poz. 1381, z późn. zmianami
i rozporządzeniami).
PIOTR RADZISZEWSKI
Katedra i Klinika Urologii
Ogólnej, Onkologicznej
i Czynnościowej
Warszawski Uniwersytet
Medyczny
Pęcherz nadreaktywny jest przewlekłą chorobą społeczną, dotykającą około 15% każdego społeczeństwa. Zapadalność na pęcherz
nadreaktywny wzrasta wraz z wiekiem, przyczyniając się do istotnego pogorszenia jakości życia osób starszych. Ale chorują również
osoby młode, aktywne zawodowo, którym
objawy pęcherza nadreaktywnego w istotny
sposób zaburzają codzienne funkcjonowanie.
W ostatnich latach roPęcherz
śnie świadomość sponadreaktywny
łeczna tego schorzenia,
to choroba
pacjenci już nie cierpią
w milczeniu. Chcą być
społeczna
sprawnie diagnozowani
i skutecznie leczeni. Dlatego tak ważne jest
właściwe rozpoznanie pęcherza nadreaktywnego i zastosowanie odpowiedniego leczenia.
Inny będzie bowiem sposób postępowania
u osoby młodej, cierpiącej głownie na parcia naglące, bez nietrzymania moczu, a inny
u osoby starszej z licznymi chorobami współistniejącymi z pęcherzem nadreaktywnym.
W XXI wieku dokonało się kilka istotnych
zmian, jeśli chodzi o rozpoznawanie i leczenie
pęcherza nadreaktywnego. Najważniejszą
z nich była zmiana definicji, która miała miejsce w 2002 roku, pozwalająca rozpoznać
pęcherz nadreaktywny w oparciu o objawy.
W tej definicji za najważniejszy objaw uznano parcie naglące, zaś nietrzymanie moczu
może, ale niekoniecznie musi, być obecne.
Inny, znaczący przełom, to wykazanie, że leki
antycholinergiczne nowych generacji nie
mają istotnego wpływu na zaleganie moczu
po mikcji. Dzięki temu rozpoczęto stosowanie tych leków u pacjentów z łagodnym rozrostem gruczołu krokowego, skarżących się
na częstomocz i parcia naglące, stosując monoterapię lub leczenie skojarzone z lekami
alfa-adrenolitycznymi.
Większą uwagę zaczęto też zwracać na farmakokinetykę leków, obecnie stosuje się
głównie leki o przedłużonym uwalnianiu lub
długim czasie półtrwania. Zgodnie z rekomendacjami towarzystw naukowych (w tym
AUA i SUFU) formy o przedłużonym uwalnianiu (ER) powinny być stosowane zamiast
form o działaniu natychmiastowym (IR). Leki
te, oprócz łatwego dawkowania, cechują się
też większą skutecznością i mniejszymi objawami ubocznymi, z racji na redukcję tzw.
„efektu pierwszego przejścia przez wątrobę”.
W najnowszym numerze „MedicalGuidelines”
oddajemy w Państwa ręce syntetyczne podsumowanie zaleceń odnośnie diagnostyki
i leczenia pęcherza nadreaktywnego oraz
opis dwóch przypadków: kobiety i mężczyzny. Są to opisy z życia wzięte, przygotowane
przez ginekolog-praktyk, specjalizującą się
w uroginekologii oraz przez praktyka urologa, zajmującego się leczeniem łagodnego
rozrostu gruczołu krokowego. Przedstawiono Państwu, rzeczywisty, nieupiększony
opis postępowania diagnostyczno-terapeutycznego, opatrzony komentarzem. Liczymy,
że kolejne już wydanie „MedicalGuidelines”
spotka się z Państwa życzliwym przyjęciem,
a opisy przypadków w nim zawarte przyczynią się do jeszcze lepszej opieki nad Państwa
g
chorymi.
grudzień / 2014
1
artykuł
nasi eksperci
Spis treści
FAKTY I MITY DOTYCZĄCE TERAPII PĘCHERZA NADREAKTYWNEGO
3
Pęcherz nadreaktywny – praktyczne podejście do rozpoznania i leczenia
6
Przypadek 1: Mężczyzna z LUTS w fazie napełniania i opróżniania
7
Piotr Radziszewski, Piotr Dobroński
Cezary Torz
PĘCHERZ NADREAKTYWNY –
PRAKTYCZNE PODEJŚCIE
DO ROZPOZNANIA I LECZENIA
Piotr Radziszewski, Piotr Dobronśki
Przypadek 2: Kobieta z OAB i nawracającymi infekcjami
Ewa Barcz
Pęcherz nadreaktywny, to stan, w którym występują: częstomocz, parcia naglące
i nietrzymanie moczu typu parcia naglącego, oddzielnie lub w połączeniu ze sobą,
przy nieobecności lokalnych czynników patologicznych tłumaczących te objawy.
Z pojęcia nadreaktywność zostały więc wyłączone zaburzenia czynności pęcherza
spowodowane przez np. nowotwór, kamicę pęcherza, infekcję1.
Taka konstrukcja definicji pęcherza nadreaktywnego umożliwiła wycofanie się
z konieczności wykonywania badań urodynamicznych dla rozpoznania niestabilności (stare pojęcie) wypieracza. Mówiąc o pęcherzu nadreaktywnym, możemy
oczywiście doprecyzować czy chodzi nam o sam częstomocz, czy też o nietrzymanie moczu z parcia lub obserwowane w badaniu urodynamicznym skurcze fazowe
wypieracza (nadreaktywność wypieracza), ale pojęcie pęcherz nadreaktywny zawiera wszystkie te sformułowania[1].
Ze względu na charakterystykę kliniczną, OAB dzielimy na tzw. „suchy” (ang. OAB
dry), w którym dominują parcia naglące, ale nie dochodzi do niekontrolowanego
wycieku moczu oraz tzw. „mokry” (ang. OAB wet), z niekontrolowanym wyciekiem
moczu[2-3].
NASI EKSPERCI:
Prof. dr hab. n. med.
EWA BARCZ
I Katedra i Klinika Położnictwa
i Ginekologii
WUM
Pl. Starynkiewicza 1/3
02-015 Warszawa
Dr n. med.
CEZARY TORZ
Katedra i Klinika Urologii Ogólnej,
Onkologicznej
i Czynnościowej
WUM
ul. Lindleya 4
02-005 Warszawa
Dr hab. n. med.
PIOTR DOBROŃSKI
Katedra i Klinika Urologii
Ogólnej, Onkologicznej
i Czynnościowej
WUM
ul. Lindleya 4
02-005 Warszawa
Rozpoznanie pęcherza
nadreaktywnego
DIAGNOSTYKA PĘCHERZA NADREAKTYWNEGO
Diagnostyka pęcherza nadreaktywnego opiera się o zobiektywizowane dane z wywiadu z pacjentką/pacjentem oraz obiektywne dowody wykluczające inne choroby narządów układu
moczowego, które mogłyby naśladować objawy pęcherza nadreaktywnego.
• Czy są obecne parcia naglące?
• Czy parcia są dokuczliwe?
• Czy wykluczono inne przyczyny parć
naglących?
1. Wywiad
Objaw parcia naglącego może być zgłoszony przez pacjentkę/
pacjenta lub też może wynikać z aktywnego pytania o ten objaw.
Najprostszym pytaniem o pęcherz nadreaktywny jest pytanie
o parcia naglące, z rozwinięciem o częstomocz i popuszczanie
moczu (Czy ma Pan/Pani parcia naglące, czy towarzyszy temu
częste oddawanie moczu lub nietrzymanie moczu?). Tak zadane
pytanie pozwala na ustalenie czy obecne są objawy pęcherza
nadreaktywnego. W przypadku wystąpienia parcia naglącego
obowiązuje przeprowadzenie pogłębionego wywiadu, zawierającego pytania m.in. o okoliczności parć naglących, częstotliwość oddawania moczu, występowanie nietrzymania moczu,
jakość życia, objawy współistniejące (ból, krwiomocz, dyzuria,
uczucie zalegania po mikcji i inne).
2. Dzienniczek mikcji
Jeśli potwierdzone zostanie parcie naglące, to niezależnie
od innych badań, (o których poniżej) należy zlecić pacjentowi
wykonanie dzienniczka mikcji (pacjent może taki dzienniczek
przynieść już na pierwszą wizytę, jeśli został o tym poinformo-
2
grudzień / 2014
Jeśli wszystkie trzy odpowiedzi są pozytywne
można rozpoznać pęcherz nadreaktywny
(OAB)
RYC. 1
Opracowano według: Abrams P, Cardozo L, Fall M, Griffiths D, Rosier P,
Ulmsten U, et al. The standardisation of terminology of lower urinary
tract function: report from the Standardisation Sub-committee of the
International Continence Society. Neurourol. Urodyn.; 2002; 21/2/:
167–178.
wany). Jego czułość w odniesieniu do diagnostyki pęcherza nadreaktywnego wynosi 75%, a swoistość 85%. Dzienniczek mikcji
umożliwia też diagnostykę różnicową zaburzeń mikcji, w oparciu
o jego analizę można rozpoznać nie tylko pęcherz nadreaktywny (i jego postać), ale także wysiłkowe czy też mieszane nietrzymanie moczu .
W dzienniczku mikcji pacjent powinien podać: liczbę mikcji, ich
objętość, liczbę i okoliczności parć naglących, ich nasilenie, licz-
grudzień / 2014
3