WYMAGANIA WIADOMOŚCI I UMIEJĘTNOŚCI UCZNIA Z

WYMAGANIA WIADOMOŚCI I UMIEJĘTNOŚCI UCZNIA Z PRZEDMIOTU HISTORIA I SPOŁECZEŃSTWO
KLASY 5c NA POSZCZEGÓLNE OCENY W ROKU SZKOLNYM 2016/2017
WYMAGANIA PROGRAMOWE DLA KLASY 5 SZKOŁY PODSTAWOWEJ
według programu „Wczoraj i dziś”
celujący
dobry
+
+
+
+
+
+
+
+
+ +
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
d
ds
db
bd
c
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
1
+
- opowiada o roli karczmy w średniowieczu na podstawie tekstu źródłowego
- porównuje życie na wsi w średniowieczu i w czasach współczesnych
bardzo dobry
dopuszczający
Wiadomości
Umiejętności
Wiadomości
Umiejętności
I. Polska pierwszych Piastów
- wymienia narzędzia rolnicze używane przez Słowian
- zna pierwszą polską dynastię
- wie, kto był założycielem dynastii Piasów
- wie, na czym polegał słowiański obrzęd postrzyżyn
- zna daty chrztu Polski i zjazdu gnieźnieńskiego
- wyjaśnia znaczenie terminów: plemię, gród, drużyna, książę
- wymienia zajęcia mieszkańców średniowiecznego Gniezna
- wymienia najważniejsze przyczyny i skutki chrztu Polski
- wie, jaką rolę pełnili duchowni w państwie Mieszka I
- wie, kto to był święty Wojciech
- wymienia najważniejsze przyczyny i skutki zjazdu gnieźnieńskiego
- wyjaśnia znaczenie terminów: relikwie, koronacja
- wie, kiedy Orzeł Biały stał się symbolem państwa polskiego
- zna dwie wybrane legendy traktujące o początkach państwa polskiego
- zna legendy o Lechu, Czechu i Rusie, o Popielu oraz o Piaście
- rozpoznaje cechy charakterystyczne legendy
- wskazuje na mapie ziemie polskie zamieszkiwane przez Polan w X wieku
- wskazuje na mapie Gniezno i obszar państwa Mieszka I
- umieszcza na linii chronologicznej datę chrztu Polski
- wymienia najważniejsze przyczyny i skutki przyjęcia chrztu przez Mieszka I
- zaznacza na linii chronologicznej daty zjazdu gnieźnieńskiego oraz koronacji Bolesława Chrobrego
- wie, co to był zjazd gnieźnieński, kto był gościem a kto gospodarzem oraz zna oficjalną przyczynę przybycia cesarza
Ottona III do Gniezna.
- wie, kto to był święty Wojciech
II. Społeczeństwo średniowiecza
- wyjaśnia znaczenie terminów: klasztor, post, kupiec, rzemieślnik, rynek
- tłumaczy, na czym polegała praca zakonników w średniowiecznym skryptorium
- wymienia przynajmniej dwa przykłady zakonów istniejących w czasach współczesnych
- rozumie, jaką funkcję pełniły zamki w średniowieczu
- wie, jaką drogę musiał przejść chłopiec, aby zostać rycerzem
- podaje cechy idealnego rycerza
- wymienia główne elementy rycerskiego wyposażenia
- wie, co ono oznacza powiedzenie polegać na kimś jak na Zawiszy
- wyjaśnia, czym były turnieje rycerskie
- podaje przykłady przynajmniej trzech miejsc w Polsce, w których znajdują się obecnie zamki wzniesione w średniowieczu
bądź ich ruiny
- wyjaśnia znaczenie terminu mieszczanie
- podaje przykłady zawodów rzemieślniczych wykonywanych w średniowieczu
- wymienia grupy ludności żyjące w średniowiecznym mieście
- rozumie pochodzenie nazw współczesnych ulic, na przykład: Szewska, Garncarska, Tkacka
- wymienia prace polowe wykonywane w epoce średniowiecza
- wyjaśnia znaczenie terminów: sołtys, pług
- opisuje średniowieczny klasztor i tryb życia mnichów, używając wyrazów: zakon, reguła, ubóstwo
- wie kim był św Franciszek z Asyżu
- rozpoznaje dwa średniowieczne style architektoniczne – styl romański i gotycki
- rozpoznaje charakterystyczne elementy zamku
- tłumaczy, na czym polegały i jak przebiegały turnieje rycerskie
- opisuje średniowieczne miasto
- wymienia grupy ludności żyjące w średniowiecznym mieście
dostateczny
Poziomy
wymagań
Badana czynność uczniów
+
+
Wiadomości
Umiejętności
Wiadomości
Umiejętności
Wiadomości
Wiado
III. Polska i Krzyżacy
- wyjaśnia znaczenie terminów: zakon krzyżacki, wielki mistrz
- wymienia przynajmniej trzy negatywne skutki rozbicia dzielnicowego
- wie, dlaczego Konrad Mazowiecki sprowadził Krzyżaków do Polski
- wie, dlaczego doszło do konfliktu polsko-krzyżackiego
- omawia skutki sprowadzenia Krzyżaków do Polski
- wymienia najważniejsze osiągnięcia Kazimierza Wielkiego, w tym założenie Akademii Krakowskiej
- wie co to była unia
- tłumaczy, w jakich okolicznościach doszło do ślubu Jadwigi i Jagiełły
- zna datę bitwy pod Grunwaldem
- podaje przyczynę i skutek wielkiej wojny z zakonem krzyżackim
- umieszcza na linii chronologicznej daty: sprowadzenia Krzyżaków do Polski, koronacji Władysława Łokietka,
- wskazuje na mapie: Pomorze Gdańskie, Małopolskę, Wielkopolskę, Mazowsze, Śląsk
- pokazuje na mapie terytorium państwa zakonu krzyżackiego oraz Malbork
- rozumie, dlaczego koronacja Władysława Łokietka miała tak duże znaczenie dla Polski
- umieszcza na linii chronologicznej daty: koronacji Kazimierza Wielkiego, założenia Akademii Krakowskiej, wygaśnięcia
dynastii Piastów w państwie polskim – śmierci Kazimierza Wielkiego
- wskazuje na mapie Kraków oraz obszar Królestwa Polskiego za panowania Kazimierza Wielkiego
- tłumaczy, dlaczego królowi Kazimierzowi nadano przydomek Wielki
- wyjaśnia sens powiedzenia: Kazimierz Wielki zastał Polskę drewnianą, a zostawił murowaną
- umieszcza na linii chronologicznej daty: zawarcia unii polsko-litewskiej w Krewie, bitwy pod Grunwaldem
- wskazuje na mapie Królestwo Polskie i Wielkie Księstwo Litewskie
- wymienia zasługi Jadwigi dla kultury polskiej
- podaje przyczyny i skutki zawarcia unii polsko-litewskiej w Krewie
- omawia przebieg bitwy pod Grunwaldem
IV. Europejczycy odkrywają świat
- wie, że rok1492 miał przełomowe znaczenie w dziejach Europy i świata
- wie jakie wydarzenie kryje się pod datą 1492 r.
- wie, jaką rolę w okresie wielkich odkryć geograficznych odegrał Krzysztof Kolumb
- podaje przyczynę odkryć geograficznych w XV i XVI stuleciu
- wyjaśnia znaczenie terminów: karawela, Nowy Świat, Indianie, broń palna,
- zna najważniejszych odkrywców - Bartłomieja Diaza, Vasco da Game i Ferdynanda Magellana oraz zna ich osiągniecia
- wymienia najważniejsze skutki odkryć geograficznych dla mieszkańców Europy i Ameryki
- zna datę wynalezienia ruchomej czcionki przez Jana Gutenberga
- tłumaczy, na czym polegało przełomowe odkrycie Mikołaja Kopernika
- zna postać Leonarda da Vinci, jako wybitnego przedstawiciela epoki renesansu
- wyjaśnia znaczenie terminów renesans i humanizm
- zna myśl Terencjusza: Człowiekiem jestem i nic, co ludzkie, nie jest mi obce
- podaje przykłady najważniejszych dzieł renesansowych
- umieszcza na taśmie chronologicznej datę odkrycia Ameryki przez Krzysztofa Kolumba
- pokazuje na mapie trasę pierwszej wyprawy dalekomorskiej Krzysztofa Kolumba
- wyjaśnia, dlaczego Kolumb nazwał mieszkańców Ameryki Indianami
- tłumaczy na podstawie tekstu źródłowego, w jaki sposób Krzysztof Kolumb zdobył zaufanie Indian
- opisuje wygląd XV-wiecznego okrętu
- wyjaśnia, jak średniowieczni mieszkańcy Europy wyobrażali sobie świat
- formułuje wnioski dotyczące niewolnictwa i wyraża swoją opinię na ten temat
- rozpoznaje charakterystyczne cechy budowli renesansowych
V. W Rzeczypospolitej szlacheckiej
- wyjaśnia znaczenie terminów: dwór, paź, komnata, arras
- zna datę hołdu pruskiego
- wymienia najważniejszych przedstawicieli polskiego renesansu
- wie, dlaczego Mikołaj Rej i Jan Kochanowski należą do najważniejszych twórców w historii literatury polskiej
- podaje przynajmniej dwa przykłady budowli renesansowych w Polsce
- wyjaśnia znaczenie terminów: sejm, sejmik, pospolite ruszenie, szlachta, przywilej, poseł, herb
- wie, na czym polegała uprzywilejowana pozycja szlachty w Rzeczypospolitej
- wymienia podstawowe prawa i obowiązki szlachty
- rozumie znaczenie terminu demokracja szlachecka
- wymienia elementy, z których składał się herb szlachecki
- wyjaśnia znaczenie terminów: folwark, pańszczyzna
- tłumaczy, jaką rolę pełnił Gdańsk w XVI-wiecznym handlu zbożem
- rozumie, że chłopi mieli ograniczoną przez szlachtę wolność osobistą
- zna datę uchwalenia unii polsko-litewskiej w Lublinie
- podaje najważniejsze postanowienia unii lubelskiej
- wie, że unia lubelska zapoczątkowała istnienie Rzeczpospolitej Obojga Narodów
- wymienia narodowości żyjące na terytorium Rzeczypospolitej Obojga Narodów
d
ds
db
bd
c
d
ds
db
bd
c
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
d
ds
db
bd
2
c
Umiejętności
Wiadomości
Umiejętności
Umiejętności
- wie, że w XVI-wiecznej Rzeczypospolitej istniała tolerancja religijna
- wie na czym polegała reformacja
- wyjaśnia znaczenie terminów: elekcja, pole elekcyjne, koronacja
- zna datę pierwszej wolnej elekcji
- wie, jak nazywał się pierwszy polski władca elekcyjny
- rozumie różnice pomiędzy rządami dynastii a wolną elekcją
- tłumaczy, na czym polegała zasada liberum veto
- wie, dlaczego Stefana Czarnieckiego i Jana III Sobieskiego uznaje się za bohaterów narodowych
- wie co to był potop szwedzki
- umieszcza na linii chronologicznej datę złożenia hołdu pruskiego
- potrafi opisać obowiązki szlachcica względem swojego kraju
- opisuje wygląd dworu szlacheckiego
- potrafi opisać wygląd tradycyjnego stroju szlacheckiego
- wymienia zajęcia polskiej szlachty
- umieszcza na linii chronologicznej datę zawarcia unii lubelskiej
- wskazuje na mapie terytorium Rzeczypospolitej Obojga Narodów
- ocenia znaczenie unii lubelskiej
- umieszcza na linii chronologicznej datę pierwszej wolnej elekcji w Rzeczypospolitej
- omawia przebieg wolnej elekcji
- zaznacza na linii chronologicznej daty: 1655, 1683
- wymienia państwa, z którymi Rzeczpospolita prowadziła wojny w XVII wieku
- wymienia obronę klasztoru na Jasnej Górze w czasie potopu szwedzkiego jako symbolu heroicznej walki Polaków
- wymienia Jana III Sobieskiego jako władcę, który zasłużył się w obronie Europy przed inwazją turecką w XVII w.
- wymienia skutki zwycięstwa Jana III Sobieskiego w bitwie pod Wiedniem
- rozpoznaje husarza na podstawie ilustracji wskazując najbardziej charakterystyczne cechy jego uzbrojenia
VI. Upadek Rzeczypospolitej
- zna daty: elekcji Stanisława Augusta Poniatowskiego na króla Polski, I rozbioru Rzeczypospolitej, utworzenia Komisji
Edukacji Narodowej
- wie, czym były obiady czwartkowe i kto w nich uczestniczył
- rozumie, dlaczego dzień 14 października jest obchodzony jako Dzień Edukacji Narodowej
- wie, że sejm obradujący w latach 1788–1792 określa się jako Sejm Czteroletni lub Sejm Wielki ze względu na ważne
reformy jakie zostały podczas jego trwania uchwalone
- zna datę uchwalenia Konstytucji 3 maja
- podaje daty: obrad Sejmu Wielkiego, wojny prowadzonej w obronie Konstytucji 3 maja, II rozbioru Polski
- wyjaśnia znaczenie terminu konstytucja
- wymienia najważniejsze postanowienia Konstytucji 3 maja
- wie dlaczego część szlachty zawiązało konfederację targowicką
- wymienia twórców Konstytucji 3 maja – Stanisława Małachowskiego i Hugo Kołłątaja
- wie za co przyznawany jest Order Virtuti Militari ustanowiony przez Stanisława Augusta Poniatowskiego
- wyjaśnia, dlaczego rocznica uchwalenia Konstytucji 3 maja jest obecnie świętem narodowym
- zna datę wybuchu powstania kościuszkowskiego
- zna datę III rozbioru Rzeczypospolitej
- wymienia najważniejszy skutek III rozbioru Polski
- zna dzieła sztuki nawiązujące do wydarzeń z XVIII-wiecznej historii Rzeczypospolitej
d
ds
db
bd
- umieszcza na linii chronologicznej daty: 1772 r., 1791 r., 1793 r., 1794 r., 1795
- rozpoznaje na mapie ziemie utracone przez Rzeczpospolitą w wyniku I, II i III rozbioru
- określa, jakie znaczenie dla Rzeczypospolitej miało utworzenie Komisji Edukacji Narodowej
- umieszcza na linii chronologicznej daty: 1788, 1791, 1792, 1793
- wie o decyzji króla Stanisława Augusta Poniatowskiego o przystąpieniu do konfederacji targowickiej
- umieszcza na linii chronologicznej daty wybuchu powstania kościuszkowskiego oraz III rozbioru Polski
Dariusz Garncarczyk
3
c