Draft laws to CON/2013/1

Ustawa
z dnia……….. 2012 r.
o zmianie ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym
i niektórych innych ustaw
Art. 1. W ustawie dnia 21 lipca 2006r. o nadzorze nad rynkiem finansowym (Dz.U. z 2006 r.
nr 157 poz. 1119 ze zm. 1) wprowadza się następujące zmiany:
1) W art. 1 w ust. 1 otrzymuje brzmienie:
„Art.1.1. Ustawa określa organizację, zakres i cel sprawowania nadzoru publicznego
nad rynkiem finansowym.”;
2) W art. 2 otrzymuje brzmienie:
„Art. 2.1. Celem nadzoru nad rynkiem finansowym jest ochrona interesu publicznego.
2. Nadzór nad rynkiem obejmuje również działania zmierzające do zapewnienia stabilności
i bezpieczeństwa, a także przejrzystości na rynku finansowym, rozwoju zaufania
do jego uczestników oraz zapewnienie ochrony ich interesów.
3. Osiągnięcie celów, o których mowa w ust. 1 i 2, następuje w szczególności poprzez
wykonywanie nadzoru określonego w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe
(Dz.U. z 1997r., nr 140 poz. 939 ze zm.), ustawie z dnia 22 maja 2003 r. o nadzorze
ubezpieczeniowym i emerytalnym oraz Rzeczniku Ubezpieczonych (Dz.U. z 2003 r., nr 124
poz. 1153 ze zm.), ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o nadzorze nad rynkiem kapitałowym
(Dz.U. z 2003 r., nr 124 poz. 1153), ustawie z dnia 12 września 2002 r. o elektronicznych
instrumentach płatniczych (Dz.U. z 2002 r., nr 169 poz. 1385), ustawie z dnia 15 kwietnia
2005 r. o nadzorze uzupełniającym nad instytucjami kredytowymi, zakładami ubezpieczeń,
zakładami reasekuracji i firmami inwestycyjnymi wchodzącymi w skład konglomeratu
finansowego (Dz.U. z 2005 r., nr 83 poz. 719) oraz ustawie z dnia 19 sierpnia 2011 r.
o usługach płatniczych (Dz.U. z 2011 r., nr 199 poz. 1175).”;
3) W art. 5 ust. 1 otrzymuje brzmienie:
Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz.U. z 2008 r., nr 231 poz. 1546, Dz.U. z 2010 r., nr 126
poz. 853, Dz.U. z 2011 r., nr 131 poz. 763.
1
1
„Art. 5.1. W skład Komisji wchodzą Przewodniczący, dwóch Zastępców Przewodniczącego i
sześciu członków.
2. Dwóch członków Komisji powołuje Prezes Rady Ministrów spośród osób wskazanych
przez Radę.”;
4) Wprowadza się art. 6b w brzmieniu:
„Art. 6b.1. Organem opiniodawczo – doradczym Prezesa Rady Ministrów w zakresie nadzoru
na rynku finansowym jest Rada Interesu Publicznego Rynku Finansowego, zwana dalej
„Radą”.
2. Rada opiniuje oraz ocenia wszelkie działania oraz procesy dotyczące rynku finansowego,
kierując się potrzebą ochrony interesu publicznego.
3. W skład Rady wchodzi 25 członków, powoływanych oraz odwoływanych przez Prezesa
Rady Ministrów z zastrzeżeniem ust. 4.
4. Kandydatów na członków Rady wskazują organizacje zawodowe i społeczne,
zainteresowane problematyką rynku finansowego, ogólnokrajowe związki zawodowe,
ogólnokrajowe związki pracodawców, których działalność wiąże się z funkcjonowaniem
rynku finansowego, a także osoby wskazane przez wyższe uczelnie, uprawnione do
nadawania stopnia naukowego doktora nauk w zakresie finansów lub prawa finansowego.
5. Realizując cel określony w ust. 2 Rada:
1) monitoruje transakcje dokonywane na rynku finansowym i działania jego uczestników
2) zgłasza Komisji dostrzeżone zagrożenia dla ochrony interesu publicznego na rynku
finansowym
3) składa Prezesowi Rady Ministrów coroczną opinię w sprawie działalności Komisji, do dnia
30 września następnego roku.
6. Posiedzeniu Rady przewodniczy jej przewodniczący lub jego zastępca. W posiedzeniu
Rady uczestniczy przewodniczący Komisji lub jego zastępca.
7. Szczegółowy tryb działania Rady określa statut, który w drodze zarządzenia nadaje Prezes
Rady Ministrów.”;
5) W art. 7 w ust. 1 otrzymuje brzmienie:
„Art. 7.1. Przewodniczącego Komisji powołuje Prezes Rady Ministrów na pięcioletnią
kadencję, spośród osób pozytywnie zaopiniowanych przez Radę oraz które:
1) posiadają obywatelstwo polskie;
2) korzystają z pełni praw publicznych;
2
3) posiadają wyższe wykształcenie prawnicze lub ekonomiczne;
4) posiadają odpowiednią wiedzę w zakresie nadzoru nad rynkiem finansowym
w Rzeczypospolitej Polskiej oraz doświadczenie zawodowe uzyskane w trakcie pracy
naukowej, pracy w podmiotach wykonujących działalność na rynku finansowym bądź
pracy w organie nadzoru nad rynkiem finansowym;
5) posiadają co najmniej trzyletni staż pracy na stanowiskach kierowniczych;
6) nie były karane za umyślne przestępstwo lub przestępstwo skarbowe;
7) cieszą się nieposzlakowaną opinią i dają rękojmię prawidłowego wykonywania
powierzonych zadań.”;
6) W art. 8 wprowadza się ust.1a w brzmieniu:
„1a. W przypadku, o którym mowa w ust. 1 pkt 2 zakazy, o którym mowa w art. 15a
obowiązują przewodniczącego aż do dnia, w którym upłynie 5 lat od dnia powołania go
na stanowisko przewodniczącego.”;
7) W art. 11 skreśla się ust. 6 i wprowadza się ust. 6a w brzmieniu:
„6a. Od decyzji wydanych przez Komisję służy odwołanie do organu odwoławczego.”;
8) Art. 15 otrzymuje brzmienie:
„Art. 15.1. Przewodniczący Komisji, jego Zastępcy, członkowie Komisji oraz pracownicy
Urzędu Komisji nie mogą być akcjonariuszami lub udziałowcami podmiotów podlegających
nadzorowi
Komisji,
z
wyjątkiem
posiadania
akcji
dopuszczonych
do
obrotu
zorganizowanego, w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami
finansowymi.
2. Osoby, o których mowa w ust. 1, nie mogą zajmować żadnych innych stanowisk
i podejmować działalności zarobkowej lub publicznej poza pracą naukową, dydaktyczną lub
twórczością autorską. Nie mogą również wykonywać innych czynności, które pozostawałyby
w sprzeczności z ich obowiązkami albo mogłyby wywołać podejrzenie o stronniczość lub
interesowność.”;
9) W art. 19. ust 1 w brzmieniu:
„1. Wydatki stanowiące koszty działalności Komisji i Urzędu Komisji, w wysokości
określonej w ustawie budżetowej, w tym wynagrodzenia i nagrody dla Przewodniczącego
3
Komisji, jego Zastępców oraz pracowników Urzędu Komisji, są pokrywane z budżetu
państwa.”;
10) W art. 19 wprowadza się ust. 1a w brzmieniu:
„1a. Wpłaty wnoszone przez podmioty nadzorowane w wysokości i na zasadach określonych
w przepisach ustaw, o których mowa w art. 1 ust. 2, stanowią dochód budżetu państwa.”;
Art. 2. W ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (Dz.U. z 1997 r., nr 140 poz.
939 ze zm.) wprowadza się następujące zmiany:
1) W art. 131a ust. 1 i 2 w brzmieniu:
„Art. 131 a. 1. Banki są obowiązane do wnoszenia wpłat do budżetu państwa w związku z
wykonywaniem przez organy publiczne nadzoru bankowego, stanowiących iloczyn sumy
aktywów bilansowych banków i stawki nieprzekraczającej 0,024 %.
2. Należności, o których mowa w ust. 1, podlegają egzekucji w trybie przepisów o
postępowaniu egzekucyjnym w administracji.”.
2)Wprowadza się art. 131b w brzmieniu:
„Art. 131b. 1. Usługi i produkty finansowe oferowane w ramach wykonywania działalności
bankowej podlegają kategoryzacji ze względu na ryzyko zmienności ceny, ryzyko płynności,
ryzyko stopy procentowej oraz ryzyko kredytowe.
2. Komisja sprawuje nadzór nad prawidłowym wykonywaniem obowiązku, o którym mowa
w ust. 1.
3. Minister właściwy do spraw instytucji finansowych określi rodzaj produktów finansowych
i usług, które podlegają zwolnieniu z obowiązku kategoryzacji, o której mowa w ust. 1.
4. Minister właściwy do spraw instytucji finansowych określi sposób dokonywania
kategoryzacji produktów finansowych i usług, o której mowa w ust. 1, kierując się potrzebą
zapewnienia rzetelnej informacji o charakterze publicznym na temat ryzyka ekonomicznego
nabywania i korzystania z usług finansowych oferowanych przez te podmioty.”.
Art. 3. W ustawie z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy
emerytalnych (Dz. U. z 1997 r. r. Nr 139, poz. 934 ze zm.) wprowadza się następujące
zmiany:
Wprowadza się art. 201a w brzmieniu:
4
„Art. 201a. 1. Usługi i produkty finansowe oferowane przez fundusze emerytalne podlegają
kategoryzacji ze względu na ryzyko zmienności ceny, ryzyko płynności, ryzyko stopy
procentowej oraz ryzyko kredytowe.
2. Komisja sprawuje nadzór nad prawidłowym wykonywaniem obowiązku, o którym mowa w
ust. 1.
3. Minister właściwy do spraw instytucji finansowych określi rodzaj produktów finansowych
i usług, które podlegają zwolnieniu z obowiązku kategoryzacji, o której mowa w ust. 1.
4. Minister właściwy do spraw instytucji finansowych określi sposób dokonywania
kategoryzacji produktów finansowych i usług, o której mowa w ust. 1, kierując się potrzebą
zapewnienia rzetelnej informacji o charakterze publicznym na temat ryzyka ekonomicznego
nabywania i korzystania z usług finansowych oferowanych przez te podmioty.”.
Art. 4. W ustawie z dnia 20 kwietnia 2004 r. o pracowniczych programach emerytalnych (Dz.
U. z 2004 r. Nr 116, poz. 1207 ze zm.) wprowadza się następujące zmiany:
Wprowadza się art. 6a w brzmieniu:
„Art. 6a. 1. Usługi i produkty finansowe oferowane w ramach pracowniczych programów
emerytalnych podlegają kategoryzacji ze względu na ryzyko zmienności ceny, ryzyko
płynności, ryzyko stopy procentowej oraz ryzyko kredytowe.
2. Komisja sprawuje nadzór nad prawidłowym wykonywaniem obowiązku, o którym mowa w
ust. 1.
3. Minister właściwy do spraw instytucji finansowych określi rodzaj produktów finansowych
i usług, które podlegają zwolnieniu z obowiązku kategoryzacji, o której mowa w ust. 1.
4. Minister właściwy do spraw instytucji finansowych określi sposób dokonywania
kategoryzacji produktów finansowych i usług, o której mowa w ust. 1, kierując się potrzebą
zapewnienia rzetelnej informacji o charakterze publicznym na temat ryzyka ekonomicznego
nabywania i korzystania z usług finansowych oferowanych przez te podmioty.”.
Art. 5. W ustawie z dnia 20 kwietnia 2004 r. o indywidualnych kontach emerytalnych oraz
indywidualnych kontach zabezpieczenia emerytalnego (Dz. U. z 2004 Nr 116, poz. 1205, ze
zm.), wprowadza się następujące zmiany:
Wprowadza się art. 18a w brzmieniu:
„Art. 18a. 1. Indywidualne konta emerytalne oraz indywidualne konta zabezpieczenia
emerytalnego podlegają kategoryzacji ze względu na ryzyko zmienności ceny, ryzyko
płynności, ryzyko stopy procentowej oraz ryzyko kredytowe.
5
2. Komisja sprawuje nadzór nad prawidłowym wykonywaniem obowiązku, o którym mowa w
ust. 1.
3. Minister właściwy do spraw instytucji finansowych określi rodzaj produktów finansowych
i usług, które podlegają zwolnieniu z obowiązku kategoryzacji, o której mowa w ust. 1.
4. Minister właściwy do spraw instytucji finansowych określi sposób dokonywania
kategoryzacji produktów finansowych i usług, o której mowa w ust. 1, kierując się potrzebą
zapewnienia rzetelnej informacji o charakterze publicznym na temat ryzyka ekonomicznego
nabywania i korzystania z usług finansowych oferowanych przez te podmioty.”.
Art. 6. W ustawie z dnia 21 listopada 2008 r. o emeryturach kapitałowych (Dz. U. z 2008 r.
Nr 228, poz. 1507) wprowadza się następujące zmiany:
Wprowadza się art.6a w brzmieniu:
„Art. 6a. 1. Emerytury kapitałowe podlegają kategoryzacji ze względu na ryzyko zmienności
ceny, ryzyko płynności, ryzyko stopy procentowej oraz ryzyko kredytowe.
2. Komisja sprawuje nadzór nad prawidłowym wykonywaniem obowiązku, o którym mowa w
ust. 1.
3. Minister właściwy do spraw instytucji finansowych określi rodzaj produktów finansowych
i usług, które podlegają zwolnieniu z obowiązku kategoryzacji, o której mowa w ust. 1.
4. Minister właściwy do spraw instytucji finansowych określi sposób dokonywania
kategoryzacji produktów finansowych i usług, o której mowa w ust. 1, kierując się potrzebą
zapewnienia rzetelnej informacji o charakterze publicznym na temat ryzyka ekonomicznego
nabywania i korzystania z usług finansowych oferowanych przez te podmioty.”.
Art. 7. W ustawie z dnia 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej (Dz. U. z 2003 r. Nr
124, poz. 1151 ze zm.) wprowadza się następujące zmiany:
Wprowadza się art. 3a w brzmieniu:
„Art. 3a. Usługi i produkty finansowe oferowane w ramach wykonywania działalności w
zakresie
ubezpieczeń
osobowych
i
ubezpieczeń
majątkowych
oraz
działalności
reasekuracyjnej podlegają kategoryzacji ze względu na ryzyko zmienności ceny, ryzyko
płynności, ryzyko stopy procentowej oraz ryzyko kredytowe.
2. Komisja sprawuje nadzór nad prawidłowym wykonywaniem obowiązku, o którym mowa w
ust. 1.
3. Minister właściwy do spraw instytucji finansowych określi rodzaj produktów finansowych
i usług, które podlegają zwolnieniu z obowiązku kategoryzacji, o której mowa w ust. 1.
6
4. Minister właściwy do spraw instytucji finansowych określi sposób dokonywania
kategoryzacji produktów finansowych i usług, o której mowa w ust. 1, kierując się potrzebą
zapewnienia rzetelnej informacji o charakterze publicznym na temat ryzyka ekonomicznego
nabywania i korzystania z usług finansowych oferowanych przez te podmioty.”.
Art. 8. W ustawie dnia 7 lipca 2005 r. o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt
gospodarskich (Dz. U. z 2005 r. Nr 150, poz. 1249 ze zm.) wprowadza się następujące
zmiany:
Wprowadza się art. 4a w brzmieniu:
„Art. 4a.1. Ubezpieczenia upraw rolnych i zwierząt gospodarskich podlegają kategoryzacji ze
względu na ryzyko zmienności ceny, ryzyko płynności, ryzyko stopy procentowej oraz
ryzyko kredytowe.
2. Komisja sprawuje nadzór nad prawidłowym wykonywaniem obowiązku, o którym mowa w
ust. 1.
3. Minister właściwy do spraw instytucji finansowych określi rodzaj produktów finansowych
i usług, które podlegają zwolnieniu z obowiązku kategoryzacji, o której mowa w ust. 1.
4. Minister właściwy do spraw instytucji finansowych określi sposób dokonywania
kategoryzacji produktów finansowych i usług, o której mowa w ust. 1, kierując się potrzebą
zapewnienia rzetelnej informacji o charakterze publicznym na temat ryzyka ekonomicznego
nabywania i korzystania z usług finansowych oferowanych przez te podmioty.”.
Art. 9. W ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania
instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych
(Dz. U. z 2005 r., Nr 184, poz. 1539 ze zm.), wprowadza się następujące zmiany:
Wprowadza się art. 68b w brzmieniu:
„Art. 68b.1. Papierów wartościowe proponowane do nabycia w drodze oferty podlegają
kategoryzacji ze względu na ryzyko zmienności ceny, ryzyko płynności, ryzyko stopy
procentowej oraz ryzyko kredytowe.
2. Komisja sprawuje nadzór nad prawidłowym wykonywaniem obowiązku, o którym mowa w
ust. 1.
3. Minister właściwy do spraw instytucji finansowych określi rodzaj produktów finansowych
i usług, które podlegają zwolnieniu z obowiązku kategoryzacji, o której mowa w ust. 1.
4. Minister właściwy do spraw instytucji finansowych określi sposób dokonywania
kategoryzacji produktów finansowych i usług, o której mowa w ust. 1, kierując się potrzebą
7
zapewnienia rzetelnej informacji o charakterze publicznym na temat ryzyka ekonomicznego
nabywania i korzystania z usług finansowych oferowanych przez te podmioty.”.
Art. 10. W ustawie z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych (Dz. U. z 2004 r., Nr
146, poz. 1546 ze zm.) wprowadza się następujące zmiany:
Wprowadza się art. 237a w brzmieniu:
„Art. 237a.1. Usługi i produkty finansowe oferowane przez fundusze inwestycyjne podlegają
kategoryzacji ze względu na ryzyko zmienności ceny, ryzyko płynności, ryzyko stopy
procentowej oraz ryzyko kredytowe.
2. Komisja sprawuje nadzór nad prawidłowym wykonywaniem obowiązku, o którym mowa w
ust. 1.
3. Minister właściwy do spraw instytucji finansowych określi rodzaj produktów finansowych
i usług, które podlegają zwolnieniu z obowiązku kategoryzacji, o której mowa w ust. 1.
4. Minister właściwy do spraw instytucji finansowych określi sposób dokonywania
kategoryzacji produktów finansowych i usług, o której mowa w ust. 1, kierując się potrzebą
zapewnienia rzetelnej informacji o charakterze publicznym na temat ryzyka ekonomicznego
nabywania i korzystania z usług finansowych oferowanych przez te podmioty.”.
Art. 11. W ustawie z dnia 26 października 2000 r. o giełdach towarowych (Dz. U. z 2000 r.,
Nr 103, poz. 1099 ze zm.) wprowadza się następujące zmiany:
Wprowadza się art. 25a w brzmieniu:
„Art. 25a. 1 Towary giełdowe, którymi obrót odbywa się na giełdzie towarowej podlegają
kategoryzacji ze względu na ryzyko zmienności ceny, ryzyko płynności, ryzyko stopy
procentowej oraz ryzyko kredytowe.
2. Komisja sprawuje nadzór nad prawidłowym wykonywaniem obowiązku, o którym mowa w
ust. 1.
3. Minister właściwy do spraw instytucji finansowych określi rodzaj produktów finansowych
i usług, które podlegają zwolnieniu z obowiązku kategoryzacji, o której mowa w ust. 1.
4. Minister właściwy do spraw instytucji finansowych określi sposób dokonywania
kategoryzacji produktów finansowych i usług, o której mowa w ust. 1, kierując się potrzebą
zapewnienia rzetelnej informacji o charakterze publicznym na temat ryzyka ekonomicznego
nabywania i korzystania z usług finansowych oferowanych przez te podmioty.”.
8
Art. 12. W ustawie z dnia 12 września 2002 r. o elektronicznych instrumentach płatniczych
(Dz. U. z 2002 r. Nr 169, poz. 1385) wprowadza się następujące zmiany:
Wprowadza się art. 36a w brzmieniu:
„Art. 36a. 1. Elektroniczny instrument płatniczy podlega kategoryzacji ze względu na ryzyko
zmienności ceny, ryzyko płynności, ryzyko stopy procentowej oraz ryzyko kredytowe.
2. Komisja sprawuje nadzór nad prawidłowym wykonywaniem obowiązku, o którym mowa w
ust. 1.
3. Minister właściwy do spraw instytucji finansowych określi rodzaj produktów finansowych
i usług, które podlegają zwolnieniu z obowiązku kategoryzacji, o której mowa w ust. 1.
4. Minister właściwy do spraw instytucji finansowych określi sposób dokonywania
kategoryzacji produktów finansowych i usług, o której mowa w ust. 1, kierując się potrzebą
zapewnienia rzetelnej informacji o charakterze publicznym na temat ryzyka ekonomicznego
nabywania i korzystania z usług finansowych oferowanych przez te podmioty.”.
Art. 13. W ustawie z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych (Dz. U. z 2011 r., Nr
199, poz. 1175) wprowadza się następujące zmiany:
1)Wprowadza się art. 5a w brzmieniu:
„Art. 5a Usługi płatnicze podlegają kategoryzacji ze względu na ryzyko zmienności ceny,
ryzyko płynności, ryzyko stopy procentowej oraz ryzyko kredytowe.
2. Komisja sprawuje nadzór nad prawidłowym wykonywaniem obowiązku, o którym mowa w
ust. 1.
3. Minister właściwy do spraw instytucji finansowych określi rodzaj produktów finansowych
i usług, które podlegają zwolnieniu z obowiązku kategoryzacji, o której mowa w ust. 1.
4. Minister właściwy do spraw instytucji finansowych określi sposób dokonywania
kategoryzacji produktów finansowych i usług, o której mowa w ust. 1, kierując się potrzebą
zapewnienia rzetelnej informacji o charakterze publicznym na temat ryzyka ekonomicznego
nabywania i korzystania z usług finansowych oferowanych przez te podmioty.”.
2) W art. 113 ust. 1 w brzmieniu:
„Art. 113. 1. Krajowe instytucje płatnicze są obowiązane do wnoszenia wpłat są obowiązane
do budżetu państwa, w związku z wykonywaniem przez organy publiczne nadzoru. Wpłaty są
wnoszone w wysokości stanowiącej iloczyn całkowitej kwoty transakcji płatniczych
wykonanych przez krajową instytucję płatniczą, w tym także przez jej agentów, i stawki
nieprzekraczającej 0,075%, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3.”.
9
Art. 14. W ustawie z dnia 14 grudnia 1995 r. o spółdzielczych kasach oszczędnościowo –
kredytowych (Dz. U. z 1996, Nr 1, poz. 2) wprowadza się następujące zmiany:
Wprowadza się art. 5a w brzmieniu:
„Art. 5a.1. Usługi i produkty finansowe oferowane przez spółdzielcze kasy oszczędnościowo
– rozliczeniowe podlegają kategoryzacji ze względu na ryzyko zmienności ceny, ryzyko
płynności, ryzyko stopy procentowej oraz ryzyko kredytowe.
2. Komisja sprawuje nadzór nad prawidłowym wykonywaniem obowiązku, o którym mowa w
ust. 1.
3. Minister właściwy do spraw instytucji finansowych określi rodzaj produktów finansowych
i usług, które podlegają zwolnieniu z obowiązku kategoryzacji, o której mowa w ust. 1.
4. Minister właściwy do spraw instytucji finansowych określi sposób dokonywania
kategoryzacji produktów finansowych i usług, o której mowa w ust. 1, kierując się potrzebą
zapewnienia rzetelnej informacji o charakterze publicznym na temat ryzyka ekonomicznego
nabywania i korzystania z usług finansowych oferowanych przez te podmioty.”.
Art. 15. W ustawie z dnia 22 maja 2003 r. o nadzorze ubezpieczeniowym i emerytalnym oraz
Rzeczniku Ubezpieczonych (Dz. U. z 2003 r., Nr 124 poz. 1153 ze zm.) wprowadza się
następujące zmiany:
W art. 14. ust 1. w brzmieniu:
„Art. 14.1. Do wnoszenia wpłat do budżetu państwa , w związku z wykonywaniem przez
organy publiczne nadzoru obowiązane są:
1) zakłady ubezpieczeń i zakłady reasekuracji do wysokości 0,14 % zbioru składek brutto;
2) powszechne towarzystwa emerytalne w wysokości stanowiącej iloczyn średniej
rocznej wartości aktywów otwartego funduszu emerytalnego zarządzanego przez dane
powszechne towarzystwo emerytalne i stawki nieprzekraczającej 0,016%; średnią roczną
wartość aktywów otwartego funduszu emerytalnego wylicza się na podstawie wartości
aktywów otwartego funduszu emerytalnego ustalanej na ostatni dzień roboczy każdego
miesiąca danego roku kalendarzowego.”.
Art. 16. W ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o nadzorze nad rynkiem kapitałowym (Dz. U. z
2003 r. nr 124 poz. 1153) wprowadza się następujące zmiany:
W art. 17 ust. 1 i 2.
10
„Art. 17. 1. Opłaty, o których mowa w ustawie o funduszach inwestycyjnych, ustawie o
giełdach towarowych, ustawie o obrocie instrumentami finansowymi i ustawie o ofercie
publicznej stanowią dochód budżetu państwa.
2. Z budżetu państwa pokrywane są koszty przeprowadzenia egzaminów i sprawdzianów
umiejętności, o których mowa w ustawie o obrocie instrumentami finansowymi, w tym
wynagrodzenia osób wchodzących w skład właściwych komisji egzaminacyjnych.”.
Art. 17. Z dniem wejścia w życie ustawy, wygasa kadencja członków Komisji. Skład nowej
Komisji zostaje powołany na zasadach i w trybie określonym w niniejszej ustawie.
Art. 18. Ustawa wchodzi w życie z dniem……
Uzasadnienie do projektu ustawy o zmianie ustawy o nadzorze nad rykiem finansowym i
niektórych innych ustaw
I. Uwagi ogólne
Niezbędnym warunkiem zwiększenia skuteczności publicznego nadzoru nad rynkiem
finansowym jest zdefiniowanie na nowo jego celów. Jeżeli interes publiczny i ochrona
interesów uczestników obrotu na rynku finansowym będzie podstawowym kryterium
decydującym o podjęciu ingerencji Komisji Nadzoru Finansowego, funkcjonowanie rynku
finansowego nie będzie postrzegane jako jedno z najważniejszych zagrożeń. Aby te cele stały
11
się rzeczywistością, projektowane ustawodawstwo tworzy prawne instrumenty, które będą
chronić Komisję Nadzoru Finansowego od nacisków zewnętrznych, a także zapewnią jej
bezstronność. Aby uchronić Komisję Nadzoru Finansowego przed zarzutem ulegania
wpływom instytucji finansowych konieczne jest powołanie stałego organu opiniodawczego
przy Prezesie Rady Ministrów, tzn. Rady Interesu Publicznego, składającej się m.in. z
ekspertów w dziedzinie rynków finansowych, którzy potrafiliby dokonać rzetelnej oceny
działalności Komisji, a także monitorowaliby zachodzące na rynku zjawiska, wskazując
jednocześnie we wczesnej fazie rodzące się na nim niebezpieczeństwa, godzące przede
wszystkim
w interes publiczny i interes uczestników obrotu na rynku finansowym.
Wprowadzenie zmian do ustawy z dnia 21 lipca 2006r. o nadzorze nad rynkiem finansowym 2
znajdzie swoje odpowiednie odzwierciedlenie w poszczególnych ustawach regulujących
problematykę rynków finansowych.
Stabilność finansowa odgrywa podstawową rolę w funkcjonowaniu zarówno systemu
finansowego, jak i całej gospodarki. System finansowy składa się z:
− rynków finansowych, w tym rynków pieniężnych i kapitałowych, poprzez które nadwyżki
środków finansowych kierowane są od pożyczkodawców, czyli firm i osób prywatnych
poszukujących możliwości inwestycyjnych do pożyczkobiorców, czyli podmiotów
zainteresowanych pozyskaniem kapitału;
− pośredników finansowych, w tym banków i firm ubezpieczeniowych, które stanowią
ogniwo łączące pożyczkodawców i pożyczkobiorców. Pożyczkobiorcy mają także
możliwość pozyskiwania środków bezpośrednio na rynkach finansowych poprzez emisję
papierów wartościowych, np. akcji i obligacji;
− infrastruktury finansowej, która umożliwia przepływ płatności, jak również obrót
papierami wartościowymi oraz ich rozliczanie i rozrachunek.
Skuteczna ochrona systemu finansowego i zapewnienie jego stabilności finansowej
możliwa jest po zidentyfikowaniu przez instytucje finansowe i organy nadzoru głównych
źródeł zagrożeń, które związane są z występowaniem określonych następstw, tzn.:
− wskutek zwolnienia gospodarki przedsiębiorstwa zaczynają mieć problemy ze spłatą
kredytów inwestycyjnych, a gospodarstwa domowe, w następstwie wzrostu bezrobocia
zaczynają mieć trudności ze spłatą kredytów mieszkaniowych, co generuje straty w
bankach;
2
Ustawa z dnia 21 lipca 2006r. o nadzorze nad rynkiem finansowym ( Dz.U. z 2006 r., nr 157 poz. 1119 ze
zm.).
12
− gwałtowny spadek ceny aktywów, m.in.. papierów wartościowych, gruntów i budynków
oraz urządzeń produkcyjnych wiąże się ze wzrostem niepewności na rynkach finansowych,
co skutkuje stratami ponoszonymi przez inwestorów.
Udzielanie przez banki dużych pożyczek na rzecz jednej branży rodzi zagrożenie, iż w
przypadku spadku koniunktury w tej branży mogą być one narażone na straty.
Ostrożne zarządzanie ryzykiem przez banki, firmy ubezpieczeniowe i inne instytucje
finansowe pełni kluczową rolę w zapobieganiu kryzysom finansowym. Ponadto równie ważne
są działania podejmowane przez odpowiednie organy celu zapobieżenia kryzysowi lub
zminimalizowania jego skutków. Działania te wiążą się z:
− regulacjami ostrożnościowymi, które wymagają od instytucji finansowych, aby efektywnie
zarządzały ryzykiem i dbały o bezpieczeństwo depozytów, a także ujawniania informacji
finansowych w celu utrzymania dyscypliny rynkowej;
− nadzorem ostrożnościowym, którego istotą jest pilnowanie, by instytucje finansowe
przestrzegały regulacji ostrożnościowych;
− monitorowaniem i oceną stabilności finansowej 3 .
II. Szczegółowe omówienie proponowanych zmian
1. Uzasadnienie
zmian
do
ustawy
o
nadzorze
nad
rynkiem
finansowym
(Zmiana do art. 1 ustawy)). Zmiana polegać będzie na dodaniu określnika „publiczny”,
który
uściśli,
jaki
rodzaj
nadzoru
ustawa
reguluje
–
nadzór
publiczny.
W przeciwieństwie do kontroli nadzór obejmuje nie tylko analizowanie sytuacji wskazanych
podmiotów i jej porównanie ze stanem wyznaczonym prawem, ale umożliwia również
stosowanie
wobec
podmiotów
nadzorowanych
środków
władczego
oddziaływania.
Prawidłowo rozwinięty rynek finansowy jest podstawowym warunkiem efektywności
3
http://www.ecb.int/ecb/orga/tasks/html/financial-stability.pl.html.
13
gospodarczej, gdyż wtedy to możliwa jest ciągła fluktuacja kapitału od podmiotów chcących
korzystnie ulokować swoje nadwyżki finansowe do podmiotów aktywnie poszukujących
kapitału na finansowanie swojej działalności 4.
Ustawa o nadzorze nad rynkiem finansowym nie definiuje pojęcia rynku finansowego.
Najczęściej przyjmuje się jego podmiotowe rozumienie, tzn. że rynek finansowy tworzą
podmioty świadczące na nim usługi finansowe. Dlatego klasyfikacji usług finansowych, tzn.
bankowych, ubezpieczeniowych i inwestycyjnych (związanych z obrotem instrumentami
finansowymi) odpowiada podział instytucji finansowych na instytucje kredytowe, instytucje
ubezpieczeniowe oraz instytucje inwestycyjne. Jednakże analizowanie funkcjonowania rynku
finansowego, które wiąże się z jego stabilnością rodzi konieczność uwzględnienia nie tylko
podmiotów świadczących na tym rynku usługi, ale przede wszystkim publicznoprawną
regulację ustroju i zadań podmiotów odpowiedzialnych za bezpieczeństwo rynku
finansowego 5. Polski rynek finansowy obejmuje wszystkie podstawowe jego instytucje, które
funkcjonują w rozwiniętych krajach o gospodarce rynkowej: banki i instytucje kredytowe,
instytucje finansowe, instytucje wydające pieniądz elektroniczny, firmy inwestycyjne,
fundusze inwestycyjne, fundusze emerytalne, domy maklerskie, zakłady ubezpieczeń,
holdingi i konglomeraty finansowe. Rynek finansowy odgrywa kluczową rolę w gospodarce.
W sferze jego funkcjonowania regulacyjna interwencja państwa była i jest największa.
Pozostawienie regulacji tego rynku tylko mechanizmom rynkowym może zaburzyć
funkcjonowanie państwa i z pewnością nie zapewnia zainwestowanym tam środkom należytej
ochrony. Rynek finansowy wymaga interwencji w mechanizm jego funkcjonowania z kilku
istotnych powodów. Przede wszystkim sektor finansowy ma podstawowe znaczenie dla
funkcjonowania systemu płatniczego państwa. Ponadto cechą charakterystyczną rynku
finansowego jest również występująca na nim asymetria informacji; tzn. sytuacja, w której
jedna ze stron transakcji nie dysponuje informacjami, które posiada druga strona, przez co
osłabia się zaufanie, co do jej wyników. Taka asymetria w ocenie aktywów instytucji
finansowych może być przyczyną ukrywania informacji przez zarządy instytucji finansowych
przed inwestorami, którzy przy błędnej ich interpretacji mogą wpaść w panikę.
Funkcjonowanie rynku finansowego związane jest również z tzw. ryzykiem moralnym, które
oznacza podejmowanie większego ryzyka przez instytucje finansowe, które działają ze
świadomością, iż mają zapewnioną ochronę i pomoc ze strony systemów gwarancyjnych
W. Dębski, Rynek finansowy i jego mechanizmy. Podstawy teorii i praktyki, Warszawa 2007, s. 14.
W. Gromski, Instytucja prawna (w:) A. Bator, W. Gromki, A. Kozak, S. Kaźmierczyk, Z. Pulka,
Wprowadzenie do nauk prawnych. Leksykon tematyczny, Warszawa 2006 r., s. 177.
4
5
14
depozytów i rekompensat dla inwestorów 6.
Proponowana zmiana pozwoli na wyraźne odróżnienie nadzoru sprawowanego przez
organy państwowe, podejmowanego w interesie publicznym od nadzoru, sprawowanego
przez komórki, funkcjonujące w strukturze podmiotów kontrolowanych, których to
podstawowym celem jest ochrona interesu pojedynczego podmiotu bądź określonej grupy
podmiotów.
(Zmiana do art. 2)). Projekt ustawy określa „na nowo” cele nadzoru nad rynkiem
finansowym. Podstawowym celem będzie ochrona interesu publicznego i ochrona interesów
uczestników obrotu na rynku finansowym. Realizacja tych celów związana jest ściśle z
podejmowaniem
działań,
które
zapewniłyby
jego
prawidłowe
funkcjonowanie.
Stabilność systemu finansowego jest rozumiana jako stan, w którym system finansowy
pełni swoje funkcje w sposób ciągły i efektywny, nawet w przypadku wystąpienia
nieoczekiwanych i niekorzystnych zaburzeń o znacznej skali. Zakłócenia w funkcjonowaniu
systemu
finansowego
i zaburzenia
efektywności
świadczenia
usług
pośrednictwa
finansowego wpływają niekorzystnie na sytuację przedsiębiorstw i gospodarstw domowych.
Zatem stabilność systemu finansowego stanowi filar sprawnego funkcjonowania państwa, a
nadzór publiczny powinien być sprawowany w imię ochrony interesu publicznego, a nie
partykularnych interesów podmiotów działających na rynku finansowym. Destabilizacja
systemu finansowego oznacza bowiem zakłócenia w funkcjonowaniu całej gospodarki,
powodując zagrożenie bezpieczeństwa ekonomicznego. Bezpieczeństwo ekonomiczne
stanowi z kolei jeden z aspektów bezpieczeństwa publicznego. Jego zachowanie stanowi cel
istnienia organu nadzoru. Ochrona bezpieczeństwa finansowego służy równocześnie
ograniczaniu ryzyka systemowego, które może wystąpić wtedy, gdy kryzys jednej instytucji
finansowej będzie mieć wpływ na innych uczestników rynku i zakłóci funkcjonowanie całego
systemu finansowego. Wyjście z sytuacji kryzysowej, a przede wszystkim przywrócenie
zaufania do systemu finansowego jest wtedy bardzo kosztowne, w związku z tym może to
powodować długotrwałe reperkusje dla rozwoju gospodarczego. Koszty kryzysu finansowego
mogą wtedy wynosić kilkadziesiąt procent PKB 7.
Skuteczność działania organu nadzoru ma nieocenione znaczenie dla utrzymania
stabilności systemu finansowego. Ostatni kryzys gospodarczy pokazał nieefektywność a
nawet braki systemu nadzoru w Europie. Narosłe nadmierne ryzyko nie zostało wykryte.
A. Jurkowska – Seidler, Bezpieczeństwo rynku finansowego w świetle prawa Unii Europejskiej, Warszawa
2008, s. 24.
7
Tamże, s.15.
6
15
Kontrola i nadzór nie były skuteczne na czas. Słabości strukturalne systemu finansowego są
nie tylko jedną z głównych przyczyn pojawiających się kryzysów, ale są również czynnikami
decydującymi o jego przebiegu, co z kolei determinuje koszty fiskalne kryzysów,
ponoszonych ostatecznie przez podatników. Stabilność finansowa powinna być pojmowana
jako dobro wspólne, dlatego jego ochrona leży w interesie publicznym i jest podstawowym
kryterium decydującym o podejmowanych działaniach przez organ nadzoru. Cele te znajdują
swoje odzwierciedlenie w poszczególnych ustawach regulujących kwestie problematyki
rynku finansowego.
Odesłanie do poszczególnych ustaw związane jest z przyjętą w polskim prawie koncepcją
ulokowania wszystkim funkcji nadzorczych w jednej instytucji nadzorczej, która realizuje
transsektorowy nadzór ostrożnościowy, jak i ochronę deponentów i inwestorów. Taki
jednolity nadzór finansowy funkcjonuje w 14 państwach Unii Europejskiej. Poza Unią
Europejską nadzór zintegrowany funkcjonuje m. in. w Norwegii, Lichtensteinie,
Australii, Kanadzie, Japonii czy Singapurze 8.
Funkcjonowanie polskiego organu nadzoru finansowego, stworzonego w oparciu o model
zintegrowanego nadzoru nad rynkiem finansowym należy ocenić pozytywnie. Takie
rozwiązanie pozwala na zwiększenie przepływu informacji oraz koordynację działań w
ramach systemu nadzoru nad instytucjami finansowymi działającymi w różnych segmentach
rynku finansowego. Umożliwia również głębszą analizę i monitorowanie ryzyka finansowego
przenoszonego pomiędzy pośrednikami finansowymi i różnymi segmentami rynku, a także
związane jest z ograniczeniem biurokracji, lepszą ochroną inwestorów i konsumentów oraz
wzmocnieniem bezpieczeństwa systemu finansowego. Nadzór zintegrowany jest oceniany
jako bardziej efektywny, gdyż podkreśla się, iż daje możliwość szybszego reagowania w
sytuacjach
zagrożenia
kryzysami
finansowymi. Wpływa
również
na
zwiększenie
odpowiedzialności organu nadzorczego, w szczególności poprzez wyeliminowanie pól
konfliktów kompetencyjnych, daje możliwości uzyskania korzyści skali i zakresu oraz
zoptymalizowania zasobów kadrowych. Zintegrowany nadzór nad rynkiem finansowym
wiąże się także z lepszą, skuteczniejszą ochroną uczestników rynku finansowego 9.
Nadzorowi finansowemu można przypisać określone funkcje, których wypełnianie jest
warunkiem skuteczności tego nadzoru. Najważniejsze z tych funkcji to:
Tamże, s. 250.
Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Finansów - z upoważnienia ministra - na zapytanie nr 1963 w
sprawie procedury nominowania i dymisjonowania członków Komisji Nadzoru Finansowego,
http://orka2.sejm.gov.pl/IZ5.nsf/main/393E24AD
8
9
16
- funkcja licencyjna – polega przede wszystkim na udzielaniu – na podstawie przepisów
prawa – zezwoleń na utworzenie np. banku. Z punktu widzenia nadzoru jest to działanie
prewencyjne. Dzięki tej funkcji do poszczególnych sektorów nie są dopuszczane podmioty,
które nie dają rękojmi prawidłowego wykonywania swoich zadań;
- funkcja regulacyjna – związana jest ze stosowaniem przez instytucje finansowe norm
ostrożnościowych, zasadnicza część tych norm zawarta jest w przepisach rangi ustawowej,
istnieje jednak potrzeba ich sprecyzowania i uzupełniania przez organ nadzoru, w formie
zarządu czy rekomendacji. Regulacje ostrożnościowe dotyczą przede wszystkim różnych
rodzajów ryzyka, a w szczególności sposobów jego identyfikowania, pomiaru oraz
zapobiegania mu;
- funkcja kontrolna – obejmuje analizę dokumentów sporządzanych przez instytucje
finansowe;
- funkcja restrykcyjna – oznacza uprawnienie organu nadzoru do nakładania na instytucje
finansowe oraz ich kierownictwu kar
a także stosowania innych
środków
dyscyplinujących. Istotną cechą tych restrykcji jest ich cel – służą one głównie osiągnięciu
stanu pożądanego, jakim jest zapewnienie ochrony stabilności rynku finansowego 10.
(Zmiana do art. 5)) – zwiększenie liczebności składu Komisji służyć będzie zapewnieniu
jej bezstronności w podejmowanych działaniach a także pomoże urzeczywistnić podstawowy
cel publicznego nadzoru na rynku finansowym, jakim jest ochrona interesu publicznego.
Wprowadzona zmiana sprawi, iż osoby wchodzące w skład Komisji z racji piastowanego
urzędu – czyli pochodzący z nominacji politycznej nie będą stanowili większości w składzie
organu.
(Wprowadzenie ust. 6b)). Zgodnie z ustawą nadzór nad działalnością Komisji Nadzoru
Finansowego sprawuje Prezes Rady Ministrów. Nadzór Prezesa Rady Ministrów ogranicza
się do działalności Komisji Nadzoru Finansowego jako instytucji i nie wkracza w obszar
związany ze sprawowaniem nadzoru nad rynkiem finansowym, zapewniając niezbędny dla
umocowania każdego nadzorcy status niezależności. W obecnym stanie prawnym brak jest
ustawowego organu opiniodawczo – doradczego, który „na bieżąco” wspierałby Prezesa Rady
Ministrów w zakresie nadzoru nad rynkiem finansowym. Celem Rady byłoby podejmowanie
inicjatyw w zakresie ochrony interesu publicznego, ochrony uczestników rynku finansowego,
w ramach której mieści się również ochrona konsumentów. Członkowie Rady
monitorowaliby zaistniałe zjawiska na rynku finansowym oraz wskazywaliby na praktyczne i
M. Bitner, E. Chojna – Duch, M. Grzybowski, E. Kornberger – Sokołowska, M. Supera – Markowska, Prawo
finansowe, Tom I Finanse Publiczne, Warszawa 2001 r., s.313.
10
17
dające się wdrożyć rozwiązania w zakresie nadzoru nad rynkiem finansowym. Jednym z
podstawowych obowiązków Rady byłoby przedstawianie Prezesowi Rady Ministrów
niezależnej i bezstronnej opinii na temat działalności Komisji. Skład Rady zapewniałby
efektywne wykonywanie przydzielonych jej zadań – jej członkami byliby tzw. „eksperci”,
tzn. osoby bardzo dobrze znający problematykę rynków finansowych.
Nie jest konieczne, aby tryb działania organu opiniodawczo – doradczego uregulowany
został w akcie o randze ustawowym. W związku z tym szczegółowe zasady funkcjonowania
Rady określone zostaną w akcie prawa wewnętrznie wiążącego.
Ustanowienie organu, jakim będzie Rada pozwoli na lepszą kontrolę zarówno bieżącej
działalności Komisji, jak również pomoże w jej rzetelnej ocenie poprzez coroczne
sprawozdanie z działalności Komisji. Rada będzie bardzo ważnym ciałem opiniodawczym,
inicjatorem ewentualnych zmian w funkcjonowaniu rynku finansowego i organu nadzoru.
(Zmiana do art. 7)). Jedną z funkcji powołanej Rady byłoby opiniowanie kandydatów na
stanowisko Przewodniczącego Komisji Nadzoru Finansowego. Tylko spośród osób, które
taką opinię uzyskają Prezes Rady Ministrów będzie mógł dokonać wyboru. Wprowadzana
zmiana jest kolejnym instrumentem uniezależniania Komisji Nadzoru Finansowego od
podmiotów podlegających jej nadzorowi. Opiniowanie przez Radę poszczególnych
kandydatów w odniesieniu do ich wykształcenia, uzyskanego doświadczenia, a także
dotychczasowych osiągnięć będzie istotną wskazówką dla oceny przez Prezesa Rady
Ministrów, który z kandydatów sprosta zadaniom i będzie skutecznie przewodniczyć
działalności Komisji w realizowaniu jej ustawowych celów. Tak skonstruowany profil
kandydata na stanowisko przewodniczącego Komisji ma na celu zagwarantowanie pełnego
profesjonalizmu w podejmowanych przez niego inicjatywach.
Niezależność Komisji Nadzoru Finansowego wynika z trybu powoływania i odwoływania
przewodniczącego komisji i jego zastępców, który został dokładnie uregulowany w
przywołanym przepisie. Kandydaci na niniejsze stanowiska muszą spełniać ustawowe
wymogi będące niezbędnymi przesłankami powołania ich do pełnienia funkcji. Dodatkowym
zabezpieczeniem przed jakąkolwiek ingerencją o charakterze politycznym jest wprowadzenie
5-letniej kadencji dla przewodniczącego komisji. Może on zostać odwołany przed upływem
kadencji wyłącznie w wyjątkowych sytuacjach, np.: w przypadku prawomocnego skazania za
umyślne przestępstwo lub utraty obywatelstwa polskiego.
(Wprowadzenie ust. 1a do art. 8)). Jednym z warunków skutecznego nadzoru jest
bezstronność i względna stałość składu organu nadzoru. Aktualny stan prawny, w którym
dopuszczalne jest złożenie rezygnacji przez przewodniczącego bez żadnych konsekwencji
18
prawnych sprzyja naciskom ze strony podmiotów nadzorowanych, których przedstawiciele –
przynajmniej teoretycznie - mogą oferować atrakcyjne warunki wynagrodzenia bądź inne
profity, które można by uzyskać po zakończeniu pełnienia funkcji w organie nadzoru.
Rozciągnięcie zakazu podejmowania zatrudnienia w nadzorowanych podmiotach i posiadania
w nich udziałów lub akcji na okres po złożeniu rezygnacji przez przewodniczącego do dnia
upływu 5 – letniego okresu od dnia powołania go na stanowisko sprawi, iż działalność
Komisji nie będzie się opierać na próbach „przypodobania się” poszczególnym podmiotom,
gdyż zmniejszy się prawdopodobieństwo, że w zamian za określone działanie bądź
zaniechanie podmiot ten zostanie pracodawcą bądź wspólnikiem przewodniczącego.
Uzasadnieniem do wprowadzonej zmiany są również częste zmiany w składzie organu
nadzoru,
które w
ostatnich
latach
można było
obserwować
w naszym
kraju.
(Uchylenie ust. 6 i wprowadzenie ust. 6a w art. 11)). W obecnym stanie prawnym od
decyzji wydanych przez Komisję Nadzoru Finansowego służy wniosek o ponowne
rozpatrzenie sprawy. Konstrukcja wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy sprowadza się do
tego, że organ wydający decyzję, z której strona jest niezadowolona jest zobligowany po
wniesieniu takiego wniosku przez stronę jeszcze raz sprawę rozpatrzyć i ewentualnie dokonać
zmiany decyzji. Niestety wadliwe decyzje rzadko korygowane są przez ten sam organ, toteż
strona niezadowolona z rozstrzygnięcia najczęściej zmuszona jest odwoływać się do sądu
administracyjnego. Wprowadzana zmiana umożliwi składanie przez stronę odwołania do
organu odwoławczego, który przeanalizuje tryb i przesłanki wydania przez Komisję Nadzoru
Finansowego rozstrzygnięcia o określonej treści. Dwukrotna analiza danej sprawy przez różne
organy z pewnością przyczyni się do mniejszej ilości postępowań sądowych, zwłaszcza w
przypadku przychylenia się organu do żądania strony.
(Zmiana do art. 15)). Oprócz osób, które wchodzą w skład Komisji Nadzoru
Finansowego z racji zajmowanego stanowiska (art. 5 ust 2. ustawy), członkami Komisji są
również osoby powoływane przez Prezesa Rady Ministrów na pięcioletnią kadencję.
Zapewnienie organowi nadzoru niezależności od banków i innych instytucji finansowych
możliwe stanie się m.in. poprzez wprowadzenie zakazu podejmowania dodatkowego
zatrudnienia, z wyjątkiem podejmowania działalności naukowej, dydaktycznej lub twórczości
autorskiej. Efektywne dążenie do ustawowych celów działalności KNF możliwe jest tylko w
przypadku braku konfliktu interesów członka Komisji w trakcie jego działalności w organie
nadzoru.
(Zmiana do art. 19)) Aktualny stan prawny, który przewiduje, iż koszty funkcjonowania
organu nadzoru pokrywane są bezpośrednio z wpłat, dokonywanych przez podmioty
19
nadzorowane przeczy idei rozsądnego ustawodawcy. Oznacza to, iż należy zmienić sposób
finansowania działalności Komisji, jej funkcjonowanie powinno stanowić wydatek budżetu
państwa, aby wyeliminować tę zależność, w której to „złodziej finansuje działalność policji”.
Proponowana zmiana wiąże się z koniecznością wprowadzenia odpowiednich zmian
legislacyjnych w poszczególnych ustawach, na podstawie których instytucje finansowe będą
obowiązane do dokonywania wpłat z związku z wykonywaniem przez organy publiczne
nadzoru.
2. Uzasadnienie zmian do pozostałych ustaw
(Wprowadzenie art. 131b do ustawy Prawo bankowe11, art. 201a do ustawy o
organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych 12, art. 6a do ustawy o
pracowniczych programach emerytalnych 13, art. 18a do ustawy o indywidualnych
kontach emerytalnych oraz indywidualnych kontach zabezpieczenia emerytalnego 14,
art.6a do ustawy o emeryturach kapitałowych 15, art. 3a do ustawy o działalności
ubezpieczeniowej 16, art. 4a do ustawy o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt
gospodarskich 17, art. 68b do ustawy o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania
instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach
publicznych 18, art. 237a do ustawy o funduszach inwestycyjnych 19, art. 25a do ustawy o
giełdach towarowych 20, art. 36a do ustawy o elektronicznych instrumentach
płatniczych 21, art. 5a do ustawy o usługach płatniczych 22, art. 5a do ustawy o
spółdzielczych kasach oszczędnościowo – kredytowych 23) Zakłócenia, które w sierpniu
2007 r. dotknęły kilka segmentów systemu finansowego, przerodziły się następnie
11
Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (Dz. U. z 1997 r., nr 140 poz. 939 ze zm.).
Ustawa z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych (Dz. U. z 1997 r. r.
Nr 139, poz. 934 ze zm.).
13
Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o pracowniczych programach emerytalnych (Dz. U. z 2004 r. Nr 116, poz.
1207 ze zm.).
14
Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o indywidualnych kontach emerytalnych oraz indywidualnych kontach
zabezpieczenia emerytalnego (Dz. U. z 2004 Nr 116, poz. 1205, ze zm.).
15
Ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o emeryturach kapitałowych (Dz. U. z 2008 r. Nr 228, poz. 1507).
16
Ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej (Dz. U. z 2003 r. Nr 124, poz. 1151 ze zm.).
17
Ustawa z dnia 7 lipca 2005 r. o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich (Dz. U. z 2005 r. Nr
150, poz. 1249 ze zm.).
18
Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do
zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych (Dz. U. z 2005 r., Nr 184, poz. 1539 ze zm.).
19
Ustawa z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych (Dz. U. z 2004 r., Nr 146, poz. 1546 ze zm.).
20
Ustawa z dnia 26 października 2000 r. o giełdach towarowych (Dz. U. z 2000 r., Nr 103, poz. 1099 ze zm.).
21
Ustawa z dnia 12 września 2002 r. o elektronicznych instrumentach płatniczych (Dz. U. z 2002 r. Nr 169,
poz. 1385).
22
Ustawa z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych (Dz. U. z 2011 r., Nr 199, poz. 1175).
23
Ustawa z dnia 14 grudnia 1995 r. o spółdzielczych kasach oszczędnościowo – kredytowych (Dz. U. z 1996 r.,
Nr 1, poz. 2 ze zm.).
12
20
w światowy kryzys gospodarczy i finansowy, któremu towarzyszyła fala bankructw, wzrost
bezrobocia, straty inwestorów i konieczność przekazania przez rządy znacznych kwot, by
uratować system bankowy przed upadkiem. W proponowanych artykułach wprowadza się
analogicznej treści nowelizacje, które wprowadzają kategoryzację usług i produktów
finansowych oferowanych przez instytucje finansowe na rzecz nabywców. Nadzór nad
prawidłowym wykonywaniem tego obowiązku będzie sprawować Komisja Nadzoru
Finansowego. Rodzaj usług i produktów finansowych, które zostaną zwolnione z tego
obowiązków określi w rozporządzeniu minister właściwy ds. instytucji finansowych. Również
minister właściwy ds. instytucji finansowych określi w rozporządzeniu sposób dokonywania
kategoryzacji usług i produktów finansowych, kierując się potrzebą zapewnienia rzetelnej
informacji o charakterze publicznych na temat ryzyka ekonomicznego nabywania i
korzystania z usług finansowych oferowanych przez te podmioty.
Wprowadzane zmiany służyć będą zwiększeniu transparentności. Instytucje finansowe
będą obowiązane udostępniać rynkom i opinii publicznej wszelkich istotnych informacje na
temat oferowanych przez siebie produktów finansowych i usług w sposób otwarty, jasny i w
odpowiednim terminie. Zasada przejrzystości ma fundamentalne znaczenie w zapobieganiu i
zwalczaniu kryzysów gospodarczych. Przejrzystość ułatwia opinii publicznej zrozumienie
reguł funkcjonujących na rynku, lepsze rozumienie czyni zaś działalność instytucji
finansowych bardziej wiarygodną.
Celem kategoryzacji instrumentów finansowych jest zapewnienie stabilności finansowej
rynku finansowego. W ten sposób możliwa stanie się autokorekta zachowań uczestników
rynku finansowego podejmujących zbyt duże ryzyko, bez interweniowania podmiotów
publicznych w mechanizmy rynkowe. Równolegle do wzrostu ryzyka określonego w
kategoryzacji, powinna wzrastać czujność potencjalnych nabywców produktów finansowych i
usług, która związana jest z możliwością utraty zainwestowanego kapitału. Kategoryzacja
produktów finansowych i usług, oferowanych przez instytucje finansowe jest instrumentem
zmierzającym do ochrony uczestników obrotu na rynku finansowego.
21
Ustawa
z dnia……….. 2012 r.
o zmianie ustawy o obrocie instrumentami finansowymi
Art. 1. W ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. z
2005r. nr 183 poz. 1538 ze zm. 1) wprowadza się następujące zmiany:
1) w art. 3 po kropce dodaje się przecinek oraz pkt 49-52 w brzmieniu: „49) ryzyko
zmienności ceny – rozumie się przez to ryzyko, związane z niepewności co do przyszłej
ceny instrumentu finansowego. Za miarę ryzyka zmienności ceny przyjmowane są w
szczególności odchylenia bieżącej ceny w górę, jak i w dół od średniej ceny instrumentu
finansowego w danym przedziale czasu;
50) ryzyko płynności – rozumie się przez to ryzyko, związane z brakiem możliwości zbycia
instrumentu finansowego po cenie adekwatnej do jego wartości, lub występowania innych
ograniczeń w zakresie zbywalności instrumentu finansowego;
51) ryzyko stopy procentowej – rozumie się przez to ryzyko związane z wrażliwością ceny
instrumentu finansowego na zmianę wysokości rynkowych stóp procentowych;
52) ryzyko kredytowe – rozumie się przez to ryzyko niewywiązania się emitenta, wystawcy
lub drugiej strony transakcji ze zobowiązań wynikających z instrumentu finansowego, w
szczególności wypłaty określonych kwot pieniężnych.”.
2) po dziale I dodaje się dział I a w brzmieniu:
„Dział I a
Kategoryzacja instrumentów finansowych
Art.13a. 1. Instrument finansowy podlega kategoryzacji ze względu na ryzyko zmienności
ceny, ryzyko płynności, ryzyko stopy procentowej oraz ryzyko kredytowe.
Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz.U. z 2009 r. nr 13 poz. 69, Dz.U. z 2009 r. nr 165 poz.
1316, Dz.U. z 2009 r. nr 223 poz. 1776, Dz.U. z 2010 r. nr 44 poz. 252, Dz.U. z 2010 r. nr 126 poz. 853, Dz.U. z
2011 r. nr 131 poz. 763, Dz.U. z 2011 r. nr 234 poz. 1391.
1
1
2.
Instrumentem
finansowym
dopuszczalnego
ryzyka
jest
instrument
finansowy
charakteryzujący się niską zmiennością ceny, niskim lub średnim ryzykiem płynności,
niskim, średnim lub wysokim ryzykiem stopy procentowej oraz niskim ryzykiem
kredytowym.
Instrumentem
3.
finansowym
podwyższonego
ryzyka
jest
instrument
finansowy
charakteryzujący się średnią zmiennością ceny, średnim ryzykiem płynności, średnim
lub wysokim ryzykiem stopy procentowej oraz średnim ryzykiem kredytowym.
Instrumentem finansowym wysokiego ryzyka jest instrument finansowy charakteryzujący
4.
się wysoką zmiennością ceny, średnim lub wysokim ryzykiem płynności, średnim lub
wysokim ryzykiem stopy procentowej oraz średnim lub wysokim ryzykiem
kredytowym.
5.
Instrumentem
finansowym
nadmiernego
ryzyka
jest
instrument
finansowy
charakteryzujący się bardzo wysoką zmiennością ceny, wysokim ryzykiem płynności,
wysokim ryzykiem stopy procentowej oraz wysokim ryzykiem kredytowym.
6.
Instrumentem finansowym o charakterze hazardowym jest instrument finansowy
charakteryzujący się bardzo wysoką zmiennością ceny, bardzo wysokim ryzykiem
płynności, bardzo wysokim ryzykiem stopy procentowej oraz bardzo wysokim ryzykiem
kredytowym.
Art.13b. 1. Podmiot ubiegający się o dopuszczenie instrumentu finansowego do obrotu
obowiązany jest:
1) określić właściwą kategorię instrumentu finansowego, w rozumieniu art. 13a;
2) podać do wiadomości publicznej kategorię instrumentu finansowego;
3) zgłosić informację o kategorii instrumentu finansowego do rejestru, o którym
.mowa w art. 13c.
Art.13c. 1. Komisja prowadzi jawny rejestr kategorii instrumentów finansowych, zwany
dalej „rejestrem”.
2
2. Komisja dokonuje wpisu do rejestru na podstawie informacji, określającej kategorię
instrumentu finansowego, zwanej dalej „informacją”.
3. Do przekazania informacji, o której mowa w ust. 2, obowiązany jest:
1) emitent lub wprowadzający;
2) podmiot ubiegający się o dopuszczenie instrumentów finansowych do obrotu na rynku
regulowanym albo wprowadzenie go do alternatywnego systemu obrotu.
4. Podmiot, o którym
mowa w ust. 3, obowiązany jest złożyć informację o kategorii
instrumentu finansowego nie później niż w ciągu 7 dni od dnia wszczęcia postępowania o
dopuszczenie instrumentu finansowego do obrotu na rynku regulowanym lub
wprowadzeniem do alternatywnego systemu obrotu.
Art. 13d. 1. Minister właściwy do spraw instytucji finansowych określi, w drodze
rozporządzenia:
1) sposób prowadzenia rejestru, uwzględniając konieczność zapewnienia prawidłowego
wykonywania zadań Komisji w zakresie publicznego nadzoru nad rynkiem kapitałowym
oraz umożliwienia identyfikacji podmiotów i instrumentów finansowych;
2) wzór informacji, o którym mowa w art. 13c ust. 2, uwzględniając konieczność
zapewnienia
podstawowych
danych
o
instrumentach
finansowych
i
trybie
przeprowadzenia ich subskrypcji lub sprzedaży na podstawie oferty publicznej,
dopuszczenia do obrotu na rynku regulowanym lub wprowadzenia do alternatywnego
systemu obrotu;
3) tryb udostępniania rejestru, w tym udostępniania na stronie internetowej Komisj .
Art. 13e. Komisja żąda uzupełnienia informacji w przypadku, gdy informacja ta:
1) zawiera braki o charakterze formalnym, albo
2) nie czyni zadość wymogom ustalonym w przepisach prawa.
Art. 13f. 1. Komisja może w drodze decyzji nie dopuścić do obrotu instrumentu
finansowego o kategoriach ryzyka, określonego w art. 13a ust. 4,5 i 6.
3
2. Informację o kategorii instrumentu finansowego należy aktualizować od momentu jej
przekazania do informacji publicznej co najmniej raz na 3 miesiące.
3. Podmiot wprowadzający instrument finansowy do obrotu obowiązany jest dokonać
aktualizacji informacji niezwłocznie w przypadku zmiany kategorii ryzyka.
4. Minister właściwy do spraw instytucji finansowych określi, w drodze rozporządzenia wzór
informacji aktualizującej, o której mowa w ust. 3.
Art. 13g. 1. Komisja w drodze decyzji może zmienić kategorię instrumentu finansowego,
która została określona niezgodnie z art. 13a.
Art. 13h. 1. Komisja w drodze decyzji może wycofać z obrotu instrument finansowy, gdy
wymaga tego bezpieczeństwo na rynku regulowanym lub jest zagrożony interes inwestorów.
2. Na żądanie Komisji spółka prowadząca rynek regulowany wyklucza z obrotu wskazane
przez Komisję papiery wartościowe i inne instrumenty finansowe, zgodnie z art. 20.”.
3)
po oddziale 4 dodaje się oddział 4a w brzmieniu:
„Oddział 4a
Zakazane praktyki rynkowe
Art. 118a. 1. Zakazanymi praktykami rynkowymi są:
1) nieuczciwie lub nierozważne działanie, bez poszanowania słusznego interesu klientów i
dobra rynku finansowego, a także nadużywanie dominującej pozycji wynikającej z
przewagi zasobów, w tym również posiadanych kwalifikacji lub kompetencji osób
działających w imieniu podmiotu;
2) nierzetelnie prowadzona działalność gospodarcza, brak zapewnienia reprezentowania
podmiotu przez osoby mające odpowiednie kompetencje zawodowe i przestrzegające
zasad etycznych;
4
3) postępowanie w sposób niebudzący zaufania oraz niezapewniający poszanowania
godności konsumentów i kontrahentów, a także brak dbałości o przejrzystość swoich
działań;
4) brak zapewnienia odpowiednich zasobów oraz brak wdrożenia procedur niezbędnych do
sprawnego wykonywania i monitorowania prowadzonej działalności gospodarczej, a
także wykorzystywanie tych zasobów i procedur w złej wierze;
5) działanie powodujące powstanie konfliktu interesów, mogące spowodować naruszenie
słusznego interesu klientów, a w przypadku zaistnienia konfliktu – brak dążeń mających
na celu rozwiązanie tego konfliktu w sposób zapewniający uczciwe i równorzędne
traktowanie klientów;
6) zaniechanie działań mających na celu najlepsze poznanie potrzeb swoich klientów w
zakresie, w którym jest to przydatne do dostosowania oferty, zakresu lub poziomu
świadczonych usług;
7) brak zapewnienia ochrony informacji o klientach i brak dbałości o to, by informacje te
były wykorzystywane zgodnie z prawem;
8) brak zapewnienia klientowi jasnej i rzetelnej informacji o oferowanych produktach i
usługach oraz o związanych z nimi kosztach, ryzyku i możliwych do osiągnięcia
korzyściach,
nieułatwianie
dokonania
przez
klienta
właściwego
wyboru,
odpowiadającego jego potrzebom i oczekiwaniom;
9) brak zastosowania wobec klientów jednolitych, merytorycznie uzasadnionych
kryteriów, co różnicuje ofertę podmiotu, zakres lub poziom świadczonych usług w
zależności od sytuacji klienta lub profilu grupy klientów;
10) nieprzestrzeganie
reklamowej,
zasad
uczciwej
konkurencji
przy
prowadzeniu
działalności
przekazywanie nierzetelnych informacji, wprowadzanie w błąd, w
szczególności w zakresie ryzyka związanego z możliwymi do osiągnięcia korzyściami;
5
11) niestaranne,
nierzetelne
i
nieterminowe
rozpatrywanie
reklamacji
klientów,
niekorzystanie z mediacyjnych i polubownych form rozstrzygania sporów w sytuacji, w
której mogłyby one pomóc w rozstrzygnięciu powstałego sporu;
12) nieprzestrzeganie we wzajemnych stosunkach dobrych obyczajów kupieckich;
13) brak dążeń do rozwiązywania wzajemnych sporów;
14) brak współdziałania w promowaniu dobrych praktyk rynkowych i ładu korporacyjnego
oraz brak współdziałania w celu eliminowania z praktyki gospodarczej zjawisk
utrudniających rozwój rynku finansowego, w szczególności działań nieuczciwych lub
nierzetelnych lub wymienionych w punktach od 1 do 13.
Art.118b. 1. Zakazane jest działanie mające na celu wadliwą kategoryzację instrumentów
finansowych, czyli kategoryzację określoną w sposób sprzeczny z art. 13a.
2.
Za działanie określone w ust. 1 uznaje się w szczególności:
1) zatajenie wymaganych informacji dotyczących instrumentu finansowego;
2) świadome podanie nieprawdziwych informacji dotyczących instrumentu finansowego;
3) inne działanie mające na celu przyporządkowanie niewłaściwej kategorii ryzyka.
4) wprowadza się art. 171a w brzmieniu:
„Art. 171a. 1. W przypadku gdy spółka prowadząca rynek regulowany nie wykonuje
żądania Komisji, o którym mowa w art. 20 ust 1-3 oraz 4c Komisja, w drodze decyzji, może
zakazać oferowania określonych instrumentów finansowych bądź nałożyć karę pieniężną w
wysokości nie większej niż 10 % obrotu odnotowanego w roku rozliczeniowym
poprzedzającym rok nałożenia kary. Komisja może również, w drodze decyzji, nałożyć karę
pieniężną do wysokości 100.000 zł na osoby odpowiedzialne za zaistniałe naruszenia.
2. Wydanie decyzji następuje po przeprowadzeniu rozprawy”.
5) po art. 184, w dziale X, dodaje się art. 184a-184c w brzmieniu:
„Art. 184a. Kto wbrew zakazowi, o którym mowa w art. 118a, stosuje zakazane praktyki
rynkowe, podlega grzywnie do 2.000.000 zł albo karze pozbawienia wolności do lat 3, albo
obu tym karom łącznie.
6
Art. 184b. Kto wbrew zakazowi, o którym mowa w art. 118b, dokonuje wadliwej
kategoryzacji instrumentów finansowych, podlega grzywnie do 2.000.000 zł albo karze
pozbawienia wolności do lat 3, albo obu tym karom łącznie.
Art. 184c. Kto wbrew obowiązkowi określonemu w niniejszej ustawie nie dokonuje
kategoryzacji instrumentów finansowych, o której mowa w art. 13a., podlega grzywnie do
3.000.000 zł albo karze pozbawienia wolności do lat 3, albo obu tym karom łącznie.”.
Art. 2. Ustawa wchodzi w życie z dniem……
7
Uzasadnienie do projektu ustawy o zmianie ustawy o obrocie instrumentami
finansowymi
I. Uwagi ogólne
Cechą charakterystyczną gospodarki światowej w dobie globalizacji jest powstawanie
coraz to nowych powiązań kapitałowych pomiędzy instytucjami finansowymi działającymi na
różnych rynkach. Konsekwencją tego jest zacieranie się granic między rynkiem kapitałowy,
finansowym i ubezpieczeniowym.
Podstawowym regulatorem procesów ekonomicznych w gospodarce rynkowej jest rynek,
tzn. zespół mechanizmów, infrastruktury oraz zasad i regulacji umożliwiających prowadzenie
wymiany. Na rynku finansowym spotykają się cztery główne grupy podmiotów:
- gospodarstwa domowe (osoby fizyczne);
- podmioty prowadzące działalność gospodarczą (przedsiębiorcy);
- instytucje finansowe
- państwo ( w tym jednostki samorządu terytorialnego różnego szczebla) i instytucje o
charakterze publicznym z nim związane
Część przepływów ma charakter konsumpcyjny, tzn. ich celem jest zaspokajanie potrzeb
bieżących, część stanowią z kolei inwestycje, czyli sytuacje, w których środki finansowe
przeznaczane są na cele, które mają przynieść dochody w przyszłości.
Rynek nie ma jednolitego charakteru co do istoty i przedmiotu obrotu. Częściowo rynek
ma charakter realny – tzn. przedmiotem obrotu na nim są dobra materialne, usługi oraz
czynniki produkcji a częściowo ma charakter finansowy – dotyczy wartości o charakterze
materialnym – instrumentów finansowych. Instrument finansowy jest umową regulującą
określone zależności finansowe między jej stronami 2.
Rynek finansowy nie oznacza konkretnego miejsca. Pojęcie to oznacza różnorodne
procesy pozyskiwania i udostępniania kapitału a także transakcje w stosunku do niego
pochodne, które ukierunkowane są nie na kupno i sprzedaż kapitału, ale na uzyskanie
konkretnych korzyści z tytułu zawarcia określonej transakcji. Zatem rynek finansowy jest to
w dużym stopniu abstrakcyjne miejsce, w którym stałe zachodzą procesy zawierania i
realizowania transakcji, których przedmiotem jest kapitał w formie pieniężnej i instrumenty
finansowe 3.
2
3
S. Thiel, Rynek kapitałowy i terminowy, Warszawa 2010, s. 5.
Tamże, s.7
8
Kryzys gospodarczy występujący na rynkach finansowych udowodnił, iż należy wzmocnić
ochronę interesu publicznego i interesów uczestników obrotu nim. Jednym z instrumentów
służących zrealizowaniu tego celu jest wprowadzenie kategoryzacji ryzyka inwestycyjnego w
ustawie z dnia 29 lipca 2005r. o obrocie instrumentami finansowymi. Proponowane kategorie
dopuszczalnego ryzyka będą miały szczególne znaczenie
na rynku instrumentów
pochodnych, gdzie reguły bezpieczeństwa są obecnie niewystarczające. Proponowane
regulacje mają na celu ułatwienie zrozumienia przez inwestorów charakteru danego
instrumentu finansowego, co zapobiegnie chaosowi w zakresie korzyści i zagrożeń
związanych z instrumentem. Założeniem zmian jest również utrudnienie transakcji o
charakterze czysto spekulacyjnym. Podstawowym prawem inwestorów jest prawo do
informacji dotyczących treści praw inkorporowanych w papierach wartościowych i innych
instrumentach finansowych będących przedmiotem obrotu. Realizacja prawa do informacji
jest kluczowym warunkiem umożliwiającym swobodną grę popytu i podaży na rynku
kapitałowym. Wprowadzenie regulacji w zakresie kategoryzacji instrumentów finansowych
ma na celu zapewnienie pewności obrotu na rynku papierów wartościowych i zapobieganie
wykorzystaniu mechanizmów uderzających w gospodarkę.
Jednakże kryzys finansów publicznych rodzi również konieczność poszukiwania takich
rozwiązań, które zapewnią pośrednio trwały wzrost dochodów budżetowych z tych sfer, które
legalnie unikają dziś ponoszenia ciężar dochodów fiskalnych. Narzędziem służącym realizacji
tego celu jest wprowadzenie skutecznego systemu nadzoru przeciwdziałającego praktykom
niekontrolowanego transferu kapitału, zysków oraz dochodów wypracowanych w Polsce poza
polski system fiskalny. Konieczne jest prowadzenie skutecznego nadzoru publicznego nad
działaniami jednostek sektora finansowego oferujących i wprowadzających na rynek
szczególnie
ryzykowne
usługi,
gdyż
współczesne
rynki
finansowe
wprowadzają
nieograniczoną możliwość obrotu instrumentami finansowymi, narażając nabywców
(inwestorów) na ogromne ryzyko ekonomiczne.
Obrót instrumentami finansowymi jest nadzorowany poprzez Komisję Nadzoru
Finansowego. Dokonywanie obrotu papierami wartościowymi i instrumentami pochodnymi w
ramach rynku publicznego możliwe jest co do zasady tylko po uzyskaniu zatwierdzenia
Komisji Nadzoru Finansowego. Działalność firm inwestycyjnych, podobnie jak innych
uczestników obrotu, np. firm zajmujące się zarządzaniem portfelem inwestycyjnym klientów
na zlecenie, funduszy inwestycyjnych, podmiotów organizujących rynki regulowane, a także
osób fizycznych wykonujących czynności, które wiążą się z publicznym rynkiem papierów
wartościowych (doradców inwestycyjnych, maklerów papierów wartościowych) podlega
9
licencjonowaniu. Komisja Nadzoru Finansowego sprawuje nadzór nad sektorem bankowym,
rynkiem kapitałowym, ubezpieczeniowym i emerytalnych oraz nad instytucjami pieniądza
elektronicznego. Komisja Nadzoru Finansowego
czuwa nad przestrzeganiem reguł
uczciwego obrotu, nad zapewnieniem powszechnego dostępu do rzetelnych informacji, ale
również podejmuje inicjatywy i działania, których celem jest zapewnienie sprawnego
funkcjonowania rynku finansowego oraz zapewnienie ochrony inwestorów. Działalność
Komisji Nadzoru Finansowego obejmuje również bieżący nadzór nad instytucjami
finansowymi w zakresie prowadzonej przez nie działalności. Domy maklerskie i fundusze
inwestycyjne mają obowiązek okresowego przekazywania informacji o swojej działalności i
sytuacji finansowej. Powyższe rozwiązania służą zapewnieniu przejrzystości i bezpieczeństwa
obrotu instrumentami finansowymi, jak również ujednoliceniu zasad funkcjonowania rynku 4.
Proponowane zmiany również będą służyć omawianym celom.
I. Szczegółowe omówienie proponowanych zmian w ustawie
(Wprowadzenie pkt 49-52 do art.3) Nieodłącznym elementem prowadzenia działalności
gospodarczej jest szeroko rozumiane ryzyko, toteż każda transakcja obciążona jest ryzykiem,
którą nabywca usługi lub produktu finansowego powinna sobie uświadomić. Wprowadza się
do art. 3 punkty od 49 do 52, definiujące pojęcia wprowadzone niniejszą nowelizacją, takie
jak: ryzyko zmienności ceny, ryzyko płynności, ryzyko stopy procentowej i ryzyko
kredytowe. Struktura każdego instrumentu
finansowego, który oferowany jest na rynku
finansowym związana jest z występowaniem tych zmiennych. Zatem dokładne ich
scharakteryzowanie wpłynie na zwiększenie przejrzystości dokonywanych transakcji oraz
przyczyni się do zapewnienia bezpieczeństwa i stabilności rynku finansowego.
Termin ryzyko oznacza przede wszystkim przedsięwzięcie, którego wynik jest nieznany
albo niepewny lub możliwość, że coś się uda albo nie uda. Ryzyko rozumiane jest jako
zagrożenie nieosiągnięcia zamierzonych celów 5. Potocznie ryzyko jest rozumiane jako
ewentualne negatywne następstwa każdego przedsięwzięcia, którego należy unikać bądź też
ograniczyć do minimum. Istota ryzyka tkwi jednak w jego alternatywie, którą jest sukces lub
Tamże. S.14-15.
Z. Zawadzka, Ryzyko bankowe – uwagi ogólne (w:) Współczesny bank, B. Gruszka (red.), Warszawa 2000, s.
307.
4
5
10
niepowodzenie, zysk lub strata, nagroda lub kara 6. Ryzyko w działalności instytucji
finansowych jest bezpośrednio związane z ich naturą.
W działalności ekonomicznej nie można uniknąć ryzyka, ponieważ w chwili
podejmowania decyzji nie dysponuje się pełną informacją i nie zawsze można trafnie
przewidzieć dalszy rozwój wydarzeń. Nie można też wykluczyć nieświadomego i
świadomego fałszowania przez uczestników obrotu finansowego informacji oraz ich
interpretacji. W związku z tym informacje, które są podejmowane na podstawie dostępnych
informacji zawsze mogą być obarczone błędem 7. Wszystkie rodzaje ryzyka mogą być
postrzegane jako oddzielne kategorie, w praktyce jednak występują pomiędzy nimi ścisłe
związki. Ryzyka nie da się wyeliminować, ale można nim zarządzać.
Zdefiniowanie ryzyka zmienności ceny pomoże uświadomić uczestnikom obrotu na rynku
finansowym skali ryzyka, związanej z daną inwestycją i możliwych odchyleniach cenowych,
które mogą być z nią związane. Z tym rodzajem ryzyka wiąże się ryzyko walutowe, które
związane jest ze spadkiem kursu złotego względem głównych walut, co najczęściej przekłada
się niekorzystnie na koszty obsługi zadłużenia przez gospodarstwa domowe, które zaciągnęły
kredyty nominowane w walutach obcych. Ryzyko to jest mocno związane z coraz częściej
pojawiającym się w Polsce procesem globalizacji w gospodarce światowej, który sprzyja
rozwojowi wymiany handlowej, a także przepływów finansowych. Ryzyko walutowe należy
rozumieć jako możliwość poniesienia strat finansowych na skutek zmian kursów walutowych.
Określenie ryzyka płynności uświadomi potencjalnym inwestorom i kontrahentom
możliwe
niebezpieczeństwo,
które
wiązać
się
będzie
z
brakiem
możliwości
natychmiastowego spieniężenia posiadanych aktywów. Ryzyko to wiąże się z trudnością
likwidacji inwestycji. Przez płynność należy rozumieć czas, który jest niezbędny do zamiany
posiadanych aktywów (na przykład papierów wartościowych) na gotówkę. Im czas ten jest
dłuższy, tym ryzyko płynności jest większe. Ale pojecie to oznacza również zagrożenie utratą
zdolności do wywiązywania się z bieżących zobowiązań płatniczych. Czynniki powodujące
zagrożenie utraty płynności są różne. Przykładowo wszystkie operacje bankowe, które
powodują przepływ strumieni pieniężnych mogą wywołać perturbacje banku w sferze
płynności. Wprowadzenie tego pojęcia związane jest również z szybkim rozwojem
pozagiełdowych platform, na których odbywa się obrót instrumentami finansowymi, które
charakteryzują się zwłaszcza tego rodzaju ryzykiem.
6
7
R. Kaszubski, A. Tupaj – Cholewa, Prawo bankowe, Warszawa 2010, s. 248.
W. Rogowski, J. Grzywacz, Ryzyko kredytowe – pojęcie oraz klasyfikacja, Bank i Kredyt 1999, nr 10, s. 18.
11
W związku z tym, że wartość wielu instrumentów finansowych uzależniona jest od
wysokości stóp procentowych (m.in. rynek obligacji, rynek walut), konieczne jest
uwrażliwienie potencjalnych inwestorów i konsumentów na ryzyko wynikające z ich
zmienności oraz precyzyjne zdefiniowanie tego określenia. Ryzyko stopy procentowej w
dużym stopniu jest konsekwencją ryzyka inflacji. Wzrost stopy procentowej powoduje
odpływ kapitału z giełdy i lokowanie go na rachunkach bankowych. Lokaty bankowe są
znacznie mniej ryzykowne niż inwestowanie na giełdzie papierów wartościowych.
Konsekwencją takiej sytuacji jest spadek stopy zwrotu z inwestycji i odwrotnie, obniżenie
przez banki stóp procentowych prowadzi do wzrostu atrakcyjności inwestowania w papiery
wartościowe.
Wprowadzenie definicji ryzyka kredytowego uświadomi uczestnikom obrotu na rynku
finansowym możliwość wystąpienia sytuacji, w której jedna ze stron zawartej umowy nie
wywiąże się z zaciągniętych zobowiązań. Określenie ryzyka kredytowego instrumentu
finansowego będzie jednym z elementów zabezpieczających rynek finansowy przez krachem
gospodarczym. Ryzyko kredytowe występuje wtedy, gdy instrument finansowy, w który się
inwestuje, podlega denominacji w innej walucie niż waluta inwestora. W takiej sytuacji stopa
zwrotu wyrażona dwoma różnymi walutami nie jest taka sama. Jeżeli zatem inwestor kupuje
instrument finansowy w obcej walucie i następuje deprecjacja kursu walutowego, to jest to
sytuacja korzystna dla inwestora. Przy aprecjacji kursu walutowego inwestor straci, ponieważ
maleje nominalna stopa zwrotu z inwestycji.
Skutki obrotu instrumentami, charakteryzującymi się bardzo wysokim ryzykiem
kredytowym przyczyniły się do obecnego kryzysu gospodarczego Grecji,
która żąda
umorzenia ok. 70% zaciągniętych zobowiązań, wynikających z emisyjnej ceny obligacji.
Kondycja polskiego rynku finansowego jest ściśle związana z sytuacją gospodarczą w Unii
Europejskiej u na świecie. Rozwój sytuacji w krajach Unii Europejskiej i innych krajach
wysoko rozwiniętych jest obarczony dużą niepewnością, w znacznym stopniu ze względu na
eskalację kryzysu zadłużenia sektora publicznego w części krajów strefy euro.
Proponowana kategoryzacja będzie dotyczyć niemalże wszystkich instrumentów
finansowych, które są oferowane na rynku finansowym. Związane jest to z tym, iż coraz
częściej występujące kryzysy nie dotyczą wyłącznie jednego sektora rynku finansowego, ale
występują jako kryzysy systemowe 8. Otwarcie rynku krajowego na zagraniczne instytucje i
przepływy finansowe wiąże się z jego większą wrażliwością na załamania i wstrząsy
8
Tamże.
12
występujące na międzynarodowych rynkach finansowych. Taka reakcja narodowych
systemów finansowych ma swoje źródło m. in. w słabości tych systemów, niedostatecznym
nadzorze nad instytucjami finansowymi 9. Regulacje prawne w zakresie nadzoru na rynkiem
finansowym są odzwierciedleniem wpływu państwa na funkcjonowanie rynku finansowego,
w celu zabezpieczenia stabilności całego systemu finansowego.
(Wprowadzenie działu Ia) W proponowanych art. 13a – 13i zawarte zostały regulacje
dotyczące kategoryzacji instrumentów finansowych. Na mocy art. 13b proponowanej
nowelizacji instrumenty finansowe będą podlegały kategoryzacji zgodnie z art. 13a.
Kategoryzacja oparta jest o stopień ryzyka poszczególnych instrumentów finansowych, na
który mają wpływ poszczególne elementy: zmienności ceny, ryzyka płynności, ryzyka stopy
procentowej oraz ryzyka kredytowego. Wprowadzenie systematyki kryteriów, według
których określana będzie kategoria instrumentu finansowego wpłynie na przejrzystość
oferowanych produktów na rynku finansowym oraz będzie instrumentem zapewnienia
stabilności na rynku.
Wraz ze wzrostem ryzyka wykazanego w kategoryzacji powinna wzrastać czujność
inwestorów/kontrahentów, która związana jest z możliwością utraty zainwestowanego
kapitału. Rozwój nowych instrumentów finansowych, szybkość i wymiar krótkoterminowych
przepływów kapitałowych oraz paniczne reakcje uczestników rynku sprawia, że rynek
finansowy staje się niepewny, co w konsekwencji prowadzi do załamań i kryzysów.
Jednym z podstawowych celów działalności organu nadzoru jest zapewnienie
bezpieczeństwa gromadzonych w systemie finansowym środków pochodzących od ludności.
Cel ten oddaje ideę ingerencji państwa w gospodarkę – ma ono chronić słabszych
ekonomicznie uczestników gry rynkowej oraz zagwarantować wyrównywanie szans.
Współcześnie coraz większą uwagę zwraca się na ochronę konsumenta. To założenie w coraz
większym stopniu wpływa na tworzenie prawa. Poza tym przedsiębiorcy w coraz większym
stopniu starają się osiągnąć dodatkowy zysk, obciążając przy tym nadmiernie kosztami i
ryzykiem działalności konsumentów. Tego rodzaju zachowania skutkują zachwianiem
równowagi w relacji między konsumentem a przedsiębiorcą, co wywołuje reakcję ze strony
państwa, np. poprzez wskazanie ochrony konsumentów jako jednego z celów działalności
nadzorczej.
Kategoryzacja instrumentów finansowych ma sprzyjać utrzymaniu stabilności finansowej,
m.in. dzięki lepszemu zrozumieniu skali i zakresu ryzyka w systemie finansowym. W ten
9
Tamże, s. 74.
13
sposób zwiększy się prawdopodobieństwo samoistnej korekty zachowań uczestników rynku
finansowego podejmujących zbyt duże ryzyko, bez konieczności ingerencji podmiotów
publicznych w mechanizmy rynkowe. Oczywistym jest, że proponowane zmiany tylko wtedy
uchronią uczestników obrotu na rynku finansowego, jeśli dokonywanie inwestycji i
zawieranie transakcji będzie odbywać się przy zachowaniu przez poszczególne podmioty
zasad zdrowego rozsądku.
Nowelizacja
wprowadza
instrument
w
postaci
rejestru
kategorii
instrumentów
finansowych, który będzie prowadziła Komisja Nadzoru Finansowego i który będzie jawny.
Rejestr pozwoli uczestnikom obrotu na rynku finansowym na zdobycie wiedzy o charakterze
poszczególnych instrumentów, wpłynie na transparentność zawieranych transakcji i
urzeczywistni cele, które planuje się osiągnąć poprzez wprowadzenie kategoryzacji.
Zasada jawności rejestru będzie wtedy realizowana, gdy zagwarantowany będzie do niego
powszechny dostęp. Niewątpliwie powinien zostać on zorganizowany w taki sposób, by
każda osoba mogła zapoznać się z treścią wpisu w każdej chwili, co osiąga się m.in. dzięki
wglądowi za pośrednictwem internetu. Możliwości zapoznania się przez każdą osobę z treścią
rejestru nie można uzależnić od spełnienia żadnych dodatkowych warunków. Przyjęcie
zasady jawności rejestru jest konieczną przesłanką właściwej realizacji jego podstawowej
funkcji polegającej na zapewnieniu bezpieczeństwa i stabilności obrotu rynku finansowym.
Minister właściwy do spraw instytucji finansowych określi w drodze rozporządzenia
zasady prowadzenia tego rejestru.
Proponowane zmiany przyznają Komisji uprawnienie do niedopuszczenia instrumentu
finansowego do obrotu, zmiany
jego kategorii bądź jego wycofania z obrotu. Taka
kompetencja Komisji zdyscyplinuje podmioty do rzetelnego określenia kategorii instrumentu
finansowego oraz zwiększy efektywność działań Komisji w tym zakresie i będzie kolejnym
instrumentem urzeczywistnienia celów sprawowanego nadzoru publicznego. Przyznanie
takiego uprawnienia Komisji związane jest również z tym, iż spadek zaufania wobec jednej z
instytucji finansowych mógłby wywołać tzw. efekt domina. Przejawia się on nagłym
odpływem wkładów pieniężnych z systemu finansowego. Spadek zaufania nie jest związany
wtedy z konkretną instytucją finansową, ale z wszystkimi, co może skutkować utratę
płynności nawet stabilnych instytucji oraz całego systemu. To z kolei wiąże się z tzw.
efektem rozlania kryzysu na cały sektor finansowy10.
10
Tamże, s.181.
14
Należy podkreślić, iż polski ustawodawca może tylko w pewnym zakresie zapewnić
ochronę rynku finansowego przed kryzysem. Proponowana regulacja z pewnością zmierza w
tym kierunku, aczkolwiek, jak już wielokrotnie podkreślano, polski rynek finansowy
funkcjonuje w sieci powiązań z rynkami finansowymi Unii Europejskiej. Zatem to
ustawodawca unijny powinien podejmować odpowiednie inicjatywy, zmierzające do
zachowania stabilności rynków finansowych. W związku z tym w 2010 r. powołano
Europejską Radę ds. Ryzyka Systemowego, która jest odpowiedzialna za nadzór
makroostrożnościowy nad całym systemem finansowym w Unii, która identyfikuje
zagrożenia dla stabilności finansowej, a w razie konieczności wydaje ostrzeżenia przed
ryzykiem i zalecenia w sprawie działań mających na celu przeciwdziałanie tym zagrożeniom.
Powołana instytucja obejmuje zakresem swej działalności wszystkie sektory finansowe, jak
również systemy gwarancyjne. Zadaniem Europejskiej Rady ds. Ryzyka Systemowego
jest przeciwdziałanie ryzykom systemowym, zagrażającym stabilności finansowej w Unii lub
ograniczanie tych ryzyk. Ryzyka te mogą wynikać zarówno z powiązań między instytucjami
finansowymi i rynkami, jak również z uwarunkowań makroekonomicznych i strukturalnych.
Rada może wydawać ostrzeżenia i zalecenia podjęcia niezbędnych działań zaradczych, jak
również ma się przyczyniać do sprawnego funkcjonowania rynku wewnętrznego i tym samym
zapewniać trwały wkład sektora finansowego we wzrost gospodarczy UE. Europejska Rada
ds. Ryzyka Systemowego jest częścią Europejskiego Systemu Nadzoru Finansowego. Obok
ESRB system ten tworzą: Europejski Urząd Nadzoru Bankowego, Europejski Urząd Nadzoru
Giełd i Papierów Wartościowych, Europejski Urząd Nadzoru Ubezpieczeń i Pracowniczych
Programów Emerytalnych, Wspólny Komitet Europejskich Urzędów Nadzoru oraz krajowe
organy nadzorcze.
(Wprowadzenie oddziału 4a) W proponowanym Oddziale zostały określone praktyki
rynkowe, których stosowanie jest zakazane i usankcjonowane karnie. Art. 118a wprowadza
do ustawy katalog zachowań uznawanych za zakazane praktyki rynkowe, sprzeczne z
uniwersalnymi zasadami rynku finansowego, wartościami i ideałami etycznymi, które
powinny być stale obecne podczas funkcjonowania rynku finansowego. Art. 118b definiuje
zakaz wadliwej kategoryzacji instrumentów finansowych, jako szczególną praktykę zakazaną
w obrocie instrumentami finansowymi, której celem jest wprowadzenie kontrahenta w błąd,
co z kolei wpływa na brak przejrzystości na rynku, zawieranie transakcji, które mogą
zagrażać funkcjonowaniu rynku, interesowi publicznemu i interesowi uczestników obrotu na
rynku finansowym.
15
Uczciwe praktyki rynkowe są nieodzownym składnikiem poprawnie funkcjonującej
gospodarki rynkowej. Zatem wprowadzenie wykazu zakazanych praktyk zapewni ochronę
przedsiębiorców oraz konsumentów. Stosowanie niepożądanych praktyk rynkowych,
wątpliwych etycznie niesie szereg zagrożeń dla właściwego funkcjonowania rynku. Nie tylko
ogranicza bądź zwalcza konkurencję, ale również przyczynia się do zmniejszania zaufania
potencjalnych kontrahentów do transakcji dokonywanych na rynku finansowym. Immanentną
cechą gospodarki wolnorynkowej jest to, iż przedsiębiorcy zmierzając do maksymalizacji
zysków, podejmują walkę o klientów - nabywców swoich towarów (usług), jednak niestety
nie zawsze przestrzegając przy tym zasad uczciwości i standardów etycznych. Takie praktyki
powinny zostać wyeliminowane poprzez ustanowienie takich przepisów, które z jednej strony
zapobiegną ich stosowaniu, a z drugiej będą stanowić instrument ich skutecznego zwalczania.
Wprowadzenie katalogu zakazanych praktyk ma na celu zachowanie wysokich standardów
i jakości świadczonych usług przez podmioty oferujące swoje produkty i usługi na rynku
finansowym. Brak uregulowań związanych z omawianym zagadnieniem mógł być również
jednym ze źródeł obecnego kryzysu gospodarczego. Proponowane zmiany będą zgodne z
wymogami Dyrektywy 2004/39/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 kwietnia
2004 r 11, której podstawowym celem jest zagwarantowanie klientom odpowiedniego poziomu
ochrony inwestycyjnej, uczciwej konkurencji w sektorze finansowym oraz zapewnienie
przejrzystości działania podmiotów działających na rynkach instrumentów finansowych w
Unii Europejskiej. Zgodnie z postanowieniami wspomnianej dyrektywy podmioty oferujące
usługi inwestycyjne lub instrumenty finansowe muszą się upewnić, ze oferowane przez nich
produkty są adekwatne i odpowiednie dla klienta. Adekwatność oznacza co najmniej
rozumienie produktu przez Klienta, w szczególności wszelkich ryzyk związanych z danym
produktem. Przy świadczeniu usług doradztwa inwestycyjnego oraz zarządzania portfelem
wymagana jest również ocena stosowności (odpowiedniości) produktu (uwzględniająca
dodatkowo sytuację finansową i cele inwestycyjne klienta). Zobowiązuje to instytucje do
badania klientów m.in. pod względem doświadczenia w inwestowaniu, wiedzy o
instrumentach finansowych, rozumienia istoty produktu. Kontrahent musi być świadomy
ryzyka towarzyszącego danej inwestycji.
(Wprowadzenie art. 171a). Przepis obliguje spółkę prowadzącą rynek regulowany do
podporządkowaniu się żądaniom Komisji Nadzoru Finansowego, aby m.in. wstrzymać obrót
11 Dyrektywa 2004/39/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 kwietnia 2004 r.
w sprawie rynków instrumentów finansowych zmieniająca dyrektywę Rady 85/611/EWG i 93/6/EWG i
dyrektywę 2000/12/WE Parlamentu Europejskiego i Rady oraz uchylająca dyrektywę Rady 93/22/EWG, (D.U.
UE z 2004 r. L 145 , 30/04/2004 P. 0001 – 0044), dyrektywa ta określana jest w skrócie „Dyrektywą MiFID”.
16
określonymi instrumentami finansowymi, wstrzymać dopuszczenie ich do obrotu, wycofać
ich z obrotu w sytuacji, gdy zachodzą określone w ustawie przesłanki. Aktualnie jednak brak
przepisu, który wprowadzałby sankcje za naruszenie tego obowiązku. W związku z tym, aby
możliwe było w pełni wywołanie pożądanych reakcji ze strony spółek prowadzących rynek
regulowany niezbędne jest ustanowienie sankcji finansowych za naruszenie wspomnianych
wyżej obowiązków. Wprowadzenie kary pieniężnej, uzależnionej od obrotu zdyscyplinuje
postawę spółki i zapewni poszanowanie prawa w przyszłości. Podobny skutek wywoła
możliwość nałożenia kary pieniężnej na konkretne osoby odpowiedzialne za zaistniałe
naruszenia. Możliwość poniesienia odpowiedzialności przez pojedyncze podmioty, które
dokonują naruszenia przepisów prawa sprawi, że będą oni podchodzić z większym
zaangażowaniem do wypełniania spoczywających na nich obowiązków. Proponowany przepis
realizuje założenie, zgodnie z którym cele, funkcje i zadania organu nadzoru muszą być
proporcjonalne do środków, którymi organ ten dysponuje. Organ nadzoru będzie efektywnie
realizować wyznaczone mu cele tylko wtedy, gdy nie będzie ich za dużo w odniesieniu do
posiadanych środków oraz gdy środki te będą jakościowo wystarczające.
(Wprowadzenie art. 184a-184c) Przepisy art. 184a do 184c określają sankcje karne w
przypadku stosowania przez podmioty rynku finansowego zakazanych praktyk rynkowych. W
przypadku stosowania zakazanych praktyk rynkowych określonych w art. 118a proponuje się
wprowadzenie kary grzywny do 2.000.000 zł albo kary pozbawienia wolności do lat 3 albo
obu tych kar łącznie. Działanie mające na celu wadliwą kategoryzację instrumentów
finansowych zagrożone będzie takimi samymi karami na podstawie art. 184b. W art. 184c
proponuje się wprowadzić sankcję karną w przypadku zaniechania obowiązku kategoryzacji
instrumentów finansowych w postaci kary grzywny do 3.000.000 zł,
kary pozbawienia
wolności do lat 3 lub obu tych kar łącznie.
Celem proponowanych sankcji jest nie tyle represja, co zabezpieczenie należytego
prowadzenia działalności gospodarczej. Możliwość nakładania kar za określone działanie
bądź zaniechanie pozwoli państwu odpowiednio szybko i proporcjonalnie do skali zagrożenia
społecznego reagować na naruszenie norm prawnych.
17