Ekonomika i organizacja gospodarstw rolniczych

Ekonomika i organizacja gospodarstw
rolniczych
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego
Katedra Ekonomiki i Organizacji Przedsiębiorstw
„ Wymiar godzinowy:
18 h wykładów
18 h ćwiczeń
by Ludwik Wicki
Ekonomika i organizacja
gospodarstw rolniczych
by Ludwik Wicki
„ Ćwiczenia o charakterze projektowym zakończone
wykonaniem pracy cząstkowych na ocenę i
sprawdzianem podstawowych wiadomości
„ Wykłady zakończone egzaminem
Dr inż. Ludwik Wicki
1
2
Przedmiot badań i cele nauk ekonomicznorolniczych oraz techniczno-przyrodniczych
„Wyszczególnienie
„Nauki podstawowe
„Nauki stosowane
„Nauki przyrodnicze
i techniczno-rolnicze
„Nauki
ekonomiczno-rolnicze
„Nauki biologiczne
„Ekonomia
„Uprawa roli i roślin, hodowla
zwierząt
Otoczenie przedsiębiorstwa
wymiar
ekonomiczny
by Ludwik Wicki
by Ludwik Wicki
właściciele
konkurenci
„Ekonomika rolnictwa
klienci
„Przedmiot badań
„Cele poznawcze
„Cele stosowane
„Mierniki realizacji
celów
„Cel naczelny
„Zjawiska i prawidłowości związane z
„Zjawiska ekonomiczne i prawidłowości
rozwojem organizmów żywych
związane z funkcjonowaniem rolnictwa i
przedsiębiorstw rolnych
„Poznanie biologicznej natury
„Poznanie praw ekonomicznych i
rolniczych środków produkcji i
procesów technologicznych
„Uzyskanie najwyższych walorów
wymiar
międzynarodowy
związki
zawodowe
organizacyjnych związanych z
procesami produkcji
Przedsiębiorstwo
rolne
użytkowych roślin i zwierząt
„Uzyskanie najkorzystniejszego
stosunku przychodów do nakładów
„Wskaźniki efektywności ekonomicznej
dostawcy
sojusznicy
strategiczni
regulatorzy
„Wskaźniki sprawności technicznej
wymiar
technologiczny
ŚRODOWISKO
PRZYRODNICZE
wymiar
prawnopolityczny
„Optymalne zaspokojenie potrzeb społecznych przy najmniejszych nakładach
wymiar
socjokulturowy
5
6
Podstawowe zagadnienia przedmiotu
Ekonomika i organizacja gospodarstw
rolniczych
Podstawowe zagadnienia przedmiotu
„Ekonomika i organizacja produkcji”
„ Wprowadzenie. Zakres przedmiotu.
„ Rolnictwo i agrobiznes. Funkcje rolnictwa i jego znaczenie w gospodarce narodowej.
by Ludwik Wicki
„ Kierunki i trendy rozwojowe rolnictwa.
„ Ekonomiczne i przyrodnicze czynniki produkcji rolniczej. Postęp w rolnictwie.
„ Organizacja przedsiębiorstwa (gospodarstwa) rolniczego. Działy, gałęzie i
działalności produkcyjne.
1. Analiza zasobów gospodarstwa rolniczego: ziemi pracy i kapitału.
2. Analiza produkcji roślinnej. Analiza produkcji zwierzęcej by Ludwik Wicki
3. Kategorie produkcji, kosztów, nakładów i dochodów w
gospodarstwie
4. Kalkulacje rolnicze. Rachunek nadwyżki bezpośredniej.
5. Rachunek ekonomiczny. Wartość pieniądza w czasie. Metody
„ Analiza zasobów gospodarstwa.
„ Racjonalizacja organizacji i metod wytwarzania w rolnictwie: ekonomia skali,
specjalizacja produkcji itp.
„ Podstawy rachunku ekonomicznego. Zasady prowadzenia
„ Organizacja i ekonomika produkcji roślinnej i zwierzęcej. Kalkulacje w rolnictwie.
„ Wybrane metody oceny opłacalności inwestycji: metody proste i dyskontowe
„ Podstawy planowania: cele, funkcje i rodzaje planów. Biznesplan jako podstawa
6.
7.
8.
planowania organizacji i produkcji
„ Ubieganie się o wsparcie z funduszy Wspólnej Polityki Rolnej: programy, zasady .
„ Wpływ podatku VAT na poziom dochodów w zależności od sposobu rozliczania
9.
7
oceny efektywności inwestycji: prosta stopa zwrotu, okres zwrotu,
wartość aktualna netto.
Przygotowanie wniosku o płatności bezpośrednie.
Przygotowanie biznesplanu wg wzoru obowiązującego w PROW.
Podatek VAT w rolnictwie – zasady ewidencji, obliczania i
rozliczania.
Zaliczenie końcowe
8
Literatura i źródła informacji
Literatura i źródła informacji
„ Podstawowa:
by Ludwik
„ Gębska M., Filipiak T. 2006: Podstawy ekonomiki
i Wicki
organizacji gospodarstw rolniczych. Wyd. SGGW,
Warszawa
„ Heijman W., Krzyżanowska Z., Gędek S., Kowalski Z.:
Ekonomika rolnictwa. Zarys teorii. Wydawnictwo
Fundacja Rozwój SGGW, Warszawa 1997.
„ Kożuch A., Mirończuk A., 2002: Agrobiznes. Podstawy
ekonomiki agrobiznesu. Część I Makroekonomika.
WSiP, Warszawa.
„ Uzupełniająca:
Ludwik Wicki
„ Agrobiznes. Tom I Makroekonomika, tom II Mikroekonomika,bypraca
zbiorowa pod red. A. Wosia. Wydawnictwo Key Text, Warszawa 1996.
„ Fereniec J., 1997: Zarys ekonomiki i organizacji rolnictwa. Cz 1 i 2. Wyd.
Wyższa Szkoła Rolniczo-Pedagogiczna w Siedlcach.
„ Klepacki B., 1999: Ekonomika i organizacja rolnictwa. WSiP, Warszawa.
„ Reisch E., Zeddies J., 1995: Wprowadzenie do ekonomiki i organizacji
gospodarstw rolniczych. Wydawnictwo Akademii Rolniczej w Poznaniu,
Poznań.
„ Ziętara W., 1998: Ekonomika i organizacja przedsiębiorstwa rolniczego.
Fundacja Programów Pomocy dla Rolnictwa. Warszawa.
9
10
Literatura i źródła informacji
„
„
„
„
„
„
„
„
Inne
Top Agrar
Hodowla Roślin i Naisennictwo.
Biuletyn informacyjny MRIRW
Seria Analizy Rynkowe IERiGŻ
Publikacje GUS
strony internetowe: np. GUS (stat.gov.pl)
ARIMR (arimir.gov.pl)
by Ludwik Wicki
Wykład 1.
godziny: 1-2
11
Definicja ekonomii
9Ekonomia to nauka zajmująca się badaniem
12
Definicja ekonomii
by Ludwik Wicki
zachowania podmiotów gospodarczych w dziedzinie
wykorzystania ograniczonych środków, które mogą być
w rozmaity sposób zastosowane w sferze produkcji,
podziału, wymiany i konsumpcji.
by Ludwik Wicki
9Ekonomia jest nauką gromadzącą i porządkującą
wiedzę o gospodarowaniu.
9
Ważnym elementem stwierdzenia jest to, że
środki stojące w dyspozycji zarówno pojedynczego
podmiotu gospodarczego, jak i całego społeczeństwa, są
ograniczone. Każde społeczeństwo, nawet najbogatsze
żyje w świecie rzadkości, co oznacza, że ludzie chcą
konsumować więcej niż są w stanie wytworzyć.
9W badaniach tych stara się ona ustalić określone
prawidłowości ekonomiczne, którym często nadaje się
rangę obiektywnych praw ekonomicznych.
13
14
Nauki empiryczne
Ekonomia
by Ludwik Wicki
9Ekonomia bada zachowania człowieka o ile zostały
one
spowodowane
zależnościami
między
subiektywnymi celami, a względnym niedoborem i
środkami alternatywnie przydatnymi.
fizyka, chemia, biologia
psychologia, medycyna
Martwa i żywa
przyroda
prawo, socjologia,
by Ludwik Wicki
nauki o języku
jednostka i grupy
ludzkie
9
Wszystkie zagadnienia związane z dobrami
oraz ich nabywaniem, rozdzielaniem i użytkowaniem
nazywamy problemami ekonomicznymi.
ekonomia
15
16
Podział ekonomii na dyscypliny szczegółowe
Przedmiot badań ekonomii
Nauka ekonomii
Ekonomia ogólna
dziedziny
mikroekonomiczne
–teoria dobrobytu
–ekonomia polityczna
–zachowania
konsumenckie
–zachowania
producentów
–teoria ceny
Ekonomia gospodarcza
kwantytywne
dziedziny
ekonomiczne
dziedziny
makroekonomiczne
–makroekonomia
–ekonomia monetarna
–finanse publiczne
–międzynarodo-we stosunki
ekonomiczne
–ekonometria
–statystyka ekonomiczna
–ekonomia
matematyczna
–ekonometria
przedsiębiorstw
by Ludwik Wicki
dziedziny związane
z zarządza-niem
sprawo-zdawczo
ść finansowa
–koszty
–finansowanie
–organizacja
–księgowość
–rewizja ksiąg
handlowych
by Ludwik Wicki
9Przedmiotem badań ekonomii jest społeczeństwo.
Bada ona indywidualne zachowania ludzkie, związki
między ludźmi lub grupami ludzkimi i instytucje
społeczne. Próbuje stwierdzić, jak najlepiej rozwiązać
sprzeczność
między
rzadkością
zasobów
a
nieograniczonością potrzeb.
Specjalizacje przedmiotowe
(ekonomiki szczegółowe)
–ekonomika rolnictwa
–ekonomika ochrony środowiska
–ekonomika rozwoju gospodarczego
–ekonomika transportu
–ekonomika turystyki
–ekonomika ochrony zdrowia
17
Język ekonomii
18
Język ekonomii
by Ludwik Wicki
9Ekonomia, jak każda nauka, posiada swój aparat
pojęciowy – specyficzny język, którym objaśnia
rzeczywistość. Istnieje powiedzenie, że, każdy wie,
czym zajmuje się ekonomia, ale nikt nie rozumie jej
języka.
Pojęcia stosowane w ekonomii to, na przykład
określenia takich kategorii ekonomicznych, jak:
by Ludwik Wicki
9popyt,
9podaż
9inflacja,
9produkt krajowy brutto,
9bezrobocie,
9koszt,
9cena,
19
9dochód.
20
Mikro- i makroekonomia
Mikroekonomia
by Ludwik Wicki
Ekonomię możemy podzielić na dwie dziedziny:
mikroekonomię i makroekonomię.
9Mikroekonomia zajmuje się pojedynczymi
podmiotami (np. przedsiębiorstwami, pojedynczymi
osobami).
9Makroekonomia bada zjawiska związane z
gospodarowaniem całego społeczeństwa (np. kraju,
grupy krajów).
by Ludwik Wicki
9 Mikroekonomia zajmuje się badaniem postępowania
indywidualnych uczestników gospodarki rynkowej, tj.
konsumentów i producentów. Stosuje takie narzędzia, jak:
krzywa popytu i podaży, teoria racjonalnego wyboru,
kategorie kosztów, zysku, stopy procentowej w warunkach
konkurencji doskonałej i niedoskonałej, a także monopolu.
21
Makroekonomia
22
Metoda ekonomii
by Ludwik Wicki
9 Makroekonomia zajmuje się współzależnościami w
Metoda ekonomistów polega na:
całej gospodarce narodowej, między wielkimi agregatami,
takimi jak: dochód narodowy, konsumpcja, inwestycje,
oszczędności, zasób kapitału, wydajność pracy,
kapitałochłonność produkcji, bilans handlowy, bilans
płatniczy, budżet państwa.
1. obserwacji gospodarowania,
by Ludwik Wicki
2. klasyfikacja zjawisk,
3. uogólnianiu (indukcji)
4. wnioskowaniu (dedukcji),
5. krytyce.
23
Metoda ekonomii
24
Model
9
Obserwacja jest to celowe spostrzeganie zmysłowe.
9
Klasyfikacja porządkuje przedmioty na grupy podobne.
9
Indukcja jest to uogólnianie wyników obserwacji w celu nazwania
powtarzających się związków działań, z których składa się
gospodarowanie.
9
Dedukcja to wnioskowanie logiczne, dzięki któremu, na
podstawie uznania prawdziwości pewnych sądów uznajemy
prawdziwość innych sądów.
9
Krytyka polega na konfrontacji teorii ekonomicznej z
rzeczywistością.
by Ludwik Wicki
25
9 Ważnym narzędziem, którym posługują się
by Ludwik Wicki
ekonomiści jest model. Jest to uogólnienie
określonego fragmentu rzeczywistości.
26
Dobra i zasoby
Dobra i zasoby
9 Dobrem jest wszystko, co zaspokaja potrzeby:
by Ludwik Wicki
9 Zasoby
9 rzecz (np. stół),
9 W procesie gospodarowania zużywa się zasoby
(inaczej: czynniki produkcji), czyli dobra
niezbędne do wytwarzania innych dóbr.
9 usługa (np. strzyżenie, przejazd autobusem),
9 prawo (np. prawa autorskie do tekstu książki, do
9 Zasoby są rzadkie, co oznacza, że jest ich mniej
znaku firmy Blikle).
9
niż potrzeba. Z tego powodu ograniczone środki
mogą być alokowane w rozmaity sposób.
Rozdysponowanie środków (zasobów) pomiędzy
różne konkurujące ze sobą cele nazywamy w
28
ekonomii alokacją.
Zwykle dobra powstają w procesie produkcji,
chociaż istnieją także dobra dane nam przez naturę
bezpośrednio, np. powietrze, światło słoneczne. Są
to dobra wolne.
27
Podmioty w gospodarce
9 W gospodarce funkcjonuje wiele różnych
by Ludwik Wicki
Podmioty w gospodarce
Wyróżniamy następujące podmioty uczestniczące
by Ludwik Wicki
w gospodarowaniu:
by Ludwik Wicki
podmiotów gospodarujących, między którymi
zachodzą określone więzi gospodarcze,
przyjmujące różne postacie (ceny,
wynagrodzenia, podatki, kredyty, procenty,
zasiłki).
9 gospodarstwa domowe,
9 gospodarstwa rolne,
9 przedsiębiorstwa,
9 instytucje bankowe i finansowe,
9 państwo.
29
30
Rynek
Wykład 2. Pojęcie agrobiznesu,
znaczenie agrobiznesu w
gospodarce
„ Rynek jest obecnie pojmowany jako proces, w ramach
„
„
„
godziny: 3-4
„
31
którego kupujący i sprzedający określają wa-runki by Ludwik Wicki
wymiany dóbr i usług.
Znane są też inne definicje rynku:
Jest to forma ekonomicznej więzi między sprzedającymi i
kupują-cymi, między producentami i konsumentami,
którzy wymieniają między sobą rezultaty swojej pracy, tj.
towary i usługi;
Jest to ogół nabywców i sprzedawców, których decyzje –
na-wzajem od siebie zależne – kształtują popyt i podaż
oraz wpływają na poziom cen;
Jest to ogół warunków, w których dochodzą do skutku akty
wy-miany oraz system instytucji obsługujących proces
wymiany.
32