Czy organy mogą kwestionować racjonalność kosztów?

Luty 2016
Czy organy mogą kwestionować racjonalność
kosztów?
Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób
prawnych koszt uzyskania przychodu musi być poniesiony w
celu osiągnięcia lub zachowania albo zabezpieczenia źródła
przychodów.
Jak wskazał Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji
z 26.02.2014 r. sygn. IPPB3/423-994/13-2/GJ, zachowanie źródła
przychodów to dążenie do tego „aby przychody z danego źródła
przychodów w dalszym ciągu występowały w nie naruszonym stanie oraz
aby takie źródło w ogóle dalej istniało.” A zabezpieczenie to „ochronienie
istniejącego źródła przychodów, w taki sposób, aby to źródło
funkcjonowało w bezpieczny sposób”. Ww. przepisy nie odwołują się
także do innych aspektów, które należy brać pod uwagę przy ocenie
charakteru wydatku.
Przyjmuje się, że zasada samoopodatkowania stosowana w ww. ustawie
polega na tym, że to podatnik, kwalifikuje koszty i gromadzi dowody
potwierdzające ich poniesienie oraz związek z osiąganym przychodem
z prowadzonej działalności. Jak wskazał WSA w Lublinie w wyroku
z 29.10.2004 r. sygn. I SA/Lu 234/04 „Istnienie takich dowodów
i okazanie ich organowi podatkowemu w toku postępowania
podatkowego, w którym dokonywana jest weryfikacja określonego
w zeznaniu podatku, wyklucza eliminację danego wydatku z kosztów
podatkowych z powodu jego nieracjonalności z ekonomicznego punktu
widzenia.”
W praktyce jednak, w wydawanych interpretacjach organy podatkowe
wskazują, że poniesienie kosztu musi być jeszcze racjonalne.
Przykładowo, zdaniem Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie
(interpretacja z 12.04.2012 r. sygn. IPPB3/423-35/12-2/GJ) „przy
kwalifikowaniu kosztów uzyskania przychodów określony wydatek
wymaga nie tylko oceny pod kątem, czy jego poniesienie miało związek
z konkretnym przychodem, ale także z punktu widzenia racjonalności
określonego działania.”
Jednak czy mogą kwestionować wysokość poniesionego kosztu
uznając brak racjonalności działania podatnika?
Natasza Ostrowska
Konsultant
tel. 606 335 078
[email protected]
Tomasz Napierała
Partner, doradca podatkowy
tel. 797 720 901
[email protected]
Zgodnie z przepisami Ordynacji podatkowej (art. 120 i 122), organy podatkowe
działają w oparciu o przepisy prawa podatkowego, zaś w toku postępowania
podatkowego zobowiązane są podejmować wszelkie niezbędne działania w celu
dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz załatwienia sprawy w postępowaniu
podatkowym.
Przepisy ww. ustawy nie skutkują jednak uprawnieniem do kwestionowania
przez organy podatkowe wysokości kosztów z uwagi na uznanie działania
podatnika za nieracjonalne. Prawo takie nie wynika także bezpośrednio z ww.
brzmienia art. 15 ustawy o CIT. Przeciwnie, WSA w Warszawie w jednym
z wyroków (wyrok z 23.7.2004 r. sygn. III 949/03) wyraźnie wskazał, że „art. 15
ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nie daje podstawy do oceny
racjonalności wydatków” (podobnie WSA w Olsztynie w wyroku z 21.08.2008 r.,
sygn. akt I SA/Ol 273/08).
Otoczenie gospodarcze i sytuacja przedsiębiorców podlega ciągłym zmianom.
Świetnie rokująca inwestycja, może zamienić się w stratę dla inwestora,
a poniesienie dodatkowych kosztów mieć na celu zabezpieczenie przed dalszą
utratą przychodów (np. rozwiązanie nierentownej umowy najmu i zapłata kary
umownej). Takich sytuacji podatnik zazwyczaj nie może przewidzieć, a organ
podatkowy nie powinien traktować tego typu sytuacji za przejaw braku
gospodarności podatnika. Orzecznictwo sądów administracyjnych wspiera ww.
podejście zgodnie z którym „O celowości ponoszenia wydatków, związanych
z prowadzoną działalnością gospodarczą (…) decyduje podmiot prowadzący
działalność gospodarczą, a nie organ podatkowy.” (Wyrok WSA w Warszawie
z 23.07.2004r. sygn. II SA 949/03, oraz z 2.06.2011 r., III SA/Wa 2593/10).
W razie sporu z organem podatkowym, warto odwołać się do argumentów NSA
przedstawionych w wyroku z 17.01.2012 roku, sygn. akt II FSK 1365/10, iż „(...)
gospodarczo uzasadnione i racjonalne decyzje gospodarcze, podejmowane
pierwotnie w określonych warunkach, mające oczywisty związek z przychodami, w
związku z negatywną zmianą okoliczności mogą wywołać lub wywołują konieczność
podejmowania przez podatnika działań zmierzających już nie do osiągnięcia
przychodów, ale do zachowania lub zabezpieczenia źródeł przychodów.”
ABC Tax Sp. z o.o., Spółka doradztwa podatkowego
www.abcgroupCE.com
Poznań, ul. Paderewskiego 6/7
Łódź, Al. Kościuszki 103
Audit & Business Consulting Group tworzą:
tel. +48 61 852 58 45,
fax +48 61 853 50 20,
e-mail: [email protected]
ABC Tax Sp. z o.o.
ABC Audit Sp. z o.o.
ABC Accounting Sp. z o.o.
Śron&Łakomecki Kancelaria Prawnicza s.c.
Kapitał zakładowy 50.000 PLN
Sąd Rejonowy Poznań Nowe Miasto i Wilda w Poznaniu,
VIII Wydział Gospodarczy: 0000335640