Program pracy z uczniem zdolnym w liceum ogólnokształcącym

Program pracy z uczniem zdolnym w liceum ogólnokształcącym
Opracowany i wdrażany przez mgr Mariusza Stawickiego, nauczyciela I Liceum
Ogólnokształcącego im. Zygmunta Krasińskiego w Ciechanowie
Założenia ogólne programu
Kilkuletnia obserwacja rzeczywistości szkolnej oraz wymiana doświadczeń z innymi
nauczycielami skłaniają mnie do wniosku, że często więcej czasu i uwagi poświęca się
w szkole uczniom stwarzającym problemy wychowawcze niż wyjątkowo uzdolnionym.
Uważa się, że ci drudzy dają sobie radę, nie potrzebują pomocy, bo przecież osiągają świetne
wyniki w nauce. Faktycznie, wyróżniają się bardzo dobrze rozwiniętą sferę poznawczą,
jednak miewają kłopoty ze sferą emocjonalną. Uczniowie ci są często odrzucani przez grupę
rówieśniczą (choć nie jest to regułą w naszej szkole) i stają się ofiarami agresji. Pozbawieni
merytorycznego i psychologicznego wsparcia ze strony nauczycieli, tracą wiele ze swej pasji
poznawczej, zadowalając się osiąganiem przeciętnych wyników nauczania. Mam wrażenie, że
w ten sposób traci się szansę na rozwijanie ich zainteresowań, a tym samym tłumi ich
indywidualne uzdolnienia i predyspozycje.
Obserwacje powyższe skłoniły mnie do opracowania „Programu pracy z uczniem
zdolnym”, który po konsultacji z Dyrektorem Szkoły zostanie wdrożony na prowadzonych
przeze mnie lekcjach języka polskiego oraz w pozalekcyjnych kontaktach z uczniami i ich
rodzicami.
Podstawowe założenie programu brzmi następująco: nie oczekujmy od uczniów
zdolnych jedynie zajmowania pierwszych miejsc w konkursach przedmiotowych. Pragniemy
zapewnić im wszechstronny rozwój, stworzyć warunki, by czuli swoją wartość, umieli i mogli
prezentować własne osiągnięcia. Do zrealizowania tego zadania potrzebna jest współpraca
nauczycieli, rodziców, oraz samych uczniów.
Nie ulega wątpliwości, że wielu rodziców, współdecydujących o wyborze naszej
szkoły, oczekuje wyjątkowego przygotowania dzieci do dalszego kształcenia, aby dostępne
były dla nich szkoły wyższe o wysokim prestiżu. Program pracy z uczniem zdolnym może
sprostać takim oczekiwaniom. Sądzę, że dobrze rozumiany (i świadomy generowanych przez
siebie zagrożeń!) elitaryzm kształcenia przysłuży się rozbudzaniu ciekawości poznawczej
wśród wszystkich uczniów liceum.
Cele ogólne programu
•
podwyższanie jakości pracy szkoły,
•
wspieranie indywidualnych uzdolnień i predyspozycji uczniów,
•
doskonalenie i podnoszenie kompetencji humanistycznych wszystkich uczniów
szkoły,
•
kształtowanie postawy aktywnego i świadomego uczestnictwa w kulturze,
•
popularyzacja metod aktywizujących w pracy z uczniami,
•
promowanie szkoły poprzez udział w konkursach i olimpiadach przedmiotowych,
•
integracja
społeczności
szkolnej,
promowanie
współpracy
w
zespołach
przedmiotowych nauczycieli,
•
przeciwdziałanie patologiom społecznym poprzez właściwe zagospodarowanie
wolnego czasu uczniów oraz kreowanie wzorów postaw.
Cele szczegółowe programu
Stworzenie uczniom zdolnym wszechstronnych warunków indywidualnego rozwoju
twórczego myślenia, zainteresowań i uzdolnień w następujących dziedzinach:
•
Wiedza o literaturze (historia i teoria literatury, poetyka)
•
Językoznawstwo
•
Elementy wiedzy o kulturze
•
Historia filozofii.
Lekcje języka polskiego wydają się w sposób szczególny sprzyjać integrowaniu
wymienionych dziedzin kultury. Planuje się także, że wśród form pracy z uczniem zdolnym
eksponowane miejsce zajmie praktyczne wykorzystanie nowych technologii informacyjnych
(programy użytkowe i multimedialne, internet).
Sposób wdrażania i realizacji programu
Działania objęte niniejszym projektem mają charakter ustawiczny. Autorowi
programu obce są wszelkie formy „akcyjności”. Dlatego nie wyznacza się konkretnych
terminów realizacji, a jedynie cyklicznie powtarzające się etapy:
•
Etap I: Obserwacja uczniów, rozpoznawanie ich indywidualnych zainteresowań i
uzdolnień.
Metody i formy: rozmowy z uczniami, mające na celu zdiagnozowanie
ich silnych oraz słabszych stron; uważna analiza prac pisemnych i
2
wypowiedzi ustnych; obserwacja strategii pracy indywidualnej i
zespołowej; rozpoznanie indywidualnych hierarchii wartości oraz
relacji interpersonalnych w grupie.
•
Etap II: Próba skierowania zainteresowania uczniów na treści polonistyczne i
ogólnohumanistyczne.
Metody i
formy: wdrażanie metod aktywizujących (np. metoda
projektu, szczególnie przydatna w kontekście nowej formuły ustnego
egzaminu
dojrzałości z
języka polskiego; stosowanie metody
problemowej – uczeń w roli badacza; metody poglądowe –
wykorzystanie multimediów), sugerowanie lektur spoza szkolnego
kanonu, wycieczki przedmiotowe oraz interdyscyplinarne.
•
Etap III: Indywidualizacja pracy z uczniem szczególnie uzdolnionym.
Metody i formy: przydzielanie indywidualnych bądź zespołowych
zadań wykraczających swym zakresem poza treści programowe;
formułowanie złożonych problemów badawczych;
kształtowanie
umiejętności zdobywania i gromadzenia informacji, sporządzania
bibliografii, prezentacji efektów swych prac (z wykorzystaniem
odpowiednich programów, min. edytora Word, programów Power
Point i Front Page); tworzenie i uzupełnianie „biblioteczki humanisty”
(zawiera ona materiały zgromadzone bądź wykonane przez uczniów).
•
Etap IV: Przygotowanie uczniów do konkursów i olimpiad przedmiotowych.
Metody i formy: przekazywanie uczniom informacji na temat
konkursów
i
olimpiad
przedmiotowych,
wspólna
analiza
i
problematyzowanie tematów zadań konkursowych, wpieranie uczniów
przygotowujących prace, udostępnianie i omawianie prac uczestników
poprzednich edycji konkursów.
•
Etap V: Uczniowie wykonujący zadania wykraczające poza treści programowe
dzielą się efektami swej pracy z innymi uczniami.
Metody i formy: referat, wykład, prezentacja multimedialna, sesja
popularno-naukowa, publikacja w gazetce szkolnej bądź na stronie
internetowej.
3
Uczestnictwo rodziców w programie
Za integralny komponent działań zmierzających do realizacji programu uznać
należy wspieranie go przez rodziców. Jest to warunek sine qua non jego powodzenia.
Nauczyciel realizujący program powinien zadbać o to, aby rodzice życzliwie wspierali
pracę uczniów. Dlatego wydaje się, że konieczne jest utrzymywanie stałego kontaktu z
rodzicami dziecka uzdolnionego, a także z rodzicami innych uczniów. Kwestia ta
może stać się na przykład tematem jednej z godzin wychowawczych, na której zostaną
przedstawione założenia wdrażanego programu.
Przewidywane efekty
•
podniesienie poziomu edukacji polonistycznej, rozbudzenie zainteresowań
humanistycznych;
•
uzdolniona młodzież rozwija własne pasje i zainteresowania zarówno na lekcjach,
jak i w działalności pozalekcyjnej;
•
z efektami jej pracy zapoznają się pozostali uczniowie;
•
uczniowie rozwijają umiejętność twórczego myślenia;
•
nauczyciele wyzwalają w nich inicjatywę, motywują do twórczej pracy;
•
nauczyciele i uczniowie rozwiązują problemy zarówno indywidualnie, jak i
zespołowo, pracują metodą projektów;
•
uczniowie konsekwentnie realizują zadania o różnym charakterze;
•
rodzice uczniów zdolnych włączają się do wspólnego budowania strategii pracy;
•
uczniowie umacniają się w poczuciu własnej wartości;
•
promocja szkoły.
Opracował Mariusz Stawicki
4
5