M. Juszczak Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu „Zarządzanie

M. Juszczak
Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu
„Zarządzanie gotówki w warunkach pokryzysowych w przedsiębiorstwie z branży produkcja metalowych
wyrobów gotowych z wyłączeniem maszyn i urządzeń”
Post-Crisis Cash Management in Polish manufacture of fabricated metal products, except machinery and
equipment Firms “
Working Paper
JEL Classification: A 25
Słowa kluczowe: finanse przedsiębiorstw, zarządzanie gotówka, model Millera-Orra
Streszczenie:
Raport zawiera zagadnienia związane z procesem zarządzania gotówką w danym przedsiębiorstwie.
Głównymi źródłami do jego powstania były sprawozdania finansowe firmy z lat 2009, 2010 i 2011 oraz wywiad
diagnostyczny wypełniony przez upoważnionego pracownika firmy. Uzyskane dane ukazują sposoby i metody
gospodarowania gotówką w warunkach pokryzysowych przez ogólnopolskie przedsiębiorstwo, cieszące się dużym
zaufaniem publicznym wśród konsumentów.
Summary:
The report includes issues related to the process of inventory management in the enterprise. The main
sources for its creation were accounts of the years 2009, 2010, 2011 and diagnostic interview completed by an
authorized officer of the company. The data show the means and methods for inventory management in the postcrisis conditions the nationwide company that has enjoyed great public confidence among consumers.
Wstęp:
Według słownika środki pieniężne „są to pieniądze, oraz jednostki pieniężne wyrażone w gotówce jak i na
rachunku bankowym”1. Zarządzanie środkami pieniężnymi ma na celu przyspieszenie dyspozycyjności wpływów
gotówkowych, poprzez skrócenie czasu ich obiegu; lokowanie przejściowych nadwyżek środków pieniężnych w
sposób zapewniający odpowiednie korzyści oraz pozyskiwanie najtańszych źródeł finansowania niedoborów
gotówki w przedsiębiorstwie2.
Jednak podstawowym celem zarządzania środkami pieniężnymi w każdym przedsiębiorstwie jest
utrzymywanie jak najniższego ich poziomu, ponieważ ich posiadanie wiąże się z zamrożeniem kapitału. Jednak
zbyt niski poziom środków pieniężnych może negatywnie wpłynąć na stabilność finansową przedsiębiorstwa i
przez wzrost ryzyka związanego z jego działalnością zmniejszać wartość przedsiębiorstwa 3
Opis teoretyczny metody: Model Millera-Orra
Na zawarte w ankiecie pytanie (nr 25), dotyczące metody stosowanej przez przedsiębiorstwo „X” podczas
planowania poziomu środków pieniężnych, planowania terminów zmian poziomu środków pieniężnych członek
zarządu firmy odpowiedział, że w tym celu wykorzystywany jest model Millera-Orra.
Pozwala on na ustalenie górnego i dolnego limitu dla środków pieniężnych oraz docelową wartość tego
salda, uwzględniając zmienność wydatków netto w czasie. Model ten daje bardziej miarodajne wyniki niż model
Baumola, ponieważ przewiduje niepewność co do przyszłych wpływów i wydatków. Jednak, ze względu na
występujące również w tym modelu ograniczenia (nie uwzględnia zmienności rentowności papierów
wartościowych w czasie, zmienności prowizji w zależności od wolumenu transakcji, zmienności oprocentowania
rachunku bieżącego oraz przyjęcie dowolnego okresu wstecz, za jaki wylicza się wariancję), otrzymane wyniki
należy traktować jedynie jako środek pomocniczy w podejmowaniu decyzji4. W Modelu tym występują
następujące problemy metodyczne: zmienności rentowności papierów dłużnych w czasie; zmienność prowizji w
zależności od wolumenu transakcji; zmienność oprocentowania rachunku bieżącego; trudności wyznaczania
okresu analiz dla dziennych przepływów netto.5
Opis praktyczny na podstawie Przedsiębiorstwa „X”
Przedsiębiorstwo „X” cieszy się popularnością wśród konsumentów, jest bardzo dobrze wyspecjalizowane
w swojej dziedzinie, gdzie konkurencja na rynku jest im „średnio” znana. Oferuje dużo rodzajów produktów, które
są wykonane z należytą starannością.
Do podstawowych celów zarządzania przedsiębiorstwem „X” zalicza się maksymalizacje zysku,
kontynuowanie działalności jak również utrzymanie lub zwiększenie udziału na rynku. Dodatkowo
Przedsiębiorstwo wyróżnia cele wspierające cel podstawowy do których należą maksymalizacja wartości
przedsiębiorstwa, utrzymanie elastyczności finansowej oraz zatrudnienia6 . Dlatego też zarządzanie środkami
pieniężnymi odbywa się w sposób przemyślany, nie narażając firmy na jakiekolwiek straty.
1
Polski Portal finansowy; Bankier.pl
T.Dudycz; Zarządzanie Wartością Przedsiębiorstwa; Warszawa 2005
3
Zastosowanie modeli zarządzania środkami pieniężnymi w przedsiębiorstwie; Grzegorz Michalski
4
J.Czekaj, Z. Dresler; „zarzadzanie finansami przedsiębiorstw
5
L.Szyszko i J.Szczepański; Finanse Przedsiebiorstwa;; Warszawa 2003; s. 473
6
Wywiad diagnostyczny
2
Wzór modelu Millera-Orra7
L – dolna granica środków pieniężnych; F – stały koszt jednego transferu; R – koszt kredytu krótkoterminowego;
– wariancja przepływów pieniężnych netto
Wzór na wyznaczenie dolnej granicy środków pieniężnych8
k-koszt kapitału finansującego przedsiębiorstwo; - wielkość jednego transferu śr. Pieniężnych na podstawie,
których oszacowano odchylenie standardowe; P-suma wpływów i wypływów śr. Pieniężnych; s-odchylenie
standardowe dziennych wpływów i wypływów netto;
koszt braku środków pieniężnych
Obliczenia dotyczące zastosowania metody Millera-Orra
W roku 2010 analizowane przedsiębiorstwo odnotowało ujemne przepływy pieniężne netto w wysokości
174061,93 zł, co skutkuje średnim miesięcznym niedoborem gotówki w wysokości 14505,16. Niezbędne jest
więc zasilenie się dodatkowymi środkami pieniężnymi. Natomiast w roku 2009 odnotowano przepływy pieniężne
netto w wysokości 30703,44 co oznacza średnią miesięczną nadwyżkę gotówki w wysokości 2558,62, podobnie
jak w roku 2011, gdzie przepływy miesięczne netto wynoszą 38252,89, a średnia miesięczna nadwyżka gotówki
wynosi 3187,74

Przyjmując następujące dane przy zastosowaniu wzoru na wyznaczenie dolnej granicy środków
pieniężnych otrzymujemy wartość L (LCL) :
Rok
k
2009
2010
2011
12%/360=0,00033
18%/360=0,0005
15%/360=0,00051

Rok
2009
2010
2011
30703,44/360=85,29
174061,93/360=483,51
38252,89/360=106,26
Docelowy poziom środków pieniężnych
L
2015,75
12766
2503,11
F
15
15
15
P
(miesięczne)
2558,62
14505,16
3187,74
s
517,71
2931,81
642
L (LCL)
28
161
35
2015,75
12763,74
2503,11
w przedsiębiorstwie „X”
268023,46
8595509,88
412164
r
194717,44/20510507,08=0,09
179044,94/19688647,93=0,09
1752060,55/25374602,58=,0,07
7
Michalski G., Wprowadzenie do zarządzania finansami przedsiębiorstw, C.H. Beck, Warszawa 2003, s. 227
8
Michalski G., Zarządzanie środkami pieniężnymi
2146,47
`12984,71
2767,81
Górna granica środków pieniężnych9
1.
2.
3.
Rok 2009
Rok 2010
Rok 2011
3*2146,47-2*2015,75=2407,91
3*12984,71-2*12763,74=13426,67
3*2767,81-2*2503,11=3297,21
Budżet gotówki na rok 2011 (czerwiec)
wpływy
8976
2389
11369
wypływy
8856
2369
10169
Efekt netto
+120
+20
+1200
Poziom środków
pieniężnych netto
2767,81+120=2887,81
2887,81+20=2907,81
2907,81+1200=4107,81
6 (pn)
7 (wt)
8 (śr)
5976
4860
1300
5756
4824
1889
+220
+35
-589
2767,81+220=2987,81
2987,81+35=3022,81
3022,81-589=2433,81
9 (czw)
10 (pt)
13 (pn)
6897,22
1700
3655
6567,22
1790
3909,5
+330
+10
-254,50
14 (wt)
15 (śr)
14560
2800
14360
1800
+200
+1000
2767,81+330=3097,81
3097,81+10=3107,81
3107,81254,50=2853,31
2853,31+200=3053,31
3053,31+1000=4053,31
16 (czw)
17 (pt)
20 (pn)
21 (wt)
9871,12
8900
5500
9800
9543,12
8995,81
5903
10700
+328
-95,81
-403
-900
2767,81+328=3095,81
3095,81-95,81=3000
3000-403=2597
2597-900=1697
22 (śr)
23 (czw)
24 (pt)
27 (pn)
500
6290
11400
1200
414
6110
11576
600
+86
+180
-176
+600
2767,81+86=2853,81
2853,81+180=3033,81
3033,81-176=2857,81
2857,81+600=3457,81
28 (wt)
8743
29 (śr)
1330
30 (czw)
2800
Źródło: opracowanie własne
8343
1842
2073
+400
-512
+727
2767,81+400=3167,81
3167,81-512=2655,81
2655,81+727=3382,81
Dzień
1 (śr.)
2 (czw)
3 (pt)
9
Michalski G., Wprowadzenie do zarządzania finansami przedsiębiorstw, C.H. Beck, Warszawa 2003, str. 228
Działania
Utworzenie
lokaty
bankowej na
kwotę 1340
Likwidacja
lokaty
bankowej na
kwotę 334
Utworzenie
lokaty
bankowej na
kwotę 1285,5
Likwidacja
lokaty
bankowej na
kwotę 1070,81
Utworzenie
lokaty
bankowej na
kwotę 690
-
Podsumowanie:
Zaprezentowany model optymalizacji poziomu środków pieniężnych Millera-Orra pozwala dogłębnie zrozumieć
problem zarządzania poziomem płynności finansowej w przedsiębiorstwie.
Wnioski jakie można wyciągnąć z danych zamieszczonych w tabelach pokazują, że przedsiębiorstwo jest
zarządzane w miarę poprawnie, jak na specyfikę działalności jaką jest produkcja metalowych wyrobów gotowych.
Najważniejszą sprawa dla firmy jest utrzymanie płynności finansowej na obecnym poziomie oraz dokonywanie na
bieżąco oceny sytuacji finansowej przedsiębiorstwa.
Bibliografia:
1.Sprawozdania finansowe Przedsiębiorstwa z lat 2009,2010,2011
T.Dudycz; „Zarządzanie Wartością Przedsiębiorstwa”; Warszawa 2005
D.Krzemińska; „Finanse Przedsiębiorstwa”; Poznań 2002
4.L.Szyszko i J Szczepański;”Finanse Przedsiębiorstw; Warszawa 2003
5.Wywiad diagnostyczny
Zastosowanie modeli zarządzania środkami pieniężnymi w przedsiębiorstwie; Grzegorz
Michalski
7. Urbańczyk E., Strategie wzrostu wartości przedsiębiorstwa, Szczecin 2007.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
8. Pluta W., Planowanie finansowe w przedsiębiorstwie, Warszawa 2003.
9. Mendel T., Teoretyczne i praktyczne problemy zarządzania, Poznań 2000.
10. Michalski G., Wprowadzenie do zarządzania finansami przedsiębiorstw, C.H. Beck, Warszawa
2003, str. 227
11. Czekaj J., Owsiak S., 1992 - Finansowy mechanizm alokacji zasobów w gospodarce rynkowej.
Warszawa, PWN.
12. Michalski G., Wprowadzenie do zarządzania finansami przedsiębiorstw, C.H. Beck, Warszawa
2003, str. 228
13. Ludwiczak B., "Wykorzystanie modelu Millera-Orra w zarządzaniu płynnością banku",
Zeszyty Naukowe Uniwersytety Szczecińskiego
14. J. Czekaj, Z. Dresler; „Zarządzanie finansami przedsiębiorstw; Warszawa 1999
15. R. Gasza, S. Kalinowski, J.Mizerka, A. Skowroński;”finanse przedsiębiorstwa w przykładach i
zadaniach; Poznań 1997
16. M.Sierpinska, D. Wedzki;”zarzadzanie płynnością finansowa w przedsiębiorstwie
17. http://www.academia.edu/1734266/zarzadzanie_srodkami_pienieznymi
18. Artykuł; J.Jaworski;”Zastosowanie modelu zapasów gotówki w krótkoterminowej polityce
finansowej małego przedsiębiorstwa”
19. http://zbc.uz.zgora.pl/Content/8527/Rozdzia%C5%82%202.4.pdf
20. J.Grzywacz;”Finanse Przedsiębiorstwa”
21. M.Grabowska;”Zarządzanie płynnością finansowa przedsiębiorstwa”
22. J.Jaworski;”Teoria i praktyka zarządzania finansami przedsiębiorstw”
23. J.Węcławski,P. Karpuś;”Zarządzanie finansami przedsiębiorstw i instytucji”;Lublin 2005
24. Conwell Diane; Słownik finansów i bankowości
25. C.H. Beck; „Nowoczesne zarządzanie finansami Przedsiębiorstwa”