Program cyklu wykładów i spotkań.

DOM PAMIECI ŻYDÓW GÓRNOŚLĄSKICH
zaprasza na cykle spotkań:
Historia Żydów – trzy tysiące lat samotności. Pytanie o żydowską tożsamość
Żydzi stanowią pewien fenomen w historii świata. Są przykładem na to, jak niewielka społeczność w wyjątkowy
sposób może wpłynąć na dzieje ludzkości. Ta wyjątkowość wynika przede wszystkim z ogromnego wpływu religii.
Hebrajski monoteizm stał się podstawą dla dwóch największych monoteistycznych religii świata: chrześcijaństwa i
islamu. Żydzi odcisnęli również silne piętno na kształtowaniu się cywilizacji i kultury światowej, szczególnie w
obszarze Morza Śródziemnego. Zapłacili jednak za to osobliwa cenę – stali się narodem napiętnowanym,
prześladowanym, znienawidzonym, aż wreszcie w XX wieku w bezprecedensowy sposób przeznaczonym do fizycznej
eksterminacji. Naturalnie pojawia się pytanie: dlaczego? Odpowiedź na to pytanie to opowieść o historii Żydów, o
trzech tysiącach lat samotności ludu wybranego i o konsekwencjach tego faktu. To także opowieść o nas, ponieważ w
tragicznej historii żydowskiej odzwierciedla się natura pokoleń i historia krajów, które Żydów gościły.
Cykl wykładów skupia się wokół czterech zagadnień, które kształtują historię Żydów, mianowicie wokół
antysemityzmu, emancypacji, syjonizmu i holokaustu. Wszystkie te problemy odnoszą się również do historii
cywilizacji i kultury całego świata zachodniego.
10 marca 2016, godz. 18.00
Antysemityzm
Tendencje narodowościowe i powstanie nacjonalizmu w XIX wieku rozbudziły nienawiść. Nowy Antysemityzm
zapoczątkowany w XIX wieku przybrał postać pseudonaukowej koncepcji opartej przede wszystkim na modnej wtedy
biologicznej teorii ras. Żydzi byli postrzegani jako osobna rasa – Semici – którzy psują prawdziwą aryjską krew i
niszczą europejską kulturę.
28 kwietnia 2016, godz. 18.00
Emancypacja i asymilacja
Rewolucja francuska, dynamiczna industrializacja i rozwój kapitalizmu w XIX wieku przyniosły Żydom wielką zmianę,
mianowicie zapoczątkowały proces emancypacji, czyli możliwość pełnej integracji diaspory żydowskiej z otaczającą
społecznością. Uniwersalizm europejski z hasłami tolerancji i równouprawnienia umożliwił Żydom stanie się
pełnoprawnymi członkami społeczeństw, wśród których żyli.
12 maja 2016, godz. 18.00
Syjonizm
Syjonizm to idea powrotu Żydów do Ziemi Świętej (Syjonu) ujmowana w dwóch znaczeniach. W sensie religijnym
sięga do czasów starożytnych i wiąże się z obietnicą daną przez Boga Abrahamowi. W drugiej połowie XIX wieku
ukształtowało się polityczne znaczenie syjonizmu czyli powrotu i odbudowania państwa Izrael. 16 czerwca 2016,
godz. 18.00 Holokaust-Szoa Tuż przed uznaniem przez społeczność międzynarodową prawa Żydów do wolności i
posiadania własnego państwa w 1948 roku, miało miejsce wydarzenie bez precedensu w historii ludzkości – w czasie
drugiej wojny światowej nazistowskie Niemcy dokonały aktu ludobójstwa na żydowskiej społeczności europejskiej.
Holokaust-Szoa wyznaczył w pewien sposób kres trzy tysiącletniej żydowskiej historii i został na zawsze
makabrycznym symbolem żydowskiej samotności i ofiary. Komory gazowe i kominy krematoriów stanowią
nieodłączne piętno ujmowania żydowskiej tożsamości, są także symbolem wielkiego moralnego wyzwania wobec
którego stanęła ludzkość. C
16 czerwca 2016, godz. 18.00
Holokaust-Szoa
Tuż przed uznaniem przez społeczność międzynarodową prawa Żydów do wolności i posiadania własnego państwa w
1948 roku, miało miejsce wydarzenie bez precedensu w historii ludzkości – w czasie drugiej wojny światowej nazistowskie Niemcy dokonały aktu ludobójstwa na żydowskiej społeczności europejskiej. Holokaust-Szoa wyznaczył w
pewien sposób kres trzy tysiącletniej żydowskiej historii i został na zawsze makabrycznym symbolem żydowskiej
samotności i ofiary. Komory gazowe i kominy krematoriów stanowią nieodłączne piętno ujmowania żydowskiej
tożsamości, są także symbolem wielkiego moralnego wyzwania wobec którego stanęła ludzkość.
Autorem cyklu i prowadzącym jest dr hab. Jacek Surzyn – wykładowca na Uniwersytecie Śląskim. Od lat prowadzi
badania nad szeroko pojętym judaizmem ze szczególnym uwzględnieniem historii syjonizmu i filozoficznego ujęcia
Holokaustu. Przełożył na język polski „biblię syjonizmu” Teodora Herzla („Der Judenstaat”), a także teksty Mojżesza
Mendelssohna, Salomona Majmona i Włodzimierza Żabotyńskiego. Jest autorem wydanej w 2014 roku monografii
pod tytułem „Antysemityzm, emancypacja, syjonizm. Narodziny ideologii syjonistycznej”. Aktualnie przygotowuje
monografię poświęconą problematyce Holokaustu jako Ereignis-wydarzenia. Współpracuje z pismem „Midrasz”, w
którym publikuje swe teksty.
Drogi i korzenie. Ludzie wobec tradycji…
Dom Pamięci Żydów Górnośląskich staje się przestrzenią spotkań z ludźmi, którzy chronią, odnawiają i promują
dziedzictwo kultury Żydów europejskich zniszczone w wyniku Holokaustu. W ramach cyklu spotkań: Drogi i korzenie.
Ludzie wobec tradycji... poznamy tych, którzy przywracają pamięć o dawnych mieszkańcach swoich miast, działają
dla tolerancji i porozumienia między narodami oraz zachowują cenne zabytki naszego kraju. Będą to spotkania z
wyjątkowymi osobami i możliwość poznania ich dokonań, warsztatu pracy oraz wartości, którymi się kierują.
Będziemy gościć osoby z całej Polski: społeczników, nauczycieli, muzealników i ludzi kultury. Każde spotkanie to
szczególne wydarzenie skupiające się na innym temacie, jednak mottem dla wszystkich będą słowa wypowiedziane
przez rabina Nachmana z Bracławia: Każdy początek wymaga od człowieka otwarcia nowych drzwi. Kluczem jest dar i
czyn…
21 kwietnia 2016, godz. 18.00
Odkrywca żydowskiej Atlantydy
Spotkanie z Januszem Makuchem
Janusz Makuch jest twórcą Festiwalu Kultury Żydowskiej w Krakowie – trwającego już od 25 lat – corocznego święta
szacunku, dialogu, a przede wszystkim muzyki i tradycji żydowskiej. Janusz Makuch sam o osobie mówi, że „nie jest
Żydem, ale na pewno jest żydowskim Polakiem”. Mówi, że „buduje wąski, niewidzialny most, którym każdy może
przejść i spojrzeć w dawny, żydowski, przedwojenny świat”. Został nagrodzony dyplomem Ministerstwa Spraw
Zagranicznych za zasługi na polu promowania Polski poza granicami kraju oraz Krzyżem Oficerskim Orderu
Odrodzenia Polski.
9 czerwca 2016, godz. 18.00
Ten, który wiele wie
Spotkanie z Janem Jagielskim
Jan Jagielski od lat pracuje w Żydowskim Instytucie Historycznym w Warszawie. Dokumentował ślady Getta
Warszawskiego w przestrzeni miasta. W latach 80. XX w., kiedy historia żydowska należała do sfery tematów
zakazanych, założył Społeczny Komitet Opieki nad Cmentarzami i Zabytkami Kultury Żydowskiej. Od lat angażuje się
na rzecz przywracania zatartej pamięci o miejscach i ludziach, Polakach wyznania mojżeszowego. Jest jednym z
współtwórców powstania Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN. Dla wielu mentor, nauczyciel, mistrz i znawca
problematyki ochrony zabytków żydowskich.
Autorem cyklu i prowadzącym jest Dariusz Walerjański – historyk, wieloletni współpracownik Żydowskiego Instytutu
Historycznego – Dział Dokumentacji Zabytków. W 1998 r. nagrodzony przez państwo Izrael Honorowym Dyplomem
za zasługi dla ochrony dziedzictwa żydowskiego w Polsce. Za wieloletnią działalność na rzecz ochrony zabytków
nagrodzony przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego RP „Złotą odznaką za opiekę nad zabytkami”. Członek
Wojewódzkiej Rady Ochrony Zabytków oraz Rady Fundacji Brama Cukermana.
Judaizm i chrześcijaństwo
Cykl spotkań Judaizm i chrześcijaństwo prezentuje zarówno podstawowe zagadnienia relacji chrześcijańskożydowskich, jak i ich szczególne aspekty związane z życiem duchowym żydów i chrześcijan. Zadamy zatem pytania o
to co nas łączy i czy faktycznie można te religie nazywać siostrzanymi, ale też przyjrzymy się bliżej temu jak wiara
przekłada się na praktykę, jak wygląda sposób świętowania i obcowanie z tradycyjnymi tekstami. Spotkania odbywać
się będą w formie panelu z udziałem ekspertów reprezentujących swoje tradycje religijne.
17 marca 2016, godz. 18.00
Bracia młodsi i starsi. Po co nam dialog chrześcijańsko-żydowski?
Na początku cyklu spotkań zastanowimy się dlaczego w ogóle rozmawiać o dialogu chrześcijańsko-żydowskim. Jaki
jest sens patrzenia na różne zagadnienia w perspektywie żydowskiej i chrześcijańskiej? Co łączy judaizm i
chrześcijaństwo? Czy są to siostrzane religie? I co nam samym daje chrześcijańsko-żydowskie spotkanie?
Goście: prof. Stanisław Krajewski (współprzewodniczący Polskiej Rady Chrześcijan i Żydów, Warszawa) s. Anna
Bodzińska (Zgromadzenie Sióstr Matki Bożej z Syjonu / Notre Dame de Sion, Kraków)
19 maja 2016, godz. 18.00
Wspólna Księga? Jak chrześcijanie i żydzi czytają Biblię.
Żydowskie święto Szawuot przypadające w tym roku 11 czerwca, będzie okazją do refleksji nad tym czym jest dla nas
Biblia, którą Żydzi w święto Szawuot studiują całą noc. Spór o interpretację tekstów Pisma, o to do kogo należą i kto
umie je czytać a kto nie, to jeden z najstarszych chrześcijańsko-żydowskich sporów. Czy czytamy wspólną Księgę, czy
różnimy się w rozumieniu jej tekstów a nawet w samym ich kanonie? Jakie miejsce zajmuje w chrześcijańskiej i
żydowskiej codziennej pobożności?
Goście: prof. Paweł Śpiewak (dyrektor Żydowskiego Instytutu Historycznego , Warszawa)
Marcin Majewski (biblista, redaktor portalu biblijnego Orygenes+, Kraków)
Autorką cyklu i prowadzącą jest Zuzanna Radzik – teolożka, absolwentka Papieskiego Wydziału Teologicznego
„Bobolanum” w Warszawie i Uniwersytetu Hebrajskiego w Jerozolimie. Zajmuje się relacjami chrześcijańskożydowskimi, dialogiem polsko-żydowskim oraz katolickim feminizmem. Członkini zarządu fundacji Forum Dialogu.
Współpracuje z Tygodnikiem Powszechnym, na którego stronach prowadzi bloga „Żydzi i czarownice.” Autorka
książki „Kościół kobiet” (Krytyka Polityczna, 2015).
Wstęp bezpłatny
Liczba miejsc ograniczona
DOM PAMIECI ŻYDÓW GÓRNOŚLĄSKICH
ul. Księcia Józefa Poniatowskiego 14
44-100 Gliwice
tel. +48 605 362 594
[email protected]
www.muzeum.gliwice.pl
www.facebook.com/dompamiecgliwice
Godziny otwarcia:
poniedziałek – nieczynne
wtorek – piątek 10.00–16.00
sobota 11.00–17.00
niedziela 10.00–15.00