Usługi banków komercyjnych dla ludności i przedsiębiorstw

Instytucje gospodarki rynkowej
Notatka 3: Handel na rynku – pojęcie giełdy. Zasady obrotu papierami wartościowymi
Cel ogólny notatki: poznanie zasad działania giełd towarowych i papierowych
1. Pojęcie giełdy.
Giełda jest instytucją zorganizowanego rynku, za pośrednictwem której dokonuje się transakcji handlowych według
określonych norm i zasad.
2. Najważniejsze rodzaje giełd.
Giełdy towarowe, gdzie handluje się bezpośrednio określonymi typami towarów lub tylko prawem ich własności
(transakcje samochodów, produktów rolnych, materiałów budowlanych, paliw).
Giełdy kapitałowe (papierów wartościowych), których celem jest obrót papierami wartościowymi oraz zapewnienie
jednakowego dla wszystkich do nich dostępu (akcje, obligacje).
3. Działanie giełdy papierów wartościowych.
Giełdy na świecie: Stany Zjednoczone - Nowy York, Japonia - Tokyo, Wielka Brytania - Londyn, Niemcy – Frankfurt,
Polska – Warszawa: Giełda Papierów Wartościowych (kwiecień 1991 r.). Wraz z GPW powstała Komisja Papierów
Wartościowych, która ma za zadanie chronić interesy osób i instytucji inwestujących w papiery wartościowe. Sprawuje ona
nadzór nad giełdą, domami maklerskimi, funduszami powierniczymi.
Każda spółka, która wchodzi na giełdę, jest zobowiązana przygotować prospekt emisyjny. Cel tego prospektu to
dostarczenie wyczerpujących informacji przyszłym inwestorom, aby mogli oni podjąć świadomą decyzję zakupu akcji spółki.
4. Przepływ informacji podczas transakcji giełdowych.
Ryc. Obrót papierami wartościowymi
5. Rynek papierów wartościowych.
Rynek pierwotny obejmuje sprzedaż nowych papierów wartościowych (akcji, obligacji) dopuszczonych do obrotu
przez Komisję Papierów Wartościowych. Cenę ustala emitent.
Rynek wtórny, którego transakcje są dokonywane za pośrednictwem GPW w Warszawie. Cenę ustala prawo popytu
i podaży w wyniku transakcji miedzy inwestorami.
6. Akcje to świadectwo posiadania udziału w przedsiębiorstwie, którego formę organizacyjna stanowi spółka akcyjna.
Sprzedaż akcji jest jedną z form pozyskania funduszy na rozwój firmy. Posiadanie akcji upoważnia do dywidendy, czyli udziału
akcjonariuszy w zysku rocznym spółki. Posiadacz akcji ma prawo do wyboru władz spółki oraz prawo do uczestnictwa
w podziale majątku firmy w wypadku jej likwidacji.
7. Obligacje to papiery wartościowe, emitowane przez Skarb Państwa (obligacje skarbowe), jednostki samorządu
terytorialnego (np. obligacje gmin) lub przedsiębiorstwa. Obligacje państwowe są swego rodzaju pożyczką zaciągniętą przez
Skarb Państwa u inwestorów, którymi głównie są głównie obywatele i instytucje finansowe. Skarb Państwa zobowiązuje się do
wykupienia obligacji po upływie określonego terminu (od dwóch do dziesięciu lat) oraz zapłacenia należnych odsetek.
8. Źródła informacji o zmianach i kursach akcji i obligacji.
Po zakończeniu każdej sesji giełdowej, czyli rozliczeniu transakcji kupna-sprzedaży papierów wartościowych w ciągu
dnia, publikowana jest Ceduła – wykaz zawierający oficjalne informacje o kursach i obrotach poszczególnymi papierami
wartościowymi (zwanych również w języku giełdowym walorami).
Analizę zmian na rynku papierów wartościowych pokazują wskaźniki, zwane indeksami, wyliczane przez giełdę.
W Polsce najważniejszymi indeksami są:
WIG (Warszawski Indeks Giełdowy) – ustalany na podstawie notowań wszystkich spółek
WIG 20 – uwzględnia dwadzieścia największych firm (banki mają tu dominujący kapitał)
MIDWIG – uwzględnia czterdzieści największych spółek giełdowych
TechWIG – oparty na notowaniach akcji spółek zajmujących się nowymi technologiami
9. Zyski na giełdzie osiąga się przez sprzedaż papierów wartościowych, których notowania wzrosły, lub przez otrzymywanie
dywidendy wypłacanej przez spółki, których akcje posiadamy.
Jednak gra na giełdzie niesie ze sobą duże ryzyko, które się zmniejsza, gdy indeksy giełdowe rosną (hossa), natomiast
gdy indeksy spadają, inwestowanie staje się ryzykowne (bessa).