Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl
Transkrypt
Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl
Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl Rozdział I DZIAŁ TEMAT LICZBA GODZ. ROZKŁAD MATERIAŁU NAUCZANIAI PLAN WYNIKOWY Cz. I. Wiek rozumu 4 (2 w zakresie podstawowym) DEMOKRACJA ZA OCEANEM „WOLNOŚĆ, RÓWNOŚĆ, BRATERSTWO”… TOTALITARYZM? (temat dyskusyjny) 4 (2 w zakresie podstawowym) UPADEK „STAREGO ŁADU” Cz. II. Liberałowie, konserwatyści, demokraci i oświeceni despoci 4 (2 w zakresie podstawowym) WIEK ROZUMU CELE KSZTAŁCENIA W UJĘCIU OPERACYJNYM ŚCIEŻKI EDUKACYJNE ZAPAMIĘTYWANIE ROZUMIENIE UMIEJĘTNOŚCI Uczeń zna: • daty 1751 – 1773 (PP), • postacie: Edmunda Burke’a, Fryderyka II Wielkiego, Katarzyny II Wielkiej, Johna Locke’a, Monteskiusza, Isaaca Newtona, Jana Jakuba Rousseau, Adama Smitha, Woltera (P), Denisa Diderota, Józefa II (PP), • najważniejsze idee, teorie i hasła oświecenia (P), • koncepcję praw człowieka ukształtowaną w XVII – XVIII w. (P), • cechy charakterystyczne myśli społeczno-politycznej oświecenia (P). Uczeń rozumie: • pojęcia i terminy: absolutyzm oświecony, burżuazja, fizjokratyzm, humanitaryzm, konserwatyzm, liberalizm, oświecenie, prawa człowieka, utylitaryzm (P), encyklopedyści, klasycyzm, masoneria (wolnomularstwo), „stary ład” (PP), • rolę edukacji i wzrostu obiegu informacji w upowszechnianiu prądów oświeceniowych (P), • wpływ oświecenia na kształt współczesnej cywilizacji europejskiej (P). Uczeń potrafi: • wskazać związek między kształtowaniem się nowych idei a XVII-wiecznym przewrotem naukowym i przemianami społeczno-gospodarczymi w XVIII w. (P), • wytłumaczyć, czym był absolutyzm oświecony (P), • przedstawić realizację haseł oświecenia przez europejskich monarchów absolutnych (P), • omówić stosunek twórców oświeceniowych do religii i moralności (PP), • scharakteryzować XVIII-wieczne teorie o miejscu człowieka w państwie i społeczeństwie (PP), • wyjaśnić wkład myślicieli oświecenia w powstanie modelu nowoczesnego państwa demokratycznego (PP). EDUKACJA CZYTELNICZA I MEDIALNA Kompetencje czytelnicze niezbędne do odbioru tekstów literackich, naukowych i popularnonaukowych. Uczeń zna: • daty: 1775 – 1783, 4 VII 1776, 1787, 1861 – 1865 (P), 1863 (PP), • postacie: Benjamina Franklina, Thomasa Jeffersona, Abrahama Lincolna, George’a Waszyngtona (P), Ulyssesa S. Granta, Roberta E. Lee, Williama T. Shermana (PP), • najważniejsze zasady konstytucji Stanów Zjednoczonych (P). Uczeń rozumie: • pojęcia i terminy: abolicjonizm, Deklaracja Niepodległości, doktryna Monroego, izolacjonizm, konfederacja, Proklamacja Emancypacji, secesja, wojna secesyjna (P), • wpływ idei oświeceniowych na walkę kolonistów o niepodległość (P), • rolę konstytucji w państwie (P). Uczeń potrafi: • omówić genezę demokracji amerykańskiej (P), • dostrzec wartości sprzyjające kształtowaniu się demokracji w Ameryce (P), • przedstawić przyczyny, przebieg i skutki walki kolonistów o niepodległość (P), • wskazać na mapie rozwój terytorialny Stanów Zjednoczonych oraz przedstawić jego skutki społeczno-polityczne (P), • scharakteryzować zróżnicowanie polityczne, gospodarcze i społeczne USA w I poł. XIX w. (P), • przedstawić przyczyny, przebieg i skutki wojny secesyjnej (P), • omówić wpływ praw człowieka na kształtowanie się demokracji amerykańskiej (PP), • ocenić postawę Południa wobec konfliktu z Północą (PP). EDUKACJA FILOZOFICZNA Elementy antropologii filozoficznej. Człowiek jako byt osobowy. Główne koncepcje człowieka. Naturalne i kulturowe środowisko człowieka. Człowiek w relacji z drugim człowiekiem i ze wspólnotami. Człowiek wobec wartości. Uczeń zna: Uczeń rozumie: • daty: 1789, 1791, 1792, 1793, • pojęcia i terminy: Deklaracja VI – VII 1794, VII 1794, Praw Człowieka i Obywatela, 1795, 1799 (P), V 1789, dyrektoriat, jakobini, 14 VII 1789 (PP), termidorianie, „wielki terror”, żyrondyści (P), dantoniści, • postacie: Ludwika XVI, Makegalitaryzm, hebertyści, symiliana Robespierre’a (P), powstanie w Wandei (PP), Georges’a Jacques’a Dantona, • wpływ idei oświecenia na Jeana Paula Marata (PP), program rewolucji i jej • zasady najważniejszych aktów najważniejsze akty prawne (P). prawnych wydanych w okresie rewolucji (P). EDUKACJA FILOZOFICZNA Filozofia a inne dziedziny kultury. Filozofia a nauka, religia, sztuka, światopogląd, ideologia. Elementy antropologii filozoficznej. Człowiek jako byt osobowy. Główne koncepcje człowieka. Naturalne i kulturowe środowisko człowieka. Człowiek w relacji z drugim człowiekiem i ze wspólnotami. Człowiek wobec wartości. Uczeń potrafi: • przedstawić przyczyny, przebieg i skutki rewolucji francuskiej (P), • scharakteryzować program rewolucji i wskazać przykłady jego realizacji (P), • omówić stosunek rewolucji francuskiej do kwestii praw człowieka (PP), • ocenić rewolucję (PP). 2 3 Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl Cz. I. Europa pokongresowa Cz. II. Odrodzenie narodowe i zmiany polityczne w Europie w XIX wieku UPADEK „STAREGO ŁADU” (lekcja powtórzeniowa) 3 (2 w zakresie podstawowym) EUROPA POKONGRESOWA 2 (1 w zakresie podstawowym) UPADEK „STAREGO ŁADU” 5 (2 w zakresie podstawowym) EUROPA NAPOLEOŃSKA Uczeń zna: Uczeń rozumie: • daty: 1804, 1805, 1806, 1807, • pojęcia i terminy: blokada 1808, 1812 – 1813, 1813, 1814, kontynentalna, kodeksy 1814 – 1815, III – VI 1815, napoleońskie, kongres 1815 (P), 1796 – 1797, 1801, wiedeński, Święte Przymierze, 1821 (PP), zasada legitymizmu, zasada • postacie: Aleksandra I, Klerównowagi (P), „cesarstwo mensa Metternicha, Napole100-dniowe”, konkordat, ona Bonapartego, Charles’a Wielka Armia (PP). Maurice’a Talleyranda (P), • genezę i przebieg podbojów napoleońskich (P), • politykę wewnętrzną Napoleona i następstwa jego reform społeczno-gospodarczych (P), • polityczne skutki wojen napoleońskich (P), • okoliczności upadku Napoleona (P), • główne zasady i decyzje kongresu wiedeńskiego (P), • przebieg kampanii moskiewskiej i jej konsekwencje (PP). Uczeń potrafi: • scharakteryzować cele, metody i skutki rządów napoleońskich we Francji oraz w krajach zależnych (P), • wskazać na mapie miejsca najważniejszych bitew i zmiany terytorialne po 1815 r. (P), • ocenić wpływ rzeczywistości wojennej na sytuację krajów objętych wojnami napoleońskimi (PP), • omówić okoliczności kariery Napoleona (PP), • dostrzec oddziaływanie zmieniającej się rzeczywistości politycznej na sytuację jednostek i grup społecznych (PP), • ocenić postać Napoleona Bonapartego (PP), • wskazać podobieństwa i różnice między cesarstwem Napoleona a cesarstwami: rzymskim, karolińskim i rzymsko-niemieckim, oraz dostrzec te elementy wspólne, które położyły podwaliny pod ideę zjednoczonej Europy (PP). Uczeń zna: Uczeń rozumie: • daty: 1830 – 1831, 1848 – 1849, • pojęcia i terminy: inteligencja, 1853 – 1856, 1867, 1870, polityka reakcji, romantyzm, 1871 (P), 1852, 1859 – 1861, Wiosna Ludów, wojna 1866 (PP), krymska (P), karbonariusze, • postacie: Ottona von Młoda Europa, powstanie Bismarcka, Camilla Cavoura, dekabrystów, „wyprawa Giuseppe Garibaldiego, tysiąca” (PP). Napoleona III Bonapartego, Wilhelma I (P), Franciszka Józefa I, Ludwika Filipa I (PP), • założenia programowe ruchów liberalnych i demokratycznych (PP). Uczeń potrafi: • opisać związek między polityką reakcji prowadzoną przez Święte Przymierze a działalnością opozycyjną w Europie pokongresowej (P), • dostrzec wpływ idei romantyzmu na odrodzenie narodowe i ruchy wolnościowe w XIX w. (P), • omówić zmiany ustroju Francji w latach 1815 – 1852 (P), • wskazać na mapie zmiany polityczne, jakie zaszły w Europie w II poł. XIX w. (P), • przedstawić okoliczności powstania Austro-Węgier oraz zjednoczenia Włoch i Niemiec (P), • wyjaśnić genezę odrodzenia narodowego w XIX w. (PP), • omówić wydarzenia i procesy historyczne, które zadecydowały o załamaniu się porządku wiedeńskiego (PP), • porównać zjednoczenie Włoch ze zjednoczeniem Niemiec (PP), • ocenić porządek wiedeński (PP). EDUKACJA REGIONALNA – DZIEDZICTWO KULTUROWE W REGIONIE Dzieje regionu na tle historii Polski i Europy. Uczeń potrafi: • wyjaśnić oddziaływanie epoki oświecenia na przemiany społeczne, polityczne i narodowościowe w XIX-wiecznej Europie (P), • hierarchizować wydarzenia i procesy, jakie zaszły w Europie oraz na świecie w XVIII – XIX w. (P), • dostrzec wpływ XVIII- i XIX-wiecznych przemian społecznych, politycznych, narodowościowych i ideologicznych na dzisiejsze oblicze Europy i świata (PP). 4 5 Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl Uczeń potrafi: EDUKACJA REGIONALNA – DZIEDZICTWO • przedstawić sytuację wewnętrzną i międzynaroKULTUROWE W REGIONIE Dzieje regionu na tle historii Polski i Europy. dową Polski w II poł. XVIII w. (P), • omówić i ocenić dzieło reform Sejmu Czteroletniego (P), • wskazać cele, jakie przyświecały konfederatom barskim oraz targowickim (P), • ocenić skutki konfederacji barskiej i targowickiej (P), • wyjaśnić przyczyny oraz następstwa I i II rozbioru Polski (P), • wskazać na mapie zmiany terytorium Rzeczpospolitej w II poł. XVIII w. (P), • przedstawić osiągnięcia polskiego oświecenia (P), • ocenić efekty reform wewnętrznych w Polsce w II poł. XVIII w. (PP), • ocenić postać Stanisława Augusta Poniatowskiego (PP). Uczeń zna: Uczeń rozumie: • daty: III 1794, IV 1794, • pojęcia i terminy: X 1794, 1795, 1797, 1807, Konstytucja Królestwa 1815 (P), 1806, 1809, Polskiego, Konstytucja 1813 (PP), Księstwa Warszawskiego, Legiony Polskie, powstanie • postacie: Jana Henryka Dąbkościuszkowskie, III rozbiór rowskiego, Tadeusza KościuszPolski, Uniwersał ki, Józefa Poniatowskiego (P), połaniecki (P), „sumy Bartosza Głowackiego, Jana bajońskie” (PP). Kilińskiego, Antoniego Madalińskiego, Józefa Wybickiego (PP), • okoliczności utworzenia Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego (P), • najważniejsze postanowienia Konstytucji Księstwa Warszawskiego i Konstytucji Królestwa Polskiego (P), • decyzje kongresu wiedeńskiego dotyczące ziemi polskich (P). Uczeń potrafi: • przedstawić przyczyny wybuchu, przebieg oraz skutki powstania kościuszkowskiego (P), • omówić genezę i losy Legionów Polskich (P), • ocenić postawy Polaków wobec sprawy narodowej (PP), • porównać postanowienia Konstytucji: 3 maja, Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego (PP), • wskazać zapisy konstytucyjne, które sprzyjały tworzeniu się nowoczesnego narodu polskiego (PP), • wyjaśnić przyczyny upadku państwa polskiego (PP), • ocenić znaczenie epoki napoleońskiej dla narodu polskiego (PP). EDUKACJA REGIONALNA – DZIEDZICTWO KULTUROWE W REGIONIE Dzieje regionu na tle historii Polski i Europy. Uczeń zna: Uczeń rozumie: • daty: 1807, 1811, 1846, 1848, • pojęcia i terminy: praca 1864 (P), organiczna, rabacja • postacie: Adama Jerzego galicyjska, uwłaszczenie, Czartoryskiego, Joachima ziemiaństwo (P), deklasacja, Lelewela, Karola hotel Bazar, Liga Polska, Marcinkowskiego, Stanisława regulacja, solidaryzm (PP). Staszica, Aleksandra Wielopolskiego (P), Franciszka Ksawerego Druckiego-Lubeckiego (PP). Uczeń potrafi: • porównać warunki i efekty uwłaszczenia w trzech zaborach (P), • scharakteryzować program pracy organicznej (P), • dostrzec związek między utratą przez Polaków państwa a kształtowaniem się ich świadomości narodowej (PP), • omówić zmianę sytuacji szlachty po upadku I Rzeczpospolitej (PP), • podać przykłady działalności organiczników i zwolenników ugody z caratem (PP), • wskazać konsekwencje procesu „zeszlachcenia” narodu polskiego (PP), • ocenić stosunek mas ludowych do polskości w XIX w. (PP). EDUKACJA REGIONALNA – DZIEDZICTWO KULTUROWE W REGIONIE Dzieje regionu na tle historii Polski i Europy. REWOLUCYJNE I NAPOLEOŃSKIE NADZIEJE Cz. I. „Wolność, Całość, Niepodległość” Cz. II. Księstwo Warszawskie. Królestwo Polskie NARÓD BEZ PAŃSTWA 3 (1 w zakresie podstawowym) KONIEC POLSKI SZLACHECKIEJ Cz. II. „Naród wolny i niepodległy” 4 (2 w zakresie podstawowym) Cz. I. Początek końca Uczeń zna: Uczeń rozumie: • daty: 1764, 1768 – 1772, 1772, • pojęcia i terminy: Komisja 1788 – 1792, 3 V 1791, 1792, Edukacji Narodowej, 1793 (P), 1773 (PP), konfederacja barska, • postacie: Hugona Kołłątaja, konfederacja targowicka, Konstytucja 3 maja, Stanisława Augusta PoniatowI rozbiór Polski, II rozbiór skiego (P), Franciszka KsawePolski, Sejm Czteroletni rego Branickiego, Stanisława (Wielki) (P), Familia, obiady Konarskiego, Szymona czwartkowe (PP), Kossakowskiego, Stanisława • wpływ idei oświecenia na Małachowskiego, Stanisława Szczęsnego Potockiego, program odnowy państwa Seweryna Rzewuskiego (PP), polskiego w XVIII w. (P). • najważniejsze postanowienia Konstytucji 3 maja (P), • okoliczności osadzenia na tronie Stanisława Augusta Poniatowskiego (PP). 4 (2 w zakresie podstawowym) O NAPRAWĘ RZECZPOSPOLITEJ 6 7 Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl POWSTANIE STYCZNIOWE – CHWAŁA ZWYCIĘŻONYM? (temat dyskusyjny) KONIEC POLSKI SZLACHECKIEJ (lekcja powtórzeniowa) 4 (1 w zakresie podstawowym) KONIEC POLSKI SZLACHECKIEJ Cz. II. Powstanie krakowskie. Wiosna Ludów 2 (1 w zakresie podstawowym) Cz. I. Powstanie listopadowe. Wielka Emigracja 4 (2 w zakresie podstawowym) SPISKOWCY, POWSTAŃCY, EMIGRANCI Uczeń zna: • daty: 29/30 XI 1830, 1830 – 1831, 1846, 1848 – 1849 (P), 1828, 1831, 1832 (PP), • postacie: Józefa Bema, Józefa Chłopickiego, Edwarda Dembowskiego, Ludwika Mierosławskiego, Mikołaja I, Piotra Wysockiego (P), Szymona Konarskiego, wielkiego księcia Konstantego, Maurycego Mochnackiego, Ignacego Prądzyńskiego, Jana Zygmunta Skrzyneckiego, Piotra Ściegiennego (PP), • przyczyny, przebieg i skutki powstania listopadowego (P), • główne obozy Wielkiej Emigracji i ich założenia programowe (P). Uczeń rozumie: • pojęcia i terminy: Hotel Lambert, „noc listopadowa”, powstanie krakowskie, powstanie listopadowe, Statut Organiczny, Towarzystwo Demokratyczne Polskie, Towarzystwo Patriotyczne, Wielka Emigracja (P), • wpływ sytuacji społecznej chłopów na ich świadomość polityczną (PP). Uczeń potrafi: • wskazać na mapie miejsca bitew powstania listopadowego (P), • wyjaśnić przyczyny i skutki powstania krakowskiego (P), • przedstawić przebieg i skutki Wiosny Ludów na ziemiach polskich (P), • omówić udział Polaków w Wiośnie Ludów w Europie (P), • ocenić postawy szlacheckich romantyków z I poł. XIX w. (PP), • ocenić liberum conspiro (PP). Uczeń zna: • daty: 22/23 I 1863 – X 1864 (P), 1856, 1860 – 1861 (PP), • postacie: Aleksandra II, Stefana Bobrowskiego, Mariana Langiewicza, Zygmunta Padlewskiego, Romualda Traugutta (P), • wojskową i cywilną organizację powstania (PP). Uczeń rozumie: • pojęcia i terminy: „biali”, branka, „czerwoni”, powstanie styczniowe (P), bierny opór, „odwilż posewastopolska”, rewolucja moralna, tajemne państwo polskie (PP). Uczeń potrafi: EDUKACJA REGIONALNA – DZIEDZICTWO • omówić okoliczności wybuchu i przebieg powstania KULTUROWE W REGIONIE styczniowego (P), Dzieje regionu na tle historii Polski i Europy. • porównać program „czerwonych” z programem „białych” (P), • wyjaśnić postawę wsi wobec powstania (P), • przedstawić sytuację Królestwa Polskiego w okresie tzw. odwilży posewastopolskiej (PP), • ocenić wpływ powstania styczniowego na kształtowanie się nowoczesnego narodu polskiego (PP), • omówić stosunek władz powstańczych do sprawy chłopskiej (PP), • dostrzec więzi między twórczością artystyczną Polaków a historią narodu (PP), • ocenić postać Aleksandra Wielopolskiego (PP). Uczeń zna: • wydarzenia polityczne, które wpłynęły na ukształtowanie się postaw Polaków w latach 1764 – 1864 (P). EDUKACJA REGIONALNA – DZIEDZICTWO KULTUROWE W REGIONIE Dzieje regionu na tle historii Polski i Europy. Uczeń potrafi: • wskazać wpływ czynników światopoglądowych, społecznych, gospodarczych i politycznych na stosunek Polaków do kwestii niepodległości państwa polskiego (P), • zająć stanowisko w sporze o ocenę postaw Polaków w latach 1764 – 1864 (P), • ocenić stosunek Polaków do sprawy niepodległości (PP). 8 9 Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl CYWILIZACJA PRZEMYSŁOWA – TRIUMF CZŁOWIEKA? (temat dyskusyjny) Uczeń rozumie: • pojęcia i terminy: industrializacja, leseferyzm, monopolizacja, protekcjonizm, rewolucja przemysłowa (P), aglomeracja, holding, kartel, koncern, syndykat, trust (PP). Uczeń potrafi: • wyjaśnić wpływ osiągnięć nauki i techniki na przełom cywilizacyjny w XIX w. (P), • omówić rewolucję w przemyśle i komunikacji w XIX w. (P), • dostrzec związek między postępem naukowo-technicznym a przemianami społeczno-gospodarczymi (P), • wskazać przykłady oddziaływania cywilizacji przemysłowej na środowisko naturalne oraz życie człowieka (PP), • wyjaśnić wpływ demokratyzacji na postęp cywilizacyjny w XVIII – XIX w. (PP), • przedstawić stanowisko utylitarystów i romantyków wobec cywilizacji przemysłowej (PP). EDUKACJA CZYTELNICZA I MEDIALNA Tradycyjne i nowoczesne źródła informacji (od książki do przekazów internetowych), najnowsze techniki informacyjne i ich dostępność. EDUKACJA EKOLOGICZNA Ekonomiczne i społeczne aspekty związków między człowiekiem i jego działalnością a środowiskiem. Wartość środowiska – korzyści i straty związane z jego eksploatacją. Zasoby odnawialne i nieodnawialne. Współczesny system gospodarki światowej i jego wpływ na degradację zasobów środowiska. Współpraca międzynarodowa jako warunek osiągnięcia zrównoważonego rozwoju. EDUKACJA EUROPEJSKA Proces integracji europejskiej w perspektywie historycznej: czynniki integrujące i dezintegrujące. Polska i Polacy w budowaniu jednoczącej się Europy. NOWOCZESNE IMPERIA KOLONIALNE WYBORCY I REWOLUCJONIŚCI Cz. I. Tłum wkracza na scenę Cz. II. Idee dla mas 2 (1 w zakresie podstawowym) EDUKACJA PROZDROWOTNA Osobowe i społeczne umiejętności życiowe niezbędne dla ochrony, poprawy i utrzymania zdrowia. 4 (2 w zakresie podstawowym) CZAS PARY I ELEKTRYCZNOŚCI 3 (1 w zakresie podstawowym) Uczeń zna: • datę 1769 (P), • najważniejsze odkrycia i wynalazki XVIII – XIX w. oraz ich twórców (P). Uczeń zna: • daty: 1904 – 1905 (P), 1881 – 1898, 1899 – 1902, 1900 – 1901 (PP), • postać Wiktorii (PP), • formy nowoczesnej ekspansji kolonialnej (PP). Uczeń rozumie: • pojęcia i terminy: imperializm, kolonializm, wojna japońsko-rosyjska (P), powstanie bokserów, powstanie mahdystów, wojna burska, wojny opiumowe (PP). Uczeń zna: Uczeń rozumie: • daty: 1848, 1871, 1891, • pojęcia i terminy: anarchizm, 1905 – 1907 (P), chrześcijańska demokracja • postacie: Karola Darwina, (chadecja), Komuna Paryska, Fryderyka Engelsa, Leona XIII, komunizm, marksizm, Karola Marksa, Mikołaja II, nacjonalizm, pozytywizm, Fryderyka Nietzschego (P), socjalizm, społeczeństwo Augusta Comte’a (PP), masowe, związki • cechy charakterystyczne zawodowe (P), czartyzm, i proces powstawania „krwawa niedziela”, socjalizm nowoczesnego systemu utopijny, sufrażystki (PP), demokratycznego (P). • kryterium podziału nowoczesnych ruchów politycznych (PP). Uczeń potrafi: • omówić gospodarcze, społeczne i polityczne podłoże kolonializmu oraz jego skutki (P), • wskazać na mapie potęgi kolonialne świata i strefy ich wpływów (P), • przedstawić ideologię oraz efekty misji cywilizacyjnej białego człowieka (P), • wyjaśnić różnice między kolonią, dominium i protektoratem (P), • ocenić misję cywilizacyjną prowadzoną przez kraje wysoko rozwinięte wobec ludów stojących na niższym szczeblu rozwoju (PP). EDUKACJA FILOZOFICZNA Filozofia a inne dziedziny kultury. Filozofia a nauka, religia, sztuka, światopogląd, ideologia. Elementy antropologii filozoficznej. Człowiek jako byt osobowy. Główne koncepcje człowieka. Naturalne i kulturowe środowisko człowieka. Człowiek w relacji z drugim człowiekiem i ze wspólnotami. Człowiek wobec wartości. Uczeń potrafi: • przedstawić główne kierunki w europejskiej myśli XIX w. oraz wskazać ich najważniejszych przedstawicieli (P), • scharakteryzować oraz porównać główne ruchy polityczne powstałe w XIX w. (P), • omówić przyczyny, przebieg i skutki rewolucji w Rosji w latach 1905 – 1907 (P), • przedstawić proces powstawania społeczeństwa masowego (PP), • dostrzec wpływ przemian polityczno-społecznych w XIX w. na kształtowanie się społeczeństwa obywatelskiego (PP). EDUKACJA CZYTELNICZA I MEDIALNA Media publiczne i prywatne – zadania i interesy. Rynkowość mediów i jej społeczne skutki. Wpływ mediów na różne aspekty życia człowieka. 10 EDUKACJA FILOZOFICZNA Elementy antropologii filozoficznej. Człowiek jako byt osobowy. Główne koncepcje człowieka. Naturalne i kulturowe środowisko człowieka. Człowiek w relacji z drugim człowiekiem i ze wspólnotami. Człowiek wobec wartości. 11 Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl W STRONĘ NIEPODLEGŁOŚCI CZAS PARY I ELEKTRYCZNOŚCI (lekcja powtórzeniowa) 3 (1 w zakresie podstawowym) Uczeń potrafi: • wyjaśnić genezę I wojny światowej (P), • przedstawić przebieg działań wojennych (P), • wskazać na mapie główne fronty I wojny światowej i miejsca największych bitew (P), • omówić sytuację na Bałkanach na początku XX w. (PP), • wskazać na mapie zmiany terytorialne, jakie zaszły po wojnach bałkańskich (PP), • dostrzec wielość i różnorodność czynników, które wpłynęły na wybuch I wojny światowej (PP), • odszukać echa wojny w kulturze europejskiej (PP). EDUKACJA CZYTELNICZA I MEDIALNA Analiza porównawcza wybranej informacji zaczerpniętej z różnych źródeł (z prasy, audycji telewizyjnych lub radiowych). Kryteria wskazujące na rzetelność i obiektywizm tej informacji. 5 (2 w zakresie podstawowym) Uczeń zna: Uczeń rozumie: • daty: III 1917, XI 1917, I 1918, • pojęcia i terminy: bolszewicy, XI 1918, VI 1919, I 1920 (P), konferencja paryska, 1918 – 1921, 1922 (PP), Liga Narodów, reparacja, • postacie: Georges’a rewolucja listopadowa, rewolucja lutowa, Clemenceau, Feliksa rewolucja październikowa, Dzierżyńskiego, Włodzimierza traktat wersalski (P), Iljicza Lenina, Davida Czeka, „czerwony terror”, Lloyda George’a, Thomasa komunizm wojenny, Woodrowa Wilsona (P), mały traktat wersalski, Róży Luksemburg (PP), „wielka trójka” (PP). • postanowienia traktatu wersalskiego (P), • cele i zasady działania Ligi Narodów (P). Uczeń potrafi: • wskazać na mapie zmiany terytorialne, jakie zaszły po I wojnie światowej (P), • omówić skutki wojny (P), • wyjaśnić genezę, przebieg oraz następstwa rewolucji lutowej i październikowej w Rosji (P), • przedstawić konsekwencje rewolucji listopadowej w Niemczech (P), • porównać terror jakobiński z bolszewickim (PP), • ocenić wpływ Lenina na kształt radzieckiego totalitaryzmu (PP). EDUKACJA EUROPEJSKA Proces integracji europejskiej w perspektywie historycznej: czynniki integrujące i dezintegrujące. Polska i Polacy w budowaniu jednoczącej się Europy. POCZĄTKI POLSKIEJ NOWOCZESNOŚCI EDUKACJA REGIONALNA – DZIEDZICTWO KULTUROWE W REGIONIE Dzieje regionu na tle historii Polski i Europy. Uczeń potrafi: • hierarchizować wydarzenia, zjawiska i procesy dziejowe, jakie zaszły w Europie oraz na świecie w II poł. XIX w. i na początku XX w. (P), • przedstawić przemiany cywilizacyjne w Europie w XIX w. i na początku XX w. (P), • ocenić wydarzenia, zjawiska oraz procesy dziejowe w kategoriach triumfu lub klęski człowieka (PP). 2 (1 w zakresie podstawowym) POWOJENNE BURZE Uczeń zna: Uczeń rozumie: • daty: 1879, 1904, 28 VI 1914, • pojęcia i terminy: ententa, 1914 – 1918, 11 XI 1918 (P), nieograniczona wojna 1912 – 1913 (PP), podmorska, państwa • postacie: Franciszka centralne, pokój brzeski, rozejm w Compiègne, Ferdynanda (P), Alfreda wojna błyskawiczna, von Schlieffena (PP), • cele oraz okoliczności wojna pozycyjna, wojna totalna (P), „bałkański powstania Trójprzymierza kocioł”, kongres berliński, i Trójporozumienia (P). wojny bałkańskie (PP), • totalny charakter I wojny światowej (P). 4 (1 w zakresie podstawowym) CZAS PARY I ELEKTRYCZNOŚCI WIELKA WOJNA NARODÓW Uczeń zna: Uczeń rozumie: • daty: 1860 – 1873, 1871 – 1878, • pojęcia i terminy: autonomia 1901 (P), 1866 – 1876 (PP), galicyjska, germanizacja, • postać Teodora Herzla (P), Hakata, kulturkampf, • metody germanizacji i rusyrusyfikacja, strajk szkolny we Wrześni, syjonizm (P), fikacji (P), asymilacja Żydów, Komisja • sposoby obrony Polaków przed Kolonizacyjna, „rugi germanizacją i rusyfikacją (P). pruskie” (PP). Uczeń potrafi: EDUKACJA REGIONALNA – DZIEDZICTWO • wskazać przykłady przemian cywilizacyjnych, jakie KULTUROWE W REGIONIE zaszły na ziemiach polskich w II poł. XIX w. i na Dzieje regionu na tle historii Polski i Europy. początku XX w. (P), • scharakteryzować i porównać położenie Polaków w zaborze rosyjskim, pruskim oraz austriackim (P), • omówić wpływ autonomii Galicji na rozwój polskiego życia umysłowego, artystycznego i politycznego (P), • porównać poziom rozwoju cywilizacyjnego ziem poszczególnych zaborów i wyjaśnić przyczyny różnic (P), • wyjaśnić, czym była autonomia galicyjska (P), • wskazać na mapie główne ośrodki życia gospodarczego na ziemiach polskich przed I wojną światową (P), • omówić przemiany społeczno-gospodarcze w mieście i na wsi (P), 12 13 Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl • ocenić postawy Polaków wobec napływu obcego kapitału do Królestwa Polskiego (PP), • wskazać związek między kształtowaniem się różnych cech charakteru i mentalności Polaków a warunkami panującymi w poszczególnych zaborach (PP), • dostrzec obecność tematu przemian cywilizacyjnych ziem polskich w II poł. XIX w. i na początku XX w. w literaturze, sztuce i filmie (PP). EDUKACJA REGIONALNA – DZIEDZICTWO KULTUROWE W REGIONIE Dzieje regionu na tle historii Polski i Europy. 3 (1 w zakresie podstawowym) Uczeń zna: Uczeń rozumie: • daty: 1914, 5 XI 1916, 1917, • pojęcia i terminy: akt 11 XI 1918 (P), IX 1918 (PP), 5 listopada (akt dwóch • postacie: Józefa Hallera, cesarzy), Armia Polska Ignacego Jana („błękitna armia”), Komitet Paderewskiego (P), Narodowy Polski (KNP), • założenia programowe nieLegiony Polskie, Polska podległościowych orientacji Organizacja Wojskowa (POW), politycznych, przyjętych przez Rada Regencyjna (P), Polaków w okresie I wojny „kryzys przysięgowy”, światowej (P), Tymczasowy Rząd • okoliczności umiędzynarodoLudowy Republiki wienia sprawy polskiej (P). Polskiej, Związek Walki Czynnej (ZWC) (PP). Uczeń potrafi: • przedstawić polski czyn zbrojny oraz działania dyplomatyczne w latach 1914 – 1918 (P), • prześledzić losy kwestii polskiej na arenie międzynarodowej w czasie I wojny światowej (P), • porównać skuteczność różnych form polskiej działalności niepodległościowej (PP). EDUKACJA REGIONALNA – DZIEDZICTWO KULTUROWE W REGIONIE Dzieje regionu na tle historii Polski i Europy. Uczeń zna: • daty: XI 1918, XII 1918, I 1919, 1919, 1919 – 1921, 13 – 17 VIII 1920, 1920, III 1921, 1921, III 1923 (P), II 1919 (PP), • postacie: Wojciecha Korfantego (P), Lucjana Żeligowskiego (PP), • postanowienia traktatu wersalskiego dotyczące Polski (P), • założenia ustrojowe odrodzonego państwa (P). Uczeń potrafi: EDUKACJA REGIONALNA – DZIEDZICTWO • przedstawić proces rozbudowy sił zbrojnych KULTUROWE W REGIONIE II Rzeczpospolitej (P), Dzieje regionu na tle historii Polski i Europy. • omówić stanowisko i decyzje mocarstw zachodnich w sprawie granic Polski w latach 1918 – 1923 (P), • wskazać na mapie miejsca ważniejszych bitew oraz sporne terytoria (P), • opisać walki o granice w latach 1919 – 1921 (P), • przedstawić koncepcję inkorporacyjną i federacyjną (PP), • scharakteryzować stosunek mniejszości narodowych i Polaków mieszkających na Kresach Wschodnich, Śląsku oraz w Wielkopolsce do odradzającego się państwa polskiego (PP), • ocenić znaczenie Bitwy Warszawskiej (PP). 3 (1 w zakresie podstawowym) Uczeń potrafi: • wskazać najważniejsze różnice programowe między partiami i ruchami politycznymi (P), • omówić stanowisko poszczególnych środowisk i ugrupowań politycznych wobec sprawy niepodległości Polski (P), • przedstawić przebieg rewolucji z lat 1905 – 1907 na ziemiach polskich i stosunek partii socjalistycznych oraz endecji do tego wydarzenia (P), • wyjaśnić, na czym polegał przełom ideowy końca XIX w. (PP), • ocenić historyczną i współczesną rolę inteligencji w kształtowaniu świadomości politycznej i społecznej Polaków (PP), • omówić system wartości oraz postawy charakterystyczne dla pokolenia niepokornych (PP). 5 (2 w zakresie podstawowym) W STRONĘ NIEPODLEGŁOŚCI OD UGODY DO BUNTU DROGI DO NIEPODLEGŁOŚCI O KSZTAŁT POLSKI ODRODZONEJ Cz. I. „Podstawy niepodległego życia” Cz. II. Walki o granice Uczeń zna: • daty: 1882, 1887, 1893, 1895, 1905 – 1907 (P), 1871, 1905 (PP), • postacie: Ignacego Daszyńskiego, Romana Dmowskiego, Józefa Piłsudskiego, Wincentego Witosa (P), Ludwika Waryńskiego (PP), • założenia programowe polskich partii i ruchów politycznych (P). Uczeń rozumie: • pojęcia i terminy: Liga Narodowa, narodowa demokracja (endecja), Polska Partia Socjalistyczna (PPS), Polskie Stronnictwo Ludowe (PSL), pozytywiści warszawscy, Proletariat I (Wielki) i II (Mały), Socjaldemokracja Królestwa Polskiego i Litwy (SDKPiL), stańczycy (P), Bund, trójlojalizm (PP). Uczeń rozumie: • pojęcia i terminy: Bitwa Warszawska, linia Curzona, Orlęta Lwowskie, Mała konstytucja, pokój ryski, I powstanie śląskie, II powstanie śląskie, III powstanie śląskie, powstanie wielkopolskie (P), „bunt” Żeligowskiego, Sejm Ustawodawczy, Tymczasowy Komitet Rewolucyjny Polski (PP). 14 EDUKACJA FILOZOFICZNA Filozofia a inne dziedziny kultury. Filozofia a nauka, religia, sztuka, światopogląd, ideologia. Elementy antropologii filozoficznej. Człowiek jako byt osobowy. Główne koncepcje człowieka. Naturalne i kulturowe środowisko człowieka. Człowiek w relacji z drugim człowiekiem i ze wspólnotami. Człowiek wobec wartości. 15 Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl 2 (1 w zakresie podstawowym) W STRONĘ NIEPODLEGŁOŚCI PIŁSUDSKI CZY DMOWSKI? (temat dyskusyjny) Uczeń zna: • daty: 1864 – 1939, 1867 – 1935 (P), • życiorysy: Romana Dmowskiego, Józefa Piłsudskiego (PP). Uczeń rozumie: • wpływ jednostki na losy narodu i państwa (P). Uczeń potrafi: • wskazać różnice w pojmowaniu patriotyzmu przez Dmowskiego oraz Piłsudskiego (P), • przedstawić przyczyny i konsekwencje przyjęcia odmiennych orientacji politycznych przez obu polityków (P), • porównać wizję Polski Piłsudskiego z wizją Polski Dmowskiego (P), • omówić współczesne echa sporu między Piłsudskim a Dmowskim (PP). 16 EDUKACJA CZYTELNICZA I MEDIALNA Warsztat pracy dziennikarza (prasowego, radiowego, telewizyjnego). Analiza porównawcza wybranej informacji zaczerpniętej z różnych źródeł (z prasy, audycji telewizyjnych lub radiowych). Kryteria wskazujące na rzetelność i obiektywizm tej informacji. 17 Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl