dydaktyka histrii i wiedzy o społeczeństwie – ćwiczenia iii rok

DYDAKTYKA HISTRII I WIEDZY O SPOŁECZEŃSTWIE – ĆWICZENIA
III ROK STUDIÓW STACJONARNYCH I STOPNIA, ROK AKADEMICKI 203/2014,
SEMESTR ZIMOWY
Dr Bernadetta Manyś
dyżur: poniedziałek 11.00-12.00
środa 11.30-12.30
pok. 327
adres mailowy: [email protected]
ZASADY ZALICZENIA
-obecność na zajęciach – dopuszczalne 2 nieobecności
- aktywność na zajęciach – warunek niezbędny do uzyskania oceny bardzo dobrej
- wykonywanie prac bieżących
- hospitacje lekcji w szkole ćwiczeń na poziomie gimnazjum – warunek niezbędny do
uzyskania zaliczenia z przedmiotu
-Skonstruowanie scenariusza lekcji kompetencyjnej w gimnazjum z wykorzystaniem
samodzielnie przygotowanych/wybranych materiałów źródłowych pisanych i obrazowych
(praca zaliczeniowa)
ZAGADNIENIA I LITERATURA
Zajęcia organizacyjne (1 godz.)
Lekcja kompetencyjna (kreatorska) (2 godziny)
Cele zajęć:
• Umiejętność konstruowania scenariusza zajęć nastawionych na kształcenie kompetencji
kluczowych,
z wykorzystaniem adekwatnych strategii, metod i technik dydaktycznych
• Dostrzeżenie różnic w podejściu do roli i zadań nauczyciela oraz ucznia podczas lekcji
tradycyjnej ilekcji kompetencyjnej
• Umiejętność projektowania zajęć wdrażających kompetencje kluczowe wg założeń
programu „Kreator”
Literatura:
• Materiały edukacyjne programu KREATOR. Scenariusze zajęć, Wyd. CODN, Warszawa
1999
• B. Celarek, M. Dąbrowski, B. Jankowski, D. Obidniak, J. Żmijewski, Projektowanie, [w:]
Program Nowa Szkoła. Materiały szkoleniowe dla rad pedagogicznych, Wyd. CODN,
Warszawa 1999
• D. Konieczka-Śliwińska, Zastosowanie wytycznych programu KREATOR w edukacji
obywatelskiej (scenariusz zajęć), [w:] „Edukacja Medialna” 2000/2
• D. Konieczka-Śliwińska, Lekcja kreatorska dedykowana uczniowi, [w:] Uczeń w Nowej
Szkole. Edukacja humanistyczna, [red.] M. Kujawska, Poznań 2002
• E. Chorąży, D. Konieczka-Śliwińska, S. Roszak, Edukacja historyczna w szkole. Teoria i
praktyka. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2008, s. 217-252
Metody i techniki uczenia się we współpracy (2 godz.)
Cele zajęć:
•Kształtowanie umiejętności posługiwania się wybranymi metodami/technikami
(czytający/odpytujący
przyjaciel, kula śnieżna, stoliki zadaniowe, grupy eksperckie, burza mózgów, mapa mentalna)
• Wykonanie ćwiczeń symulacyjnych z zastosowaniem poznanych metod
• Sformułowanie celów do lekcji kompetencyjnej, wdrażającej metody uczenia się we
współpracy
Literatura:
Wybrane pozycje dotyczące zagadnienia metod interaktywnych:
• E. Goffman, Człowiek w teatrze życia codziennego, Warszawa 2000
• T.B. Buzan, Mapy twoich myśli, Łódź 1999
• E. Perrott, Efektywne nauczanie. Praktyczny przewodnik doskonalenia nauczania, Warszawa
1995
• Cz. Kupisiewicz, Podstawy dydaktyki ogólnej, Warszawa 2000
• H. Hamer, Klucz do efektywności nauczania, Warszawa 1994
• Tegoż, Naucz swoje dziecko myśleć, Warszawa 1994
• M. Taraszkiewicz, Jak uczyć jeszcze lepiej, czyli refleksyjny praktyk w działaniu, Warszawa
1998
• M. Kujawska, Strategie i metody interakcyjne w edukacji historycznej, [w:] tejże, Problemy
współczesnej edukacji historycznej, Poznań 2001
• E. Chorąży, D. Konieczka-Śliwińska, S. Roszak, Edukacja historyczna…, s. 121-155.
Metody i techniki gromadzenia informacji, wizualizacji i rozwiązywania problemów (1
godz.)
Cele zajęć:
• Kształtowanie umiejętności posługiwania się wybranymi metodami/technikami (metaplan,
analiza SWOT, drzewko decyzyjne)
• Wykonanie ćwiczeń symulacyjnych z zastosowaniem poznanych metod
Literatura:
j/w
Strategia dramy i gier dydaktycznych – warsztat (2 godz.)
Cele zajęć:
• Poznanie technik dramowych „klasycznych” (rozmowa, wywiad, etiuda pantomimiczna,
improwizacja, inscenizacja)
• Poznanie technik dramowych inspirowanych sztukami plastycznymi (przedmiot-znak, plan,
makieta), pisarskimi (list, dziennik, pamiętnik, telegram, raport, wizytówka historyczna),
filmem i teatrem (rzeźba, stop klatka, muzeum)
• Poznanie specyfiki strategii gier dydaktycznych (metoda sytuacyjna, studium przypadku,
poker kryterialny)
• Nabycie umiejętności pracy wybranymi technikami dramowymi i gier dydaktycznych na
poziomie szkoły podstawowej i gimnazjum
Literatura:
• B. Way, Drama w wychowaniu dzieci i młodzieży, Warszawa 1991
• M. Kujawska [red.], Techniki socjodramowe w szkolnej edukacji historycznej, [w:] Strategie
przekazu wiedzy historycznej w edukacji szkolnej i akademickiej. Techniki teatralne.
Retoryka, Poznań 1997
• Tamże, I. Skórzyńska, Historyczno – teatralne źródła dramy
• I. Skórzyńska, Warsztat teatralny w kształceniu nowoczesnego nauczyciela historii, [w:]
Nauczyciel historii – ku nowej formacji dydaktycznej, [red.] M. Kujawska, Poznań 1996
• K. Kruszewski, Gry dydaktyczne – zarys tematu, ,,Kwartalnik Pedagogiczny”, 2/1984, s.5169.
• E. Putkiewicz, M. Ruszczyńska- Schiller, Gry symulacyjne w szkole, Warszawa 1983
Lekcja kompetencyjna z wykorzystaniem różnorodnych źródeł informacji (4 godz.,
wyjście do Biblioteki Kórnickiej, warsztaty z Panią mgr R. Pernak, przygotowywanie
pracy zaliczeniowej)
Cele zajęć:
• Przypomnienie i utrwalenie procedur krytyki źródeł pisanych i ikonograficznych
• Skonstruowanie scenariusza lekcji kompetencyjnej w gimnazjum z wykorzystaniem
samodzielnie przygotowanych/wybranych materiałów źródłowych pisanych i obrazowych
(praca zaliczeniowa)
Literatura:
• T. Buksiński, Zasady i metody interpretacji tekstów źródłowych, Poznań 1991
• T. Buksiński, Interpretacja źródeł historycznych pisanych, Warszawa 1992
• B. Jakubowska, Metodologiczny wstęp do pracy ze źródłem historycznym, [w:]
„Wiadomości
Historyczne”, 2000/1
• J. Topolski, Jak się pisze i rozumie historię. Tajemnice narracji historycznej, Warszawa
1996
• M. Giermakowski, Źródła historyczne w edukacji szkolnej, Lublin 1999
• H. Figaj-Nowak, Karykatura i alegoria w nauczaniu historii, [w:] „Edukacja Medialna”,
2000/2
• H. Figaj-Nowak, J. Budzińska, Rozumieć patrząc. Artysta – komunikat – odbiorca, [w:]
„Edukacja Medialna”, 2003/2
• W. Ławniczak, Teoretyczne podstawy interpretacji dzieł sztuki plastycznej, Poznań 1975
• Z. Piech, Czy ikonografia historyczna powinna być nauką pomocniczą historii?, [w:]
Tradycje i perspektywy nauk pomocniczych historii w Polsce, [red.] M. Rokosz, Kraków 1995
• P. Unger, O roli obrazów w przybliżaniu przeszłości uwag kilka, [w:] „Wiadomości
Historyczne”, 1994/5
Zajęcia w szkole ćwiczeń – poziom gimnazjum
• Obserwacja specyfiki formułowania i realizacji celów edukacyjnych
- poznanie sposobów formułowania celów lekcji z uwzględnieniem specyfiki gimnazjum
- obserwacja realizacji zaplanowanych celów edukacyjnych podczas zajęć szkolnych
• Obserwacja specyfiki budowy lekcji
- zapoznanie się z praktyczną realizacją lekcji historii w szkole gimnazjalnej
- obserwacja rzeczywistych uwarunkowań przebiegu podstawowych ogniw lekcyjnych
- obserwacja nauczyciela i uczniów pod kątem sprawnego przebiegu komunikacji podczas
lekcji
• Obserwacja metod nauczania
- poznanie przykładowych metod dydaktycznych stosowanych na lekcjach historii w
gimnazjum
- obserwacja czynników warunkujących stosowanie określonych metod dydaktycznych
- obserwacja i ocena adekwatności wyboru metod dydaktycznych przez nauczyciela pod
kątem
dostosowania ich do przyjętych celów lekcji
Spis zagadnień opracowała
dr Justyna Budzińska