Oznaczanie elastyczno4 ci metod5 Schoba

Instytut In ynierii Materiałowej – Zakład Tworzyw Polimerowych
Oznaczanie elastyczno" ci metod # Schoba
$
1. Okre lenie podstawowych zagadnie
'&
(
(
!
%
)
'&
Elastyczno mimo, e nale y do podstawowych własno ci fizycznych gumy, nie została
jednoznacznie zdefiniowana. Umownie elastyczno ci nazywa si zdolno materiału do odzyskiwania
pocz tkowego kształtu po usuni ciu napr e , które wywołały odkształcenie. Uzasadnia to konieczno
oznaczania elastyczno ci gumy, a szczególnie gumy przeznaczonej na takie wyroby jak amortyzatory,
zderzaki, nici gumowe. Najbardziej rozpowszechnion metod oznaczania elastyczno ci jest metoda
oznaczania elastyczno ci przy odbiciu, nazywana tak e zdolno ci odbijania lub odbojno ci .
!
)
)( *
(
!
!
'&
!
!
2. Metody
(
!
!+(
Oznaczanie elastyczno ci przy odbiciu polega na uderzeniu próbki gumy obci nikiem
przymocowanym do wahadła z okre lonego poło enia i odczytania na skali przyrz du stosunku
wysoko ci odchylenia wahadła do wysoko ci jego spadku. Stosunek ten jest wyra ony w procentach.
2.1. Zakres stosowanie metody
!
'&
(
)
Elastyczno przy odbiciu stosuje si do badania wszystkich rodzajów gumy o twardo ci 30 –
85 IRHD, z wyj tkiem gumy porowatej.
,
2.2. Przyrz d pomiarowy
!
!
!
)(
)
)
Przyrz d do pomiaru elastyczno ci metod Schob’a (Rysunek 2.1)składa si z metalowego
korpusu, na którym s umieszczone kowadełko z zaczepami do mocowania próbki, skal oraz wspornik
wyposa ony w wahadło zako czone półkulistym ci arkiem o promieniu 7,5 mm, zaczep umo liwiaj cy
poziome zamocowanie wahadła w górnym poło eniu pod katem 90o w stosunku do płaszczyzny próbki,
spr ynowy zaczep chwytaj cy wskazówk w chwili odbicia wahadła od próbki oraz mechanizm
umo liwiaj cy powrót wskazówki do poło enia wyj ciowego.
)(
(
( !
!
*
(
)
(
-
1
( !
.0/ 23/
Rysunek 2.1. Budowa aparatu do oznaczania elastyczno ci przy odbiciu. 1 – korpus, 2 – wahadło, 3 – obci nik, 4 –
półkolista ko cówka wahadła, 5 – zaczep wahadła, 6 – kowadełko, 7 – zaczepy do mocowania próbki, 8 – spr ynowy
zaczep wskazówki, 9 – wskazówka, 10 – mechanizm umo liwiaj cy powrót wskazówki do poło enia wyj ciowego, 11ogranicznik, 12 – skala, 13 – próbka.
/ .
Oznaczenie elastyczno ci przy odbiciu mo( na wykonywa&
!
(
/
)
-
(
w podwy szonej lyb obni onej
temperaturze pod warunkiem za stosowania specjalnej komory termostatuj cej próbk i kowadełko.
!
Oznaczanie elastyczno ci metod Schoba
1
45678
9:;<7=> ?@:@9:7AB=>
Instytut InC ynierii Materiałowej – Zakład Tworzyw Polimerowych
Masa korpusu przyrz E du powinna byF minimum 10 razy wiG ksza od masy wahadła. W
ustawieniu pionowym wahadła odstG p pomiG dzy kowadełkiem a półkolistym ciGH arkiem powinien byF
równy gruboD ci próbki. Energia potencjalna wahadła w jego górnym połoH eniu powinna wynosiF 0,5 J,
masa 250 g a prG dkoD'F w momencie uderzenia w próbkG 2 m/s. Strata energii mechanicznej wahadła
nie powinna byF wiG ksza jak 2%
2.3. Wykonanie pomiaru
E+H
D
D
D
H
F
D
Do oznaczenia elastyczno ci przy odbiciu nale y przygotowa co najmniej 2 próbki w kształcie
kr ków lub prostopadło cianów o rednicy lub boku min 29 mm i grubo ci 12,5 lub 6 mm. Próbki
mo na. Powierzchnia próbek powinna by gładka i wolna od p kni i obcych wtr ce widocznych
gołym okiem.
Przed przyst pieniem do pomiaru nale y zmierzy grubo próbki w minimum 3 miejscach.
Próbk zamocowa za pomoc zaczepów na kowadełku tak aby przylegała cał powierzchni do jego
powierzchni. Punkt uderzenia wahadła powinien by oddalony minimum 10 mm od kraw dzi. Nast pnie
unie wahadło zablokowa w górnym poło eniu, przesun wskazówk w dolne poło enie i
odblokowa wahadło. Po odbiciu i przesuni ciu wskazówki wahadło nale y zatrzyma i nie przesuwaj c
próbki powtórzy t czynno dwukrotnie. W celu stabilizacji mechanicznej próbki. Po czwartym, pi tym
i szóstym uderzeniu wahadła nale y odczyta wyniki pomiarów ze skali przyrz du. W ten sam sposób
nale y przeprowadzi po miar w dwóch innych punktach próbki.
H
D'F
G
F
E
F
H
F G
F
D'F
F
F
H
E
G
H
3. Opracowanie wyników
I
D
H
G G F
D'F
F
F
E+F
H
F
E
G
H
F
E I
E
F
E
G
G
D'F D
H
G
E
E
D'F
Za wynik oznaczenia elastyczno ci przy odbiciu dla jednej próbki przyjmuje si warto
mediany z 9 odczytów. Jako wynik ko cowy nale y poda warto
redniej arytmetycznej wyników
badania wszystkich próbek.
4. Literatura
D
E
1. PN-C-04255:1997 Guma. Oznaczanie elastyczno ci wulkanizatów przy odbiciu metod Schoba
2. PN-92/C-01604.01 Guma. Terminologia. Podział, nazwy i symbole kauczuków
3. Jaroszy ska D, Garczy ski R., Felczak B. Metody bada własno ci fizycznych gumy, WNT
Warszawa 1978
I
D
I
E
Oznaczanie elastyczno ci metod Schoba
I
D
2