znaczenie komunikacji między lekarzem i pacjentem z padaczką dla

297
Epileptologia, 2007, 15: 297-314
ZNACZENIE KOMUNIKACJI
MIĘDZY LEKARZEM I PACJENTEM Z PADACZKĄ
DLA JAKOŚCI JEGO ŻYCIA *
MEANING OF COMMUNICATION BETWEEN PHYSICIAN AND PATIENT WITH EPILEPSY
FOR QUALITY OF LIFE *
Jerzy Majkowski
Centrum Diagnostyki i Terapii Padaczki, Fundacja Epileptologii, Warszawa
SUMMARY
Wprowadzenie. Wysoki wskaźnik rozpowszechnienia chorób przewlekłych, zmiany świadomości społeczeństw i rosnące koszty powodują konieczność poszukiwania nowych modeli opieki
zdrowotnej, w których kształtowanie komunikacji
lekarz-pacjent spełnia istotną rolę w leczeniu
i stopniu zadowolenia obu stron.
Cel. Omówienie znaczenia komunikacji lekarz-pacjent dla jakości życia z padaczką.
Omówienie. Propozycje nowych modeli opieki zdrowotnej, oparte na doświadczeniach praktyki lekarzy i chorych, zakładają podnoszenie profesjonalizmu pracowników opieki medycznej, wielodyscyplinarne postępowanie i edukację prozdrowotną
chorych. Przekaz informacji pacjentowi powinien
być ukierunkowany i dostosowany do specyficznej populacji chorych i indywidualnego człowieka.
Znajomość padaczki, z jej dużym zróżnicowaniem
i piętnem społecznym oraz życiowych problemów
chorego, stanowi podstawę optymalnych wyników
leczenia i zadowolenia pacjenta. Tworzenie właściwych relacji lekarz-pacjent rozpoczyna się od przekazania informacji o rozpoznaniu, leczeniu i rokowaniu – z uwzględnieniem grup szczególnie wrażliwych na zwerbalizowany sposób przekazu. Doświadczenia własne i badania naukowe wskazują,
że powodzenie w leczeniu wynika z wiedzy lekarza i chorego. Stąd w modelach opieki medycznej
podnoszenie wiedzy lekarzy – stosownie do ich
pozycji w systemie ochrony zdrowia – oraz upowszechnianie wiedzy wśród pacjentów i w społeczeństwie jest warunkiem poprawy opieki nad chorym z padaczką. To zadanie spoczywa na towarzystwach medycznych i organizacjach samopo-
Introduction. The high prevalence of chronic diseases, increasing social awareness and growing
costs of treatment have created the need for new
models of health care; proper of doctor-patient
communication significantly contributes to improved therapeutic outcomes and mutual satisfaction.
Objective. This article discusses the importance
of doctor-patient communication for the quality of
life of patients with epilepsy.
Discussion. New models of health care based on
the experience of medical practitioners and patients alike point to the need to improve the professionalism of health care providers, an interdisciplinary approach, and pro-health patient education. Information which patients receive should
be focused and adjusted to both the particular
patient population and the individual recipient. In
order to ensure optimal treatment outcomes and
epileptic patient satisfaction, health professionals
must be aware of the peculiarities of epilepsy, its
heterogeneous nature and the social stigma as
well as the vital problems of the epileptic patient.
Development of proper doctor-patient communication should involve information about the diagnosis, treatment and prognosis. The way this information is framed must take into consideration
the acute sensitivity of certain groups to verbal
messages. The author’s own experience and scientific research, suggest that treatment success
depends on how well informed both the doctor
and the patient are. Therefore, one of the prerequisites for improved health care for patients with
epilepsy is the adoption of health care models
* Część pracy wygłoszono podczas XX Konferencji PTE w 2007 r.
* Part of the paper was presented at the XXth Conference on Epilepsy of the PSE, 2007.
Praca wpłynęła 24.09.2007 r.
Received September 24, 2007.
297
07-11-26, 21:47
PRACE PRZEGLĄDOWE • REVIEW PAPERS
4-2007.p65
STRESZCZENIE
298
Jerzy Majkowski
PRACE PRZEGLĄDOWE • REVIEW PAPERS
mocowych wykorzystujących konferencje szkoleniowe, publikacje specjalistyczne i popularno-naukowe, środki masowego przekazu, a zwłaszcza
internet. Nieodłączną cechą tworzenia właściwych
relacji lekarz-pacjent jest bioetyka, która stanowi
ważny element powodzenia terapeutycznego.
Wnioski. Opracowanie w Polsce modelu opieki
nad chorymi z padaczką poprzez zróżnicowany
system referencyjności oparty na odpowiednim
szkoleniu lekarzy ogólnych, neurologów, neuropediatrów oraz neurologów epileptologów. Model
taki powinien uwzględniać inne grupy, np. pedagogów, pielęgniarki, psychologów.
4-2007.p65
Słowa kluczowe: Komunikacja lekarz-pacjent
– Padaczka – Jakość życia chorych
which include the improvement of doctors’ knowledge according to their position in the health care
system and the education of patients and society. This is the responsibility of medical associations and self-help organisations, the mass media and particularly the internet. Bioethics, an important therapeutic factor, is an indispensable element of good doctor-patient relations.
Conclusions. Providing specific conditions have
been met, it is essential that a new model of health
care for patients with epilepsy is developed in
Poland. This model should be based on a diverse
referential system rooted in the adequate training
of GPs, neurologists, neuro-paediatricians and
neurologists-epileptologists.
Key words: Doctor-patient communication – Epilepsy – Quality of life
WPROWADZENIE
W
ysoki i rosnący wskaźnik rozpowszechnienia wielu chorób przewlekłych, rosnące koszty opieki medycznej
i zmiany w świadomości społeczeństwa
wymagają ewolucyjnych zmian w postępowaniu terapeutycznym i opracowaniu standardów postępowania. Wiele publikacji
wskazuje, że wśród lekarzy rośnie świadomość konieczności wielodyscyplinarnego
postępowania medycznego i edukacji chorych. Ten model postępowania sprawdza
się w odniesieniu do chorób serca i jest rekomendowany przez Europejskie Towarzystwo Kardiologii (Racine-Morel i wsp.,
2006). Neurolodzy mają powody etyczne,
kliniczne i ekonomiczne, aby brać udział
w kształtowaniu tego modelu (Glick i wsp.,
2006), który zdaniem autorów, pomoże lepiej realizować zalecenia lekarskie, zmniejszyć liczbę obecnie zdarzających się różnych błędów postępowania lub nieporozumień. Pod adresem neurologów wysuwane są apele o większe angażowanie się
w poprawę bezpieczeństwa chorego. Amerykańscy autorzy tych apeli widzą możliwość ich realizacji poprzez lepszą komunikację specjalistów z chorym i ze współ-
298
pracującym personelem służby zdrowia,
przez bardziej wnikliwą obserwację przebiegu choroby konsultowanych pacjentów i lepiej opracowane programy nauczania dla specjalizujących się. Wydany
w USA Federalny Akt Bezpieczeństwa i Poprawy Jakości z 2005 r. daje podstawę do
zwiększenia bezpieczeństwa i lepszej opieki
nad chorymi. Ma to być realizowane poprzez zgłaszanie prawnie chronionych raportów o błędach i objawach niepożądanych leczenia – w ramach organizacji bezpieczeństwa chorych (Glick i wsp., 2006).
Te propozycje zakładają, że raporty o błędach czy objawach niepożądanych mogą
być wykorzystane w nauczaniu przyszłych neurologów przez bardziej doświadczonych specjalistów. W ten sposób
można wpłynąć – zdaniem autorów – na
przyszłe generacje lekarzy, którzy będą
uprawiać bardziej bezpieczną praktykę
i wykazywać wyższy profesjonalizm.
Istnieje wiele modeli postępowania, których realizacja może się sprawdzać w odniesieniu do określonych społeczeństw, ich
kulturowych postaw i krajowych możliwości opieki zdrowotnej. Każdy model powinien uwzględniać te warunki, i nie każdy
07-11-26, 21:47