„Polacy a ulga podatkowa na IKZE”

Raport z badania
„Polacy a ulga podatkowa
na IKZE”
Warszawa, listopad 2013
Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)
Informacje o badaniu
Badanie przeprowadzono metodą wywiadów bezpośrednich (face-to-face) wspomaganych
komputerowo (CAPI) w dniach 7–14 listopada 2013 roku na liczącej 990 osób reprezentatywnej próbie
losowej dorosłych mieszkańców Polski.
W ramach badania Polacy zostali zapytani o chęć odkładania środków w ramach Indywidualnego
Konta Zabezpieczenia Emerytalnego w trzech przypadkach: przy obecnej skali podatkowej (18% i
32%), przy zryczałtowanym 10% podatku i w sytuacji braku podatku dochodowego na końcu
inwestycji. Badanym najpierw została przedstawiona następująca definicja IKZE - Indywidualne Konto
Zabezpieczenia Emerytalnego to produkt który służy samodzielnemu gromadzeniu pieniędzy na
przyszłą emeryturę. Wpłacone pieniądze można odliczać od podstawy opodatkowania przy rozliczaniu
z Urzędem Skarbowym. Dodatkowo oszczędności zgromadzone w IKZE nie podlegają opodatkowaniu
podatkiem od zysków kapitałowych (tzw. podatkiem Belki w wysokości 19%). Trzeba jednak zapłacić
podatek dochodowy.
Czy był(a)by Pan(i) skłonny(a) odkładać pieniądze na emeryturę w ramach IKZE jeśli:
60%
54%
52%
50%
40%
35%
38%
Tak
30%
23%
25%
21%
Nie
25%
21%
Trudno powiedzieć
20%
10%
0%
obowiązywałaby dotychczasowa
skala podatkowa (18% i 32%)
stawka podatku dochodowego
oszczędności w ramach IKZE byłyby
byłaby zryczałtowana w wysokości
w ogóle zwolnione z podatku
10%
dochodowego
Wyniki potwierdzają rosnące zainteresowanie odkładaniem środków w ramach IKZE wraz ze
zmniejszającą się wysokością podatku. Przy obecnej skali podatkowej inwestowanie w IKZE deklaruje
23% badanych, przy 10% podatku odsetek chętnych do oszczędzania zwiększa się do ponad 1/3
(35%), natomiast całkowite zniesienie opodatkowania oszczędności w ramach IKZE zachęciłoby do
oszczędzania ponad połowę Polaków. Odwrotnie zmieniają się deklaracje osób, które nie są skłonne
oszczędzać w IKZE. Natomiast odsetek osób niezdecydowanych we wszystkich wariantach jest
zbliżony – ok. ¼ badanych nie była w stanie udzielić odpowiedzi na to pytanie.
Płeć
W każdym z trzech wariantów opodatkowania oszczędności w IKZE, skłonność od oszczędzania w III
filarze wyraża więcej mężczyzn niż kobiet.
2
Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)
Deklaracje chęci oszczędzania w ramach IKZE według płci w 3 wariantach
podatkowych(%)
57%
60%
47%
50%
39%
40%
31%
27%
30%
obowiązywałaby dotychczasowa skala
podatkowa (18% i 32%)
stawka podatku dochodowego byłaby
zryczałtowana w wysokości 10%
19%
oszczędności w ramach IKZE byłyby w
ogóle zwolnione z podatku dochodowego
20%
10%
0%
Kobiety
Mężczyźni
Wiek
Wiek jest cechą różnicującą odpowiedzi osób badanych. Największą skłonność do oszczędzania
wyrażają osoby młode (do 34 roku życia). Z wiekiem maleje odsetek osób deklarujących chęć
odkładanie środków na emeryturę.
Deklaracje chęci oszczędzania w IKZE według wieku w 3 wariantach
podatkowych (%)
25%
44%
51%
16%
30%
11%
22%
21%
25%
31%
26%
obowiązywałaby
dotychczasowa skala
podatkowa (18% i 32%)
65 lat i więcej
55-64
45-54
59%
30%
35-44
25-34
43%
69%
18-24
45%
66%
45%
stawka podatku dochodowego oszczędności w ramach IKZE
byłaby zryczałtowana w
byłyby w ogóle zwolnione z
wysokości 10%
podatku dochodowego
Miejsce zamieszkania
Najbardziej skłonni do oszczędzania w IKZE są mieszkańcy dużych miast (powyżej 500 000
mieszkańców) oraz, co ciekawe, mieszkańcy małych miast do 20 000 mieszkańców.
3
Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)
Deklaracje chęci oszczędzania w IKZE według miejsca zamieszkania w 3 wariantach
podatkowych (% )
68
70
58
60
52 53
50
44
43
40
29
23
20
26
wieś
35 36
33
30
45
Miasto do 19 999
28
20 000- 99 999
100 000-499 999
16
500 000 i więcej mieszkańców
10
0
obowiązywałaby
stawka podatku
oszczędności w ramach
dotychczasowa skala
dochodowego byłaby
IKZE byłyby w ogóle
podatkowa (18% i 32%) zryczałtowana w wysokości zwolnione z podatku
10%
dochodowego
Wykształcenie
Wykształcenie badanych ma wpływ na ich podejście do oszczędzania pieniędzy w IKZE. W każdym z
wariantów najliczniej reprezentowaną grupą pod kątem chęci uczestnictwa w IKZE są osoby z
wyższym wykształceniem. Im niższe wykształcenie tym mniej osób deklaruje chęć oszczędzania.
Wyjątek stanowi wariant 10% podatku, w którym nie widać dużych różnic w deklaracjach osób z
wykształceniem podstawowym zasadniczym zawodowym i średnim.
Deklaracje chęci oszczędzania w IKZE według wykształcenia w
3 wariantach podatkowych (% )
80
68
70
55
60
48
50
40
32
30
20
35
32
47
39
35
podstawowe
zasadnicze zawodowe
średnie
wyższe
22 22
17
10
0
obow iązyw ałaby
dotychczasow a skala
podatkow a (18% i 32%)
staw ka podatku
dochodow ego byłaby
zryczałtow ana w
w ysokości 10%
oszczędności w ramach
IKZE byłyby w ogóle
zw olnione z podatku
dochodow ego
4
Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)
Grupy społeczno-zawodowe
Cechą dosyć mocno różnicującą odpowiedzi jest przynależność badanych do grup społecznozawodowych. Grupą, w której największy udział badanych zapowiedział odkładanie w IKZE,
niezależnie od wariantu podatkowego, jest kadra kierownicza, specjaliści z wyższym wykształceniem.
Uwagę zwracają również uczniowie i studenci, którzy szczególnie chętnie wyrażają skłonność do
oszczędzania w IKZE przy propozycji 10% podatku oraz przy zwolnieniu podatkowym. Osoby
pracujące na własny rachunek nie są zbytnio skłonne do oszczędzania w IKZE przy obecnej skali
podatkowej, natomiast ich zainteresowanie tą formą gromadzenia środków na emeryturę gwałtownie
rośnie w sytuacji całkowitego zwolnienia podatkowego środków w ramach IKZE. Również robotnicy
wykwalifikowani wyróżniają się na tle innych grup chęcią odkładania w IKZE, gdyby pieniądze zostały
zwolnione z podatku dochodowego. Niezależnie od wariantu podatkowego stosunkowo wysoka
skłonność oszczędzania w IKZE w porównaniu z innymi grupami cechuje pracowników
administracyjno-biurowych i pracowników usług.
Deklaracje chęci oszczędzania w IKZE według grup społecznozawodowych w 3 wariantach podatkowych
80
kadra kier., spec. z wyższym wykszt.
70
średni personel, technicy
60
pracownicy adm.-biurowi
50
pracownicy usług
robotnicy wykwalifikownai
40
robotnicy niewykwalifikowani
30
rolnicy
20
pracujacy na własny rachunek
10
renciści
0
emeryci
obowiązywałaby
dotychczasowa skala
podatkowa (18% i 32%)
stawka podatku
dochodowego byłaby
zryczałtowana w
wysokości 10%
oszczędności w
ramach IKZE byłyby w
ogóle zwolnione z
podatku dochodowego
uczniowie i studenci
bezrobotni
gospodynie domowe i inni
Dochody
Dochody wpływają w pewnym stopniu na skłonność do odkładania środków w ramach IKZE. We
wszystkich wariantach podatkowych najbardziej skłonne do odkładania pieniędzy są osoby z
najwyższymi dochodami (pow. 1500 zł na osobę miesięcznie) oraz na drugim miejscu osoby z
dochodami 501-750 zł, które nieco częściej od pozostałych deklarują taką możliwość. Poza tym im
korzystniejsza sytuacja podatkowa tym mniejsze różnice pomiędzy poszczególnymi grupami osób o
różnych dochodach. W sytuacji zwolnień podatkowych podobny odsetek osób z każdej grupy
deklaruje chęć oszczędzania w IKZE ( poza osobami z dochodami pow. 1500).
5
Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)
Deklaracje chęci oszczędzania w IKZE według dochodów na
osobę w 3 wariantach podatkowych
300
60
250
powyżej 1500
200
51
1001-1500
42
150
35
32
22
18
24
19
100
50
751-1000
52
32
501-750
do 500zł
55
34
51
32
0
obow iązyw ałaby
staw ka podatku
oszczędności w
dotychczasow a dochodow ego byłaby ramach IKZE byłyby
skala podatkow a
zryczałtow ana w w ogóle zw olnione z
(18% i 32%)
w ysokości 10%
podatku
dochodow ego
Ocena własnych warunków materialnych
Ocena własnych warunków materialnych wpływa na decyzje dotyczące oszczędzania w IKZE. Osoby,
które gorzej oceniają swoją sytuację materialną są mniej skłonne odkładać na IKZE niż osoby, które
lepiej oceniają swoją sytuację materialną. Warto zauważyć, że liczba osób źle i średnio oceniających
swoje warunki materialne, które chcą odkładać w IKZE przy obecnej skali podatkowej rośnie 2,5 razy
przy całkowitym zwolnieniu podatkowym. Natomiast liczba osób dobrze oceniających swoją sytuację
materialną rośnie, ale nieco mniej (dwukrotnie). Poza tym jest to oczywiście grupa, w której
największy odsetek osób jest skłonny wybrać IKZE.
Deklaracje chęci oszczędzania w IKZE według oceny własnych warunków
materialnych w 3 wariantach podatkowych (%)
160
140
120
63
100
80
60
40
20
0
staw ka podatku dochodow ego
byłaby zryczałtow ana w
w ysokości 10%
47
39
26
44
30
14
18
złe
średnie
oszczędności w ramach IKZE
byłyby w ogóle zw olnione z
podatku dochodow ego
obow iązyw ałaby dotychczasow a
skala podatkow a (18% i 32%)
31
dobre
6
Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)
Podsumowanie
Badanie potwierdza, że wprowadzenie mocniejszych ulg podatkowych zwiększyłoby udział Polaków
w formach dodatkowego odkładania środków na emeryturę w ramach III filaru. Szczególnie wyraźnie
widać to przy propozycji całkowitego zwolnienia podatkowego oszczędności zgromadzonych w IKZE.
Wnioski z badania mogą być wskazówką dla dalszych działań rządu w zakresie pobudzenia III filaru.
Z badania wynika, że całkowite zniesienie podatku dochodowego ma szczególnie silną moc
zachęcającą w przypadku osób, których obecnie nie stać na oszczędzanie. Na podstawie badania
można wyróżnić dwie grupy takich osób. Pierwszą z nich są osoby mieszkające w małych miastach,
które niewiele zarabiają i źle oceniają swoją sytuację materialną. Dla tych osób odkładanie
dodatkowych pieniędzy może stanowić duży problem z racji niewielkich dochodów oraz większego
zagrożenia problemem bezrobocia i niepewnością co do przyszłości finansowej. Drugą grupę
stanowią osoby pracujące na własny rachunek. Niepewność i niestabilność dochodów tej grupy osób
powoduje, że w niewielkim stopniu są oni skłonni odkładać środki w III filarze w sytuacji pobierania
podatku od tych inwestycji. Całkowite zwolnienie stymuluje te grupy w sposób znaczący.
7
Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)