5) Prezentacja

Spis treści
1. Ocena propozycji rządowej
2. Źródła wzrostu deficytu sektora finansów
publicznych w latach 2007-2010
3. Możliwości kontynuowania reformy emerytalnej,
przy wspieraniu wzrostu gospodarczego
4. Propozycja reformy II filaru
Ocena propozycji rządowej I: wpływ na inwestycje, rynek
kapitałowy, przyszłe emerytury i zaufanie obywateli do państwa
Wpływ propozycji rządowej na:
Inwestycje krajowe – negatywny
W perspektywie kilku lat spadek przymusowych oszczędności gospodarstw domowych zdecydowanie
przewyższy wzrost dobrowolnych oszczędności gospodarstw domowych oraz poprawę salda finansów
publicznych.
Rozwój polskiego rynku kapitałowego – negatywny
Spadnie wielkośd środków dostępnych dla przedsiębiorstw na GPW.
Bezpieczeostwo przyszłych emerytur – negatywny
Przyszłe emerytury w znacznie większym stopniu będą zależały od dochodów podatkowych paostwa i
decyzji politycznych.
Wysokośd przyszłych emerytur – negatywny
W perspektywie kilkunastu lat i dłuższej lat inwestycje w akcje przynoszą wyższe zyski od inwestycji w
obligacje, które ma naśladowad nowe subkonto w ZUS.
Zaufanie obywateli do paostwa - negatywny
Ekspresowe tempo wprowadzania zmian pod wpływem doraźnych potrzeb stoi w sprzeczności z
długookresowym i fundamentalnym charakterem systemu emerytalnego.
Ryzyko przyszłych zmian - zwiększone
Częściowy demontaż kapitałowej części systemu emerytalnego tworzy niebezpieczny precedens i zwiększa
pokusę dla przyszłych rządów np. nacjonalizacji oszczędności zgromadzonych w OFE, jak miało to miejsce
na Węgrzech czy w Argentynie.
Osłabiając zaufanie obywateli do paostwa, zwiększając ryzyko kolejnych negatywnych
zmian w systemie emerytalnym oraz spowalniając rozwój polskiego rynku kapitałowego
propozycja rządowa negatywnie wpływa na perspektywy rozwojowe Polski.
Ocena propozycji rządowej II
Osiągnięcie korzyści fiskalnych rzędu 11 mld zł już w tym
roku wymaga zakooczenia całego procesu legislacyjnego
w 2 miesiące.
Tak szybkie tempo prac nad ustawą jest niezgodne z
fundamentalnym i długookresowym charakterem
systemu emerytalnego.
Propozycja FOR jest bardziej realistyczna i pozwala uzyskad
porównywalną poprawę salda finansów publicznych bez
niebezpiecznego skracania procesu legislacyjnego.
Możliwa jest poprawa salda finansów publicznych bez demontażu kapitałowej części
systemu emerytalnego, z pożytkiem dla wzrostu gospodarczego.
Źródła wzrostu deficytu sektora finansów publicznych
w latach 2007-2010 (w% PKB)
poszczególne źródła łącznie deficyt w
wzrostu deficytu
2010 roku
8%
0,3%
0,2%
0,2%
0,3%
0,4%
0,5%
7%
6%
5%
3%
wzrost transferów do OFE
zwiększone inwestycje
podwyżki dla nauczycieli z lat 2008-10
wzrost deficytu samorządów
2,4%
4%
7,9%
1,7%
2%
inne czynniki
wzrost kosztów obsługi długu publicznego
ulgi podatkowe, obniżki podatków i składek
uchwalone przed koocem 2007 roku
cykliczne spowolnienie gospodarki
deficyt 2007
1% 1,9%
0%
Źródło: opracowanie własne
Wzrost transferów do OFE o 0,2% PKB tylko w niewielkim stopniu odpowiada za wzrost
deficytu sektora finansów publicznych o 6% PKB w okresie 2007 – 2010.
Możliwości kontynuowania reformy emerytalnej, przy
wspieraniu wzrostu gospodarczego
Możliwe jest ograniczenie deficytu sektora finansów publicznych bez
demontażu części systemu emerytalnego. Reformy, które mogą to zapewnid to:
I. Przyspieszenie prywatyzacji
II. Dokooczenie reformy emerytalnej
III. Inne zmiany w systemie ubezpieczeo społecznych zwiększające podaży pracy
IV. Ograniczenie innych wydatków publicznych
V. Proefektywnościowe uproszczenie podatków, likwidacja lub ograniczanie ulg
podatkowych
FOR proponuje reformy, które nie tylko ograniczą deficyt sektora finansów publicznych, ale
równocześnie, w przeciwieostwie do propozycji rządowej, przyczynią się do przyspieszenia
wzrostu gospodarczego w Polsce.
I. Przyspieszenie prywatyzacji
Przykładowe pakiety, których sprzedaż pozwali na uzyskanie przychodów
rzędu 27 mld zł w 2011 roku:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
dokooczenie prywatyzacji Enei (sprzedaż pakietu 51% akcji) – ok. 5,0 - 5,5 mld zł
dokooczenie prywatyzacji Energii (sprzedaż pakietu 84,2% akcji) – ok. 7,5 mld zł
dokooczenie prywatyzacji Zespołu Elektrowni Pątnów-Adamów-Konin – ok. 1,0 – 1,2 mld zł
prywatyzacja realizowana przez inne resorty niż ministerstwo skarbu paostwa (zgodnie z
planem rządu) – 3 mld zł
sprzedaż pozostałego pakietu akcji KGHM (31,79%) – ok. 10 - 11 mld zł, albo sprzedaż pakietu
11,79% akcji i zejście przez Skarb Paostwa do 20% udziału w spółce – ok. 3,5 - 4 mld zł
sprzedaż 10% akcji PKO BP – ok. 5 mld zł
sprzedaż 10% akcji PZU – ok. 3 mld zł
sprzedaż 10% pakietu akcji PGE – ok. 4 mld zł
sprzedaż 10% pakietu akcji Tauron – ok. 1 mld zł
sprzedaż 10% pakietu akcji PGNiG – ok. 2 mld zł
Źródło: opracowanie własne
Przyspieszenie prywatyzacji zwiększa efektywnośd gospodarki i uniezależnia ją od decyzji
polityków, jednocześnie zmniejszając potrzeby pożyczkowe paostwa. Przyspieszenie
prywatyzacji nie wymaga zmian ustawowych, jej tempo zależy wyłącznie od decyzji rządu.
II. Dokończenie reformy emerytalnej
oszczędności w mld zł (ceny z 2010 roku)
30
25
E
20
D
15
C
10
B
5
A
0
2011
2012
2013
2014
2015
2016
A. Stopniowe podwyższanie wieku emerytalnego K i M do 67 lat
B. Włączenie funkcjonariuszy i żołnierzy do powszechnego systemu
emerytalnego
C. Włączenie górników do powszechnego systemu emerytalnego
D. Objęcie dochodów lepiej zarabiających rolników podatkiem PIT i
składkami ubezpieczeniowymi według stawek ZUS
E. Uspójnienie wymiaru rent z wymiarem emerytur
RAZEM II (mld zł)
2017
2018
2019
2020
2011
0
2012
1
2013
2,3
2014
4,1
2015
6,7
2020
17,1
0
-0,03
-0,05
-0,07
-0,09
-0,12
0,5
1,0
1,5
2,0
4,5
0
1
1
1
1
1
0,0
0,0
0,0
2,6
0,1
4,3
0,1
6,7
0,2
9,8
0,9
23,4
Źródła: FOR, Instytut Badao Strukturalnych, Ministerstwo Finansów
Wprowadzenie powyższych reform poza zmniejszeniem deficytu sektora finansów
publicznych przyczyni się do przyspieszenia wzrostu gospodarczego w Polsce.
III. Inne zmiany w systemie ubezpieczeń społecznych zwiększające
podaży pracy, oszczędności w mld zł (ceny z 2010 roku)
4
3
E.
D.
2
C.
B.
1
A.
0
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
A. Wstrzymanie planowego wydłużenia płatnych urlopów macierzyńskich
B. Obniżenie wysokości zasiłków chorobowych z 80 do 60% wynagrodzenia oraz
ograniczenie ich dostępności poprzez wprowadzenie 3 dniowego okresu oczekiwania
C. Dostosowanie wysokości zasiłków chorobowych funkcjonariuszy i żołnierzy do
zasad obowiązujących w systemie pracowniczym
D. Obniżenie wysokości zasiłków opiekuńczych z 80 do 60% wynagrodzenia oraz
ograniczenie ich dostępności poprzez wprowadzenie 3 dniowego okresu oczekiwania.
E. Przywrócenie wysokości zasiłków dla bezrobotnych sprzed ich podniesienia w 2010
RAZEM III (mld zł)
2018
2019
2020
2011
0,1
2012
0,5
2013
0,5
2014
0,8
2015
0,9
2020
0,9
0,9
1,8
1,8
1,8
1,8
1,8
0
0,00
0,01
0,01
0,02
0,05
0,1
0,2
0,2
0,2
0,2
0,2
0,05
1,1
0,1
2,6
0,1
2,6
0,1
2,9
0,1
3,0
0,1
3,0
Źródło: szacunki własne FOR
Wprowadzenie powyższych reform spowoduje wzrost podaży pracy oraz spadek deficytu
sektora finansów publicznych, tym samym przyczyniając się do długofalowego rozwoju
polskiej gospodarki.
IV. Ograniczenie innych wydatków publicznych,
oszczędności w mld zł (ceny z 2010 roku)
35
30
F.
25
E.
20
D.
15
C.
10
B.
5
A.
0
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
A. Utworzenie centrum usług wspólnych w administracji centralnej
B. Racjonalizacja zakupów towarów i usług w administracji centralnej
C. Likwidacja becikowego
D. Obniżenie zasiłku pogrzebowego
E. Podniesienie pensum nauczycieli (przy utrzymaniu zaplanowanego
wzrostu wynagrodzeo)
F. Reguła zrównoważonego budżetu dla jednostek samorządu terytorialnego
RAZEM IV
2018
2019
2020
2011 2012 2013 2014 2015 2020
0
1
2
3
4
4
0
1
2
3
4
4
0,2
0,4
0,3
0,3
0,3
0,3
0,6
1,1
1,0
0,9
0,9
0,8
0,4
1,5
3,1
4,5
5,2
5,1
0
1,2
0
4,9
0
8,4
0
11,7
14
28,4
14
28,2
Źródło: szacunki własne FOR, Deloitte
Powyższy pakiet reform racjonalizuje wybrane obszary wydatków publicznych, pozwalając
tym samym na uzyskanie znacznych oszczędności.
V. Proefektywnościowe uproszczenie podatków, likwidacja lub
ograniczanie ulg podatkowych, mld zł (ceny z 2010 roku)
6
5
4
D.
3
C.
B.
2
A.
1
0
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2011
2019
2012
2020
2013
2014
2015
2020
A. Modyfikacja ulgi prorodzinnej
0
0
3,3
3,1
2,9
3,2
B. Likwidacja ulgi na Internet
0
0
0,33
0,31
0,29
0,32
C. Likwidacja zwrotu części VAT za materiały budowlane
0,5
0,9
0,9
0,9
0,8
0,7
D. Likwidacja obniżonej stawki VAT na usługi hotelarskie
0,35
0,7
0,7
0,7
0,7
0,7
0,85
1,6
5,23
5,01
4,69
4,92
Razem
Źródło: szacunki własne FOR
Wymienione powyżej ulgi nie są efektywnym środkiem realizacji poszczególnych celów. Ich
likwidacja przyniesie oszczędności dla budżetu w mniej niż marginalnym stopniu wpływając
np. na dostęp do Internetu czy usług hotelarskich.
Porównanie propozycji rządowej i FOR
poprawa salda finansów publicznych, mld zł (ceny z 2010 roku)
80
I. Prywatyzacja
70
II. Dokooczenie reformy emerytalnej
60
50
III. Inne zmiany w systemie ubezpieczeo
społecznych, mające na celu zwiększenie
podaży pracy
40
IV. Ograniczenie innych wydatków
publicznych
30
V. Proefektywnościowe uproszczenie
podatków, likwidacja lub ograniczenie ulg
podatkowych
20
VI. Pozostałe - dochody ze sprzedaży praw do
emisji CO2
10
Propozycja rządowa
0
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
2020
Źródło: szacunki własne FOR
Propozycja FOR wiąże się ze znacznie większą poprawą salda finansów publicznych w
porównaniu do propozycji rządowej. Jednocześnie w przeciwieostwie do niej propozycja FOR
sprzyja długookresowemu wzrostowi gospodarczemu.
Przykładowe mniejsze pakiety
I. Prywatyzacja
II. D. Objęcie dochodów lepiej zarabiających rolników podatkiem
PIT i składkami ubezpieczeniowymi według stawek ZUS
30
III. B. Obniżenie wysokości zasiłków chorobowych z 80 do 60%
wynagrodzenia oraz ograniczenie ich dostępności poprzez
wprowadzenie 3 dniowego okresu oczekiwania.
III.C. Włączenie funkcjonariuszy i żołnierzy do powszechnego
systemu ubezpieczenia chorobowego
25
III.D. Obniżenie wysokości zasiłków opiekuoczych z 80 do 60%
wynagrodzenia oraz ograniczenie ich dostępności poprzez
wprowadzenie 3 dniowego okresu oczekiwania.
20
15
10
IV.A. CUW w administracji
IV.B. Konsolidacja i racjonalizacja zakupów towarów i usług w
administracji centralnej
5
IV.D. Obniżenie zasiłku pogrzebowego do poziomu 1100 zł
0
IV.F. Reguła wydatkowa dla JST
V. C. Likwidacja zwrotu VAT za materiały budowlane
FOR
Propozycja rządowa
V. D. Likwidacja obniżonej stawki VAT na usługi hotelarskie
Częśd proponowanych rozwiązao może wywoład ostry sprzeciw. Jednak wprowadzenie
nawet wybranych, najmniej kontrowersyjnych, elementów propozycji FOR może przynieśd
oszczędności większe od propozycji rządowej, wspierając przy tym wzrost gospodarczy.
Propozycja reformy II filaru - diagnoza
•
Nadmierne opłaty, w szczególności opłata od składek
W momencie tworzenia systemu aktywa OFE były zbyt małe, by same opłaty za
zarządzanie pokryły wszystkie koszty.
•
Obowiązkowe opłaty na rzecz ZUS, KNF i Rzecznika Ubezpieczonych
Częśd opłat od składek idzie nie do PTE, a do powyższych instytucji.
•
Wymóg zarządzania OFE przez odrębne podmioty – PTE
W 1999 poziom rozwoju rynku kapitałowego w Polsce był niski i brakowało
wyspecjalizowanych instytucji zajmujących się zarządzaniem aktywami.
•
System dopłat z tytułu nieosiągnięcia minimalnej wymaganej stopy zwrotu
W momencie tworzenia II filaru w warunkach dużej niepewności potrzebne było
zagwarantowanie stabilności systemu i relatywnie małych różnic między wynikami
poszczególnych OFE.
•
•
Jedna polityka inwestycyjna dla wszystkich uczestników
Niewłaściwy system oceny wyników
W momencie tworzenia II filaru poziom rozwoju rynku kapitałowego w Polsce był niski. Wraz
z jego rozwojem przez ostatnich 12 lat znaczącym zmianom uległo otoczenie w których
działają OFE.
Propozycja reformy II filaru – propozycje zmian
•
Zniesienie opłaty od składek
Opłaty za zarządzanie wystarczą by pokryd zredukowane koszty.
•
Obowiązkowe opłaty na rzecz ZUS, KNF i Rzecznika Ubezpieczonych
Likwidacja powyższych opłat zmniejszy koszty PTE o ok. 15%.
•
Ograniczenie kosztów akwizycji i reklamy
Jest to największa pozycja w kategorii wydatków operacyjnych (35%).
•
Wymóg zarządzania OFE przez odrębne podmioty – PTE
Połączenie niemal identycznej działalności PTE i TFI pozwoli na osiągnięcie korzyści skali i w
konsekwencji redukcję kosztów operacyjnych o 15%-20%.
•
Zmniejszenie kar i zawężenie dopuszczalnego zakresu odchyleo stopy zwrotu
Mniejsze dopuszczalne odchylenia do benchmarku przełożą się na wyższą stopę zwrotu z
inwestycji OFE.
• Dostosowanie struktury portfela inwestycyjnego OFE do wieku uczestników
Duży udział akcji w portfelach młodszych członków OFE, malejący wraz z ich wiekiem
pozwoli na zwiększenie stopy zwrotu, bez wzrostu ryzyka.
• Zewnętrzne benchmarki dla OFE
Zewnętrzny benchmark sprawi, że OFE zamiast naśladowad portfele innych OFE skupią się
na pasywnym odzwierciedlaniu portfela rynkowego.
Wprowadzenie powyższych zmian podniesie efektywnośd OFE, co przełoży się na wyższe
oczekiwane emerytury.
Źródła
Szczegółowy opis propozycji FOR oraz źródła prezentowanych danych można
znaleźd w materiałach FOR, dostępnych na www.for.org.pl:
•Mateusz Guzikowski, Wiktor Wojciechowski, „Kto jak głosował? Kalendarium
finansów publicznych 2001-2011”
•Andrzej Rzooca, Wiktor Wojciechowski, „Gorzej dla gospodarki, gorzej dla
paostwa, gorzej dla emerytów: ocena obcięcia składki do OFE w porównaniu
do jej zachowania na obecnym poziomie”
•Lech Kalina, Aleksander Łaszek, Andrzej Rzooca, Wiktor Wojciechowski „Jak
przyspieszyd wzrost gospodarczy, uzdrowid finanse publiczne i dalej budowad II
filar emerytalny?”
•Wiktor Wojciechowski, „Lepsza OFErta: Propozycja reformy części
kapitałowej systemu emerytalnego”
Backup
wpływ propozycji rządowej na oszczędności krajowe
objaśnienie:
Oszczędności krajowe
prywatne
publiczne
gospodarstwa
domowe
firmy
↘↘↘ silny spadek
↘ spadek
→ brak zmian
↗ wzrost
↗↗↗ silny wzrost
Oszczędności publiczne są
równe inwestycjom publicznym
pomniejszonym o deficyt
sektora finansów publicznych
dobrowolne
przymusowe
Łączny wpływ na
oszczędności krajowe:
Perspektywa
roku:
→
↗
↘↘↘
↗↗↗
↗
Perspektywa
kilku lat:
↘
↗
↘↘↘
→
↘↘↘
Źródło: opracowanie własne
Oszczędności krajowe stanowią podstawowe źródło finansowania inwestycji krajowych.
Spadek oszczędności krajowych przełoży się na spadek inwestycji i wolniejszy wzrost
gospodarczy.