Zalecenia dotyczące tornistrów uczniów

Zagrożenia związane z nadmiernym obciążeniem uczniów plecakami/tornistrami.
Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Kole w trosce o bezpieczeństwo zdrowotne dzieci i młodzieży
przypomina o zagrożeniach związanych z nadmiernym obciążeniem uczniów plecakami/tornistrami. Zbyt ciężki
tornister/plecak może zaburzyć prawidłowy rozwój kręgosłupa dziecka, skutkiem czego jest boczne skrzywienie
kręgosłupa czyli skolioza. Ciężary noszone przez dzieci wpływają negatywnie na stawy biodrowe, kolana, a także
stopy. Skutki wad postawy, nabyte w dzieciństwie ujawniają się najczęściej dopiero w dojrzałym wieku (zwyrodnienie,
ból kręgosłupa i stawów, nieprawidłowości w funkcjonowaniu narządów wewnętrznych).
Z uwagi na fakt, iż aktualnie w Polsce nie ma przepisów określających ciężar tornistrów/plecaków dzieci
i młodzieży przyjmuje się według badań Centralnego Instytutu Ochrony Pracy – Państwowego Instytutu Badawczego
(CIOP-PIB), że ciężar szkolnego tornistra/plecaka nie powinien przekraczać 10-15% masy ciała ucznia.
Jednocześnie PPIS nadmienia, iż z dniem 1 września 2009 r. weszło w życie rozporządzenie Ministra Edukacji
Narodowej z dnia 25 sierpnia 2009r. zmieniające rozporządzenie w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych
i niepublicznych szkołach i placówkach (Dz. U. z 2009r. Nr 139, poz. 1130), którego § 4a stanowi,
iż w pomieszczeniach szkoły lub placówki zapewnia się uczniom możliwość pozostawienia części podręczników
i przyborów szkolnych.
Kontrole sanitarne w nadzorowanych placówkach oświatowo-wychowawczych wykazują realizację
powyższego rozporządzenia, jednakże uczniowie najczęściej mają dostęp do szafek/półek zbiorowych,
ogólnodostępnych w salach zajęć - w szkołach nadal brak indywidualnych szafek do pozostawiania części
podręczników i przyborów szkolnych. Należy podkreślić znaczącą rolę nauczycieli/wychowawców, w efektywnym
wykorzystaniu wyznaczonych miejsc pozostawienia części podręczników i przyborów szkolnych oraz ustalanie
z uczniami jakie podręczniki i pomoce dydaktyczne będą potrzebne dnia następnego.
Zalecenia dotyczące właściwego wyboru tornistra/plecaka szkolnego, a także wskazania jak prawidłowo
zapakować i kontrolować jego właściwe użytkowanie:
• waga tornistra nie powinna przekraczać 10 do 15% masy ciała ucznia,
• powinien posiadać ergonomiczną, odpowiednio usztywnioną ściankę przylegającą do pleców,
• jego ciężar powinien być rozłożony symetrycznie,
• cięższe rzeczy powinny być umieszczone na dnie, a lżejsze wyżej,
• tornister powinien mieć równe, szerokie szelki,
• długość szelek powinna umożliwić swobodne wkładanie i zdejmowanie jednocześnie zapewniając jak
najlepsze przyleganie tornistra do pleców,
• zalecane jest dodatkowe zapięcie spinające szelki z przodu klatki piersiowej,
• tornister należy nosić na obu ramionach,
• konieczne jest kontrolowanie przez rodziców zawartości tornistra, aby zapobiec zabieraniu przez uczniów
zbędnych rzeczy,
• wskazane jest podjęcie przez rodziców współpracy ze szkołą w celu zorganizowania na terenie szkoły miejsc,
w których uczniowie będą mogli pozostawić część przyborów lub podręczników szkolnych.
Nadmierna waga tornistra może powodować nasilenie bólów pleców, ma wpływ na zmniejszenie pojemności płuc,
może sprzyjać kształtowaniu nieprawidłowej statyki ciała i w efekcie skrzywieniom kręgosłupa. Na przekroczenie wagi
tornistrów/plecaków uczniów mają wpływ przede wszystkim czynniki takie jak:
• obciążenie podręcznikami i zeszytami z przedmiotów, które nie były ujęte w programie nauczania w danym
dniu,
• noszenie dodatkowych słowników i książek,
• noszenie przedmiotów nie związanych bezpośrednio z programem nauczania, takich jak: pamiętniki, albumy,
zabawki, butelki z napojami,
• rodzaj materiału, z jakiego został wykonany tornister lub plecak (waga pustego tornistra waha się od 0,5 kg do
2 kg),
• niewystarczający nadzór opiekunów (rodziców, nauczycieli) nad zawartością tornistrów,
• rzadko występująca możliwość pozostawiania części podręczników i przyborów w szkołach.
Aby zapobiegać dysfunkcjom układu ruchu, oprócz prawidłowo dobranego, spakowanego i użytkowanego tornistra
należy uczniom zapewnić odpowiednią ilość aktywności fizycznej, a także właściwe stanowisko pracy, zarówno w
szkole jak i w domu, oraz wyrobić właściwe nawyki ruchowe (zachowanie symetrii ciała przy wykonywaniu czynności
ruchowych i statycznych tj. oglądanie telewizji lub odrabianie lekcji).
Sporządziła: Danuta Tomczyk – starszy technik ON.HD