Estetyka - Kognitywistyka

Nazwa przedmiotu
Estetyka - wykład
Nazwisko i i mię prowadzącego
(stopień i tytuł naukowy)
Kaśkiewicz Kinga, dr hab., adiunkt
Rok i semestr studiów
I sem. letni
Wymiar godzin
Forma zajęć
30
wykład
Sposób zaliczenia
egzamin
Wymagania wstępne wobec
studenta
brak
Skrócony opis przedmiotu
Wykłady podejmują zagadnienia z tzw. estetyki filozoficznej od
XVIII wieku począwszy a na współczesności skończywszy. Ze
względu na ograniczony czas zajęć, jest to jedynie zarys
podstawowych zagadnień estetycznych. Ze względu zaś na
specyfikę kierunku tematyka wybranych zagadnień została
sprofilowana wokół estetyki przeżycia, kwestii poprawności i
sprawdzalności sądów smaku estetycznego i fizjologicznego,
złudzenia optycznego, problemów z percepcją barwy i jej
oceną, itp.
Zważywszy na specyfikę kierunku (kognitywistyka) wykłady z
estetyki pomyślana zostały wokół empirycznych koncepcji
estetycznych. Całość wykładów wyraźnie rozbita jest na dwa
oddzielne historycznie i metodologicznie dziedziny estetyki.
Pierwsza, chronologicznie wcześniejsza, zaczyna się w XVIII
wieku, dotyczy problematyki prawdziwości sądu smaku,
kształtowania się tych zdolności i ewentualnej możliwości
uzgodnienia ocen estetycznych. Poszukiwanie piękna nie jest tu
poszukiwaniem własności przedmiotu, ale próbą zrozumienia
specyfiki ludzkiego spojrzenia, aktywnego budowania formy,
nawet przy ocenie piękna natury. W ramach tych rozważań
pojawiają się też następujące zagadnienia: roli emocji w ocenie
estetycznej, siły przeżycia, specyfiki geniuszu, związku między
naturą a sztuką, specyfiki wyobraźni. Przejściem do drugiego
bloku tematycznego jest tu zagadnienie psychologii barwy,
które rodzi się pod koniec XVIII wieku, a swą kulminację
znajduje we współczesności. Drugi blok tematyczny bliższy jest
zagadnieniom psychologicznym. Zaczynamy go osiągnięciami
hermeneutyki
i
odkryciem
widza,
jako
aktywnie
współtworzącego świat sztuki, a kończymy teorią filmu.
Spróbujemy zobaczyć na czym polega twórcza ekspresja
zarówno artysty, jak i odbiorcy, w jaki sposób zmieniała się na
przestrzeni wieków budowa i postrzeganie perspektywy,
przyjrzymy się złudzeniom optycznym. A wszystko po to,
abyśmy mogli od psychologii zbliżyć się do roli umysłu w
postrzeganiu piękna. Zakończymy wykład spojrzeniem na
współczesne osiągnięcia neuroestetyki w kontekście dużo
wcześniejszych rozważań empiryków anglosaskich.
Pełny opis przedmiotu
Literatura
Obowiązkowa
ponadobowiązkowa
Efekty uczenia się
Literatura obowiązkowa:
M. Żelazny, Estetyka filozoficzna, Toruń ….
Wł. Tatarkiewicz, Dzieje sześciu pojęć, Warszawa….
Percepcja. Miedzy estetyką a epistemologią, red. Roman Konik,
Damian Leszczyński, Wrocław 2010.
R. Arnheim, Sztuka i percepcja wzrokowa. Psychologia
twórczego oka, Gdańsk 2004.
J. Ostaszewski, Film i poznanie. Wprowadzenie do kognitywnej
teorii filmu, Kraków 1999.
Literatura dodatkowa:
J. Addison, O przyjemnościach wyobraźni, [w:] Terminus
1/2004, s. 180 i nast.
J.-B. Dubos (Du Bos), Refleksje krytyczne o poezji i malarstwie,
[w:] Europejskie źródła myśli estetyczno-literackiej polskiego
Oświecenia, Warszawa 1997, s. 123-137.
D. Diderot, Esej o malarstwie, w: Teoretycy, artyści i krytycy o
sztuce 1700-1870, Warszawa 1974.
D. Hume, Sprawdzian smaku. [w:] Eseje z dziedziny moralności
i literatury. tłum. T Tatarkiewiczowa, PWN, Warszawa 1955.
J. W. Goethe, Wybór pism estetycznych, wybrał, oprac. i
wstępem poprzedził Tadeusz Namowicz, Warszawa 1981
A. Grzeliński, Angielski spór o istotę piękna, Toruń 2001.
Kandinsky, O duchowości w sztuce Łódź 1996 (fragmenty)
K. Kaśkiewicz, Wpływ francuskich estetyków naturalistycznych
osiemnastego wieku na klasyczną estetykę niemiecką, Toruń
2010.
C. Levi-Strauss, Wiedza konkretu, [w:] tegoż Myśl nieoswojona,
Warszawa 1969, 20012.
M. Merleau-Ponty, Wątpienie Cezanne’a, [w:] J. Migasiński,
Merleau-Ponty, Warszawa 1995.
J.J. Rousseau, Szkic o pochodzeniu języka, wyd. dowolne.
W. Hirstein, V. S. Ramachandran, Nauka wobec zagadnienia
sztuki. Neurologiczna teoria doświadczenia estetycznego, [w:]
Mózg i jego umysły, red. W. Dziarnowska, A. Klawiter, Poznań
2006.
Wł. Strzemiński, Teoria widzenia, wyd. dowolne.
W zakresie wiedzy:
posiada dogłębną wiedzę na temat roli jaką refleksja estetyczna
posiada w rozwoju i kształtowaniu kultury a także w
kształtowaniu się wzorców ludzkiego sposobu myślenia i
postrzegania świata wartości,
posiada znajomość terminologii z zakresy estetyki filozoficznej
w języku polskim,
zna zależności pomiędzy osiągnięciami estetyki a innymi
dyscyplinami nauk,
rozumie konieczność interdyscyplinarności we współczesnym
rozwoju wiedzy.
potrafi zauważać zgodność pomiędzy zjawiskami życia
artystycznego, a ideami wytworzonymi na przestrzeni epok.
W zakresie umiejętności:
słucha ze zrozumieniem ustnej prezentacji idei i argumentów
estetycznych i potrafi trafnie zdefiniować najważniejsze pojęcia
estetyczne,
potrafi przeprowadzić pogłębioną analizę zjawisk kultury
współczesnej wykorzystując wiedzę o doktrynach estetyki
współczesnej,
posiada praktyczną umiejętność posługiwania się poznanymi
poglądami estetycznymi przy wyrażaniu własnych opinii o
współczesnych zjawiskach artystycznych.
W zakresie kompetencji społecznych:
posiada pogłębianą świadomość znaczenia dziedzictwa
filozoficznego i estetycznego dla rozumienia zjawisk
społecznych i kulturowych,
posiada pozytywne nastawienie do nabywania wiedzy z zakresu
nowo rodzących się dziedzin estetyki,
ma otwartą postawę wobec różnorodnych zjawisk i poglądów
estetycznych współczesnego świata, a także wobec innych
kultur i różnorodnych światopoglądów.
Metody i kryteria oceniania
Egzamin pisemny.
Zakres tematów (bloki
tematyczne)
1. Problemy uzasadnienia sądu smaku. Względność sądów
aposteriorycznych. Od D. Hume do I. Kanta.
2. Sądy fizjologiczne a estetyczne. Bezinteresowność sądu
smaku.
3. Estetyka przeżycia. Piękno jako siła doświadczanej
przyjemności. Od Addison’a do F. Nietzschego.
4. Piękno jako forma budowania celowości przez
wyobraźnię. I. Kant i F. Schiller o pięknie natury i
sztuki.
5. Specyfika geniuszu: boskiego natchnienia.
6. Problemy z uznaniem piękna barwy. Psychologia a
estetyka. Historia koloru od Arystotelesa do Goethego i
Rungego.
7. Współczesne rozumienie barwy. W. Kandyński, R.
Arnheim i D. Ackermann.
8. Sztuka jako przekazywanie emocji. Narodziny języka,
poezji i muzyki.
9. Ekspresja twórcza contra wiedza naukowa.
Strukturalizm.
10. Złudzenia optyczne. Postrzeganie i budowanie
przestrzeni. R. Arnheim.
11. Perspektywa żywa, a psychologia postaci.
12. Odbiorca jako współtwórca sztuki. Odkrycia
hermeneutyki.
13. Sztuka jako symboliczność. E. Cassirer i S. Langer.
14. Psychologia widza kinowego. Kognitywna teoria filmu.
15. Neuroestetyka.
Wykład połączony z prezentacją multimedialną.
Metody dydaktyczne
brak
Praktyki zawodowe w
ramach przedmiotu