Gęsi w gospodarstwach rolnych

OID (267) 12/2013
OID (278) 11/2014
Gęsi w gospodarstwach rolnych wychów gąsiąt
Gęsi opłaca się chować. Dostarczają one nie tylko smacznego mięsa, ale także cennego pierza,
którego nie udało się dotychczas zastąpić żadnym sztucznym surowcem. Chów gęsi w gospodarstwie nie wymaga poważnych inwestycji. Decydując się bowiem na chów gęsi trzeba
spełnić właściwie dwa podstawowe warunki
– wygospodarować odpowiednie dla nich miejsce i posiadać własne zasoby paszowe. Oba te
warunki nie są trudne do spełnienia, ponieważ gęsi nie należą do szczególnie wymagających ptaków.
Pomieszczenia
Często jeszcze panuje pogląd, że drób, a więc
również gęsi, można trzymać z innym inwentarzem. Jednakże trzymanie ptactwa, zwłaszcza zimą, w oborze, stajni czy chlewni powoduje, że w wilgoci i cieple pióra nasycają się
parą wodną, co jest dla nich bardzo niekorzystne. Poza tym drób niepokoi inne zwierzęta i jest przez nie niepokojony. Zwiększa się
też możliwość przenoszenia i rozprzestrzeniania chorób, dlatego gęsi powinny być chowane
oddzielnie, tym bardziej, że nie wymagają pomieszczeń kosztownych.
Gęsi nie są wrażliwe na chłody i mrozy. Ich
upierzenie o gęstym podszyciu puchowym
oraz warstwa tłuszczu podskórnego doskonale
chronią je przed zimnem. Źle natomiast znoszą
wilgoć i brak świeżego powietrza w pomieszczeniach. Gęśniki muszą być zatem suche, widne, dobrze przewietrzane i dość przestrzenne
(na 2m² można utrzymywać 3 dorosłe gęsi).
Na gęśnik nadaje się właściwie każdy budynek – nawet pomieszczenie prymitywne i nie
ogrzane – pod warunkiem, że podłoga zostanie
pokryta grubą (głęboką) warstwą suchej ściół24
ki. Nie wolno dopuścić do jej zwilgocenia, o co
łatwo ze względu na wodne odchody gęsi, ich
zwyczaj rozlewania wody przy piciu i oblewania się nią. Ściółkę należy więc często poruszać
i uzupełniać.
Karmidła do wilgotnej paszy i poidła muszą
być głębokie (około 20 cm). Na jedną gęś trzeba przeznaczyć 20 cm długości brzegu karmidła i co najmniej 5 cm długości poidła. Przy
gęśniku powinien znajdować się również wybieg o powierzchni nie mniejszej niż 1m² na
jedną gęś.
Od wielu lat fachowcy uważają, że dostęp gęsi
do stawów, jezior bądź strumieni nie jest konieczny. Co więcej, większość z nich widzi wyraźne przeciwwskazania. Woda w nich bardzo
często bywa zanieczyszczona gnojownicą lub
środkami chemicznymi, używanymi w rolnictwie (pestycydy, herbicydy, nawozy sztuczne
itp.). Kontakt z taką wodą zazwyczaj powoduje
zatrucie ptaków i straty w chowie.
Pisklęta
Preferowany jest wylęg sztuczny gęsi. Pisklęta
wylężone w zakładach wylęgowych i rozprowadzane przez nie są krzyżówkami ras i linii
specjalnie selekcjonowanych, odznaczających
się bardzo dobrymi cechami użytkowymi. Cechuje je odporność na choroby, szybki wzrost,
dobre umięśnienie i opierzenie oraz dobrze wykorzystują podawaną paszę.
Zadawalające wyniki może zapewnić jedynie
zdrowy i odpowiedniej jakości materiał hodowlany. Pisklęta nie mogą być słabe, z niezagojoną pępowiną i kalekie. Puch piskląt powinien być całkowicie wykształcony, suchy,
lśniący i nie zlepiony. Należy je transportować
w specjalnie przygotowanych, czystych pojem-
HIGIENA I ŻYWIENIE
nikach: kartonowych pudłach (należy używać
tylko raz) lub koszach wiklinowych (przed i po
użyciu należy odkazić gorącym 2% roztworem
sody źrącej). Do jednego pojemnika wkłada
się 30-40 piskląt tak, aby każde miało swoje
miejsce. Pojemniki trzeba wyścielić miękkim
sianem, wełną drzewną lub ligniną. W czasie
transportu należy pamiętać, aby gąsiąt nie zaziębić ani nie przegrzać. W chłodniejsze dni
przewodzi się je w ogrzewanym samochodzie.
Wychów piskląt
Chcąc prawidłowo wychować gąsięta trzeba stworzyć im jak najlepsze warunki. Przede
wszystkim należy pomyśleć choćby o najprostszym, ale właściwie urządzonym, oddzielnym
pomieszczeniu (wychowalni) i odpowiednim
żywieniu.
Na wychowalnię można przeznaczyć wolne
pomieszczenie gospodarskie, ogrzewaną szopę, gęśnik lub jego część, z której dorosłe gęsi
należy przenieść w inne miejsce. Gąsiąt nie
wolno wychowywać z dorosłymi osobnikami
i innymi zwierzętami. Wielkość wychowalni
powinna być taka, aby na 6-8 gąsiąt przypadł
1m² podłogi. Bardzo często popełnianym błędem podczas wychowu gęsi jest ich zbytnie zagęszczenie w pomieszczeniu. Powoduje to wolniejsze i gorsze opierzanie się ptaków, słabszy
ich wzrost, większe zużycie paszy, a także większą śmiertelność.
Gąsięta w wychowalni utrzymuje się na ściółce,
która izoluje je od zimnej podłogi i chłonie wilgoć, zapewniając miękkie i suche podłoże. Najlepszym materiałem na ściółkę są wióry i cięta
słoma (żytnia) o długości około 10cm. Można stosować również inne materiały dostępne
w gospodarstwie pod warunkiem, że będą one
suche. Nawilgocone i spleśniałe stają się przyczyną groźnych chorób grzybiczych.
Na prawidłowo przygotowanej ściółce umieszcza się wyczyszczone, wymyte i wydezynfekowane karmidła i poidła. Ich liczba powinna być
taka, aby wszystkie gąsięta miały równoczesny
dostęp do paszy i wody. Przy niedostatecznej
ich liczbie gąsięta słabsze są zawsze odpychane, stąd też są niedożywione, słabo wyrośnięte, w tuczu odpowiednio nie przyrastają. Dlatego na jedną sztukę trzeba przeznaczyć 5-15
cm korytka.
W pierwszych dniach życia piskląt paszę suchą podaje się na tackach, w kartonikach lub
w małych karmidełkach rozmieszczonych przy
brzegach źródła ciepła.
Bardzo ważny ze względu na dalszy rozwój gąsiąt jest pierwszy okres ich wychowu – do 4.6. tygodnia życia. Szczególnie w pierwszych
pięciu dniach wychowu gąsięta są wrażliwe na
temperaturę otoczenia. Dlatego w wychowalni należy utrzymać stałą temperaturę około
18°C. Niezależnie o dlatego w pomieszczeniu
muszą znajdować się dodatkowe źródła ciepła – sztuczne kwoki. O tym, czy temperatura w pomieszczeniu jest odpowiednia czy też
nie, można przekonać się obserwując gąsięta.
Przy właściwej temperaturze chętnie poruszają
się one po całej wychowalni i równomiernie są
rozmieszczone pod dodatkowym źródłem ciepła. Natomiast przegrzane odsuwają się od niego i dyszą. Jeśli jest im za zimno, przytulają się
mocno do siebie i mogą się udusić. Temperatura pod dodatkowym źródłem ciepła (mierzona
na wysokości 5 cm od powierzchni ściółki) powinna wynosić:
• do 5. dnia życia - od 30 do 27°C;
• od 6. do 14. dnia życia - od 27 do 25°C;
• od 15. do 25. dnia życia - od 25 do 18°C.
Trzeba także pamiętać o tym, że do 6. Tygodnia
życia gąsięta same nie natłuszczają pierza i są
wrażliwe na wilgoć. Wilgoć powietrza powinna wynosić 65-75%. Zdarza się jednak, że jest
ona wyższa. Może to być spowodowane wadliwą budową poideł, zbyt dużym zagęszczeniem,
złą wentylacją czy też mokrą ściółką. W celu
doprowadzenia wilgotności do prawidłowego
poziomu, można stosować suchy, granulowany superfosfat, wymieszany ze ściółką w ilości
25
OID (267) 12/2013
OID (278) 11/2014
około 25-30 g na 1m² ściółki.
Odpowiednią wilgotność w pomieszczeniu zapewnia także wentylacja, która stanowi kolejny
warunek utrzymania gąsiąt w dobrej kondycji.
Przewietrzając pomieszczenie, nie wolno powodować przeciągów, gdyż młode gąsięta łatwo się przeziębiają.
Do ważnych spraw, o których trzeba pamiętać, przy prawidłowym chowie ptaków, należy oświetlenie. Stosunek powierzchni okien
do powierzchni podłogi powinien wynosić 1:8.
Dzień świetlny w okresie wychowu gąsiąt trwa
14-16 godzin. W początkowym okresie, kiedy
dzień jest krótki, stosuje się oświetlenie sztuczne, co pozwala na przedłużenie dnia. W drugim okresie wychowu gąsięta nie wymagają już
ani dodatkowego oświetlenia, ani ogrzewania,
gdyż spędzają niemal cały dzień na wybiegu
lub pastwisku. Trzeba je do tego przyzwyczaić,
stopniowo przedłużając czas przebywania ptaków na zewnątrz wychowalni. Na jedną sztukę
przeznacza się 0,5m² powierzchni wybiegu lub
10-20m² pastwiska.
Warto pamiętać, że gąsięta są płochliwe, dlatego najlepiej wychowuje się je w grupach od
25 do 50 sztuk. Dopiero po ukończeniu przez
nie 8. tygodni życia można łączyć je w większe stada.
dr inż. Alina Rachwał
26