do naprawy

Dziennik Gazeta Prawna, 26 lutego 2013 nF 40 (3430)
~ --"g"az:ce:..:t-=aPc.r:..:a:..:wn=a"'.pc:l'--_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _~---~--------_-~-_ _ _ _'--_______B_'3~
PRAWO
Samorząd śledczych
.
do .naprawy
\
\
Krajowa Rada Prokuratury nie jest reprezentatywna dla środowiska prokuratorów. Nie oznacza to jednak,
że trzeba ją likwidować. Potrzebna jest raczej jej reforma, która zmieni zasady wyboru
,
TOMASZ
SALWA
prokurator
W końcu stycznia Ministerstwo Sprawiedliwości przedstawiło Radzie Ministrów
projekt ustawy - Prawo o prokuraturze. Przedłożenie to poprzedzi! cykl spotkań, które
ministerialny zespół odbył
z_prokuratorami Wich trakcie najwięcej emocji budziła
propozycja obowiązkowego referatu oskarżycielskiego dla
wszystkich prokuratorów. Ma
on na celu wyeliminowanie
niezdrowej sytuacji polegającej na tym, że duża ich część
na co dzień nie widzi ani sądowej sali, ani nie uczestniczy w dyżurach, prowadząc
czynności na miejscu zdarżenia związane najczęściej
z ujawnieniem zwłok Nie bierze też odpowiedzialności za
sporządzony
przez siebie akt
oskarżenia czy umorzenie, bo
nie prowadzi i nie nadzoruje
śledztw. Z dużym zainteresowaniem spotkała się też rządowa propozycja sztywnego
określenia właściwości rzeczowej prokuratur okręgowych,
co ma pomóc odciążyć proku:ratury rejonowe, które dzisiaj
prowadzą 98 proc. spraw.
Dublowanie pracy
Emocje sięgnęły zenitu, gdy
ministerstwo zaproponowało
likwidację wydziałóW postę-
powania. sądowego. Z pomysłu
tego ostatecznie się wycofało, c:hoć większość prokurato-
rów ocehiła to jako dezercję.
W warunkach kontradyktoryjnego modelu procesu karnego, który proponuje rząd,
i nowego uregulowania postępowania odwoławczego wydziały te najzwyczajniej tracą
rację bytu. Przypomina to sytuację z lat 200S-2oo7,kiedy
zlikwidowano wydziały nadzoru, bo cały nadzór instancyjny przeniesiono do sądu.
Po zmianiewladzy wydziały
te wróciły, choć nadzór pozostał w sądach. Od tego czasu
świetnie się rozwijają w posiukiwaniu zadań_ głównie
w dziedzinie statystyki i sprawozdawczości.Szy nie jest to
maIIlotrawienie rezerw kadrowych? Czy nie jest takim
Iilarnotrawieniem sytuacja,
w której prokurator z wydzialu
postępowania sądowego
zajmuje się pracą, która już
została wykonana_przez prokuratora prowadzącego śledztwó? OdpowiedŹ wydaje się
oczywista. Prokurator czyta
coś, co autor aktu oskarżenia
już zna, a dodatkowo broni
apelacji, której nie napi~ bo
jej autorem jest osoba, która
pisała akt oskarżerua. W efekcie może ją jedynie albo poprzeć, albo cofnąć.
Syndrom Amber Cołd
Projektzaklada likwidację
Krajowej Rady Prokuratury:
Co ciekawe, w trakcie spotkań
z prokuratorami nikt z nich
nie protestował. Pojawia się
pytanie dlaczego? Nie wydaje
się bowie_m, aby była to sprawa mało istotna dla prokuratorowo W mojej ocenie donio-
słości tego rozwiązania nie
należy bagatelizować.
Można odnieść wrażenie,
czyniła się do swoistego wymierzenja kary prokuratorowi,
który w oczach opinii pUblicznej stal się glówuym winowajcą. Nie dostrzegla przy tym
niedomagań systemowych,
które wtłoczyły sprawę Arnber Gold na poziom pro~uratury rejonowej.
że prokuratorzy są mało zainteresoWani tą kwestią, gdyż
w obecnym kształcie KRP nie
jest dla tego środowiska w najmniejszym Stopniu reprezentatywna. Sl<oro zatem KlU' nie
reprezentuje ogromnej więkBrakuje demOkracji
szości prokuratorów, to w jaki
sposób bronić ma ich nieza- Zawarte w ustawie o prokuleżności przed licznymi zaraturze obecne żasady wyborów przedstawicieli prokuragrożeniami? PVta:tńe to jawi
sięjako zasadne w kontekście tur rejonowych, oktęgowych
bieżącej działalności Rady. Kili apelacyjnych są całkowicie
ka miesięcy temu potratUa sprzeczne z ideą samorządnoona wyrazić zgodę na odwo- ści zawodowej; która powinna
łanie prokuratora rejonoweopierać się na wzorcach -dego z Gdańska nadzorującego moktatycznych. Według aktualnego brznrienia ustawy
sprawę Arnber Gold, zanim
na temat jego ewentUalnych wyboru członków Krajowej
błędów wypowiedział się nieRady Prokuratury ma nadal
dokon~ać11zgromadzeń
zawisły sąd dyscyplinarny.
prokuratorów dziaTymczasem dotąd postępowanie dyscypliłających w prokuraname nie zostało na- Analiza turach apelacyjnych.
Zgodnie z treścią art.
wet wszczęte. Tamta DCP
decyzja była zatem co
19 ustawy w skład
najmniej przedwczesna, a na ich zgromadzeń wchodzą
pewno &})rzeczna z zasadąjn po połowie prokuratorzy
dubio pro reo, którą stosuje się prokuratur apelacyjnych oraz
przecież wobec osób, na któprzedstawiciele prokuratur
rych ciążą zarzuty ktyminalne. okręgowych i rejonowych.
W kontekście tamtej spra- Powoduje to, że w praktyce
wy wątpliwe wydaje się, czy zgromadzenia zdominowa.KRP powinno się zajmować ne są przez prokuratorów
badaniem nieprawidłoWOści z apelacji. W sposób natui de facto przesłuchiwaniem rałny, glosując nad kandyprokuratorów. Stanie na straży daturami do KRP, wybierają
nieząleżności, której fundaoni osoby pracujące w tej samentem miała być kadencyj- mej jednostce organizacyjnej.
ność, wymagałoby raczej przyDowodem na to jest aktualny
najmniej powstrz;ymania się skład KRP. Wśród jej członz opinią do rozstrzygnięcia ków nie ma żadnego prokuratora,prokuratury rejonowej.
sądu dyscyplinarnego. W tym
przypadku niestety KlU' przy- W gremium tym nie zasiada
ani jeden prokurator z prokuratury okręgowej.
Jakby tego było mało, anijeden z prokuratorów zasiadających w KRP nie zajmuje się
tym, co na co dzi,eń robi ponad
60 proc. prokuratorów, którzy
prowadzą i nadzorują postępoWania. Fakty te przesądzają
o braku zainteresowania prokuratorówut:rzymaniem KRP.
Wydaje się jednak, iż całkowita likwidacja tego ciala nie jest
jednak dobrym kierunkiem,
zwlaszczą gdy połączy się ją
z propozycją hybrydy samorządu w postaci Zgromadzenia Prokuratorów Prokuratury Generalnej i Prokuratorów
Apelacyjnych, które będzie
niczym innym jak przedłużeniem narady służbowej.
Rozwiązanie to zamiast w lderunku demokracji i samorządności zmierza 'ku wZorcom
wczesnopiastowskiej monarchii patrymonialnej, w której
wokół_możnowładty skupiał
się dwór uzałeżnionychdyg-
nitarzy.
Prawdziwa reprezentacja
Jakie rozwiązanie zatem
zastosować, aby zachować
w prokuraturze samorząd?
Być może warto zastanowić
się nad utrzymarliem KRP,
ale wraz z jeJ zreformowaniem, tak aby była faktyczną
emanacją samorządu prokuratąrów. Będzie to możliwe
jedYnie przyzastosowaniu zasady, iż głos każdego prokura"
tora jest równy bez względu
na to, czy jest to prokuratąr
generalny czy rejonowy. DIatego w projekcie powinien
znaleźć się
zapis,- że w skład
zgromadzenia prokuratorów
działającego .w prokuraturze
apelacyjnej wchodzą delega-.
ci prokuratorów prokuratury
apelacyjnej, prokuratur okręgowych oraz rejonowych z obszaru prokuraturY apelacyjnej, proporcjonalnie do liczby
prokuratorów zatrudnionych
w danej apelacji na poszczególnych szczeblach. W ten
sposób w pełni urzeczywist,
niona zostałaby ząsada wyrażona w art. 17 ust. i konstytu - .
cji, który stanowi, iż w drodze
ustawy można tworzyć samorządy zawodowe reprez.entujące osoby' wykonujące
zawody zaufania pUblicznego
sprawujące pieczę nad naIeżytym wykonywaniem tych
zawodów. Jeżeli zatem ustawa
zasadnicza używa zwrotu nreprezentujące", to oczywiste
jest, że ani obecne ukształtowanie ustrojowe KRP, ani
tym bardziej propozycja rządowa, aby zastąpić radę na. radą służbową prokuratorów
z ul. Barskiej z jedenastoma
prokuratorami apelacyjnymi,
nie urzeczywistnia cytowan.ej
wyżej normy generalnej.
W tej sytUacji powraca ubie·ll!óroczna dyskusja o potrzebie stworzenia okrągłego stohldla prokuratury. Może przy
nim - wmiejsce specyficznego
sposobu ,myślenia w kategoriach politycznych ałbo motywowanego chęcią utrzymania uprzywilejowanej pozycji
- pojawiłaby się realna tro:..
ska o taką prokuraturę, króra
sp~awnie funkcjonowałaby dla
państwa i obywateli
,