Program profilaktyki szkolnej - Zespół Szkół Rzemiosła i
Transkrypt
Program profilaktyki szkolnej - Zespół Szkół Rzemiosła i
P R O G R A M P R O F I L A K T Y K I S Z K O L N E J Zespół Szkół Rzemiosła i Przedsiębiorczości im. Jana Kilińskiego w Lublinie 2016/2017 Opracowanie: Ewa Bujak Aneta Bartnik Anetta Adamska 2 I. Podstawa prawna programu 1. Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (tj. Dz. U. z 2015 r. poz. 2156, z 2016 r. poz. 35, 1010) 2. Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (t.j. Dz. U. z 2016 r. poz. 487) 3. Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (t.j. Dz. U. z 2016 r. poz. 224) 4. Ustawa z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (t.j. Dz. U. z 2015 r. poz. 298, z 2016 r. poz. 1331) 5. Ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (t.j. Dz. U. z 2016 r. poz. 546, 960) 6. Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (t.j. Dz. U. z 2015 r. poz. 1390) 7. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2013 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. z 2013 r. poz. 532) 8. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 10 czerwca 2015 r. w sprawie szczegółowych warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych (Dz.U. z 2015 r. poz. 843, z 2016 r. poz. 1278) 3 9. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 1 lutego 2013 r. w sprawie szczegółowych zasad działania publicznych poradni psychologiczno-pedagogicznych, w tym publicznych poradni specjalistycznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 199) 10. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 sierpnia 2015 r. w sprawie zakresu i form prowadzenia w szkołach i placówkach systemu oświaty działalności wychowawczej, edukacyjnej, informacyjnej i profilaktycznej w celu przeciwdziałania narkomanii (Dz. U. z 2015 r. poz. 1249) 11. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. z 2012 r. poz. 977, z 2014 r. poz. 803, z 2016 r. poz. 895, 896 ) 12. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 29 sierpnia 2014 r. w sprawie sposobu prowadzenia przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki dokumentacji przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej oraz rodzajów tej dokumentacji (Dz. U. z 2014 r. poz. 1170, z 2015 r. poz. 1250, z 2016 r. poz. 1368) 13. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483, z 2001 r. Nr 28, poz. 319, z 2006 r. Nr 200, poz. 1471, z 2009 r. Nr 114, poz. 946) 14. Powszechna deklaracja praw człowieka rezolucja Zgromadzenia Ogólnego ONZ 217A(III) przyjęta i proklamowana w dniu 10 grudnia 1948 r. (Dz. U. z 1989 r. Nr 29 poz. 155) 15. Konwencja o prawach dziecka, przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 20 listopada 1989 r. (Dz. U. z 1991 r. Nr 120, poz. 526) 4 16. Konwencja o prawach osób niepełnosprawnych, sporządzona w Nowym Jorku dnia 13 grudnia 2006 r. (Dz. U. z 2012 r. poz. 1169) 17. Uchwała Nr 130/2014 Rady Ministrów z dnia 8 lipca 2014 r. w sprawie przyjęcia Rządowego programu na lata 2014-2016 „Bezpieczna i przyjazna szkoła” 18. Statut Zespołu Szkół Rzemiosła i Przedsiębiorczości im. Jana Kilińskiego w Lublinie 19. Regulamin przyznawania nagród i kar uczniom Zespołu Szkół Rzemiosła i Przedsiębiorczości im. Jana Kilińskiego w Lublinie 20. Inne dokumenty prawa wewnątrzszkolnego regulujące pracę Zespołu Szkół Rzemiosła i Przedsiębiorczości im. Jana Kilińskiego w Lublinie 5 II. Założenia teoretyczne Profilaktyka szkolna to ochrona rozwijającego się człowieka przed zagrożeniami i jednocześnie reagowanie na pojawiające się zagrożenia. Jest to zabezpieczanie dziecka, ucznia, wychowanka przed zakłóceniami rozwoju, czyli przed pojawianiem się zachowań hamujących lub niszczących rozwój, określanych jako zachowania ryzykowne. Podejmowane w tym zakresie zadania mają na celu m. in. wyposażenie młodego człowieka w umiejętności budowania dobrych relacji i pozytywnych więzi opartych na skutecznej komunikacji oraz kształtowanie dojrzałej i odpowiedzialnej postawy wobec życia, zdrowia, wolności, bezpieczeństwa itd. Nieodzownym elementem działań profilaktycznych jest uczenie młodzieży sposobów radzenia sobie w sytuacjach trudnych, wyrażania swoich potrzeb, uczuć, opinii. Oddziaływania te skupiają się na wszystkich sferach funkcjonowania ucznia – jego cielesności, myśleniu, emocjach, duchowości – w kontekście szeroko rozumianego wychowania. Istotne jest właściwe rozpoznanie czynników ryzyka hamujących lub niszczących rozwój (rozumianych jako indywidualne cechy i zachowania uczniów, cechy środowiska społecznego i efekty ich wzajemnego oddziaływania, które wiążą się z wysokim prawdopodobieństwem wystąpienia zachowań ryzykownych stanowiących zagrożenie dla ich prawidłowego rozwoju, zdrowia, bezpieczeństwa lub funkcjonowania społecznego) oraz czynników chroniących przed podejmowaniem zachowań ryzykownych (rozumianych jako indywidualne cechy i zachowania uczniów, cechy środowiska społecznego i efekty ich wzajemnego oddziaływania, których występowanie wzmacnia ogólny potencjał zdrowotny ucznia i zwiększa jego odporność na działanie czynników ryzyka). Zgodnie z zapisami Rządowego programu na lata 2014-2016 „Bezpieczna i przyjazna szkoła” w oddziaływaniach profilaktycznych należy odwoływać się przede wszystkim do koncepcji profilaktyki pozytywnej, która – w przeciwieństwie do opartej na interwencjach i kontroli profilaktyki defensywnej – koncentruje się na odkrywaniu i wzmacnianiu zasobów i potencjału 6 jednostki, w tym promowaniu pozytywnych umiejętności życiowych u dzieci i młodzieży, a także odkrywaniu i wzmacnianiu zasobów i potencjału bliskiego środowiska rodzinnego i szkolnego. Ponadto uwzględniać trzeba założenia profilaktyki zintegrowanej, która proponuje całościowe spojrzenie na różnorodne formy zagrożeń w wieku rozwojowym oraz na kompetencje życiowe, którymi powinien dysponować młody człowiek. Celem oddziaływań profilaktycznych jest nie tylko to, aby uczeń nie podejmował określonych zachowań, lecz zmienił styl życia i dokonywał właściwych prozdrowotnych i prospołecznych wyborów 1. III. Ogólna charakterystyka środowiska uczniów W Zespole Szkół Rzemiosła i Przedsiębiorczości im. Jana Kilińskiego w Lublinie młodzież ma możliwość kształcenia się w Zasadniczej Szkole Zawodowej nr 11 (wielozawodowej), w zawodach: 1 - mechanik pojazdów samochodowych, - elektromechanik pojazdów samochodowych, - blacharz samochodowy, - monter sieci, instalacji i urządzeń sanitarnych, - monter zabudowy i robót wykończeniowych w budownictwie, - fryzjer, - cukiernik, - piekarz, - dekarz, Rządowy program na lata 2014-2016 „Bezpieczna i przyjazna szkoła”. 7 - wędliniarz, - złotnik-jubiler, - stolarz, - elektryk, - tapicer, - introligator, - kuśnierz, - obuwnik, - kucharz, - lakiernik, - sprzedawca, - fotograf, - betoniarz-zbrojarz. Uczniowie Zespołu Szkół Rzemiosła i Przedsiębiorczości im. Jana Kilińskiego pochodzą zarówno z Lublina jak i z okolicznych wsi i miast (dojeżdżają do szkoły, mieszkają w bursach lub na stancji). Młodzież pobierająca naukę w jest w okresie dorastania. Rozpiętość wiekowa uczniów to zazwyczaj 16-20 lat. Czas ten jest szczególnie trudny z punktu widzenia oddziaływań wychowawczych i profilaktycznych. Emocje młodego człowieka cechuje zmienność, zaś podejmowane decyzje i wybory bywają pochopne, nieprzemyślane, o podłożu emocjonalnym a nie racjonalnym. Częstokroć logiczne argumenty kierowane przez rodziców czy inne osoby zaangażowane w proces wychowania nie trafiają do młodych ludzi, są przez nich lekceważone i odrzucane. Wiele zachowań problemowych powstaje w tym właśnie okresie 8 i niejednokrotnie podlega utrwaleniu utrzymując się przez resztę życia. Szczególnie silnie odczuwane są wówczas potrzeby akceptacji, szacunku, przynależności, uznania. Potrzeby te są zaspokajane przede wszystkim przez rodzinę, szkołę i szeroko rozumiane środowisko, w którym bardzo dużą rolę odgrywa grupa rówieśnicza. Jeżeli młody człowiek nie znajdzie zrozumienia i wsparcia oraz szczególnej opieki i pomocy ze strony najbliższych mu osób może pójść niewłaściwą drogą oraz szukać tego w dysfunkcyjnej grupie rówieśniczej, uwikłać się w uzależnienia itp. Podstawą do opracowania niniejszego programu były pozyskane w poprzednim roku szkolnym 2: - informacje od nauczycieli, wychowawców, rodziców i uczniów uzyskane podczas rozmów indywidualnych, - wyniki analizy dzienników lekcyjnych i dzienników wychowawcy klasy, - badania ankietowe (diagnoza środowiska uczniów, ankieta dotycząca bezpieczeństwa w szkole), - dane pochodzące z innych narzędzi stosowanych w szkole przez zespoły ewaluacyjne. Wyodrębniono następujące potencjalne zachowania ryzykowne uczniów szkoły: - uzależnienia (palenie papierosów, picie alkoholu, zażywanie narkotyków), - zachowania agresywne i przemocowe, - lekceważenie obowiązków szkolnych, w tym wagary. W Zespole Szkół Rzemiosła i Przedsiębiorczości im. Jana Kilińskiego w Lublinie corocznie opracowywana jest diagnoza środowiska szkolnego (zasobów, potrzeb, problemów itp.) na podstawie wyników ankiety, analizy dokumentacji oraz obserwacji pedagogicznej. Raport z diagnozy stanowi odrębny dokument. W bieżącym roku szkolnym diagnoza zostanie przeprowadzona stosownie do zapisów Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 sierpnia 2015 r. w sprawie zakresu i form prowadzenia w szkołach i placówkach systemu oświaty działalności wychowawczej, edukacyjnej, informacyjnej i profilaktycznej w celu przeciwdziałania narkomanii (Dz. U. z 2015 r. poz. 1249). W przypadku konieczności wprowadzenia uzupełnień lub modyfikacji w Programie Profilaktyki Szkolnej w związku z przeprowadzoną diagnozą, zostaną one opracowane w formie aneksu do Programu Profilaktyki Szkolnej. 2 9 IV. Cele programu i sposoby ich realizacji Wyszczególnione zostały następujące główne cele programu: 1. Analiza sytuacji wychowawczej szkoły. 2. Profilaktyka uzależnień oraz promowanie zasad szeroko pojętego bezpieczeństwa i zdrowego stylu życia. 3. Zapobieganie agresji i przemocy. 4. Działania przeciwdziałające wysokiej absencji na zajęciach szkolnych i praktycznej nauce zawodu. 5. Promowanie postaw prospołecznych. W ramach realizacji programu, prowadzona będzie działalność wychowawcza, edukacyjna, informacyjna i profilaktyczna, z uwzględnieniem: profilaktyki uniwersalnej (wspieranie wszystkich uczniów w prawidłowym rozwoju i zdrowym stylu życia oraz podejmowanie działań, których celem jest ograniczenie zachowań ryzykownych niezależnie od poziomu ryzyka), profilaktyki selektywnej (wspieranie uczniów, którzy ze względu na swoją sytuację rodzinną, środowiskową lub uwarunkowania biologiczne są w wyższym stopniu narażeni na rozwój zachowań ryzykownych), profilaktyki wskazującej (wspieranie uczniów, u których rozpoznano wczesne objawy zachowań ryzykownych, które nie zostały zdiagnozowane jako zaburzenia lub choroby wymagające leczenia). W realizacji programu profilaktyki czynnie uczestniczą: uczniowie, rodzice/opiekunowie, nauczyciele, pracownicy administracji i obsługi oraz instytucje współpracujące ze szkołą w zakresie wychowania i profilaktyki. 10 CELE Analiza sytuacji wychowawczej szkoły. Profilaktyka uzależnień oraz promowanie zasad szeroko pojętego bezpieczeństwa i zdrowego stylu życia. 3 SPOSOBY REALIZACJI3 ODPOWIEDZIALNI TERMINY - diagnostyczne badania ankietowe, analiza dokumentacji szkolnej oraz obserwacja pedagogiczna (opracowanie diagnozy środowiska szkolnego z uwzględnieniem wyodrębnienia czynników chroniących oraz czynników ryzyka) psycholog, wychowawcy IX-X 2016 - rozmowy indywidualne oraz stała obserwacja zachowań pozytywnych i negatywnych uczniów na wszystkich zajęciach lekcyjnych i pozalekcyjnych w trakcie bieżącej pracy z uczniami nauczyciele, wychowawcy, psycholog, pedagog, dyrekcja, wszyscy pracownicy szkoły na bieżąco - szerzenie wśród młodzieży wiedzy na temat szkodliwości stosowania środków psychoaktywnych itp. (np. zajęcia z wychowawcą, rozmowy indywidualne) dyrektor, wychowawcy, psycholog, pedagog, nauczyciele cały rok szkolny Kolorem czerwonym zaznaczono działania bezpośrednio wynikające z zaleceń sformułowanych w wyniku ewaluacji pracy szkoły w roku 2015/2016. 11 CELE SPOSOBY REALIZACJI3 ODPOWIEDZIALNI TERMINY dyrektor, wychowawcy, pielęgniarka szkolna, psycholog, pedagog, nauczyciele cały rok szkolny - realizacja programu „Bądź bezpieczny na drodze…” nauczyciele, wychowawcy, pedagog cały rok szkolny - podejmowanie działań polegających na rozwiązywaniu problemów młodzieży związanych z uzależnieniami (m. in.: powiadamianie rodziców/opiekunów prawnych, powiadamianie policji i służby zdrowia, organizowanie niezbędnej pomocy psychologiczno-pedagogicznej, systematyczna współpraca z instytucjami wspierającymi szkołę w tym względzie) dyrektor, wychowawcy, psycholog, pedagog, nauczyciele, pracownicy szkoły cały rok szkolny, wg potrzeb - prowadzenie edukacji prozdrowotnej dla uczniów (m. in.: porady, konsultacje, zajęcia z wychowawcą) 12 CELE SPOSOBY REALIZACJI3 ODPOWIEDZIALNI TERMINY - prowadzenie w szkole w ramach profilaktyki uzależnień działań zapobiegających stosowaniu przez młodzież tzw. dopalaczy, a w szczególności: a) rozdanie rodzicom uczniów ulotki informacyjnej (klasy I) c) udostępnianie zainteresowanym nauczycielom tematycznej bazy informacyjnej wg potrzeb d) promowanie form aktywności alternatywnych dla używania substancji psychoaktywnych (w tym zajęć pozalekcyjnych) wychowawcy, psycholog, pedagog, nauczyciele na bieżąco - kierowanie uczniów, u których stwierdzono okazjonalne używanie substancji psychoaktywnych do udziału w programie profilaktyki selektywnej „FreD goes net”, który znalazł się w jako standard w Krajowym Programie Przeciwdziałania Narkomanii na lata 2011-2016 pedagog, psycholog, wychowawcy, dyrekcja wg potrzeb - zorganizowanie zajęć na temat profilaktyki raka szyjki macicy i innych chorób wywoływanych zakażeniem wirusem HPV (klasy I żeńskie i mieszane) pedagog, wychowawcy II semestr 13 CELE SPOSOBY REALIZACJI3 ODPOWIEDZIALNI TERMINY - współpraca z Międzynarodowym Stowarzyszeniem Studentów Medycyny IFMSA Poland oddział w Lublinie w zakresie organizowania dla uczniów zajęć o tematyce prozdrowotnej realizowanych na zasadzie edukacji rówieśniczej pedagog I/II semestr - udział w akcji promującej dawstwo szpiku kostnego „Komórkomania”, w tym zorganizowanie „Szkolnego Dnia Dawcy Szpiku pedagog, psycholog, opiekun Szkolnego Koła Wolontariatu I semestr - realizowanie działań edukacyjnych wśród wszystkich członków społeczności szkolnej dotyczących zasad postępowania wobec uczniów dotkniętych chorobami przewlekłymi, np. epilepsja, cukrzyca, nadciśnienie itd. pielęgniarka, wychowawcy wg potrzeb - tematyczne konkursy szkolne, akcje profilaktyczne nauczyciele, psycholog, pedagog, wychowawcy wg harmonogramu i potrzeb - konsultacje dla rodziców/opiekunów z zakresu edukacji prozdrowotnej i zdrowego stylu życia, doskonalenia kompetencji wychowawczych i działań profilaktycznych, prawidłowości i zaburzeń rozwojowych młodzieży psycholog, pedagog, wychowawcy, pielęgniarka szkolna na bieżąco wg potrzeb 14 CELE Zapobieganie agresji i przemocy. SPOSOBY REALIZACJI3 ODPOWIEDZIALNI TERMINY - udostępnienie nauczycielom, uczniom i rodzicom bazy teleadresowej instytucji pomocowych wychowawcy, pedagog, psycholog cały rok szkolny - wyposażenie uczniów w niezbędną wiedzę dotyczącą radzenia sobie w sytuacjach trudnych, stresujących i konfliktowych oraz zasad poprawnego komunikowania się, samokontroli, rozpoznawania i wyrażania własnych emocji (np. zajęcia z wychowawcą, rozmowy, porady, konsultacje), omawianie zagrożeń i konstruktywnych sposobów rozwiązywania sytuacji problemowych oraz informowanie o konsekwencjach zachowań i postaw niepożądanych wychowawcy, psycholog, pedagog cały rok szkolny - konsultacje pedagoga/psychologa dla rodziców uczniów sprawiających problemy wychowawcze psycholog, pedagog na bieżąco - interwencje i mediacje psychologa/pedagoga w sytuacjach kryzysowych psycholog, pedagog wg potrzeb 15 CELE SPOSOBY REALIZACJI3 ODPOWIEDZIALNI TERMINY - zapoznanie uczniów klas I z odpowiedzialnością za zachowania agresywne i przemocowe oraz przejawy demoralizacji (spotkania z kuratorem sądowym lub innym pracownikiem sądu, dotyczące społecznych i prawnych skutków stosowania przemocy oraz używania substancji psychoaktywnych) pedagog II semestr - objęcie opieką uczniów przejawiających agresję, przemoc na terenie szkoły oraz ofiar agresji, przemocy szkolnej i domowej wychowawcy, psycholog, pedagog dyrektor wg potrzeb - konsekwentne reagowanie wszystkich nauczycieli i pracowników szkoły na każdy, nawet incydentalny przejaw agresji i przemocy, a w szczególności: wyzwiska, obrażanie słowami lub gestami, wyśmiewanie, popychanie, szturchanie wszyscy pracownicy szkoły cały rok szkolny dyrektor, nauczyciele cały rok szkolny - monitoring na terenie całej szkoły, dyżury nauczycieli na przerwach i w drodze na/z wf 16 CELE SPOSOBY REALIZACJI3 ODPOWIEDZIALNI TERMINY - tematyczne konkursy szkolne, akcje profilaktyczne wychowawcy, nauczyciele wg harmonogramu i potrzeb - prowadzenie zajęć i organizowanie konkursów rekreacyjno-sportowych nauczyciele wf cały rok szkolny - upowszechnianie bazy teleadresowej instytucji pomocowych oraz stała współpraca z instytucjami działającymi na rzecz dziecka i rodziny, informowanie uczniów o osobach, do których w szkole i poza szkołą mogą zwrócić się po pomoc pedagog, psycholog, wychowawcy cały rok szkolny - przeprowadzenie w szkole ankiety dotyczącej bezpieczeństwa i wdrożenie rekomendowanych działań (w odniesieniu do ankietowania z roku 2015/2016) psycholog I/II semestr cała społeczność szkolna cały rok szkolny - bieżące realizowanie założeń Rządowego programu na lata 2014-2016 „Bezpieczna i przyjazna szkoła” 17 CELE SPOSOBY REALIZACJI3 ODPOWIEDZIALNI TERMINY Działania przeciwdziałające wysokiej absencji na zajęciach szkolnych i praktycznej nauce zawodu. - podejmowanie zintensyfikowanych działań zgodnych z procedurami przeciwdziałania absencji i programem poprawy frekwencji przez wszystkich członków szkolnej społeczności zaangażowanych w proces wychowania, w celu poprawy frekwencji uczniów na lekcjach w szkole (w tym na zajęciach wychowania fizycznego), na turnusach przedmiotów zawodowych oraz na praktycznej nauce zawodu dyrektor, nauczyciele, wychowawcy, psycholog, pedagog, pracownicy szkoły cały rok szkolny dyrektor, nauczyciele, wychowawcy cały rok szkolny - - uświadamianie rodzicom zagrożeń związanych ze zjawiskiem wagarów - - stałe przypominanie uczniom i rodzicom obowiązujących w szkole procedur dotyczących nieobecności na lekcjach Promowanie postaw prospołecznych. - położenie nacisku na rozwijanie zainteresowań i wewnętrznej motywacji do nauki (organizowanie kół zainteresowań i zachęcanie uczniów do udziału w nich) 18 CELE SPOSOBY REALIZACJI3 ODPOWIEDZIALNI TERMINY - udział młodzieży w akcjach charytatywnych oraz działalność Szkolnego Koła Wolontariatu wychowawcy, opiekunowie Samorządu Szkolnego opiekunowie Koła wg harmonogramu - organizowanie konkursów szkolnych oraz udział w konkursach pozaszkolnych nauczyciele, wychowawcy cały rok szkolny 19 V. Ewaluacja programu Niniejszy program będzie podlegał metodom ewaluacji określonym i zatwierdzonym do realizacji w Szkolnym Programie Wychowawczym Zespołu Szkół Rzemiosła i Przedsiębiorczości im. Jana Kilińskiego w Lublinie. Bazę do oceniania skuteczności programu i projektowania działań na przyszłość stanowić będą semestralne i roczne podsumowania pracy dokonywane podczas posiedzeń Rady Pedagogicznej oraz narzędzia stosowane w pracy zespołów ewaluacyjnych, a w szczególności: - sprawozdania z pracy poszczególnych agend i zespołów szkoły, - stała obserwacja zachowań i postaw uczniów, - obserwacje lekcji, zajęć pozalekcyjnych, imprez i uroczystości szkolnych, - ankiety przeprowadzane wśród uczniów, rodziców/opiekunów, nauczycieli i pracowników administracji i obsługi, - analiza i interpretacja danych liczbowych (frekwencja, oceny z zachowania i za postępy w nauce). 20