Strategie retoryczne, techniki komunikacyjno

Marcin Koszowy, Katarzyna Budzyńska
Strategie retoryczne,
techniki komunikacyjno-poznawcze,
błędy i sofizmaty
Wydawnictwo IFiS PAN
Warszawa 2015
Spis treści
1
Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1
1.1 Współczesna teoria argumentacji . . . . . . . . . . . . . . . 1
1.2 Problem z pojęciem „strategii retorycznej” . . . . . . . 3
1.3 Problem z pojęciem „fallacy” . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
2
Dzieje pojęcia błędnych technik retorycznych . .
2.1 Arystotelesa koncepcja dowodu sofistycznego . . . . .
2.1.1 Definicja sofizmatu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.1.2 Typy sofizmatów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.2 Tradycja pragma-dialektyczna . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.2.1 Główne założenia pragma-dialektyki . . . . . .
2.2.2 Pragma-dialektyczne ujęcie błędnych
technik retorycznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.3 Tradycja hamblinowska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.3.1 Krytyka podręcznikowych ujęć sofizmatów .
2.3.2 Formalny system dialogowy do badania
błędnych technik retorycznych . . . . . . . . . . . .
2.3.3 Recepcja poglądów Hamblina . . . . . . . . . . . .
2.4 Tradycja polska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.4.1 Pojęcie kultury logicznej jako punkt
odniesienia dla problematyki błędu . . . . . . . .
2.4.2 Błędy rozumowań . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
27
28
29
31
36
37
50
56
57
61
70
75
77
78
2
Spis treści
2.4.3 Program badań nad błędami logicznymi . . . 82
2.4.4 Kryteria identyfikowania błędów
logicznych w wypowiedziach . . . . . . . . . . . . . 91
3
Kryteria poprawności technik retorycznych . . . . 99
3.1 Typologia technik komunikacyjno-poznawczych . . 100
3.2 Kryteria inferencyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102
3.2.1 Wadliwość rozumowań i argumentacji . . . . . 103
3.2.2 Przykładowy model formalnych błędów
komunikacyjno-poznawczych . . . . . . . . . . . . . 104
3.3 Kryteria dialektyczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109
3.3.1 Przestrzeganie reguł dialogu . . . . . . . . . . . . . 110
3.3.2 Przykładowy model niepoprawnej techniki
błędnego koła w dialogu . . . . . . . . . . . . . . . . . 111
3.4 Kryteria retoryczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113
3.4.1 Perswazyjna funkcja języka . . . . . . . . . . . . . . 113
3.4.2 Przykładowy model erystycznych technik
komunikacyjno-poznawczych . . . . . . . . . . . . . 115
3.5 Podejście unifikujące . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118
3.5.1 Teoria zakotwiczania inferencji . . . . . . . . . . . 118
3.5.2 Logiczny, dialektyczny i retoryczny aspekt
technik komunikacyjno-poznawczych . . . . . . 121
4
Analiza wybranych strategii retorycznych . . . . . . 127
4.1 Ad hominem w modelu interpersonalnej
argumentacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127
4.1.1 Baza metodologiczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129
4.1.2 Standardowy model argumentacji
interpersonalnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134
4.1.3 Nowe ujęcie interpersonalnej argumentacji . 135
4.1.4 Kontrargumentacyjna struktura ad
hominem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137
4.2 Ad verecundiam jako element struktury dialogu . . 140
4.2.1 Zasada stosowania argumentum ad
verecundiam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140
Spis treści
3
4.2.2 Mechanizm poważania w argumentacji
odwołującej się do opinii eksperta . . . . . . . . . 144
4.2.3 Profile dialogu jako narzędzie rekonstrukcji
mechanizmu poważania . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147
4.2.4 Przykład przesłuchania eksperta . . . . . . . . . . 154
4.2.5 Dwa typy argumentum ad verecundiam . . . . 159
4.2.6 Kierunki dalszych badań . . . . . . . . . . . . . . . . . 162
5
Zakończenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165
Literatura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169
Skorowidz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 195