Rachunkowość zarządcza laboratoria komputerowe MS Excel

Rachunkowość zarządcza
laboratoria komputerowe
MS Excel
PROWADZĄCY: ALEKSANDRA MARTYNOWICZ
OPRACOWAŁ: ZDZISŁAW KES
Wrocław, luty-czerwiec 2010
R a c h u n k ow o ś ć
z a r z ą d c z a
L
A B O R A T O R I U M
Spis treści:
1.
Wymagania wstępne .................................................................................................................................. 3
2.
Analiza progu rentowności produkcji wielo-asortymentowej ................................................................... 3
3.
Analiza progu rentowności produkcji jedno-asortymentowej................................................................... 8
4.
Wybór asortymentu produkcji przy ograniczonych zdolnościach produkcyjnych ................................... 12
2
R a c h u n k ow o ś ć
z a r z ą d c z a
L
A B O R A T O R I U M
1. Wymagania wstępne
Studenci uczestniczący w laboratoriach powinni znad podstawy funkcjonowania arkusza kalkulacyjnego. W
szczególności powinni potrafid:
uruchomid aplikację MS Excel,
otworzyd i zapisad plik w formacie xls,
wprowadzad do komórek teksty, wartości, formuły i funkcje,
formatowad komórki,
kopiowad i wklejad zawartośd komórek różnymi sposobami (menu górne, skróty klawiaturowe i przy
pomocy uchwyt przeciągania).
Zajęcia będą prowadzone z wykorzystaniem materiałów przygotowanych wcześniej w postaci elektronicznej
(dostępnych na platformie WUE), tablicy, projektora. Materiały dla studentów obejmują plik PDF oraz pliki
xls. W pliku PDF studenci otrzymają opisy zadao, polecenia, rozwiązania a w plikach xls znajdują się dane
źródłowe przygotowane do pracy w laboratorium.
ĆWICZENIE 3
ZAGADNIENIE
2. Analiza progu rentowności produkcji wielo-asortymentowej
od 20 do 30 min
Na podstawie informacji o kosztach zmiennych i stałych można przeprowadzad analizę progu rentowności,
która informuje o poziomie sprzedaży gwarantującym jednostce gospodarczej wynik na sprzedaży równy 0.
W przypadku sprzedaży wielo-asortymentowej próg rentowności najczęściej wyznaczany jest w ujęciu
wartościowym z założeniem niezmienności struktury sprzedaży. Ponadto przy tego rodzaju sprzedaży
istnieją progi rentowności dla całego przedsiębiorstwa jak i poszczególnych asortymentów. Dodatkowo przy
sprzedaży wielu asortymentów zachodzi możliwośd szybszej sprzedaży asortymentów lepszych (lub
gorszych) co będzie powodowad, że próg rentowności będzie osiągany szybciej (lub wolniej).
Wyznaczenie progu rentowności dla produkcji wieloasortymentowej jest zagadnieniem skomplikowanym.
Wiąże się to z tym, że próg rentowności nie jest jednym punktem, lecz zbiorem punktów, których liczba jest
równa liczbie rozpatrywanych produktów. Głównym problemem utrudniającym przeprowadzenie analizy
progu rentowności w warunkach produkcji wieloasortymentowej jest podejście do kosztów stałych.
Można wyróżnid trzy odmienne podejścia do kosztów stałych ze względu na ich wpływ na sposób
przeprowadzenia analizy progu rentowności w warunkach produkcji wieloasortymentowej. Oto one:
1) koszty stałe są w całości rozliczone miedzy poszczególne produkty,
3
R a c h u n k ow o ś ć
z a r z ą d c z a
L
A B O R A T O R I U M
2) koszty stałe w całości odnoszone są do przedsiębiorstwa,
3) koszty stałe w części są rozliczone między produkty, a w części do przedsiębiorstwa.
Pierwsza metoda ma zastosowanie w sytuacji, gdy cała kwota kosztów stałych została rozliczona miedzy
produkty. Najważniejszym zagadnieniem jest tutaj rozliczenie kosztów stałych między produkty, w tym
zwłaszcza dobór odpowiedniej podstawy dla tego rozliczenia. Jest to zagadnienie podobne do rozliczenia
kosztów pośrednich. Jako podstawę do rozliczenia kosztów stałych między produkty przyjmuje się
najczęściej marżę pokrycia zrealizowaną na poszczególnych produktach. W celu rozliczenia kosztów stałych
na produkty należy obliczyd współczynnik narzutu:
WNK s
Ks
n
,
Mi.
i 1
gdzie:
WNKs – współczynnik narzutu kosztów stałych,
Ks – koszty stałe przedsiębiorstwa,
Mi – globalna marża pokrycia osiągnięta na sprzedaży i-tego produktu (Mi = mi . Qi ,),
Qi – wielkośd sprzedaży i-tego produktu,
mi – jednostkowa marża pokrycia i-tego produktu (mi = pi – kzi)
pi – cena sprzedaży i-tego produktu,
kzi – jednostkowy koszt zmienny i-tego produktu.
Narzut kosztów stałych na poszczególne produkty jest obliczony według wzoru:
Ksi = WNKs . Ks.
Produkcję poszczególnych asortymentów rozpatruje się dalej niezależnie od siebie i analizę progu
rentowności dla każdego asortymentu przeprowadza się niezależnie od siebie, tak jak dla produkcji
jednorodnej. Ilościowe progi rentowności poszczególnych produktów wyznacza się na podstawie wzoru:
Q oi
K si
p i k zi
(i = 1,2,...,n),
gdzie:
Qoi – ilościowy próg rentowności i-tego produktu,
pi – cena sprzedaży i-tego produktu,
kzi – jednostkowy koszt zmienny i-tego produktu.
Wartościowe progi rentowności poszczególnych produktów wyznacza się na podstawie:
4
R a c h u n k ow o ś ć
Soi = pi . Qoi
z a r z ą d c z a
L
A B O R A T O R I U M
(i = 1,2,...,n),
natomiast globalny wartościowy próg rentowności:
n
So
S oi ,
i 1
gdzie:
Soi –wartościowy próg rentowności i-tego produktu,
So – globalny wartościowy próg rentowności.
W drugiej sytuacji, tzn. gdy koszt stałe zostały w całości przyporządkowane przedsiębiorstwu, w sposób
jednoznaczny można wyznaczyd jedynie wartościowy próg rentowności. Jest to próg rentowności przy danej
strukturze asortymentowej produkcji. Zmiana tej struktury powoduje zazwyczaj zmianę wysokości progu
rentowności. Wartościowy próg rentowności dla całego przedsiębiorstwa jest stosunkiem kosztów stałych
do przeciętnej marzy pokrycia wszystkich produktów:
S0
Ks
,
U
gdzie:
n
mi Qi
U
i 1
n
.
pi Qi
i 1
Aby obliczyd progi rentowności dla poszczególnych asortymentów konieczne jest przemnożenie progu
rentowności dla całej firmy przez udział procentowy przychodów ze sprzedaży danego produktu.
POLECENIE
W przedsiębiorstwie wytwarzany jest sprzęt AGD. W ofercie wyróżnia się 8 asortymentów oznaczonych: P1,
P2, P3, P4, L1, Z1, Z2, LZ1, LZ2, LZ3. Na podstawie danych w pliku Zadanie2.xls ustal próg rentowności dla
całego przedsiębiorstwa (przy wykorzystaniu przeciętnej marży pokrycia) oraz progi minimalny (przy
założeniu sprzedaży od najlepszego do najgorszego asortymentu) i maksymalny (przy założeniu sprzedaży
od najgorszego do najlepszego asortymentu) oraz każdego z asortymentów oddzielnie. Dodatkowo wyznacz
progi rentowności dla całego przedsiębiorstwa w sposób graficzny.
ROZWIĄZANIE
Rozwiązanie zadania polega na wykonaniu następujących kroków:
1. Ustalenie marży pokrycia i progu rentowności dla przedsiębiorstwa i asortymentów.
2. Narysowanie wykresu.
3. Ustalenie progu rentowności dla założenia, że sprzedawano wyroby od najlepszego do najgorszego.
4. Ustalenie progu rentowności dla założenia, że sprzedawano wyroby od najgorszego do najlepszego.
Ad. 1. Przed obliczeniem progu rentowności dla przedsiębiorstwa, jako całości należy obliczyd przychody ze
sprzedaży oraz koszty zmienne. W tym celu zaznaczamy komórki B15:K16 i z klawiatury wpisujemy formułę
5
R a c h u n k ow o ś ć
z a r z ą d c z a
L
A B O R A T O R I U M
=B4*B$6 i wciskamy skrót klawiaturowy CTRL+Enter, aby wypełnid cały zakres formułami (przy korzystaniu
z tego skrótu aktywną komórką w zaznaczonym zakresie musi byd komórka znajdująca się w jego lewym
górnym rogu – tu B15). Następnie w celu rozszerzenia zakresu zaznaczonych komórek do kolumny L
wciskamy skrót SHIFT+(strzałka kursora) i bezpośrednio po tym, przy pomocy skrótu lewy_ALT+=
wprowadzamy funkcję SUMA w kolumnie Razem dla przychodów i kosztów zmiennych. W podobny sposób
wprowadzamy formułę obliczającą marżę pokrycia. Zaznaczamy komórki B17:L17, wprowadzamy formułę
=B15-B16 i wciskamy skrót CRTL+Enter.
Następnie wprowadzamy formuły dla zakresów (formuła jest wprowadzana do pierwszej komórki w
zakresie i następnie kopiowana do pozostały komórek w zakresie) i komórek:
B18:L18
B19:L19
L20
B21:K21
B22:K22
Stopa marży pokrycia *%+
Udział przychodów *%+
Próg rentowności dla przedsiębiorstwa *zł+
Próg rentowności dla asortymentów *zł+
Próg rentowności dla asortymentów *szt.]
=B17/B15
=B15/$L$15
=I8/L18
=$L$20*B19
=B21/B4
W komórce L20 próg rentowności dla przedsiębiorstwa obliczany jest, jako iloraz kosztów stałych (I8) i
przeciętnej stopy marży pokrycia (L18).
Ad. 2. Wyznaczenie na wykresie progu rentowności wiąże się z określeniem współrzędnych dla dwóch
punktów. Pierwszy punkt jest wyznaczany dla założenia, że sprzedaż wynosi zero a drugi, że sprzedano
wszystkie asortymenty. Pierwszą współrzędną dla pierwszego punktu wpisujemy do komórki B27 (wartośd
0) a drugą współrzędną do komórki B28 ( =-I8 – czyli ujemne koszty stałe). Pierwszą współrzędną drugiego
punktu wpisujemy do komórki C27 ( =L15 – czyli łączne przychody ze sprzedaży) a drugą współrzędną do
komórki C28 ( =L17-I8 – czyli globalna marża pokrycia minus koszty stałe).
Następnie
należy
zaznaczyd
komórki
A27:C28
i
menu
górnego
wybrad
opcję
{Wstaw|Wykres}(Wstawianie|Wykres|Punktowy połączony liniami). W pierwszym kroku kreatora
wykresów w polu Typ wykresu należy wybrad typ XY (Punktowy), w polu podtypu wykresu wskazujemy na
Wykres punktowy z punktami danych połączonymi liniami i wcisnąd przycisk Dalej. W drugim kroku kreatora
wciskamy tylko przycisk Dalej. W trzecim kroku kreatora opisujemy tytuł wykresu (Excel 2007 – Narzędzia
wykresów|Układ|Tytuł wykresu) (Analiza progu rentowności) i opis osi X (Przychody *zł+) i Y (Wynik *zł+). W
ostatnim kroku kreatora zaznaczamy opcję Jako nowy arkusz i wciskamy przycisk Zakoocz (Excel 2007 –
Narzędzia wykresów|Projektowanie|Przenieś wykres|Nowy arkusz).
Ad. 3. Ustalenie minimalnego progu rentowności wiąże się posortowaniem asortymentów od najlepszego
(o największej stopie marży pokrycia) do najgorszego (o najmniejszej stopie marży pokrycia). Przed
6
R a c h u n k ow o ś ć
z a r z ą d c z a
L
A B O R A T O R I U M
posortowaniem asortymentów należy skopiowad wartości z komórek B14:K18 do zakresu B34:K38. W tym
celu zaznaczamy zakres kopiowany i wciskamy skrót klawiaturowy CTRL+C, stawiamy kursor na komórce
B34 i wybieramy z menu górnego opcję ,Edycja|Wklej specjalnie- (Excel 2007 – Narzędzia
podstawowe|Wklej specjalnie) i w oknie Wklej specjalnie zaznaczamy opcję Wartości i wciskamy przycisk
OK. Przy zaznaczonym obszarze B34:K38 wybieramy z menu górnego opcję ,Dane|Sortuj}, dalej w oknie
Sortowanie wciskamy przycisk Opcje i zaznaczamy opcję Sortuj od lewej do prawej i wciskamy przycisk OK.
Następnie w polu Sortuj według należy wybrad Wiersz 38, zaznaczyd opcję Malejąco (Od największej do
najmniejszej) i wcisnąd przycisk OK.
W części oznaczonej, jako dane do wykresu należy wprowadzid następujące formuły (dla zakresu komórek
formuła jest wprowadzana do pierwszej komórki zakresu i następnie na całośd zakresu):
C41:L41
C42:L42
B43
Przychody ze sprzedaży *zł]
Wynik na sprzedaży *zł+
Próg rentowności minimalny *zł+
=SUMA(B35:$B35)
=$B42+SUMA(B37:$B37)
=H41-H42/H38
Przy tych obliczeniach zakłada się, że asortymenty są sprzedawane narastająco wg ustalonej na podstawie
stopy marży porycia kolejności. Na początku nic nie jest sprzedawane, dalej sprzedaje się wyroby najlepsze,
potem dodawane są wyroby drugie w kolejności, trzecie … i tak dalej. Próg rentowności minimalny jest to
suma przychodów uzyskanych narastająco z asortymentów generujących stratę i ilorazu tej (minimalnej)
straty (ze zmienionym znakiem) oraz stopy marży pokrycia asortymentu przy sprzedaży, którego otrzymano
minimalny zysk (nastąpiła zmiana znaku wyniku).
Aby dodad serię danych pokazujących próg minimalny do wcześniej stworzonego wykresu należy przejśd do
zakładki Wykres1 i wybrad z menu górnego opcję ,Wykres|Dodaj dane-(Excel 2007 – Narzędzia
wykresów|Projektowanie|Zaznacz dane|Dodaj i zaznaczamy obszar B41:L41 w wartościach x oraz B42:L42
w wartościach y) W oknie Dodaj dane zaznaczamy komórki z zakresu B41:L42 i wciskamy przycisk OK. Gdy
pojawi się okno Wklej specjalnie wystarczy zaznaczyd tylko opcję Kategorie (wartości X) w pierwszym
wierszu i wcisnąd przycisk OK.
Ad. 4. Ustalenie maksymalnego progu rentowności wiąże się posortowaniem asortymentów od najgorszego
(o najmniejszej stopie marży pokrycia) do najlepszego (o największej stopie marży pokrycia). Przed
posortowaniem asortymentów należy skopiowad wartości z komórek B14:K18 do zakresu B49:K53. W tym
celu zaznaczamy zakres kopiowany i wciskamy skrót klawiaturowy CTRL+C, stawiamy kursor na komórce
B49 i wybieramy z menu górnego opcję ,Edycja|Wklej specjalnie- (Narzędzia główne|Schowek|Wklej
specjalnie) i w oknie Wklej specjalnie zaznaczamy opcję Wartości i wciskamy przycisk OK. Przy zaznaczonym
obszarze B49:K53 wybieramy z menu górnego opcję ,Dane|Sortuj-, dalej w oknie Sortowanie wciskamy
7
R a c h u n k ow o ś ć
z a r z ą d c z a
L
A B O R A T O R I U M
przycisk Opcje i zaznaczamy opcję Sortuj od lewej do prawej i wciskamy przycisk OK. Następnie w polu
Sortuj według należy wybrad Wiersz 53, zaznaczyd opcję Rosnąco i wcisnąd przycisk OK.
W części oznaczonej, jako dane do wykresu należy wprowadzid następujące formuły:
C56:L56
C57:L57
B58
Przychody ze sprzedaży *zł
Wynik na sprzedaży *zł+
Próg rentowności minimalny *zł+
=SUMA(B50:$B50)
=$B57+SUMA(B52:$B52)
=G56-G57/G53
Aby dodad serię danych pokazujących konstrukcję progu maksymalnego do wcześniej stworzonego wykresu
należy przejśd do zakładki Wykres1 i wybrad z menu górnego opcję ,Wykres|Dodaj dane- (Narzędzia
wykresów|Projektowanie|Zaznacz dane|Dodaj i zaznaczamy obszary B56:L56 jako x i B57:L57 jako y). W
oknie Dodaj dane zaznaczamy komórki z zakresu B56:L57 i wciskamy przycisk OK. Gdy pojawi się okno Wklej
specjalnie wystarczy zaznaczyd tylko opcję Kategorie (wartości X) w pierwszym wierszu i wcisnąd przycisk
OK.
ĆWICZENIE 4
ZAGADNIENIE
3. Analiza progu rentowności produkcji jedno-asortymentowej
od 30 do 40 min
Analiza progu rentowności może byd wykorzysta przy podejmowania decyzji krótkookresowych. W
przedsiębiorstwie SAWA w związku z nieakceptowanym poziomem planowanego wyniku na przyszły okres
zaproponowano cztery propozycje zmian różnych parametrów finansowych, np. cen, kosztów zmiennych
czy kosztów stałych. Dla poszczególnych propozycji należy ustalid stopę marginesu bezpieczeostwa oraz
rentownośd, aby decydenci mogli wybrad optymalny wariant działalności. W związku z występowaniem
kilku wariantów decyzji w MS Excelu można usprawnid proces podejmowania decyzji poprzez wykorzystanie
menadżera scenariuszy, który służy do łatwego zarządzania danymi wyjściowymi i wynikowymi wielu
wariantów.
Próg rentowności wyznaczany jest zarówno ilościowo jak i wartościowo. Ilościowy próg rentowności Qo jest
taką ilością sprzedaży (produkcji=sprzedaż), przy której przychód ze sprzedaży jest równy kosztom
całkowitym. Ilościowy próg rentowości wyznaczany jest na podstawie wzoru:
Qo
Ks
.
p kz
Wartościowy próg rentowności jest to taka wartośd sprzedaży przy której przychody ró4.nają się
całkowitym kosztom. Wartościowy próg rentowności może byd na podstawie wzoru:
8
R a c h u n k ow o ś ć
z a r z ą d c z a
So
L
A B O R A T O R I U M
Ks
.
kz
1
p
gdzie: KS – koszty stałe,
p – cena sprzedaży
kz – jednostkowe koszty zmienne
S0 – próg rentowności wartościowy
Q0 – próg rentowności ilościowy.
Graficzna ilustracja progu rentowności produkcji jednorodnej jest przedstawiona na rysunku.
S
S,K
Zysk
So
K
Próg rentowności
Strata
0
Qo
Q
POLECENIE
W przedsiębiorstwie SAWA sporządzono i przedstawiono zarządzającym następujące plany finansowe:
Wariant wyjściowy
Ilość [szt.]
Stawka
Sprzedaż
2,050
Koszty wytworzenia produktów
materiały bezpośrednie
0,875
wynagrodzenia bezpośrednie
0,300
inne koszty zmienne
0,200
koszty stałe wydziałowe
Koszty sprzedaży
koszty zmienne
0,125
inne koszty zmienne sprzedaży
0,205
koszty stałe
Koszty administracji
zmienne
0,050
stałe
Koszty zmienne razem
1,755
Koszty stałe razem
Koszty razem
Przewidywany wynik [zł]
Próg rentowności [szt.]
3 200 000
Wartość
6 560 000,00
4 920 000,00
2 800 000,00
960 000,00
640 000,00
520 000,00
1 156 000,00
400 000,00
656 000,00
100 000,00
300 000,00
160 000,00
140 000,00
5 616 000,00
760 000,00
6 376 000,00
184 000,00
2 576 271
9
R a c h u n k ow o ś ć
z a r z ą d c z a
Stopa marży bezpieczeństwa [szt.]
Aktywa trwałe [zł]
Aktywa obrotowe [zł]
Aktywa razem [zł]
Rentowość [%]
L
A B O R A T O R I U M
19,49%
1 200 000
300 000
1 500 000
12,27%
Przedstawiony w planach poziom stopy marży bezpieczeostwa (19,49%), jak również rentownośd (12,27%)
zostały zanegowane przez zarząd. W związku poszukiwaniem lepszych wyników przedstawiono cztery
warianty działalności:
a) Specjalista d/s zarządzania uważa, że należy podnieśd cenę o 0,10 zł na jednostkę, co będzie związane z
pewną sumą wydatków na reklamę i na zmianę jakości produktu. Zmiana jakościowa produktu
pociągnie za sobą koszty 500 000 zł (modernizacja zdolności produkcyjnych). Koszty dodatkowej
reklamy szacowane są na 100 000 zł. Przewiduje się, że wielkośd sprzedaży będzie spadad powoli i
możliwe będzie utrzymanie sprzedaży na poziomie 2 900 000 jednostek.
b) Specjalista d/s sprzedaży zaproponował wzrost wielkości sprzedaży i jest przekonany, że firma może
sprzedad 4 850 000 jednostek, jeśli cena zostanie obniżona 0,10 zł na jednostkę. Ponieważ zakład
produkujący ten wyrób pracuje obecnie przy maksymalnym wykorzystaniu zdolności produkcji,
specjalista d/s sprzedaży obliczył, że konieczne będzie poniesienie dodatkowych kosztów bieżącego
okresu w wysokości 40 000 zł.
c) Specjalista d/s marketingu jest zdecydowanie przeciwny drugiej propozycji i uważa, że dodatkowe
wydatki poniesione na reklamę są w stanie zwiększyd sprzedaż do 3 500 000 jednostek bez zmiany ceny
produktu. Proponuje on, aby rocznie wydatki na reklamę wynosiły 250 000 zł oraz 300 000 zł na
zwiększenie zdolności produkcyjnych.
d) Specjalista d/s finansowych uważa, że należy działad w zakresie zmian w kosztach zmiennych i
proponuje, aby poprzez wprowadzenie ulepszeo organizacyjnych w procesie produkcyjnym obniżyd
inne koszty zmienne ponoszone na wydziale produkcyjnym o 0,03 zł na jednostkę. Pociągnie to za sobą
wzrost kosztów stałych zakładu w bieżącym okresie o 40 000 zł.
Dodatkowe informacje:
1. Planowany zaangażowany kapitał na dany rok wynosi 1,5 mln zł, z czego 1,2 mln zł przypada na
finansowanie aktywów trwałych, a 0,3 mln zł na pokrycie aktywów obrotowych.
2. Wartośd zaangażowanych aktywów obrotowych będzie wzrastad lub maled wraz ze zmianami ilości
sprzedawanych jednostek.
3. Koszty zmienne pozostaną niezmienne na jednostkę produktu z wyjątkiem specjalnych kosztów
sprzedaży, które zawsze stanowią 10% jednostkowej ceny sprzedaży.
10
R a c h u n k ow o ś ć
z a r z ą d c z a
L
A B O R A T O R I U M
4. Nakłady inwestycyjne rozliczane są w czasie i odnoszone w koszty proporcjonalnie przez okres 10 lat
(1/10 nakładów przypada na koszty okresu bieżącego a 9/10 zwiększa wartośd aktywów trwałych).
ROZWIĄZANIE
W pliku Zadanie3.xls znajdują się sformatowane i przygotowane dane do budowy scenariuszy. Odpowiednie
komórki zawierają formuły odwołujące się do zmienianych danych, takich jak: cena, ilośd, inny koszt
zmienny wydziałowy, koszty stałe wydziałowe (m.in. amortyzacja maszyn i urządzeo), koszty stałe sprzedaży
(m.in. reklama) w taki sposób, aby komórki wynikowe (stopa marży pokrycia, rentownośd) pokazywały
właściwe wartości.
Zanim zostaną utworzone scenariusze należy nazwad komórki zmieniane i wynikowe. Pozwala to na o wiele
łatwiejszą interpretację wyników działania menadżera scenariuszy niż w przypadku, w gdy w
podsumowaniu scenariuszy pojawiają się tylko nic niemówiące adresy komórek. W celu nadania nazw
poszczególnym komórkom należy wybrad z menu górnego opcję ,Wstaw|Nazwa|Definiuj- (Excel 2007Formuły|Nazwy zdefiniowane|Definiuj nazwę) lub (ustawid się w definiowanej komórce, a następnie w
białym polu nad kolumną A nadad nazwę jak w tabeli i zatwierdzid enter) i w polu Nazwy w skoroszycie
wpisad odpowiednią (nazwy nie mogą zawierad spacji i znaków działao matematycznych, nie mogą zaczynad
się od cyfr i byd identyczne jak adresy komórek w arkuszu) nazwę dla komórki a w polu Odwołuje się do
wprowadzid odpowiadający danej nazwie adres i wcisnąd przycisk Dodaj. Procedurę definicji nazw komórek
należy powtórzyd dla następujących danych.
Lp.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Nazwa
Cena
Ilośd
Koszty_stałe_wydziałowe
Koszty_stałe_sprzedaży
Inne_jednostkowe_koszty_zmienne_produkcji
Aktywa_trwałe
Adres komórki
B4
C2
C9
C12
B8
C24
Typ komórki
zmieniana
zmieniana
zmieniana
zmieniana
zmieniana
zmieniana
Lp.
1.
2.
Nazwa
Stopa_marży_bezpieczeostwa
Rentownośd
Adres komórki
C23
C27
Typ komórki
wynikowa
wynikowa
Po zdefiniowaniu nazw wybieramy z menu górnego opcję ,Narzędzia|Scenariusze- (Excel 2007 – Dane|
Narzędzia danych|Analiza symulacji|Mendżer scenariuszy) i wciskamy przycisk Dodaj. W oknie Dodaj
scenariusz w polu Nazwa scenariusza wpisujemy Wyjściowy, w polu Komórki zmieniane wpisujemy
wszystkie komórki oznaczone w arkuszu kolorem pomaraoczowym oddzielając je średnikiem (można
wprowadzid te adresy klikad lewym przyciskiem myszy na odpowiednich komórkach z wciśniętym
klawiszem CTRL). Po wciśnięciu przycisku OK pokaże się okno Wartości scenariusza, które należy tylko
zatwierdzid przyciskiem OK. Procedurę dodawania scenariuszy należy powtórzyd 4 razy wprowadzając w ich
11
R a c h u n k ow o ś ć
z a r z ą d c z a
L
A B O R A T O R I U M
wartościach odpowiednie dane wynikające z treści propozycji zgłaszanych przez Dyrektorów. W tabeli
znajdują się wartości dla poszczególnych scenariuszy.
Komórki zmieniane
Warianty
Wyjściowy
Koszty_stałe_wydziałowe
Inne_jednostkowe_koszty_zmienne
Cena
Ilośd
Koszty_stałe_sprzedaży
Aktywa_trwałe
520 000
0,200
2,050
3 200 000
100 000
1 200 000
Specjalista d/s
marketingu
550 000
0,200
2,050
3 500 000
250 000
1 470 000
Specjalista d/s
zarządzania
570 000
0,200
2,150
2 900 000
200 000
1 650 000
Specjalista d/s
sprzedaży
560 000
0,200
1,950
4 850 000
100 000
1 200 000
Specjalista d/s
finansowych
560 000
0,170
2,050
3 200 000
100 000
1 200 000
Po zakooczeniu dodawania scenariuszy może je przeglądad korzystając z przycisku Pokaż lub wyświetlid
raport wciskając przycisk Podsumowanie. Po wybraniu przycisku podsumowanie wyświetli się okno
Podsumowanie scenariuszy, w którym w polu Komórki wynikowe należy wpisad komórki C23 i C27.
Podsumowanie może byd bardzo przydatne w podejmowaniu decyzji przez zarząd, jaki wariant działalności
wybrad.
POLECENIE
EXTRA
ĆWICZENIE 4
Wskaż według Ciebie wariant optymalny.
4.
Wybór asortymentu produkcji przy ograniczonych zdolnościach produkcyjnych
od 20 do 30 min
ZAGADNIENIE
W decyzjach krótkookresowych często pojawia się zagadnienie wyboru optymalnego planu produkcji. W
tego typu decyzjach rozpatruje się dwie sytuacje: przy niepełnym i pełnym wykorzystaniu zdolności
produkcyjnych. W pierwszej sytuacji należy podjąd decyzję czy produkowad, czy nie produkowad dany
asortyment. Natomiast w drugiej sytuacji dodatkowo należy jeszcze ustalid ilośd wytwarzanych jednostek.
W obu sytuacjach uwzględnia się jednostkową marżę pokrycia (cena minus koszt zmienny jednostkowy).
Jeżeli marża dla asortymentu jest większa od zera należy ten asortyment wytwarzad. Jednak w przypadku
ograniczonych możliwości produkcyjnych należy uwzględnid stosunek marży pokrycia do czynnika
ograniczającego (najczęściej jest to norma roboczogodzin lub maszynogodzin na wytworzenie jednostki
produktu). W warunkach korzystania z MS Excela zadanie optymalizacji planu produkcji można wykonad
przy wykorzystaniu dodatku solver.
POLECENIE
W przedsiębiorstwie produkcyjnym wytwarza się 5 asortymentów. Popyt na te asortymenty przekracza
możliwości produkcyjne, w związku z czym należy produkowad tylko te asortymenty, których marża
pokrycia przypadająca na czynnik ograniczający jest największa. W tabeli podano potrzebne dane do
ustalenia planu produkcji.
12
R a c h u n k ow o ś ć
Cena
Asortyment sprzedaży
[zł/szt.]
Wyrób A
Wyrób B
Wyrób C
Wyrób D
Wyrób E
15,50
12,60
10,20
22,00
5,90
z a r z ą d c z a
Jednostkowy
koszty zmienny
[zł/szt.]
10,20
9,30
5,60
15,30
5,10
L
A B O R A T O R I U M
Norma
Możliwości
pracochłonności sprzedaży
[h/szt.]
[szt.]
0,40
0,25
0,60
0,80
0,15
5000
6000
4500
3000
10000
Koszty stałe w miesiącu szacuje się na poziomie 40 000 zł a ilośd dostępnych godzin w miesiącu wynosi
15 000 h. Ustal plan produkcji pozwalający na osiągnięcia maksymalnego wyniku przy podanych
założeniach.
ROZWIĄZANIE
W pliku Zadanie4.xls znajdują się dane źródłowe wykorzystywane do uruchomienia solvera. Zanim solver
zostanie uruchomiony należy wprowadzid do arkusza formuły obliczające wynik na sprzedaży. Należy
obliczyd Wykorzystane godziny, Jednostkową marżę pokrycia i Globalną marże pokrycia. Na rysunku
podano formuły.
Następnie z menu górnego ,Narzędzia|Solver- (Excel 2007 - Dane|Analiza|Solver) uruchamiamy Solvera. W
sytuacji, gdy Solvera nie ma w menu górnym wybieramy opcję ,Narzędzia|Dodatki- (Excel 2007 – naciskamy
na ikonkę MS Office|Opcje programu excel|Dodatki|Zarządzaj dodatkami|Przejdź), zaznaczamy opcję
Dodatek Solver i wciskamy przycisk OK (patrz rysunek).
13
R a c h u n k ow o ś ć
z a r z ą d c z a
L
A B O R A T O R I U M
Po uruchomieniu Solvera należy wpisad w polu Komórka celu – I9 i w polu Komórki zmienianie wpisad zakres
$F$2:$F$6. Następnie dodajemy warunki ograniczające wciskając przycisk Dodaj i wypełniając pola Adres
komórki, operator matematyczny i Warunek ograniczający. W warunkach ograniczających (patrz tabela)
należy wprowadzid wszystkie komórki dotyczące ilości sprzedaży, która nie może byd większa od popytu
oraz mniejsze od 0. Ponadto należy wprowadzid warunek ograniczający łączną ilośd godzin, aby nie
przekraczały 15000.
Komórka
$G$7
$F$2
$F$2
$F$3
$F$3
$F$4
$F$4
$F$5
$F$5
$F$6
$F$6
Nazwa
Razem Wykorzystane godziny [h]
Wyrób A Sprzedaż [szt.]
Wyrób A Sprzedaż [szt.]
Wyrób B Sprzedaż [szt.]
Wyrób B Sprzedaż [szt.]
Wyrób C Sprzedaż [szt.]
Wyrób C Sprzedaż [szt.]
Wyrób D Sprzedaż [szt.]
Wyrób D Sprzedaż [szt.]
Wyrób E Sprzedaż [szt.]
Wyrób E Sprzedaż [szt.]
Formuła
$G$7<=$G$8
$F$2<=$E$2
$F$2>=0
$F$3<=$E$3
$F$3>=0
$F$4<=$E$4
$F$4>=0
$F$5<=$E$5
$F$5>=0
$F$6<=$E$6
$F$6>=0
Po wprowadzeniu warunków ograniczających wciskamy przycisk Rozwiąż i w oknie Solver-Wyniki wciskamy
przycisk OK.
14