Racjonalność podmiotów ekonomicznych

Kierunek ZARZĄDZANIE - Wykład
Studia II stopnia
Racjonalność podmiotów
ekonomicznych
mgr Piotr Ratajczak
Herbert Simon (1916-2001)
• Był wieloletnim profesorem CarnegieMellon University w Pittsburghu. W
pracy naukowej podejmował
problematykę teorii organizacji oraz
podejmowania decyzji
ekonomicznych. W 1978 otrzymał
Nagrodę Nobla za przełomowe
badania nad procesem podejmowania
decyzji wewnątrz organizacji
gospodarczych oraz teorią ich
podejmowania.
• Herbert Simon podjął krytykę założenia o
racjonalności podmiotów ekonomicznych.
Wprowadził on pojęcie racjonalności
ograniczonej. Zgodnie z jego ujęciem ani
jednostki, ani organizacje nie dysponują
nieograniczonymi możliwościami
przetwarzania informacji, koniecznymi do
osiągnięcia pełnej (nieograniczonej)
racjonalności. Powoduje to, że decydenci nie
są zdolni do wyborów optymalnych.
• wielość celów
• czas - w czasie wyznaczonym na podjęcie
decyzji jednostka albo nie jest w stanie
uzyskać dostępu do wszystkich informacji
istotnych dla danego problemu, albo nie jest
zdolna do ich dokładnego przetworzenia
• względy technologiczne nie pozwalają na
analizę informacji w sposób umożliwiający
dokładne wyznaczenie prawdopodobieństwa
celem optymalizacji wyborów
• Zdolność formułowania i rozwiązywania przez
człowieka złożonych zadań jest niezwykle mała w
porównaniu ze skalą problemów spotykanych w
rzeczywistości. Konfiguracja wielowymiarowej
funkcji celów oraz wielu potencjalnych ścieżek
działania sprawia, że jednostka cierpi z powodu
przeładowania informacją. Pod natłokiem
danych nie jest w stanie rozpatrzyć wszystkich
ewentualności tak, aby dokonać optymalnego
wyboru
Szkoła Tversky’ego i Kahnemana
• Podejście Tversky’ego i Kahnemana powstało na
podstawie obserwacji rzeczywistych zachowań,
niezgodnych z tradycyjnym rozumieniem
racjonalności.
• Tversky i Kahneman (1974) twierdzą że
ograniczona racjonalność determinowana jest
dwiema charakterystykami świata zewnętrznego:
presją czasu oraz złożonością informacji
• Aby przezwyciężyć swe ograniczone zdolności
analizy danych, ludzie wykształcili zespół
heurystyk. Heurystyki należy rozumieć jako
strategie oparte na intuicyjnej ocenie
rzeczywistości i stosowane (zarówno
rozmyślnie, jak i nieświadomie) w celu
zastąpienia złożonego procesu estymacji
prawdopodobieństwa i prognozowania
wartości operacjami prostego wnioskowania.
• Dzięki heurystykom jednostki zawężają zbiór
możliwości i jednocześnie zwiększają swoje
szanse na znalezienie rozwiązania w sytuacji
decyzyjnej
podstawowe heurystyki
• dostępność - wnioskowanie na podstawie
informacji łatwo dostępnych w pamięci
• reprezentatywność - wnioskowanie na
podstawie podobieństwa
• zakotwiczenie i dostosowanie - wnioskowanie
na podstawie pierwotnie zasugerowanej
wartości (tzw. kotwicy), która jest
dostosowywana w celu oszacowania wartości
rzeczywistej