Urzeczywistnienie Unii Gospodarczej i Walutowej

Bruksela, 20 września 2012 r.
URZECZYWISTNIENIE UNII GOSPODARCZEJ I WALUTOWEJ
Wprowadzenie
W konkluzjach Rada Europejska obradująca w dniu 29 czerwca 2012 r. stwierdziła, co następuje:
„Sprawozdanie pt. »W kierunku faktycznej unii gospodarczej i walutowej«– przedstawione przez
przewodniczącego
Rady
Europejskiej,
we
współpracy
z przewodniczącym
Komisji,
przewodniczącym Eurogrupy i prezesem EBC – określa cztery podstawowe elementy przyszłej
UGW; są to: zintegrowane ramy finansowe, zintegrowane ramy budżetowe, zintegrowane ramy
polityki gospodarczej oraz większa legitymacja i odpowiedzialność demokratyczna. Po otwartej
wymianie poglądów, podczas której wyrażono zróżnicowane opinie, poproszono przewodniczącego
Rady Europejskiej o to, by – w ścisłej współpracy z przewodniczącym Komisji, przewodniczącym
Eurogrupy i prezesem EBC – przygotował konkretny harmonogram działań prowadzących do
faktycznej unii gospodarczej i walutowej; harmonogram ten ma obejmować konkretne propozycje
zachowania jedności i integralności jednolitego rynku usług finansowych i uwzględniać
oświadczenie strefy euro oraz między innymi zamiar przedłożenia przez Komisję wniosków na mocy
art. 127. Przeanalizują oni, co można zrobić w ramach obecnych Traktatów i jakie środki
wymagałyby zmiany traktatowej. Aby zapewnić współodpowiedzialność państw członkowskich,
będą one ściśle włączone w te rozważania i będą z nimi prowadzone regularne konsultacje.
Konsultacje będą prowadzone również z Parlamentem Europejskim. Sprawozdanie okresowe
zostanie przedstawione w październiku 2012 roku, zaś sprawozdanie końcowe – przed końcem
roku.”
Celem niniejszego dokumentu jest pomoc w ustrukturyzowaniu konsultacji z przedstawicielami
państw członkowskich i Parlamentu Europejskiego zaplanowanych przez Radę Europejską
w czerwcu w wyniku wymiany poglądów na temat sprawozdania „W kierunku faktycznej unii
gospodarczej i walutowej”, w którym opisano cztery główne elementy składowe przyszłej UGW
(zob. sprawozdanie w załączniku).
1
PL
W niniejszym dokumencie zawarto podsumowanie głównych kwestii i poruszono pewne inne
zagadnienia w odniesieniu do każdego elementu składowego przedstawionego w sprawozdaniu
z czerwca. Nie zakłada się, że zagadnienia poruszone w niniejszym dokumencie dotyczą wszystkich
problemów związanych z każdym z elementów składowych, zatem zachęca się delegacje do
zgłaszania dodatkowych zagadnień uważanych przez nie za istotne.
W krótkiej perspektywie najważniejszą sprawą jest poczynienie postępów w kierunku bardziej
zintegrowanych ram finansowych, począwszy od ustanowienia jednolitego nadzoru, o czym
zdecydowano na szczycie państw strefy euro w dniu 29 czerwca. Komisja przekazała we wrześniu
wnioski ustawodawcze w sprawie jednolitego nadzoru, niezbędne są zatem szybkie postępy
i porozumienie w sprawie pozostałych elementów zintegrowanych ram finansowych.
Proces konsultacji powinien służyć wypracowaniu konsensusu w sprawie harmonogramu
dotyczącego zarówno tego, co jest wykonalne w krótkim terminie, jak i tego, co jest pożądane
w dłuższej perspektywie.
2
PL
1.
Zintegrowane ramy finansowe
Odbudowa zaufania w jakość regulacji usług finansowych i nadzoru nad tymi usługami ma
podstawowe znaczenie dla utrzymania swobodnego przepływu usług finansowych w ramach
jednolitego rynku. Kryzys pokazał, w jakim stopniu wątpliwości dotyczące ryzyka w sektorze
bankowym pogłębiają ryzyko związane z długiem publicznym. Z powodu tego związku i stopnia
współzależności w obrębie unii walutowej stosowanie jednej waluty wymaga utworzenia
jednolitego systemu nadzorczego dysponującego narzędziami w zakresie restrukturyzacji
i gwarantowania depozytów wspomagającymi ten system.
Komisja przedstawiła we wrześniu wnioski ustawodawcze dotyczące jednolitego mechanizmu
nadzorczego, nadając EBC centralną rolę w strefie euro przez powierzenie mu szczególnych zadań
zgodnie z art. 127 ust. 6 TFUE, przy zachowaniu jedności i integralności jednolitego rynku
w dziedzinie usług finansowych. Ostateczna odpowiedzialność za nadzór nad wszystkimi bankami
będzie spoczywała na jednolitym nadzorcy, ale zadania nadzorcze będą również należały do
nadzorców krajowych. Do kwestii, które należy rozważyć, należą: odpowiednie zarządzanie (w tym
rozdzielenie funkcji w EBC) oraz odpowiedzialność; jasna i wykonalna współpraca z EUNB, który
zachowuje swoje istniejące zadania i funkcje, w tym dotyczące skutecznego interweniowania
w przypadku sporów między nadzorcami. Do końca 2012 r. należy ustanowić jednolity mechanizm
nadzorczy dla banków w strefie euro. Wskutek tego europejski mechanizm stabilności mógłby mieć
możliwość bezpośredniego dokapitalizowywania banków.
Jednolity mechanizm nadzorczy będzie musiał stosować materialne ostrożnościowe i inne zasady
rynku wewnętrznego przedstawione w jednolitym zbiorze przepisów dla banków przez unijnych
współustawodawców. Muszą oni zatem szybko – przed końcem 2012 r. – przyjąć przedstawione
wnioski aktualizujące wymogi kapitałowe dla banków (IV dyrektywa w sprawie wymogów
kapitałowych oraz rozporządzenie w sprawie wymogów kapitałowych) zgodnie z wnioskiem Rady
Europejskiej.
Trzeba także szybko osiągnąć porozumienie w sprawie przedstawionych wniosków mających na
celu unowocześnienie i dalsze dostosowanie krajowych systemów gwarantowania depozytów oraz
zapewnić odpowiednie zasoby w tym celu, a także wprowadzić wspólne narzędzia restrukturyzacji
i uporządkowanej likwidacji banków i odpowiednie na to zasoby we wszystkich państwach
członkowskich. Środki te są potrzebne do zachowania stabilności i integralności rynku
wewnętrznego, aby zapewnić równe warunki działania oraz warunki współpracy różnym
nadzorcom i organom odpowiedzialnym za restrukturyzację w celu skutecznego zarządzania
bankami i skutecznej likwidacji banków działających w całej UE.
3
PL
Wspólny nadzór wymaga wspólnych systemu restrukturyzacji i zabezpieczeń, tak aby móc radzić
sobie z przypadkami nieprawidłowości w nadzorze. Potrzebne są zatem postępy – w oparciu o już
przedstawione środki w zakresie jednolitego rynku – w kierunku opracowania bardziej
zharmonizowanego gwarantowania depozytów i zintegrowanych ram restrukturyzacyjnych.
Zagadnienia do dyskusji
•
Strefa euro uzgodniła, że gdy zostanie stworzony jednolity mechanizm nadzorczy dla banków
w strefie euro, europejski mechanizm stabilności mógłby na zasadzie zwykłej decyzji mieć
możliwość bezpośredniego dokapitalizowywania banków. Jak należy to wdrożyć?
•
Jeżeli chodzi o przyszłe systemy gwarantowania depozytów i restrukturyzacji, jak należy
zorganizować zabezpieczenie fiskalne i wsparcie na rzecz płynności? Jak powinna wyglądać
interakcja z europejskim mechanizmem stabilności?
•
Oprócz unii bankowej, czy można wymienić inne części sektora usług finansowych,
w przypadku których głęboka współzależność w unii walutowej wiązałaby się z koniecznością
dalszej integracji struktur zarządzania (np. systemowo istotne elementy infrastruktury
rynkowej, takie jak centralne izby rozliczeniowe, centralne depozyty papierów wartościowych
itp.)?
4
PL
2.
Ku zintegrowanym ramom budżetowym
Bardzo wysoki stopień gospodarczej i finansowej współzależności, w szczególności w strefie euro,
wymaga jakościowego zwrotu ku unii fiskalnej, tak aby zapewnić sprawne funkcjonowanie UGW.
Jak wskazano w czerwcowym sprawozdaniu, unia fiskalna musi zapewnić zdrowe polityki
budżetowe na szczeblu krajowym i europejskim przyczyniające się do trwałego wzrostu
gospodarczego i zapewniające stabilność makroekonomiczną. Powinna ona obejmować skuteczne
mechanizmy zapobiegające destabilizującym działaniom fiskalnym i korygujące takie działania
w państwach
członkowskich.
Powinna
także
obejmować
narzędzia
do
radzenia
sobie
z asymetrycznymi szokami oraz do pomocy w zapobieganiu efektowi rozlania na przykład dzięki
centralnemu budżetowi dla strefy euro. Mogłoby to z kolei objąć ograniczoną wspólną emisję
długu, o ile podziałowi ryzyka towarzyszyłyby współmierne kroki zmierzające do wspólnego
podejmowania decyzji w sprawie budżetów zabezpieczającego przed ryzykiem etycznym.
Zagadnienia do dyskusji
•
Jakie dalsze kroki można podjąć, aby poprawić skuteczność i egzekwowanie nowej struktury
zarządzania (sześciopak, dwupak i traktat o stabilności, koordynacji i zarządzaniu)? Czy
można ustanowić klauzule ochronne (np. mechanizmy korekcyjne ex ante) w odniesieniu do
krajowych budżetów?
•
Państwa członkowskie, które przystąpiły do traktatu o stabilności, koordynacji i zarządzaniu,
uzgodniły koordynację emisji długu państwowego. Jak można by pogłębić tę koordynację? Czy
mogłaby ona objąć wymóg zatwierdzania emisji długu ponad limity określone w programach
fiskalnych lub przypisywanie podporządkowanego statusu takiej emisji długu?
•
Pełnoprawna unia fiskalna mogłaby oznaczać większy potencjał na szczeblu europejskim (np.
stworzenie „ministerstwa skarbu”) oraz centralny budżet, którego rola i funkcje musiałyby
zostać określone (stabilizacja, podział ryzyka …).
5
PL
3. Ku zintegrowanym ramom polityki gospodarczej
Zgodnie z wymogami Traktatów państwa członkowskie traktują swoje polityki gospodarcze jako
kwestię wspólnego zainteresowania. Aby wspierać konkurencyjność i zapewnić umiejętność
amortyzowania wstrząsów, sprawne funkcjonowanie UGW wymaga silniejszej koordynacji,
konwergencji i egzekwowania w obszarach polityki gospodarczej. Należy zwiększyć możliwości
egzekwowania ram koordynacji polityki. Obejmuje to ramy ułatwiające mobilność zawodową,
propagujące efektywniejsze rynki pracy oraz ułatwiające dostosowywanie pensji i cen za towary
i usługi w strefie euro.
Zagadnienia do dyskusji
•
Oprócz ostatnich zmian w strukturze zarządzania (np. stworzenie procedury w przypadku
zakłóceń równowagi makroekonomicznej), jakie można by podjąć kolejne kroki, aby zachęcić
państwa członkowskie do odbudowy i utrzymania wysokiego poziomu konkurencyjności w unii
walutowej?
•
Czy są obszary polityki gospodarczej wymagające więcej wspólnych standardów lub polityk?
•
Czy zasady zawarte w pakcie euro plus dotyczące polityk w sprawie konkurencyjności,
zatrudnienia, stabilności budżetowej, stabilności finansowej i koordynacji podatkowej powinny
być w większym stopniu wiążące? Jak zasady te byłyby egzekwowane?
4. Zwiększanie demokratycznej legitymacji i odpowiedzialności
Przejście w kierunku centralizacji suwerenności w zakresie polityk finansowych, fiskalnych
i strukturalnych wymaga silnych mechanizmów legitymujących decyzje podejmowane wspólnie
i zapewniających niezbędną demokratyczną odpowiedzialność i polityczne uczestnictwo. Silniejsze
uprawnienia w zakresie podejmowania decyzji na szczeblu europejskim oraz demokratyczna
odpowiedzialność wzajemnie by się wzmacniały. Ma to zasadnicze znaczenie dla uzyskania
publicznego poparcia dla ogólnoeuropejskich decyzji o dalekosiężnym wpływie na codzienne życie
obywateli. Obywatele powinni móc odczuć korzyści nie tylko ze względu na większą stabilność
i dobrobyt, ale powinni także czuć, że ich obawy są zauważane, a ich głos słyszany.
6
PL
Podstawową sprawą będzie ścisłe zaangażowanie Parlamentu Europejskiego i parlamentów
narodowych, w poszanowaniu metody wspólnotowej.
Zagadnienia do dyskusji
•
Jak skutecznie realizować współpracę między PE a parlamentami narodowymi (w oparciu
o protokół nr 1 TFUE oraz art. 13 paktu fiskalnego) w kwestiach związanych z UGW?
•
Jak rozszerzyć w PE dyskusje na tematy dotyczące poszczególnych krajów (na podstawie
istniejących dialogów na tematy gospodarcze) i na odwrót – jak wzmocnić debaty na tematy
europejskie w parlamentach narodowych?
•
Czy bardziej zintegrowane ramy polityki gospodarczej wymagałyby specjalnych struktur
dotyczących odpowiedzialności specyficznych dla strefy euro?
•
Jakie środki można by podjąć, aby sprzyjać podejmowaniu prawdziwej debaty europejskiej
wykraczającej poza dyskusje na poziomie krajowym oraz na krajowych forach i w krajowych
mediach?
__________________
7
PL
RADA EUROPEJSKA
PRZEWOD+ICZĄCY
Bruksela, 25 czerwca 2012 r.
W KIERU+KU FAKTYCZ+EJ U+II GOSPODARCZEJ I WALUTOWEJ
Sprawozdanie wydane dnia 25 czerwca 2012 r.
I.
KO+SOLIDACJA U+II GOSPODARCZEJ I WALUTOWEJ
Unia gospodarcza i walutowa (UGW) została ustanowiona po to, by przynieść Europie dobrobyt
i stabilność. Stanowi podwaliny Unii Europejskiej. Dziś unia gospodarcza i walutowa staje przed
zasadniczym wyzwaniem: potrzebuje wzmocnienia, aby zapewnić dobrobyt gospodarczy
i społeczny.
Celem niniejszego sprawozdania – przygotowanego przez przewodniczącego Rady Europejskiej we
współpracy z przewodniczącym Komisji, przewodniczącym Eurogrupy i prezesem Europejskiego
Banku Centralnego – jest przedstawienie wizji takiej unii gospodarczej i walutowej, która zapewni
stabilność i trwały dobrobyt. W sprawozdaniu proponuje się zatem silną i stabilną konstrukcję
w dziedzinie finansów, budżetu, gospodarki i polityki, wspierającą strategię na rzecz zatrudnienia
i wzrostu gospodarczego.
Wyzwania
Taka przekonywająca wizja musi uwzględniać długoterminowe wyzwania, przed którymi staje unia
gospodarcza i walutowa. Strefa euro jest różnorodna, a zatem najskuteczniejszą metodą
podejmowania wielu decyzji gospodarczych jest kształtowanie polityki na szczeblu krajowym.
Jednak polityki krajowe nie mogą być ustalane w odosobnieniu, jeśli ich skutki szybko rozszerzają
się na strefę euro jako całość. Takie krajowe polityki muszą zatem w pełni odzwierciedlać realia
wiążące się z faktem bycia składową unii walutowej. Podstawowe znaczenie ma tu utrzymanie
odpowiedniego poziomu konkurencyjności, koordynacji i konwergencji, tak by zapewnić trwały
wzrost gospodarczy bez dużych zaburzeń równowagi. Powinno to uwzględniać odpowiednią
kombinację polityki fiskalnej i pieniężnej z jednolitą polityką pieniężną w dążeniu do stabilności
cen.
8
PL
Ale żeby zapewnić stabilność i wzrost gospodarczy w strefie euro, państwa członkowskie muszą
działać i koordynować swoje działania zgodnie ze wspólnymi zasadami. Muszą istnieć sposoby
zapewnienia ich przestrzegania, jeśli tylko ma miejsce negatywne oddziaływane na innych
członków unii gospodarczej i walutowej. Jest to konieczne do zagwarantowania minimalnego
poziomu konwergencji, jaki jest potrzebny do skutecznego funkcjonowania unii gospodarczej
i walutowej.
Ogólnie mówiąc, ściślejsza integracja w ramach unii gospodarczej i walutowej będzie wymagać
silniejszej podstawy demokratycznej i szerokiego poparcia obywateli. Z tego względu zasadnicze
znaczenie ma to, by proces prowadzący do urzeczywistnienia tej wizji już na wczesnym etapie
opierał się na szeroko zakrojonych konsultacjach i szerokim uczestnictwie. Integracja i legitymacja
muszą iść w parze.
Wizja przyszłego zarządzania unią gospodarczą i walutową nakreślona w niniejszym sprawozdaniu
skupia się na państwach członkowskich wchodzących w skład strefy euro, jako że wyróżniają się
one jakościowo z racji posiadania jednej waluty. Niemniej jednak proces prowadzący do głębszej
unii gospodarczej i walutowej powinien się charakteryzować otwartością i przejrzystością
i powinien być w pełni spójny z jednolitym rynkiem we wszystkich jego aspektach.
Wizja
W sprawozdaniu proponuje się wizję stabilnej i prosperującej unii gospodarczej i walutowej,
opartej na czterech zasadniczych elementach składowych:
•
Zintegrowane ramy finansowe mające zapewniać stabilność finansową, w szczególności
w strefie euro, i minimalizować koszty upadku banków ponoszone przez obywateli Europy.
Ramy te przenoszą odpowiedzialność za nadzór na szczebel europejski i zapewniają wspólne
mechanizmy
restrukturyzacji
i uporządkowanej
likwidacji
banków
i gwarantowania
depozytów konsumentów.
•
Zintegrowane ramy budżetowe mające zapewnić zdrowe kształtowanie polityki budżetowej na
szczeblach krajowym i europejskim, obejmujące koordynację, wspólne podejmowanie decyzji,
skuteczniejsze egzekwowanie oraz proporcjonalne działania w kierunku wspólnej emisji
długu. Ramy te mogłyby obejmować także różne formy solidarności fiskalnej.
•
Zintegrowane ramy polityki gospodarczej, które przewidują wystarczające mechanizmy
zapewniające opracowywanie krajowych i europejskich polityk propagujących trwały
wzrost, zatrudnienie i konkurencyjność oraz spójnych z prawidłowym funkcjonowaniem unii
gospodarczej i walutowej.
9
PL
•
Zapewnienie niezbędnej legitymacji demokratycznej i odpowiedzialności za podejmowanie
decyzji w ramach unii gospodarczej i walutowej w oparciu o wspólne sprawowanie
suwerenności nad wspólnymi politykami oraz solidarność.
Te cztery elementy składowe tworzą razem spójną i kompletną konstrukcję, którą trzeba będzie
zbudować w najbliższych dziesięciu latach. Wszystkie te cztery elementy są niezbędne do
uzyskania długotrwałej stabilności i dobrobytu w unii gospodarczej i walutowej i będą wymagać
wielu dalszych prac, w tym – w pewnym momencie – ewentualnej zmiany traktatów UE.
II.
KLUCZOWE ELEME+TY SKŁADOWE
1.
Zintegrowane ramy finansowe
Kryzys finansowy uwidocznił braki strukturalne, którymi cechują się ramy instytucjonalne służące
stabilności finansowej. Zlikwidowanie tych braków jest dla strefy euro szczególnie ważne z uwagi
na głębokie współzależności wynikające z obowiązywania jednej waluty. Dokonać tego należy
jednak, zachowując jedność i integralność jednolitego rynku w dziedzinie usług finansowych.
Dlatego zintegrowanymi ramami finansowymi należy objąć wszystkie państwa członkowskie UE;
w ramach tych należy również uwzględnić rozróżnienie na państwa członkowskie należące
i nienależące do strefy euro w tych elementach nowych ram, które są bardziej związane
z funkcjonowaniem unii walutowej i ze stabilnością strefy euro niż z jednolitym rynkiem.
Zintegrowane ramy finansowe, opierając się na jednolitych zasadach, powinny się składać z dwóch
kluczowych elementów: jednolitego europejskiego nadzoru bankowego oraz wspólnych ram
w zakresie gwarancji depozytów oraz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji banków.
10
PL
Zintegrowany nadzór jest niezbędny, by zagwarantować skuteczne stosowanie norm
ostrożnościowych, kontroli ryzyka i prewencji kryzysowej w całej UE. Obecna struktura powinna
jak najszybciej ewoluować w kierunku jednolitego europejskiego systemu nadzoru bankowego, na
który składają się poziom europejski i poziom krajowy. Ostateczna odpowiedzialność byłaby
przypisana poziomowi europejskiemu. Taki system gwarantowałby, że nadzór bankowy we
wszystkich państwach członkowskich UE będzie tak samo skutecznie ograniczać możliwość
upadku banku oraz zapobiegać potrzebie interwencji za pomocą wspólnych gwarancji
depozytowych lub funduszy na cele restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji banku. Dlatego na
poziomie europejskim dysponowano by uprawnieniami nadzorczymi oraz uprawnieniami do
zapobiegawczej interwencji mającymi zastosowanie do wszystkich banków. Bezpośrednie
zaangażowanie ze szczebla europejskiego różniłoby się w zależności od wielkości i rodzaju banku.
Należałoby w pełni rozważyć możliwość powierzenia Europejskiemu Bankowi Centralnemu –
wynikającą z art. 127 ust. 6 TFUE – uprawnień do nadzoru nad bankami w strefie euro.
Opierając się na obecnych i przyszłych wnioskach Komisji, należy kontynuować prace nad
gwarantowaniem depozytów oraz restrukturyzacją i uporządkowaną likwidacją banków.
Europejski system gwarantowania depozytów mógłby nadać europejski wymiar krajowym
systemom gwarantowania depozytów w odniesieniu do banków podlegających nadzorowi
europejskiemu. Zwiększyłby wiarygodność istniejących rozwiązań i byłby ważną gwarancją, że
kwalifikujące się depozyty wszystkich instytucji kredytowych są dostatecznie ubezpieczone.
Europejski system restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji banków, finansowany w pierwszej
kolejności ze składek banków, mógłby zapewniać pomoc przy stosowaniu środków w zakresie
restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji banków objętych nadzorem europejskim, tak by
można było w uporządkowany sposób likwidować nieradzące sobie instytucje, a tym samym
chronić pieniądze podatnika.
System gwarantowania depozytów oraz fundusz restrukturyzacyjny mógłby powstać pod nadzorem
wspólnego organu restrukturyzacyjnego. Takie ramy w dużym stopniu ograniczyłyby potrzebę
faktycznego korzystania z systemu gwarancji. Niemniej jednak wiarygodność jakiegokolwiek
systemu gwarancji depozytów wymaga dostępu do solidnych zabezpieczeń finansowych. Dlatego
jeżeli chodzi o strefę euro, tego rodzaju zabezpieczeniem fiskalnym dla organu
restrukturyzacyjnego i gwarancyjnego mógłby być europejski mechanizm stabilności.
11
PL
2.
Ku zintegrowanym ramom budżetowym
Kryzys finansowo-zadłużeniowy uwidocznił duże współzależności, zwłaszcza w strefie euro.
Płynne funkcjonowanie unii gospodarczej i walutowej wymaga nie tylko szybkiej i zdecydowanej
realizacji środków już uzgodnionych w ramach wzmocnionych ram zarządzania gospodarczego
(zwłaszcza paktu stabilności i wzrostu oraz traktatu o stabilności, koordynacji i zarządzaniu), lecz
także jakościowego zwrotu ku unii fiskalnej.
W tym kontekście w strefie euro, charakteryzującej się większą centralizacją podejmowania decyzji
w sprawie budżetów współmierną ze wspólnym ponoszeniem ryzyka, podstawowe znaczenie mają
skuteczne mechanizmy zapobiegania destabilizującym politykom fiskalnym i ich korygowania
w każdym z państw członkowskich. W tym celu można by wspólnie uzgodnić pułapy rocznego
salda budżetowego i długu publicznego poszczególnych państw członkowskich. Zgodnie z tymi
zasadami emisja długu publicznego ponad wspólnie uzgodniony pułap musiałaby być uzasadniona
i uprzednio zatwierdzona. Następnie na szczeblu strefy euro można by wymagać zmian w środkach
budżetowych, jeśli stanowiłyby one naruszenie reguł fiskalnych, pamiętając o potrzebie
zapewnienia sprawiedliwości społecznej.
W perspektywie średnioterminowej – jako element takiej unii fiskalnej i w zależności od postępów
w integracji fiskalnej – można by rozważyć emisję wspólnego długu. Można by rozważyć działania
zmierzające ku wprowadzeniu odpowiedzialności solidarnej, o ile istnieć będą solidne ramy
dyscypliny budżetowej i konkurencyjności, tak by uniknąć ryzyka etycznego i sprzyjać
odpowiedzialności i przestrzeganiu reguł. Proces zmierzający ku emisji wspólnego długu powinien
być stopniowy i obwarowany kryteriami, przy czym postępom we wspólnym podejmowaniu
decyzji budżetowych towarzyszyłyby proporcjonalne działania w kierunku wspólnego ponoszenia
ryzyka. Zaproponowano kilka możliwości częściowej emisji wspólnego długu, takich jak łączenie –
w ograniczonym stopniu i pod określonymi warunkami – niektórych krótkoterminowych
instrumentów finansowych lub stopniowe rolowanie w kierunku funduszu amortyzacji zadłużenia.
Można by także przewidzieć różne formy solidarności fiskalnej.
12
PL
Pełna unia fiskalna oznaczałaby stworzenie większego potencjału na szczeblu europejskim,
pozwalającego zarządzać współzależnościami ekonomicznymi, a ostatecznie – utworzenie na
szczeblu strefy euro organu fiskalnego, takiego jak urząd skarbu. Ponadto trzeba będzie określić
stosowne role i funkcje budżetu centralnego, w tym jego powiązania z budżetami krajowymi.
3.
Ku zintegrowanym ramom polityki gospodarczej
W unii gospodarczej polityki krajowe powinny być nakierowane na silny, trwały wzrost
gospodarczy i na zatrudnienie, a jednocześnie powinny sprzyjać spójności społecznej. Silniejsza
integracja gospodarcza jest potrzebna także po to, by zwiększać koordynację i konwergencję
w różnych dziedzinach polityki państw strefy euro, przeciwdziałać zakłóceniom równowagi, a także
by zapewnić umiejętność amortyzowania wstrząsów i konkurowania w zglobalizowanej światowej
gospodarce. To element niezbędny do płynnego funkcjonowania unii gospodarczej i walutowej oraz
niezbędne dopełnienie ram finansowych i fiskalnych.
Ważne jest, by – opierając się zasadach wyrażonych w europejskim semestrze i w pakcie euro plus
– uczynić ramy koordynowania polityki bardziej możliwymi do wyegzekwowania, aby dopilnować,
by niestabilne polityki nie zagrażały stabilności unii gospodarczej i walutowej. Takie ramy byłyby
szczególnie ważne w celu kierowania polityką w takich dziedzinach, jak mobilność zawodowa czy
koordynacja podatkowa.
W razie potrzeby można by podjąć działania, by wzmocnić potencjał polityczny i administracyjny
krajowych instytucji i zwiększać krajową odpowiedzialność za reformy, gdyż jest to zasadniczym
warunkiem skutecznej realizacji reform na rzecz wzmocnienia wzrostu gospodarczego.
4.
Zwiększanie demokratycznej legitymacji i odpowiedzialności
Decyzje w sprawie budżetów krajowych to istota europejskiej demokracji parlamentarnej. Przejście
państw ku bardziej zintegrowanemu podejmowaniu decyzji fiskalnych i gospodarczych będzie więc
wymagało silnych mechanizmów, które zagwarantują legitymizację wspólnego podejmowania
decyzji i odpowiedzialność ze nie. Zasadniczą sprawą jest uzyskanie publicznego poparcia dla
ogólnoeuropejskich decyzji o dalekosiężnym wpływie na codzienne życie obywateli.
13
PL
Centralną sprawą będzie ścisłe zaangażowanie Parlamentu Europejskiego i parlamentów
narodowych, w poszanowaniu metody wspólnotowej. Protokół nr 1 TFUE w sprawie roli
parlamentów narodowych w Unii Europejskiej zapewnia odpowiednie ramy współpracy
międzyparlamentarnej.
III.
DALSZE DZIAŁA+IA – PROPO+OWA+A METODA PRACY
Konieczne są dalsze prace na rzecz opracowania konkretnego, opatrzonego terminami planu
działania, który będzie prowadził do utworzenia faktycznej unii gospodarczej i walutowej.
Przewodniczący Rady Europejskiej – w ścisłej współpracy z przewodniczącym Komisji,
przewodniczącym Eurogrupy i prezesem Europejskiego Banku Centralnego – mógłby przedstawić
stosowne sprawozdanie na grudniowym posiedzeniu Rady Europejskiej. Prowadzone będą
regularne, nieformalne konsultacje z państwami członkowskimi i z instytucjami UE.
W październiku 2012 roku można by przedstawić sprawozdanie śródokresowe.
______________
14
PL