Wystąpienie -

Transkrypt

Wystąpienie -

WICEPREZES
NAJWYśSZEJ IZBY KONTROLI
Marian Cichosz
LKA – 4101-11-13/2012
P/12/137
WYSTĄPIENIE
POKONTROLNE
I. Dane identyfikacyjne kontroli
Numer i tytuł kontroli
Jednostka
przeprowadzająca
kontrolę
Kontrolerzy
P/12/137 - Realizacja przepisów ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami
uŜywania tytoniu i wyrobów tytoniowych
NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Katowicach
1. Dariusz Bienek, specjalista kontroli państwowej, upowaŜnienie do kontroli nr 83512
z dnia 5 października 2012 r.
(Dowód: akta kontroli str. 1-2)
2. Michał Kapek, specjalista kontroli państwowej, upowaŜnienie do kontroli nr 83510
z dnia 5 października 2012 r.
Jednostka
kontrolowana
Kierownik jednostki
kontrolowanej
Ministerstwo Zdrowia w Warszawie ul. Miodowa 15, 00-952 Warszawa1 nr regon
000287987
Bartosz Arłukowicz, Minister Zdrowia2
II. Ocena kontrolowanej działalności
Ocena ogólna
Uzasadnienie
oceny ogólnej
NajwyŜsza Izba Kontroli ocenia negatywnie3 działalność kontrolowanej jednostki
w latach 2010-2012 w zbadanym zakresie.
PowyŜszą ocenę uzasadniają następujące nieprawidłowości:
1
•
niezapewnienie Głównemu Inspektorowi Sanitarnemu moŜliwości
dysponowania środkami budŜetowymi na realizację Programu Ograniczania
Zdrowotnych Następstw Palenia Tytoniu w Polsce na lata 2010-20134,
w wysokości określonej w ustawie antynikotynowej5;
•
niewykonywanie przez Międzyresortowy Zespół Koordynujący, którego
Minister jest przewodniczącym, zadań polegających na uzgadnianiu
kosztów realizacji zadań Programu, zmian w jego projekcie i planach
realizacyjnych oraz uzgadnianiu projektu sprawozdań dla Sejmu RP;
•
niepodawanie do publicznej wiadomości przez Ministra wykazów dodatków
uŜywanych do produkcji wyrobów tytoniowych;
•
nieopracowywanie przez MZ corocznych, resortowych programów
ograniczania zdrowotnych następstw palenia tytoniu.
Zwane dalej „MZ.
Zwany dalej „Ministrem” stanowisko objął 18.11.2011 r. W okresie 01.01.2010. – 07.11.2011. Ministrem była Pani Ewa
Kopacz.
2
NajwyŜsza Izba Kontroli stosuje 3-stopniową skalę ocen: pozytywna, pozytywna mimo stwierdzonych nieprawidłowości,
negatywna.
3
4
Zwany dalej Programem lub POZNPT
Ustawa z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami uŜywania tytoniu i wyrobów tytoniowych (Dz. U. z
1996 Nr 10, poz. 55 ze zm.), zwana dalej „ustawą antynikotynową”.
5
2
Pozytywnie oceniono:
•
przestrzeganie zakazu palenia w budynkach MZ;
•
podejmowanie działań w celu doskonalenia systemu prawnego
regulującego zachowania konsumenckie i działania przedsiębiorców
obecnych na rynku wyrobów tytoniowych.
III. Opis ustalonego stanu faktycznego
1. Ocena przestrzegania zakazu palenia w budynkach
Ministerstwa Zdrowia i realizacji niektórych
obowiązków z tym związanych
Opis stanu
faktycznego
1.1.
Oznakowanie obiektów i środków transportu.
MZ zlokalizowane jest w dwóch budynkach (przy ul. Miodowej 15 oraz przy
ul. Długiej 38/40), które poddano oględzinom w dniach 9 i 15 października 2012 r.,
w zakresie oznakowania informacjami o zakazie palenia i przestrzegania tego
zakazu w ich pomieszczeniach.
Zgodnie z art. 5 ust. 1a ustawy antynikotynowej, informację słowną i graficzną,
o zakazie palenia na terenie obydwu obiektów, zamieszczono przy drzwiach
wejściowych prowadzących do kaŜdego z budynków oraz w holu, korytarzach
i ciągach komunikacyjnych łączących poszczególne części siedziby MZ.
Stwierdzone w wyniku oględzin braki oznaczeń, informujących o zakazie palenia
wewnątrz ww. budynków, uzupełniono, co stwierdzono 15 października 2012 r.
w toku powtórnie przeprowadzonych oględzin.
1.2.
Opis stanu
faktycznego
Minister nie skorzystał z uprawnienia wynikającego z przepisów art. 5a ust. 3 ustawy
antynikotynowej i nie wyznaczył palarni w budynkach MZ.
1.3.
Opis stanu
faktycznego
Spełnianie wymogów ustawowych przez palarnie
wyznaczone w budynkach Ministerstwa Zdrowia.
Przestrzeganie zakazu palenia na Ministerstwa Zdrowia.
W trakcie ww. oględzin w budynkach MZ nie stwierdzono przypadków naruszania
zakazu palenia, o którym mowa w art. 5 ust. 1 ustawy antynikotynowej.
1.4.
Obowiązki wynikające z ustawy antynikotynowej
w świetle regulaminów obowiązujących w Ministerstwie
Zdrowia.
Zgodnie z przepisami zawartymi w § 8 pkt 66 a takŜe § 8 pkt 77 regulaminów pracy
w MZ, zatrudnieni tam pracownicy obowiązani są w szczególności do
„przestrzegania dyscypliny pracy, przepisów i zasad BHP oraz przepisów
przeciwpoŜarowych (w tym przepisów dotyczących zakazu palenia tytoniu
w miejscach do tego nie przeznaczonych)”.
6 Wprowadzony Zarządzeniem Nr 1 Dyrektora Generalnego Ministerstwa Zdrowia z dnia 5 stycznia 2009 r. w sprawie ustalenia
regulaminu pracy w Ministerstwie Zdrowia
7 Wprowadzony Zarządzeniem Nr 5 Dyrektora Generalnego Ministerstwa Zdrowia z dnia 21 kwietnia 2011 r. w sprawie
ustalenia regulaminu pracy w Ministerstwie Zdrowia
3
W przypadku nieprzestrzegania ustalonego w regulaminach porządku, przewidziano
moŜliwość zastosowania kar (§ 43 pkt 3 pierwszego, i § 47 ust. 1 drugiego
regulaminu) określonych w ustawie o słuŜbie cywilnej (dot. członków korpusu słuŜby
cywilnej) lub w ustawie Kodeks pracy (dot. pozostałych grup pracowników) –
odpowiednio § 43 pkt 4 oraz § 47.1 ww. regulaminów.
(Dowód: akta kontroli str. 20, 26)
Jak wyjaśnił Zastępujący Dyrektora Generalnego MZ – Pan Marcin Antoniak,
w latach 2010–2012 (I połowa) w MZ nie odnotowano przypadków naruszenia
przepisów ustawy antynikotynowej, w związku z tym nie stosowano kar
porządkowych w tym zakresie.
(Dowód: akta kontroli str. 28)
1.5.
Opis stanu
faktycznego
W marcu 2011 r. komórka organizacyjna MZ, zajmująca się bezpieczeństwem
i higieną pracy, odnotowała jedno zgłoszenie palenia wyrobów tytoniowych na
terenie urzędu. Główny Specjalista ds. BHP MZ podjął działania w tym zakresie
i do dnia zakończenia czynności kontrolnych nie wpłynęły Ŝadne skargi ani teŜ
wnioski w zakresie przestrzegania przepisów ustawy antynikotynowej na terenie
MZ.
(Dowód: akta kontroli str. 28-29, 422)
1.6.
Opis stanu
faktycznego
Ocena cząstkowa
Problemy w realizacji ustawy antynikotynowej.
Zastępujący Dyrektora Generalnego MZ stwierdził, Ŝe: „W Ministerstwie Zdrowia nie
stwierdzono Ŝadnych problemów z realizacją ustawy z dnia 9 listopada 1995 r.
o ochronie zdrowia przed następstwami uŜywania tytoniu i wyrobów tytoniowych.
Aktualne rozwiązania prawne i organizacyjne w Ministerstwie Zdrowia w mojej
ocenie nie wymagają zmian”.
1.7.
Opis stanu
faktycznego
Skargi i wnioski dotyczące realizacji przepisów ustawy
antynikotynowej.
Kontrole
przestrzegania
antynikotynowej.
przepisów
ustawy
W latach 2010-2012 w MZ nie przeprowadzano kontroli w zakresie przestrzegania
przepisów ustawy antynikotynowej.
NajwyŜsza Izba Kontroli ocenia pozytywnie działalność kontrolowanej jednostki
w zbadanym zakresie.
2. Wykonanie Programu Ograniczania Zdrowotnych
Następstw Palenia Tytoniu w Polsce na lata 20102013 i innych zadań wynikających z ustawy
antynikotynowej
Opis stanu
faktycznego
Prowadzenie spraw dotyczących ochrony zdrowia przed następstwami uŜywania
tytoniu i wyrobów tytoniowych w latach 2010-2012 było jednym z zadań
wykonywanych przez Departament Zdrowia Publicznego MZ8. W ramach DZP
tematyką tą zajmował się Wydział Psychiatrii i Patologii Społecznych.
8
Zwany dalej „DZP”
4
Nadzór nad wykonywaniem zadań przez DZP sprawował: do 9 lutego 2011 r.
Podsekretarz Stanu Adam Fronczak, od 10 lutego 2011 r. do 2 lipca 2012 r.
Podsekretarz Stanu Andrzej Witold Włodarczyk, a od 3 lipca 2012 r. Podsekretarz
Stanu Igor Radziewicz-Winnicki.
Od 25 marca 2010 r. kierowanie pracami DZP powierzono Panu Piotrowi
Dąbrowskiemu, Zastępcy Dyrektora DZP. W opisach stanowisk pracy Zastępców
Dyrektora DZP (obowiązujących w okresie objętym kontrolą) jednoznacznie nie
wskazano nadzorujących wykonywanie zadań przez Wydział Psychiatrii i Patologii
Społecznych9. Jak wynikało z wyjaśnień Ministra nadzór nad tym Wydziałem
sprawował Pan Wojciech Kłosiński.
(Dowód: akta kontroli str. 71-86, 308-309)
2.1.
Opis stanu
faktycznego
Planowanie i wydatkowanie środków na realizację
POZNPT.
Realizacja POZNPT, zgodnie z art. 4 ust. 3 ustawy antynikotynowej, powinna być
finansowana z budŜetu państwa w wysokości 0,5% wartości podatku akcyzowego
od wyrobów tytoniowych. Dochody budŜetu państwa z tytułu podatku akcyzowego
od wyrobów tytoniowych w okresie objętym kontrolą10 wyniosły:
• 17 436 293,5 tys. zł w 2010 r., w związku z czym na realizację tego Programu
naleŜało przeznaczyć z budŜetu państwa 87 181,5 tys. zł (0,5% wartości podatku
akcyzowego od wyrobów tytoniowych), natomiast faktycznie wydatkowano
1 046 tys. zł (1,2% kwoty wynikającej z zapisów w ustawie antynikotynowej),
• 18 264 157,8 tys. zł w 2011 r., w związku z czym na finansowanie Programu
naleŜało przeznaczyć 91 320,8 tys. zł, a faktycznie wydatkowano 915,5 tys. zł
(1 % kwoty wynikającej z ustawy antynikotynowej).
W latach 2010–2012 MZ nie planowało w swoim budŜecie środków na realizację
Programu. Środki finansowe dla Głównego Inspektora Sanitarnego11, przekazywał
Minister w ramach jego budŜetu, w części 46 - Zdrowie, w dziale 851- Ochrona
zdrowia, w rozdziale 85132 – Inspekcja sanitarna.
W okresie objętym kontrolą Międzyresortowy Zespół Koordynacyjny12 (powołany
przez Prezesa Rady Ministrów, na wniosek Ministra Zdrowia, w celu zapewnienia
warunków optymalnej współpracy między resortami i instytucjami centralnymi
uczestniczącymi w realizacji programu) obradował dwa razy - 1.12.2010 r.
i 12.12.2011 r. Podczas tych spotkań nie ustalano wysokości kwot związanych
z realizacją zadań w ramach Programu.
Ustalone
nieprawidłowości
W działalności MZ w przedstawionym wyŜej zakresie stwierdzono następujące
nieprawidłowości:
Jednoznaczne określenie nadzoru nad ww. wydziałem znalazło się w projekcie opisu stanowiska pracy dla Zastępcy
Dyrektora DZP Pana Wojciecha Kłosińskiego przedstawionego kontrolującym w trakcie prowadzenia czynności kontrolnych.
9
10
w I połowie 2012 r. dochody z akcyzy na wyroby tytoniowe wynosiły 9 167 851,3 tys. zł.
11
Zwany dalej „GIS”.
Międzyresortowy Zespół Koordynujący powołany został Zarządzeniem Prezesa Rady Ministrów z dnia 12 stycznia 2004 r.
w sprawie utworzenia Międzyresortowego Zespołu Koordynacyjnego POZNPT oraz Zarządzeniem Prezesa Rady Ministrów
z dnia 3 września 2010 r. zmieniające zarządzenie w sprawie utworzenia Międzyresortowego Zespołu Koordynacyjnego
POZNPT, zwany dalej „MZK”
12
5
1. Nieprzekazywanie środków w wysokości określonej w ustawie antynikotynowej
i POZNPT do GIS przez MZ na realizację ww. programu13.
W latach 2010–2012 w budŜecie MZ nie zaplanowano i nie przekazano GIS
środków na realizację Programu14. GIS otrzymywał od MZ środki na realizację
zadań inspekcji sanitarnej (z czego wygospodarowano równieŜ środki na
wykonywanie zadań w ramach POZNPT), w ramach jego budŜetu w części 46 Zdrowie, w dziale 851- Ochrona zdrowia, w rozdziale 85132 – Inspekcja sanitarna.
BudŜet GIS w tym okresie wynosił:
- w 2010 r.: plan - 46 565 tys. zł, plan po zmianach - 52 888 tys. zł, wydatkowano 52 375 tys. zł,
- w 2011 r.: plan - 32 949 tys. zł, plan po zmianach - 33 732 tys. zł, wydatkowano 33 695 tys. zł,
- w 2012 r.: plan - 33 490 tys. zł.
W planach budŜetu MZ na lata 2010-2013 nie wyszczególniono rozdziału, w ramach
którego mogłyby być zaplanowane środki na realizację POZNPT.
Zgodnie z Programem (str. 33), środkami na realizację programu w części 46 Zdrowie, z upowaŜnienia Ministra Zdrowia, dysponował GIS, odpowiedzialny za jego
realizację i koordynację. Kwoty na finansowanie poszczególnych zadań miał
określać GIS - koordynator programu, na podstawie uzgodnionych z MZK planów
i kosztorysów. Projekty planów, uwzględniające koszty ich realizacji, miały podlegać
opiniowaniu przez recenzentów w zakresie zgodności z załoŜeniami Programu,
efektywności i zasadności kosztów. Przy rozdziale środków dla realizatorów
Programu GIS miał wykorzystywać informacje planistyczne Ministra Finansów
dotyczące prognozowanych wpływów z podatku akcyzowego od wyrobów
tytoniowych. Na podstawie tych informacji, GIS, z upowaŜnienia Ministra, miał
powierzać zadania jednostkom współdziałającym (POZNPT str. 36-37).
(Dowód: akta kontroli str. 119, 122-123)
śadnego z powyŜszych działań nie realizowano. Minister nie przekazywał GIS, poza
kwotą przeznaczoną na działalność Inspekcji Sanitarnej, środków na realizację
Programu. GIS nie uzgadniał z MZK planów i kosztorysów działań15, nie korzystał
z informacji planistycznych Ministra Finansów i nie powierzał środków jednostkom
współdziałającym. W ramach własnego budŜetu, na zadania związane z realizacją
Programu, GIS wydatkował w latach 2010-2011 łącznie 800 tys. zł (po 400 tys. zł
w kaŜdym roku). Tylko te kwoty wydatkowano z części 46 budŜetu państwa.
Pozostali realizujący zadania objęte programem, w kolejnych latach, wydatkowali
z własnych budŜetów następujące kwoty16:
• w 2010 r.: Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji – 124 000,00 zł;
Wojewódzkie Stacje Sanitarno-Epidemiologiczne - 520 966,68 zł,
• w 2011 r.: Ministerstwo Spraw Wewnętrznych – 99 865,50 zł; Ministerstwo
Obrony Narodowej - 121 355,00 zł; Wojewódzkie Stacje SanitarnoEpidemiologiczne - 294 331,47 zł.
13 Zgodnie z POZNPT (pkt. 6.6., str. 36-37) „Zgodnie z decyzjami Ministra Zdrowia środki będą ujmowane w części 46 budŜetu
w dziale 851 – ochrona zdrowia oraz w odpowiednich działach i częściach budŜetu resortów współdziałających w realizacji
programu. Dla sprawnego realizowania zadań i zarządzania programem, w tym równieŜ dysponowania środkami finansowymi
w urzędzie obsługującym ministra właściwego do spraw zdrowia, minister ten przekazuje środki budŜetowe na ten cel
Głównemu Inspektorowi Sanitarnemu z upowaŜnieniem do powierzania określonych zadań jednostkom współdziałającym”.
14
Np.: w rozdziale 85149 programy profilaktyki zdrowotnej.
W badanym okresie MZK obradował dwa razy 1.12.2010 r. i 12.12.2011 r. W ww. spotkaniach udziału nie brał Minister
(wyznaczony na przewodniczącego MZK) ani Ŝadna osoba działająca z jego upowaŜnienia. Podczas tych spotkań nie była
ustalana wysokość kwot związanych z realizacją zadań w ramach POZNPT.
16 Wg sprawozdań z POZNPT.
15
6
Ocena cząstkowa
W efekcie wysokość wydatkowanych środków nie odpowiadała wartości określonej
w ustawie antynikotynowej, a sposób finansowania działań w ramach Programu był
z nim niezgodny.
Osobą odpowiedzialną za powyŜszą nieprawidłowość jest Minister.
2. Nieustalanie kwot związanych z realizacją Programu przez MZK w ramach
spotkań w latach 2010 i 2011.
Zgodnie z pkt 6.2. POZNPT do głównych zadań MZK naleŜało, m.in. uzgadnianie
zakresu realizowanych zadań tego Programu i kosztów ich realizacji.
Ocena cząstkowa
Uwagi dotyczące
badanej działalności
PowyŜszą nieprawidłowość, tzn. nieuzgadnianie kosztów realizacji zadań POZNPT,
NIK ocenia jako nierzetelne wykonywanie obowiązków przez członków MZK.
NIK zwraca uwagę, Ŝe środków przeznaczonych na POZNPT nie wyodrębniono,
mimo Ŝe środki planowane na sfinansowanie innych programów profilatycznych
wyszczególniono w budŜecie MZ, np.: środki na zwalczanie narkomanii (rozdział
85153 klasyfikacji budŜetowej), przeciwdziałanie alkoholizmowi (rozdz. 85154) oraz
zapobieganie i zwalczanie AIDS (rozdz. 85152).
Do czasu zakończenia kontroli, tj. do 30 listopada 2012 r., nie otrzymano od Ministra
odpowiedzi na pytania z zakresu powyŜszych nieprawidłowości, przekazane
26 października 2012 r.
2.2.
Opis stanu
faktycznego
Działania podejmowane w celu doskonalenia systemu
prawnego regulującego zachowania konsumenckie
i działania przedsiębiorców obecnych na rynku wyrobów
tytoniowych.
W okresie objętym kontrolą Minister realizował zadanie nr 10 POZNPT.
W następstwie realizacji tego zadania 8 kwietnia 2010 r. znowelizowano ustawę
antynikotynową. Nowelizacja poszerzyła zakres prawnej ochrony niepalących przed
naraŜeniem na dym tytoniowy oraz wprowadziła instrumenty kontroli rynku
tytoniowego.
Po wejściu w Ŝycie znowelizowanych przepisów ustawy antynikotynowej,
znoszących m.in. formalne ograniczenia zastosowania ostrzeŜeń ilustrowanych,
w III kwartale 2010 r. DZP podjął prace nad projektem odpowiednich zmian
w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 24 lutego 2004 r. w sprawie badania
zawartości niektórych substancji w dymie papierosowym oraz informacji i ostrzeŜeń
zamieszczanych na opakowaniach wyrobów tytoniowych17. Zmiany te dotyczyły
m.in. treści i formy ostrzeŜeń na opakowaniach wyrobów tytoniowych. W ciągu
2011 roku dokonano niezbędnych uzgodnień w tym zakresie ze wszystkimi
zainteresowanymi stronami, w tym z producentami i dystrybutorami wyrobów.
W drodze negocjacji przyjęto termin zmiany opakowań wyrobów tytoniowych –
1 marca 2013 r. W styczniu 2012 r. projekt rozporządzenia złoŜono do podpisu
Ministrowi.
Komisja Europejska 7 marca 2012 r. zmieniła w dyrektywie 2001/37/WE teksty
ostrzeŜeń, z terminem wejścia w Ŝycie zmiany od 28 marca 2012 r. Wg Zastępcy
17
Dz. U. z 2004 r. Nr 31, poz. 275 oraz z 2006 r. Nr 142, poz. 1025
7
Dyrektora DZP „nie miało to wpływu na wprowadzenie projektowanych ostrzeŜeń
graficznych z dotychczasowymi tekstami, gdyŜ ostrzeŜenia wg dotychczasowych
przepisów mogą funkcjonować do 28 marca 2016 roku”. Ostatecznie Minister
odstąpił od zamiaru wydania rozporządzenia wprowadzającego ostrzeŜenia
ilustrowane graficznie.
Podsekretarz Stanu Pan Igor Radziewicz-Winnicki, wyjaśniając odstąpienie Ministra
od podpisania ww. rozporządzenia, stwierdził: „(…) decyzję o rezygnacji z wydania
rozporządzenia wprowadzającego ostrzeŜenia ilustrowane, zgodne z biblioteką
zatwierdzoną przez Komisję Europejską 5 września 2003 r., podjąłem uzyskawszy
informację o bliskim terminie (na początku 2012 r.) wprowadzenia przez Komisję
Europejską nowych tekstów 14 ostrzeŜeń dodatkowych o ryzyku zdrowotnym
związanym z paleniem tytoniu i trwających pracach nad przygotowaniem nowej
biblioteki ostrzeŜeń ilustrowanych obrazami odnoszącymi się do tych tekstów. (…)
Wprowadzenie ostrzeŜeń ilustrowanych, choć zalecane i poŜądane w polityce
zdrowotnej, nie jest wymagane przepisami prawa. Umieszczenie tego zadania
legislacyjnego w POZNPT w Polsce na lata 2010-2013 pozwala na jego
zrealizowanie w terminie, jeŜeli w 2013 r. Komisja Europejska zatwierdzi nową
bibliotekę ostrzeŜeń ilustrowanych”.
MZ współpracowało takŜe z organami samorządu terytorialnego i organizacjami
pozarządowymi poprzez przekazywanie sygnałów o zgłaszanych naruszeniach
norm prawnych celem ich sprawdzenia i podjęcia odpowiednich działań.
Ponadto, Ministerstwo słuŜyło takŜe pomocą róŜnym instytucjom przez wyjaśnianie
wątpliwości natury prawnej związanej z przepisami ustawy antynikotynowej.
W 2012 r. DZP (przy współdziałaniu GIS i organizacji pozarządowych) rozpoczęło
prace przygotowawcze do nowelizacji ustawy antynikotynowej celem wskazania
zakresu i kierunków najwaŜniejszych rozwiązań, które powinny być jej przedmiotem.
Opracowane tezy dotyczyły zmian prawnych, koniecznych do wprowadzenia
w zakresie: środowiska wolnego od dymu tytoniowego, wyrobów tytoniowych, rynku
wyrobów tytoniowych oraz funduszy na realizację Programu.
2.3.
Roczne programy ograniczania zdrowotnych następstw
palenia tytoniu.
Opis stanu
faktycznego
W okresie objętym kontrolą MZ nie opracowywało corocznych programów
ograniczania zdrowotnych następstw palenia tytoniu.
Ustalone
nieprawidłowości
Zgodnie z zapisami zawartymi na str. 37 POZNPT „Corocznie Państwowi
Wojewódzcy Inspektorzy Sanitarni we współdziałaniu z Państwowymi Powiatowymi
Inspektorami Sanitarnymi opracowują wojewódzkie Programy Ograniczania
Zdrowotnych Następstw Palenia Tytoniu. Resorty uczestniczące w programie
równieŜ opracowują własne roczne programy”.
Zastępca Dyrektora DZP MZ, wyjaśniając powody nieopracowania corocznych
programów, stwierdził, Ŝe: „Od 2007 r. czynności związane z zarządzaniem
Programem Ograniczania Zdrowotnych Następstw Palenia Tytoniu w Polsce
(POZNPT) wykonuje z upowaŜnienia Ministra Zdrowia Główny Inspektor Sanitarny.
8
Do tych czynności naleŜy m.in. opracowywanie projektu Programu oraz korekt
wynikających z oceny realizacji bieŜących zadań”.
Ocena cząstkowa
NIK ocenia negatywnie pod względem rzetelności, nieopracowanie rocznych
programów przez MZ, poniewaŜ powierzenie GIS zarządzania POZNPT nie
obejmowało opracowywania rocznych, resortowych programów ograniczania
zdrowotnych następstw palenia tytoniu na rzecz resortów uczestniczących
w Programie, w tym równieŜ Ministerstwa Zdrowia.
Zgodnie z Regulaminem MZ (§ 32 pkt 6), prowadzenie spraw związanych z ochroną
zdrowia przed następstwami uŜywania tytoniu i wyrobów tytoniowych naleŜało do
DZP, w którym zadania te realizował główny specjalista Tadeusz Parchimowicz, pod
nadzorem Naczelnika Wydziału Psychiatrii i Patologii Społecznych DZP Kuby
Sękowskiego i Zastępcy Dyrektora DZP Wojciecha Kłosińskiego.
(Dowód: akta kontroli str. 71-86, 227-253, 308)
2.4.
Opis stanu
faktycznego
Przekazywanie i publikowanie wykazów dodatków
uŜywanych do produkcji wyrobów tytoniowych.
W okresie objętym kontrolą producenci i importerzy wyrobów tytoniowych, na
podstawie art. 8a ust. 1 ustawy antynikotynowej, przekazywali Ministrowi, w terminie
do 31 grudnia kaŜdego roku, wykazy dodatków uŜywanych do produkcji wyrobów
tytoniowych18. W 2010 r. Wykazy przekazało 22 zobowiązanych, a w 2011 r. – 12.
W wyniku przeprowadzonej analizy 10 Wykazów19, przedstawionych MZ za lata
2010 i 2011, stwierdzono, Ŝe sporządzono je zgodnie z art. 8a ust. 1,2 i 4 ustawy
antynikotynowej, tj. przedstawiono je MZ do dnia 31 grudnia kaŜdego z tych lat,
z dołączonymi do nich oświadczeniami20, uzasadniającymi stosowanie kaŜdego
dodatku w danym wyrobie tytoniowym i określającymi jego funkcje i kategorie oraz
sporządzanymi w porządku malejącym, według masy kaŜdego dodatku zawartego
w wyrobie. W pięciu Wykazach21 nie było danych toksykologicznych, wymaganych
przepisami art. 8a ust.3 ww. ustawy.
Zastępca Dyrektora DZP MZ, odnosząc się do problematyki egzekwowania przez
MZ przedstawienia przez przedsiębiorców kompletnych Wykazów, stwierdził:
„Zarówno w dyrektywie 2001/37/WE, jak w ustawie z dnia 9 listopada 1995 r.
o ochronie zdrowia przed następstwami uŜywania tytoniu i wyrobów tytoniowych
zawarto zobowiązanie do przedstawiania dostępnych producentom (będących
w posiadaniu producenta) danych toksykologicznych dotyczących stosowanych
dodatków. W większości przypadków producenci deklarują, Ŝe nie posiadają takich
danych (w rubryce „dostępne dane toksykologiczne” – NIE). Nie ma na to wpływu
fakt, Ŝe w literaturze medycznej, toksykologicznej istnieje opisany wynik badań
danej substancji. Producenci kierują się zasadą legalności stosowania dodatków,
które są dopuszczone do uŜytku jako dodatki do Ŝywności. Na str. 15 Raportu
o dodatkach stosowanych w 2010 r. autor, ekspert w dziedzinie toksykologii
wyrobów tytoniowych, przedstawia problem oceny bezpieczeństwa stosowanych
18
Zwanych dalej „Wykazami”
Analizę przeprowadzono na próbie 10 wykazów z lat 2010 – 2011 (po 5 z kaŜdego roku), którą wybrano z populacji 22
wykazów z roku 2010 oraz 12 wykazów z roku 2011.
19
20 Oświadczenia uzasadniające stosowanie dodatków były podawane w kolumnach tabel, zawierających wyszczególnienie
dodatków, w formie opisów ich funkcji i kategorii np. wypełniacz – tytoń spalony, włókno – tytoń spalony, barwnik – klej
niespalony.
21 Następujących 5 firm nie przedstawiło danych toksykologicznych: Villiger Sohne GMBH, Zakłady Tytoniowe w Lublinie, Von
Eicken, Orion, Oettinger Davidoff Group.
9
legalnie dodatków. Firma ORION informuje, np. Ŝe stosuje dodatki „zakupione
u renomowanych dostawców z krajów Unii Europejskiej”. Potwierdza to,
odpowiadając na pytanie o brak danych toksykologicznych i informując, Ŝe
pozostawia rubrykę niewypełnioną, gdyŜ takich danych nie posiada. Podobnie
odpowiadali pozostali dostawcy indagowani telefonicznie. W istocie dla kontroli
dodatków nie ma znaczenia, czy dostawca wyrobów pozostawi rubrykę pustą, czy
wpisze w niej brak dostępnych danych. Problem dostępności danych
toksykologicznych w raportach i ich oceny dotyczy wszystkich krajów członkowskich
UE działających zgodnie z dyrektywą 2001/37/WE i jak dotąd nie ma
zadowalającego rozwiązania”.
Wykazy za 2010 r., na podstawie umowy o dzieło (nr MZ-BGZ-1131-7551-3/JS/11
z dnia 3 czerwca 2011 r.), zebrano i opracowano w formie raportu22 za kwotę
24 150,00 zł. Protokół odbioru tego Raportu podpisano 23 grudnia 2011 r.
Uzgodniony projekt Obwieszczenia w sprawie wykazu dodatków stosowanych
w roku 2010 do produkcji wyrobów tytoniowych w dniu 2 października 2012 r.
przekazano przez DZP do Departamentu Prawnego MZ w celu jego przekazania do
podpisu Ministrowi.
Do dnia zakończenia kontroli (30 listopada 2012 r.) Minister nie opublikował
w dzienniku urzędowym MZ Wykazów za lata 2010 i 2011.
Podczas spotkania w dniu 21 czerwca 2011 r. DZP MZ przekazał producentom
i importerom wyrobów tytoniowych propozycję wykorzystania systemu EMTOC
(Electronic Model Tobacco Control) do raportowania o dodatkach do wyrobów
tytoniowych.
(Dowód: akta kontroli str. 280-282, 293, 302-305)
Z rozdzielnika pisma DZP z dnia 10 czerwca 2011 r., skierowanego do
potencjalnych uczestników spotkania 21 czerwca 2011 r. (o sygnaturze MZ-ZP-P078-20949-1/TP/11), wynika, Ŝe DZP ww. pismo skierował do 30 producentów bądź
importerów wyrobów tytoniowych działających w Polsce.
Ustalone
nieprawidłowości
W działalności MZ w przedstawionym wyŜej zakresie stwierdzono następujące
nieprawidłowości:
1. Nieopublikowanie przez Ministra Wykazów za lata 2010 i 2011.
Minister właściwy do spraw zdrowia, zgodnie z art. 8a ust. 5 ustawy
antynikotynowej, podaje do publicznej wiadomości w swoim Dzienniku Urzędowym
Wykazy złoŜone mu do dnia 31 grudnia kaŜdego roku przez producentów lub
importerów wyrobów tytoniowych.
Wyjaśniając niepublikowanie Wykazów Zastępca Dyrektora DZP odpowiedział:
„Departament Zdrowia Publicznego nie ma moŜliwości kadrowych dla
opracowywania informacji o dodatkach do tytoniu i korzysta w tym zakresie
z eksperta zewnętrznego. Raporty dostawców wyrobów tytoniowych o dodatkach
stosowanych w 2010 r. były opracowywane przez eksperta i przygotowywane do
publikacji w 2011 r. Do publikacji skierowano w 2012 r. korzystając z moŜliwości
elektronicznej edycji zarządzeń Ministra Zdrowia. Publikacja raportu o takiej
objętości drukiem generowałaby wysokie koszty przy braku spodziewanych
Przez pracownika naukowego, Kierownika Laboratorium Badań Środowiskowych Katedry i Zakładu Toksykologii
Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu.
22
10
poŜytków. W związku z ograniczeniami budŜetu na bezosobowy fundusz płac
w bieŜącym roku nie było moŜliwe zlecenie opracowania raportu o dodatkach
stosowanych w roku 2011 – zarówno na podstawie danych przekazanych do
Ministerstwa Zdrowia, jak i do systemu EMTOC. JeŜeli w 2013 r. będą dostępne
środki na opracowanie raportu – odpowiednie zlecenie zostanie przygotowane”.
Dodał takŜe, Ŝe „Niejasne i skomplikowane okazały się takŜe procedury
przygotowania obwieszczenia w dzienniku elektronicznym, zawierającego tabele
z danymi o dodatkach w formacie nieedytowalnym”.
Odnosząc się do terminu zlecenia opracowania raportu Wykazów za 2010 r.
Zastępca Dyrektora DZP stwierdził: „Zlecenie wykonania raportu o dodatkach
finansowane jest z budŜetu wewnętrznego Departamentu Zdrowia Publicznego,
który uruchamiany jest dość późno (w ub. roku dopiero w końcu maja). Dopiero po
uzyskaniu pewności środków finansowych moŜna było przystąpić do procedury
zawarcia umowy”.
W ww. okresie tematyką związaną z ochroną zdrowia przed następstwami uŜywania
tytoniu i wyrobów tytoniowych w MZ zajmowała się jedna osoba.
Zastępca Dyrektora DZP, odnosząc się do zasadności wprowadzania przepisu
o obowiązku ogłaszania Wykazów przez Ministra, stwierdził: „(…) Postanowienia
dyrektywy 2001/37/WE, dotyczące informowania władz krajowych o stosowanych
w produkcji dodatkach, wyprzedzały wytyczne do art. 9 Konwencji23, jak i dokładne
rozeznanie sposobu wykorzystania informacji uzyskanych od producenta (poza
jednym oczywistym poŜytkiem – moŜliwością wykrycia dodatków powiększających
szkodliwość). Przy implementacji dyrektywy do polskiego systemu prawnego
priorytetem było wypełnienie zobowiązań akcesyjnych, a nie rozwaŜanie celu
i sposobu publikowania danych o dodatkach”.
Minister, wyjaśniając brak ogłoszenia ww. Wykazu, stwierdził, Ŝe: „Materiał
przeznaczony do publikacji (wykaz dodatków do wyrobów tytoniowych) jest
szczególnie obszerny i zgodnie z wymaganiami Kancelarii Prezesa Rady
Ministrów24 wymagał przygotowania w programie do redagowania aktów prawnych
„Legislator”, a przez to bardzo pracochłonny”.
Ocena cząstkowa
NIK negatywnie ocenia niewykonywanie przez Ministra obowiązku podawania do
publicznej wiadomości ww. Wykazów, określonego w art. 8a ust. 5 ustawy
antynikotynowej.
2. Zaproponowanie producentom i importerom wyrobów tytoniowych zamieszczania
Wykazów w systemie EMTOC, przy jednoczesnym braku dostępu do niego.
Zgodnie z art. 8a ust. 1 w związku z ust. 5 ustawy antynikotynowej producent lub
importer wyrobów tytoniowych jest obowiązany do przedstawiania ministrowi
właściwemu do spraw zdrowia, nie później niŜ do 31 grudnia kaŜdego roku, wykazu
wszystkich dodatków i ich ilości, uŜywanych w danym roku do produkcji tych
wyrobów tytoniowych, według marek i rodzajów, a wymieniony minister podaje go
do publicznej wiadomości w Dzienniku Urzędowym ministra właściwego do spraw
zdrowia.
Zastępca Dyrektora DZP MZ w wyjaśnieniach stwierdził, Ŝe: „ustawa z dnia
9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami uŜywania tytoniu
23
Konwencja o Ograniczaniu UŜycia Tytoniu podpisana przez Wspólnotę Europejską w 2004 r.
24
Dalej zwanej „KPRM”
11
i wyrobów tytoniowych nie określa sposobu przekazywania przez podmioty
zobowiązane informacji o stosowanych dodatkach do wyrobów tytoniowych. Komisja
Europejska jest jednak zainteresowana danymi porównywalnymi wśród wszystkich
państw członkowskich. Dlatego zaleca stosowanie jednolitego formatu informacji
o dodatkach („Practical Guide for the Reporting of Tobacco Produkt Ingredients”).
Najlepszą zaś formą ujednolicenia i usprawnienia informacji jest system
elektroniczny oparty na interaktywnej stronie internetowej EMTOC. Kierując się
zaleceniami Komisji, dostępnością systemu EMTOC akceptowanego przez Komisję
Europejską i oczywistymi poŜytkami ze stosowania tego systemu Departament
Zdrowia Publicznego zaproponował firmom tytoniowym uŜycie tego systemu jako
narzędzia składania informacji o dodatkach”.
(Dowód: akta kontroli str. 280-281, 293, 300, 302)
Jednocześnie z wyjaśnień Zastępcy Dyrektora DZP MZ wynikało, Ŝe MZ nie miało
dostępu do bazy danych EMTOC, gdyŜ wymagało to wykorzystania ekspertatoksykologa współpracującego z EMTOC, a z kolei DZP nie ma osoby
przygotowanej do obsługiwania systemu. Równocześnie z powodu ograniczeń
budŜetowych nie było moŜliwe zlecenie czynności związanych z pozyskiwaniem
danych z EMTOC ekspertowi zewnętrznemu, co skutkowało czasowym brakiem
dostępu do danych wprowadzonych do EMTOC.
(Dowód: akta kontroli str. 280, 293, 300, 302)
Ocena cząstkowa
Uwagi dotyczące
W ocenie NIK, propozycja zamieszczania przez zobowiązane podmioty Wykazów
w systemie EMTOC, przy jednoczesnym braku dostępu MZ do danych
zamieszczonych w ww. systemie, utrudniała Ministrowi wywiązanie się z obowiązku
określonego w art. 8a ust. 5 ustawy antynikotynowej.
(Dowód: akta kontroli str. 280, 302, 308)
NIK zwraca uwagę, Ŝe Minister nie miał rzetelnej wiedzy o liczbie podmiotów
wprowadzających na polski rynek wyroby tytoniowe, co, wg. Zastępcy Dyrektora
DZP, wynikało z braku rejestru ww. podmiotów, jak równieŜ braku dostępu do
danych zawartych w systemie EMTOC. Miało to wpływ na nadzór Ministra nad
wykonywaniem przez ww. podmioty obowiązku przekazywania wykazów wszystkich
dodatków i ich ilości, uŜywanych w danym roku do produkcji wyrobów tytoniowych.
Na niewykonanie przez wszystkich producentów i importerów obowiązku
przekazania Ministrowi wykazu dodatków uŜywanych do produkcji wyrobów
tytoniowych wskazuje wysłanie przez DZP pisma zapraszającego na ww. spotkanie
do 30 producentów25 bądź importerów wyrobów tytoniowych działających w Polsce,
podczas gdy z informacji pozyskanej z Ministerstwa Finansów26 wynika, Ŝe na
terenie Polski liczba podmiotów produkujących (P), importujących (I) oraz
dokonujących nabycia wewnątrzwspólnotowego (NW) wynosiła:
- w 2010 r.: P – 29, I - 2 i NW – 35;
- w 2011 r.: P – 32, I – 7 i NW – 40,
przy czym w latach 2010-2011 na terenie Polski odnotowano równieŜ łącznie
34 importerów cygar i cygaretek.
(Dowód: akta kontroli str. 280-281, 284, 299, 303)
2.5.
Opis stanu
faktycznego
Wykonywanie przez Ministra Zdrowia prawa do Ŝądania
od producenta lub importera wykonania badań
kontrolnych wyrobów tytoniowych.
Minister w okresie objętym kontrolą nie korzystał z uprawnienia, określonego
w art. 8b ust. 1 ustawy antynikotynowej, do Ŝądania od producenta lub importera
25
W 2010 r. Minister otrzymał Wykazy od 22 podmiotów, natomiast w 2011 r. od 12 podmiotów.
26
Informację pozyskano w trybie art. 29 ust. 1 pkt 2 lit. f ustawy o NIK
12
wyrobów tytoniowych wykonania określonych badań w laboratoriach kontrolnych
w celu oznaczenia substancji innych, niŜ wymienione w art. 2 pkt 6a-6c ustawy
antynikotynowej, emitowanych przez wyroby tytoniowe oraz oceny wpływu tych
substancji na zdrowie człowieka.
2.6.
Opis stanu
faktycznego
Podmioty wykonujące
tytoniowych.
badania
kontrolne
wyrobów
Z informacji udzielonej przez MZ wynikało, Ŝe wobec wystarczającej sprawności
i wiarygodności Oddziału Laboratoryjnego do spraw Krajowej Kontroli Substancji
Szkodliwych w Wyrobach Tytoniowych przy WSSE w Łodzi, MZ nie zlecało badania
zawartości substancji szkodliwych w dymie tytoniowym innym jednostkom
prowadzącym podobną działalność badawczą.
W ww. okresie Oddział Laboratoryjny w Łodzi nie wykonywał badań w ramach
urzędowej kontroli zawartości substancji szkodliwych dla zdrowia w wyrobach
tytoniowych wprowadzanych do obrotu handlowego.
Z informacji Ministra wynika, Ŝe: „MZ nie zlecało laboratorium WSSE w Łodzi badań
kontrolnych wyrobów tytoniowych – nie było powodów do kwestionowania
którejkolwiek marki. Badania całego asortymentu rynkowego papierosów w celu
kontroli, czy producenci dotrzymują ustalonych norm, powinny być wykonane
w ramach POZNPT. Są to badania specjalistyczne, których roczny koszt wynosi
ok. 500 tys. zł. Ze względu na wysokie koszty – przekraczające obecnie nakłady na
cały Program – badania te są wykonywane w bardzo ograniczonym zakresie”.
Uwagi dotyczące
NIK zwraca uwagę, Ŝe ww. wymieniona kwota 500 tys. zł, „przekraczająca obecnie
nakłady na cały Program”, stanowi 0,28% kwoty27, jaka powinna być, zgodnie
z art. 4 ust. 3 ustawy antynikotynowej, w latach 2010-2011 przeznaczona na
finansowanie działań w ramach programu określającego politykę zdrowotną,
społeczną i ekonomiczną zmierzającego do zmniejszenia uŜywania wyrobów
tytoniowych w Polsce.
Jednocześnie NIK zwraca uwagę na niewykorzystywanie przez Ministra,
przewidzianych w ustawie antynikotynowej, instrumentów nadzoru nad zawartością
substancji szkodliwych w wyrobach tytoniowych oraz oceny wpływu tych substancji
na zdrowie człowieka (p. 2.5).
2.7.
Opis stanu
faktycznego
Szacowanie kosztów leczenia chorób powodowanych
paleniem tytoniu.
MZ nie szacowało kosztów leczenia chorób powodowanych paleniem tytoniu. Jak
wyjaśnił Zastępca Dyrektora DZP: „Koszty chorób odtytoniowych dla systemu opieki
zdrowotnej i dla gospodarki narodowej są istotnym argumentem na rzecz kreowania
kierunków polityki zdrowotnej. Badania skutków ekonomicznych bezpośrednich
i pośrednich jest trudne i kosztowne – wg oceny dokonanej w 2011 r. wraz
z ekspertami WHO – ok. 50 tys. USD. Taką kwotą Departament nie dysponuje
i przekracza ona moŜliwość pomocy ze strony WHO. Dlatego dotąd takich badań nie
prowadzono”28.
27
0,5 % wpływów z akcyzy na wyroby tytoniowe w latach 2010-2011 wynosiła łącznie 178 502,3 tys. zł.
28 Wyniki takich badań zostały opublikowane w listopadzie 2011 r. Wg raportu „Ekonomiczne aspekty palenia tytoniu
i opodatkowania wyrobów tytoniowych w Polsce” (sfinansowanego przez organizację Bloomberg Philanthropies oraz fundację
Bill and Melinda Gates Foundation w ramach Inicjatywy Bloomberga na Rzecz Ograniczenia UŜywania Tytoniu), koszty opieki
13
2.8.
Opis stanu
faktycznego
Raport Światowej Organizacji Zdrowia (WHO).
Raport WHO „Ocena zdolności wdraŜania polityki antytytoniowej”29 opracowano
w ramach Dwuletniej Umowy o Wzajemnej Współpracy między WHO
i Ministerstwem Zdrowia za aprobatą Podsekretarza Stanu w Ministerstwie Zdrowia.
(Dowód: akta kontroli str. 293, 316-377, 393-417)
W Polsce, w celu zapewnienia ciągłości inicjatyw ze strony rządu oraz ich dalszy
rozwój, zespół specjalistów przygotowujących raport30 opracował sześć
zasadniczych zaleceń do natychmiastowego wdroŜenia dla skutecznego
ograniczenia spoŜycia tytoniu w kraju:
- utworzenie odpowiedniej agencji lub wydziału zajmującego się strategicznymi
kierunkami polityki antytytoniowej, w wyniku czego powstałby sprawny mechanizm
koordynujący proces wdraŜania narodowych planów działania (w tym POZNPT)
zgodny z postanowieniami Konwencji Ramowej WHO o Ograniczeniu UŜywania
Tytoniu (FCTC);
- opracowanie jednoznacznej procedury, zgodnie z którą fundusze przewidziane
w ustawie antynikotynowej będą przeznaczane na działania zmierzające do
ograniczenia spoŜycia tytoniu;
- utworzenie i wdroŜenie wytycznych dotyczących odpowiedzialnej i przejrzystej
komunikacji oraz zasad współpracy członków rządu z firmami z branŜy tytoniowej;
- wprowadzenie zakazu palenia w przestrzeni publicznej i w miejscu pracy;
- konsekwentne zwiększanie akcyzy na papierosy i inne wyroby tytoniowe, aby
skutecznie ograniczyć konsumpcję;
- przyjęcie przez władze celne nowych metod, surowe egzekwowanie stosowania
się do przepisów prawa oraz doskonalenie współpracy regionalnej w celu
skutecznego zwalczania nielegalnego handlu tytoniem;
- wyeliminowanie ekspozycji wyrobów tytoniowych w miejscu sprzedaŜy przed
końcem 2011 r.
Zespół opracował takŜe zalecenia, które powinno wdraŜać MZ w ścisłej współpracy
z Sejmem i innymi właściwymi organami rządowymi:
- umoŜliwienie palaczom uzyskania porady dotyczącej rzucenia palenia u lekarzy
pierwszego kontaktu oraz otrzymanie skierowania na terapię;
- wprowadzenie usług związanych z pomocą w rzucaniu palenia na narodową listę
najwaŜniejszych kuracji medycznych pokrywanych z ubezpieczenia zdrowotnego;
- wprowadzenie poprawki do ustawy antynikotynowej i narodowego planu działania,
zgodnie z którymi na wszelkich wyrobach tytoniowych muszą znajdować się
wyraźne ostrzeŜenia graficzne informujące o zgubnych skutkach palenia – zgodnie
z wytycznymi art. 11 FCTC;
zdrowotnej związane z leczeniem chorób związanych z paleniem tytoniu wynoszą ok. 18 mld złotych, zaś pozostałe koszty
związane z paleniem tytoniu (w tym straty w produktywności i zatrudnieniu) – ok. 15 mld zł (na podstawie danych za 2004 r.).
Opracowanie
dostępne
na
stronie
internetowej
Ministerstwa
Zdrowia,
pod
adresem:
http://www.mz.gov.pl/wwwfiles/ma_struktura/docs/eaptwp_z3_08022012.pdf
29
Dalej zwany „raportem WHO”.
Władze Polski postanowiły zaprosić 18 ekspertów – specjalistów krajowych, międzynarodowych oraz ekspertów WHO (
zwanych dalej „Zespołem”) – do sporządzenia wspólnego raportu na temat efektów krajowej polityki antynikotynowej. W
okresie od 19 do 30 października 2009 r. Zespół analizował wszelkie dostępne dane i prowadził w: Białymstoku, Bydgoszczy,
Toruniu i Warszawie rozmowy ze 110 osobami reprezentującymi 52 instytucje związane z kontrolą spoŜycia tytoniu w Polsce.
30
14
- opracowanie narodowej strategii komunikacyjnej w celu ograniczania spoŜycia
tytoniu, obejmującej kampanie społeczne cechujące się mocnymi i skutecznymi
przekazami, obecnością w mediach i rzetelną ewaluacją;
- utworzenie systemu kontroli, w ramach którego opracowywane będą regularne
(najlepiej coroczne) raporty dotyczące powszechności palenia tytoniu wśród
dorosłych i młodzieŜy.
Z powyŜszych zaleceń, w ramach zmian w ustawie antynikotynowej31, wprowadzono
zakaz palenia w części przestrzeni publicznej i w miejscu pracy. Z kolei, na
podstawie art. 145 pkt 4 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej32
zmieniono brzmienie art. 11 ustawy antynikotynowej, zgodnie z którym (po
nowelizacji) leczenie uzaleŜnienia od uŜywania tytoniu jest finansowane na
zasadach określonych w przepisach o świadczeniach opieki zdrowotnej
finansowanych ze środków publicznych.
DZP przedłoŜył Raport Kolegium Ministra do akceptacji, zgodnie z oczekiwaniem
Biura WHO. Kolegium nie określiło swego stanowiska wobec Raportu i nie
sformułowało Ŝadnych wniosków ani zaleceń.
Do zakończenia kontroli, tj. do 30 listopada 2012 r., Minister nie udzielił odpowiedzi
na pytanie skierowane do niego w dniu 26 października 2012 r., dotyczące powodów
niepodjęcia działań w celu realizacji zaleceń zawartych w ww. Raporcie
Uwagi dotyczące
NIK zwraca uwagę na niepodjęcie realizacji większości zaleceń Raportu, pomimo Ŝe
opracowano go w porozumieniu z Ministrem.
IV. Uwaga i wnioski
Wnioski pokontrolne
Przedstawiając powyŜsze oceny i uwagi wynikające z ustaleń kontroli, NajwyŜsza
Izba Kontroli, na podstawie art. 53 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 r.
o NajwyŜszej Izbie Kontroli33, wnosi o:
1. Zapewnienie dysponowania przez GIS środkami na realizację POZNPT
w wysokości oraz w sposób określony w ustawie antynikotynowej
i w ww. Programie.
2. Podawanie do publicznej wiadomości wykazów wszystkich dodatków i ich ilości,
uŜywanych przez producentów i importerów wyrobów tytoniowych działających
na terenie Polski do produkcji wyrobów tytoniowych za lata 2010 i 2011.
3. Opracowywanie rocznych programów ograniczania zdrowotnych następstw
palenia tytoniu.
4. Zapewnienie wykonywania przez Międzyresortowy Zespół Koordynujący zadań,
polegających na uzgadnianiu kosztów realizacji zadań POZNPT, zmian
w projekcie ww. programu i planach realizacyjnych oraz uzgadnianiu projektu
sprawozdań dla Sejmu RP.
Ustawa z dnia 8 kwietnia 2010 r. o zmianie ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami uŜywania tytoniu i wyrobów
tytoniowych oraz ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz. U. Nr 81, poz. 529)
31
32
Dz. U. Nr 112, poz. 654
33
Dz.U. z 2012 r., poz.82, zwanej dalej „ustawą o NIK”
15
V. Pozostałe informacje i pouczenia
Prawo zgłoszenia
zastrzeŜeń
Wystąpienie pokontrolne zostało sporządzone w dwóch egzemplarzach; jeden dla
kierownika jednostki kontrolowanej, drugi do akt kontroli.
Zgodnie z art. 54 ustawy o NIK kierownikowi jednostki kontrolowanej przysługuje
prawo zgłoszenia na piśmie umotywowanych zastrzeŜeń do wystąpienia
pokontrolnego, w terminie 21 dni od dnia jego przekazania. ZastrzeŜenia zgłasza się
do Prezesa NajwyŜszej Izby Kontroli.
Obowiązek
poinformowania
NIK o sposobie
wykorzystania uwag
i wykonania wniosków
Zgodnie z art. 62 ustawy o NIK proszę o poinformowanie NajwyŜszej Izby Kontroli
Delegatury w Katowicach, w terminie 15 dni od otrzymania wystąpienia
pokontrolnego, o sposobie wykorzystania uwag i wykonania wniosków
pokontrolnych oraz o podjętych działaniach lub przyczynach niepodjęcia tych
działań.
W przypadku wniesienia zastrzeŜeń do wystąpienia pokontrolnego, termin
przedstawienia informacji liczy się od dnia otrzymania uchwały o oddaleniu
zastrzeŜeń w całości lub zmienionego wystąpienia pokontrolnego.
Warszawa, dnia 10 stycznia 2013 r.
Wiceprezes
NajwyŜszej Izby Kontroli
Marian Cichosz
........................................................
podpis
16

Wystąpienie -

Transkrypt

Podobne dokumenty

Wystąpienie - NIK-u.

Kontrole w zakresie przestrzegania ustawy antynikotynowej

Używka bez ostrzeżeń

Wystąpienie -

Wystąpienie -

Trzeci US Lublin

Wystąpienie - NIK-u.

Odpowiedzi - i lo tczew