D - Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Siedlcach

Sygn. akt I C 1491/13
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 22 września 2015 r.
Sąd Okręgowy w Siedlcach Wydział I Cywilny
w składzie następującym:
Przewodniczący SSO Andrzej Kirsch
Protokolant st. sekr. sąd. Joanna Makać
po rozpoznaniu w dniu 8 września 2015 r. w Siedlcach
na rozprawie
sprawy z powództwa L. T.
przeciwko E. C.
o zapłatę
I. powództwo oddala,
II. zasądza od powoda L. T. na rzecz pozwanej E. C. kwotę 2.269,39 (dwa tysiące dwieście sześćdziesiąt dziewięć
złotych i trzydzieści dziewięć groszy) tytułem częściowego zwrotu kosztów procesu.
Sygn. akt I C 1491/13
UZASADNIENIE
W dniu 16 grudnia 2013r wpłynął do Sądu Okręgowego w Siedlcach pozew L. T., w którym wniósł o zasądzenie od
pozwanej E. C. kwoty 120.000 zł tytułem „rozliczenia konkubinatu za lata wrzesień 2003 – grudzień 2011” wraz z
ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu.
W uzasadnieniu pozwu L. T. podniósł, że od września 2003r pozostawał z pozwaną E. C. w nieformalnym związku.
Stwierdził, że początkowo strony zamieszkiwały w wynajmowanym mieszkaniu w W. przy ulicy (...), następnie w
lipcu 2004r zamieszkały w mieszkaniu należącym do powoda na (...). Strony zamieszkiwały w nim do grudnia 2008r.
Powód podał, że następnie zakupiony został przez strony dom w stanie deweloperskim w S., do którego wprowadził
się razem z pozwaną w marcu 2009r. Powód stwierdził, że pozwana znalazła pierwszą stałą pracę w 2004r, ale do
2007r jej wynagrodzenie wynosiło średnio 1.400 zł netto miesięcznie. Zarabiane pieniądze pozwana oszczędzała bądź
przeznaczała je na własne potrzeby. Powód podał, że w okresie od listopada 2003r do grudnia 2008r to on ponosił
wydatki na rodzinę (siebie, pozwaną i wspólne dziecko), w szczególności na: utrzymanie domu, żywność, chemię
domową, pieluchy, paliwo do samochodu – i z tego tytułu oczekuje od pozwanej zwrotu kwoty 62.000 zł. Zdaniem
powoda, z poczynionych oszczędności pozwana dokonała zakupu domu i samochodów, on zaś żadnego majątku nie
nabył.
W dalszej części uzasadnienia pozwu L. T. stwierdził, że w 2007r zakupił wraz z pozwaną samochód marki S., na
który pozwana wydatkowała kwotę 12.000 zł, a on 5.900 zł. Z kolei na początku 2009r zakupili drugi samochód
marki F. (...), który został sfinansowany z pieniędzy pożyczonych od siostry pozwanej. Powód stwierdził, że pożyczkę w
całości zwróciła pozwana. Podał, że ponosił różnego rodzaju wydatki związane z eksploatacją samochodów – naprawy,
ubezpieczenia, wymiany oleju, przeglądy, wymiany opon – i z tego tytułu oczekuje od pozwanej zwrotu kwoty 13.700
zł.
Powód stwierdził, że w dniu 22 września 2006r przyszła na świat córka stron – A.. Strony ustaliły wówczas, że to powód
zostanie w domu i będzie się zajmował opieką nad dzieckiem, a pozwana będzie zarabiała pieniądze i robiła „karierę”.
Powód ustalił równowartość swoich wysiłków związanych z opieką nad córką na kwotę około 1.600 zł miesięcznie.
Stwierdził, że za okres od 2007 do 2011r oczekuje od pozwanej zwrotu kwoty 39.200 zł z tytułu jego udziału w opiece
nad dzieckiem.
Powód stwierdził, że w okresie kiedy strony zamieszały we wspólnym domu, wydatki na utrzymanie rodziny w zasadzie
się wyrównały. W tym czasie pozwana ponosiła wydatki na opłatę za przedszkole córki, on z kolei kupował żywność,
paliwo do samochodów, nadal opiekował się dzieckiem. Powód wyliczył, że w latach 2009-2011 różnica w wydatkach
wynosiła 5.100 zł na jego korzyść i taką też kwotę zaliczył do wartości przedmiotu sporu.
Podsumowując powód stwierdził, że w z powyższych tytułów wnosi o zasądzenie od pozwanej łącznej kwoty 120.000
zł (62.000 + 13.700 +39.200 + 5.100).
W dniu 9 kwietnia 2014r wpłynęła do akt sprawy odpowiedź na pozew pełnomocnika pozwanej, w której pozwana
nie uznała powództwa, wniosła o jego oddalenie w całości i zasądzenie od powoda zwrotu kosztów procesu, w
tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew pozwana
zaprzeczyła twierdzeniom powoda jakoby poniósł nakłady w wysokości 62.000 zł na utrzymanie domu, żywność,
chemię gospodarczą, paliwo do samochodu, poniósł nakłady na samochody osobowe w łącznej kwocie 13.700 zł, aby
powodowi przysługiwało roszczenie o wynagrodzenie za sprawowanie opieki nad wspólnym małoletnim dzieckiem
w kwocie 39.200 zł oraz roszczenie w kwocie 5.100 zł z tytułu różnicy w nakładach na dom za lata 2009-2011.
Pozwana przyznała, że związek z powodem nabrał cech konkubinatu w 2003r, kiedy strony zamieszkały razem, ale
stwierdziła, że wszelkie więzi pomiędzy stronami wygasły w grudniu 2010r. Zdaniem pozwanej, w okresie od 2003
do 2010r tworzyła ona z powodem rodzinę, prowadzili oni wspólne gospodarstwo domowe, dzielili się obowiązkami
związanymi z utrzymaniem rodziny i wychowaniem córki. Pozwana stwierdziła, że skoro strony wiązało porozumienie,
że będą wspólnie ponosić koszty utrzymania i wychowywać dziecko, to obecnie żadna ze stron nie może skutecznie
domagać się zwrotu środków finansowych poniesionych na utrzymanie rodziny. Tym bardziej nie należy się powodowi
„wynagrodzenie” za sprawowanie opieki nad małoletnią córką, gdyż w tym zakresie spoczywał na powodzie – jako
ojcu – obowiązek sprawowania takiej opieki bez wynagrodzenia. Pozwana nie może być również uznana za osobę
bezpodstawnie wzbogaconą, ponieważ wszystkie korzyści (żywność, chemia gospodarcza, paliwo, etc.) zostały zużyte
(k. 110-120).
Na rozprawie w dniu 8 września 2015r powód popierał powództwo zgodnie z treścią pozwu, zaś pełnomocnik pozwanej
nie uznawał powództwa i wniósł o jego oddalenie (stanowiska stron zarejestrowane na rozprawie w dniu 8 września
2015r – 01:17:04-01:22:02).
Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:
Powód L. T. i pozwana E. C. pozostawali w nieformalnym związku od 2003r do 2010 lub 2011 roku.
Początkowo powód i pozwana zamieszkiwali w wynajętym mieszkaniu przy ulicy (...) w W.. W 2004r przeprowadzili
się do mieszkania przy ulicy (...). Mieszkanie to stanowiło własność powoda L. T..
W dniu (...) urodziła się córka powoda i pozwanej – A. T..
W dniu 10 grudnia 2008r powód i pozwana zawarli z (...) Bankiem (...) S.A. umowę o mieszkaniowy kredyt budowlanohipoteczny w złotych indeksowany kursem (...). W oparciu o wyżej wymienioną umowę strony otrzymały kredyt w
kwocie 233.680 zł.
W dniu 17 lutego 2009r pomiędzy (...) sp. z o.o. w W. oraz powodem i pozwaną doszło do zawarcia umowy sprzedaży
zabudowanej nieruchomości, położonej w S. przy ulicy (...) i oznaczonej numerem ewidencyjnym (...) o powierzchni
353 m2 (dom w stanie deweloperskim). Powód i pozwana zakupili tę nieruchomość na współwłasność, przy czym
udział powoda L. T. wynosił 2/10, zaś udział pozwanej E. C. (ówcześnie E.) 8/10. Nieruchomość zakupiona została
za kwotę 530.000 zł.
Pod koniec marca 2009r powód i pozwana zamieszkali wraz z córką w zakupionym domu w S..
W okresie do 2 stycznia 1988r do 30 czerwca 2007r powód L. T. zatrudniony był w wymiarze pełnego etatu na
stanowisku prezesa spółki (...) sp. z o.o. z siedzibą w W.. Z tytułu wykonywania zatrudnienia powód otrzymywał
wynagrodzenie za pracę.
Postanowieniem z dnia 8 stycznia 2007r Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy ogłosił upadłość Przedsiębiorstwa
Produkcyjno-Usługowego (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. obejmującą likwidację majątku upadłego. Postanowieniem
z dnia 3 lutego 2009r, wydanym w sprawie X GUp 1/07, Sąd Rejonowy stwierdził ukończenie postępowania
upadłościowego.
Od czasu zakończenia zatrudnienia w spółce (...) sp. z o.o. powód L. T. formalnie jest zarejestrowany jako osoba
bezrobotna. Obecnie powód nie posiada prawa do zasiłku. Od zakończenia pracy w spółce (...), tj. od 2007r, powód
L. T. utrzymuje się z nieregularnych dochodów uzyskiwanych w związku z udzielaniem korepetycji oraz z darowizn
pieniężnych otrzymywanych od swoich dorosłych dzieci.
Pozwana E. C. w okresie od 2 czerwca 2003r do 31 października 2003r odbywała staż absolwencki na stanowisku
przewodnik muzealny-tłumacz w Muzeum (...). Z tego tytułu otrzymywała stypendium w wysokości 498,20 zł
miesięcznie. W grudniu 2003r pozwana została zatrudniona na umowę zlecenie przez firmę (...) sp. z o.o. z siedzibą
we W.. Od czerwca 2004r pozwana pracowała na podstawie umów zlecenia zawartych z Miejskim Przedsiębiorstwem
(...) sp. z o.o. w W.. W dniu 29 lipca 2004r pozwana została zatrudniona na podstawie umowy o pracę tymczasową
przez (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. na stanowisku telemarketer. W dniu 15 października 2004r pozwana zawarła
umowę o pracę z Zakładem (...) w W. i pracowała na stanowisku samodzielny referent.
W okresie od 2004r do 2007r dochody pozwanej z tytułu umów zlecenia, a następnie wynagrodzenia za pracę
oscylowały w granicach 1.200-1.400 zł netto miesięcznie. W 2007r pozwana podjęła pracę w Polskie Agencji (...),
gdzie pracuje do chwili obecnej. Początkowo otrzymywała wynagrodzenie za pracę w kwocie około 2.800 zł netto
miesięcznie, obecnie jej wynagrodzenie wynosi około 4.000 zł netto miesięcznie.
Przez cały okres pozostawania w nieformalnym związku powód i pozwana prowadzili wspólne gospodarstwo domowe.
Nie zawierali przy tym żadnych umów bądź porozumień dotyczących ewentualnego rozliczenia środków finansowych
uzyskanych w okresie trwania konkubinatu i przeznaczonych na potrzeby rodziny, na wypadek zakończenia związku
i rozstania.
Pozwana w okresie sprzed konkubinatu z powodem miała oszczędności finansowe zgromadzone w (...) Bank S.A.
(6.454,90 zł – stan na dzień 22 marca 2003r) i Banku (...) S.A (3.125,16 zł – stan na dzień 10 lutego 2003r).
W dniu 5 września 2005r pozwana zawarła umowę o świadczenie usług brokerskich z (...) S.A. i na dzień 6 marca
2006r całkowita wycena rachunku wynosiła 49.682,81 zł. Pozwana E. C. otrzymała również następujące darowizny:
w dniu 7 grudnia 2008r od swojej matki D. E. – 30.000 zł, w dniu 7 grudnia 2008r od swojej siostry M. E. – 30.000
zł, w dniu 30 grudnia 2008r od W. T. – 9.600 zł, w dniu 30 grudnia 2008r od T. T. – 9.600 zł, od I. S. – 8.000 zł.
W okresie od 2003r do 2007r dochody pozwanej nie były wysokie i po części przeznaczała je ona na własne potrzeby,
a częściowo czyniła z nich oszczędności. W tym okresie obowiązek finansowania potrzeb rodziny w większym zakresie
obciążał powoda L. T..
W dniu 9 lutego 2007r powód L. T. i pozwana E. C. (ówcześnie E.) kupili samochód osobowy marki S. (...) za kwotę
17.500 zł. Był to samochód używany, wyprodukowany w 2001r. Na ten cel powód przeznaczył kwotę 5.900 zł, którą
w dniu 9 lutego 2007r wypłacił ze swojego konta bankowego, a pozwana przeznaczyła kwotę około 12.000 zł. Na
okoliczność zakupu tego samochodu w dniu 9 lutego 2007r wystawiona została faktura VAT nr (...). Powód i pozwana
wspólnie użytkowali przedmiotowy pojazd. Każde z nich ponosiło koszty eksploatacyjne samochodu.
Po zakończeniu zatrudnienia w spółce (...) sp. z o.o. powód L. T. utrzymywał się z zasiłku dla bezrobotnych oraz
dochodów z korepetycji. W celu dojazdu do uczniów, którym udzielał korepetycji, powód wykorzystywał samochód
S. (...).
Po zakończeniu urlopu macierzyńskiego przez pozwaną strony ustaliły, że pozwana E. C. powróci do pracy zawodowej,
a powód będzie sprawował pieczę nad małoletnią córką. Od 2007r dochody powoda były nieregularne. Po powrocie
pozwanej do pracy, powód nie mógł udzielać korepetycji w dotychczasowym zakresie, ponieważ sprawował opiekę
nad córką. Koszty utrzymania rodziny w większości były finansowane przez pozwaną.
Pod koniec 2008r powód i pozwana zaciągnęli kredyt na zakup domu w stanie deweloperskim w S.. Mimo, że kredyt
został zaciągnięty przez powoda i pozwaną, obowiązek spłaty pełnej miesięcznej raty obciążał w całości pozwaną.
Powód L. T. nie partycypował w spłacie kredytu.
W sierpniu bądź wrześniu 2008r małoletnia córka stron zaczęła uczęszczać do Klubu (...), a od marca 2009r poszła
do przedszkola. Opłaty za przedszkole córki uiszczała pozwana i była to kwota od 900 do 1.000 zł miesięcznie. Oprócz
tego, jak wspomniano powyżej, płaciła miesięczną ratę kredytu w kwocie około 800 zł. Ponadto, pozostałą część
wynagrodzenia za pracę i kwartalne premie przeznaczała na zakup żywności i inne koszty utrzymania rodziny.
W dniu 30 kwietnia 2009r pozwana E. C. kupiła używany samochód osobowy marki F. (...) za kwotę 6.800 zł. Na zakup
samochodu pozwana zaciągnęła pożyczkę u swojej siostry. Pożyczkę spłaciła samodzielnie z własnych dochodów.
Po zakupie drugiego samochodu, pozwana użytkowała pojazd marki F. (...), a powód L. T. użytkował samochód marki
S. (...). Strony ponosiły koszty eksploatacji pojazdów we własnym zakresie. Każde z nich ponosiło koszty paliwa, koszty
ewentualnych napraw, przeglądy, składki na ubezpieczenie. Po zapisaniu małoletniej A. do przedszkola, powód L. T.
w dalszym ciągu korzystał z samochodu S. (...) celem dojazdu do uczniów i udzielania korepetycji.
W 2007r m.in. przeciwko powodowi L. T. toczyło się postępowanie karne prowadzone przez Prokuraturę Okręgową
(...)w W.. W stosunku do powoda zastosowano środek zapobiegawczy w postaci poręczenia majątkowego w kwocie
7.000 zł. Kwotę poręczenia wpłaciła pozwana E. C.. Powód do chwili obecnej nie rozliczył się z pozwaną z powyższej
kwoty.
W dniu 26 stycznia 2013r pozwana E. C. zawarła związek małżeński z Ł. C.. W domu w S. stanowiącym przedmiot
współwłasności, powód i pozwana zamieszkiwali razem do stycznia 2013r, kiedy to powód L. T. wyprowadził się.
Przed Sądem Rejonowym w Mińsku Mazowieckim toczyło się postępowanie w przedmiocie zniesienia współwłasności
(sygnatura akt I Ns 1618/12). Postanowieniem wydanym w dniu 3 kwietnia 2015r Sąd Rejonowy w Mińsku
Mazowieckim dokonał zniesienia współwłasności.
Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dowodów: historii operacji na rachunku bankowym powoda (k.
7-86), zaświadczenia o zarejestrowaniu jako osoba bezrobotna z dnia 16 grudnia 2013r (k. 93), zaświadczenia z dnia
18 listopada 2003r (k. 122), decyzji o wysokości wynagrodzenia za staż z dnia 8 lipca 2003r (k. 123), umów zlecenia
(k. 124-133), rachunków (k. 134-135), umowy o prace tymczasową (k. 136-138), umowy o pracę z dnia 15 października
2004r (k. 139), stanów rachunków bankowych (k. 140 i 141), umowy o świadczenie usług brokerskich (k. 142-143),
stanu rachunku finansowego (k. 146 i 147), umowy o kredyt mieszkaniowy (k. 148-170), umowy sprzedaży z dnia 17
lutego 2009r (k. 171-180), umów darowizn (k. 190-194), faktury vat nr (...) (k. 195), odpisu skróconego aktu urodzenia
A. T. (k. 199), kopii postanowienia Sądu o stwierdzeniu ukończenia postępowania upadłościowego (k. 214), faktury
vat nr (...) z dnia 18 maja 2007r (k. 236), zaświadczenia o przeprowadzonym badaniu technicznym (k. 238), kopii
zarządzenia o zatrzymaniu i przymusowym doprowadzeniu oraz aktu oskarżenia (k. 292-298), częściowo zeznań
świadków M. T., S. W., M. W., W. N. i J. K. zarejestrowanych na rozprawie w dniu 27 listopada 2014r, kopii świadectwa
pracy z dnia 2 lipca 2007r (k. 370-370v), kopii informacji o wysokości dochodów (k. 379-383v), faktury vat nr (...) (k.
392), częściowych zeznań świadka Ł. C. zarejestrowanych na rozprawie w dniu 10 kwietnia 2015r, kopii postanowienia
SR w Mińsku Mazowieckim wydanego w dniu 3 kwietnia 2015r w sprawie I Ns 1618/12 oraz jego uzasadnienia (k.
432-439), częściowych zeznań stron zarejestrowanych na rozprawie w dniu 8 września 2015r.
Sąd Okręgowy zważył, co następuje:
W rozpoznawanej sprawie nie była sporna okoliczność, że strony pozostawały w nieformalnym związku
(konkubinacie) od 2003r. Strony różniły się co do tego, kiedy doszło do zakończenia łączącego ich związku, ponieważ
powód wskazywał rok 2011, podczas kiedy pozwana twierdziła, że konkubinat ustał pod koniec grudnia 2010r.
Materiał dowodowy zgromadzony w sprawie nie daje podstaw, w ocenie Sądu, do jednoznacznego przesądzenia tej
okoliczności, ale nie miało to większego znaczenia dla potrzeb zapadłego rozstrzygnięcia.
W orzecznictwie oraz doktrynie prawa cywilnego nie pozostaje sporne, że konkubinat występuje wówczas, kiedy osoby
nie będące małżonkami pozostają we wspólnym pożyciu. Stosunki łączące konkubentów, w tym również kwestia
rozliczeń majątkowych po ustaniu trwałego związku faktycznego, nie zostały unormowane w ustawie. Konkubinat sam
przez się nie może być źródłem żadnych praw i obowiązków uregulowanych w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym,
co oznacza, że nawet przez analogie nie można do konkubinatu stosować przepisów o małżeństwie. Odnosi się
to również do zawartych w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym przepisów dotyczących stosunków majątkowych
małżeńskich, w tym rozliczeń następujących po ustaniu wspólności. Zazwyczaj istnieje jednak konieczność dokonania
rozliczeń majątkowych po ustaniu konkubinatu i z tego właśnie powodu zarówno w doktrynie, jak i orzecznictwie
poszukuje się podstawy prawnej umożliwiającej takowe rozliczenie. W tym zakresie wskazywane są następujące
możliwości: 1) odpowiednie zastosowanie przepisów o wspólności majątkowej małżeńskiej, 2) zastosowanie przepisów
o współwłasności w częściach ułamkowych i znoszeniu tej współwłasności, 3) zastosowanie przepisów o spółce
cywilnej bądź 4) przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu.
Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 30 stycznia 1970r – wybór jednego ze wskazanych uregulowań winien
być uzależniony od okoliczności konkretnej sprawy; co do roszczeń z tytułu nabytych wspólnie nieruchomości i rzeczy
ruchomych, jak również z tytułu nakładów dokonanych na te przedmioty, należy stosować przepisy o zniesieniu
współwłasności, natomiast co do roszczeń z tytułu nakładów dokonanych przez jednego z konkubentów na wchodzące
w skład wspólnego gospodarstwa przedmioty majątkowe należące do drugiej z tych osób, zastosowanie znaleźć
powinny przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu.
Na dochodzoną przez powoda L. T. kwotę składało się m.in. „rozliczenie nakładów na samochody S. (...) i F. (...)”. W
uzasadnieniu pozwu, jak również w toku całego procesu powód L. T. twierdził, ze w trakcie trwania konkubinatu doszło
do zakupu dwóch używanych samochodów osobowych – S. (...), która zakupiona została w dniu 9 lutego 2007r i F.
(...), który został zakupiony w dniu 30 kwietnia 2009r. Powód twierdził również, że poniósł liczne nakłady finansowe
na oba pojazdy, których rozliczenia domagał się w niniejszym procesie. Pozwana E. C. nie kwestionowała, że oba
pojazdy zostały zakupione w trakcie trwania związku z powodem, i że oboje ponosili nakłady na pojazdy, ponosili
koszty eksploatacyjne pojazdów, uiszczali składki związane z ich ubezpieczeniem. Pozwana zaprzeczyła jednak, aby
powód partycypował finansowo w zakupie któregokolwiek z wyżej wymienionych samochodów. Na dowód zakupu
pojazdów przedstawiła dwie faktury vat: nr (...) z dnia 9 lutego 2007r i nr 63 z dnia 30 kwietnia 2009r (k. 195 i 392).
Na obu fakturach jako nabywca ujawniona została pozwana E. C. (ówcześnie E.).
W ocenie Sądu Okręgowego, zasadniczo należy zaakceptować koncepcję o możliwości wstąpienia przez konkubentów
w stosunek współwłasności przedmiotów nabytych w czasie trwania wspólnego pożycia i skorzystania następnie
z możliwości zniesienia współwłasności wspólnych rzeczy. W sytuacji, kiedy partnerzy pozamałżeńskiego związku
dorobili się wspólnego majątku, to do takiego majątku należy stosować przepisy o współwłasności w częściach
ułamkowych w odniesieniu do wspólnie nabytych rzeczy. Niebagatelne przy tym jest ustalenie sposobu (drogi), na
której doszło do powstania współwłasności, nie można bowiem przyjąć, że sam fakt nabywania przez partnerów
składników majątkowych w czasie trwania związku faktycznego uprawnia do traktowania tych rzeczy z założenia
jako nabywanych na współwłasność, zwłaszcza wówczas, kiedy określony składnik majątkowy pozyskiwany jest przez
jednego z partnerów.
W ocenie Sądu Okręgowego, wiarygodne są zeznania powoda L. T. w tej części, w której twierdził, że samochód
osobowy marki S. (...) zakupiony został ze środków pochodzących zarówno z dochodów powoda, jak i z dochodów
pozwanej. Pozwana negowała powyższą okoliczność twierdząc, że środki na zakup tego samochodu należały wyłącznie
do niej i pochodziły z premii z rachunku maklerskiego oraz z darowizny od członka rodziny. Zdaniem Sądu, brak jednak
na tę okoliczność wiarygodnych dowodów. Z załączonej do akt sprawy faktury vat nr (...) wynika, że przedmiotowy
pojazd zakupiony został w dniu 9 lutego 2007r, podczas gdy wszystkie udokumentowane przez pozwaną darowizny
pieniężne uczynione na jej rzecz przez członków rodziny – pochodzą z 2008r (k. 190-194). Nie zostało również w
sprawie wykazane, aby pozwana otrzymała jakąkolwiek premię w związku z prowadzonym na jej rzecz rachunkiem
maklerskim. Z kolei powód L. T. twierdził, że na zakup tego pojazdu przeznaczył kwotę 5.900 zł, zaś pozwana
wydatkowała kwotę około 12.000 zł. Na dowód tego załączył do pozwu historię operacji na rachunku bankowym (M.),
z której wynika m.in., że właśnie w dniu 9 lutego 2007r (data nabycia pojazdu) podjął z rachunku bankowego kwotę
5.900 zł. W ocenie Sądu, okoliczność, iż przedmiotowy pojazd zakupiony został przez obie strony procesu należy
uznać za wysoce uprawdopodobnioną, tym bardziej, że twierdzeniom powoda pozwana E. C. nie przedstawiła żadnych
wiarygodnych dowodów. W zakresie ustalenia tej okoliczności nie miały większego znaczenia złożone w sprawie
zeznania świadków, ponieważ żaden ze świadków nie miał dokładnej wiedzy na temat okoliczności sfinansowania
przez strony zakupu tegoż samochodu, żaden ze świadków nie miał również dostępu do dokumentów, rachunków
bankowych i wzajemnych rozliczeń konkubentów.
Powyższe ustalenia prowadzą do wniosku, że zakupiony w dniu 9 lutego 2007r samochód osobowy marki S.
(...) stał się przedmiotem współwłasności obojga stron i w niczym nie zmienia tego fakt, że w fakturze vat nr
(...) jako nabywca pojazdu wskazana została wyłącznie pozwana E. C.. Ta konstatacja skutkuje uznaniem, że
do rozliczeń z tytułu zakupu samochodu marki S. (...) winny znaleźć zastosowanie przepisy o współwłasności
i zniesieniu współwłasności. Podobnie rzecz się ma w przypadku wszelkich rozliczeń dokonanych przez strony
nakładów na przedmiot współwłasności. Dotyczy to w szczególności kosztów zamontowania w przedmiotowym
pojeździe instalacji gazowej, kosztów napraw, remontów, ubezpieczeń bądź przeglądów technicznych. Postępowanie
w tym przedmiocie winno się toczyć w trybie postępowania nieprocesowego i dlatego też roszczenie powoda
L. T. w tym zakresie w niniejszym procesie podlegało oddaleniu. Z akt sprawy wynika, że pomiędzy stronami
zawisło przed Sądem Rejonowym w Mińsku Mazowieckim postępowanie w przedmiocie zniesienia współwłasności.
Dotyczyło ono jednak tylko zabudowanej nieruchomości położonej w S.. O ile jednak jakikolwiek składnik mienia
stanowiącego współwłasność nie został objęty przedmiotowym postępowaniem, możliwe jest postępowanie w
przedmiocie zniesienia współwłasności kolejnego składnika majątkowego, bądź w przedmiocie dokonania rozliczeń z
tego tytułu, o ile żadna ze stron nie znajduje się już w jego posiadaniu.
Odmiennie rzecz się przedstawia w przypadku drugiego pojazdu, tj. zakupionego w dniu 30 kwietnia 2009r
samochodu marki F. (...). Ze zgodnych w tym zakresie zeznań powoda L. T. i pozwanej E. C. wynikało, że
pojazd został zakupiony przez pozwaną ze środków pochodzących z pożyczki udzielonej przez siostrę pozwanej.
Okolicznością niesporną było również i to, że zwrotu pożyczki dokonała wyłącznie pozwana ze środków pieniężnych
należących do niej. Należy zatem stwierdzić, że wyłączną właścicielką samochodu marki F. (...) była pozwana E.
C., co oznacza, że wszelkie ewentualne nakłady poniesione przez powoda L. T. na pojazd stanowiący własność
jego konkubiny (pozwanej), mogły zostać rozliczone z zastosowaniem przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu.
Oczywiście stosownie do treści art. 6 kc – „ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z tego faktu
wywodzi skutki prawne”. W ocenie Sądu, powód L. T. nie podołał obowiązkowi wynikającemu z powyższej regulacji,
ponieważ jedynie w uzasadnieniu pozwu wskazał, że na samochód F. (...) poniósł wydatki w kwotach – „200 zł
dwa przeglądy techniczne, 600 zł tarcze i klocki przednie, 800 zł używane opony, 550 zł wymiana opon, 280
zł dwa razy wymiana oleju” (k. 3). Pozwana E. C. zanegowała wskazywane przez powoda okoliczności, a powód
nie przedstawił na nie wiarygodnych dowodów. Nie ulega żadnych wątpliwości, że eksploatacja jakiegokolwiek
pojazdu mechanicznego generuje konieczność różnorakich wydatków, ale w tym zakresie nie można poprzestać
wyłącznie na twierdzeniach powoda, zwłaszcza kiedy zarówno fakt ponoszenia takowych wydatków, jak również ich
wysokość były pomiędzy stronami sporne. W dokumentach przedstawionych przez powoda znajduje się wyłącznie
zaświadczenie o przeprowadzonym w dniu 16 kwietnia 2012r badaniu technicznym pojazdu, ale dotyczy ono
przedmiotu współwłasności stron, tj. samochodu matki S. (...) (k. 238). Jak podniesiono powyżej, nakłady poniesione
na przedmiotowy pojazd nie mogą być skutecznie rozliczone w niniejszym procesie.
W ocenie Sądu Okręgowego, pozbawione jest jakiejkolwiek jurydycznej podstawy roszczenie powoda w zakresie
dokonania rozliczeń z tytułu ponoszonych przez powoda wydatków „na utrzymanie domu, zakup żywności, paliwa
i zakup chemii gospodarczej” oraz rozliczeń z tytułu sprawowanej przez powoda opieki nad córką A.. Jedynie na
marginesie można stwierdzić, że wyliczenia powoda L. T. w tym zakresie pozostają dalece szacunkowe i orientacyjne.
W przypadku tak skonstruowanego roszczenia nie sposób również posługiwać się wyłącznie jakimikolwiek danymi
statystycznymi odnoszącymi się do średnich kosztów utrzymania rodziny. Co jednak znacznie ważniejsze, jak wynika
z zeznań samego powoda L. T., strony nie zawarły żadnej umowy ani porozumienia co do ewentualnych rozliczeń
z tytułu ponoszonych przez strony kosztów utrzymania. Powód, pozwana oraz ich małoletnie dziecko tworzyli
rodzinę, prowadzili wspólne gospodarstwo domowe, i żadne z nich nie zakładało, nie przewidywało, że dojdzie
do zakończenia tego związku. Oboje podejmowali starania dla wspólnego dobra. Czyniąc wydatki na zaspokajanie
wspólnych potrzeb żadna ze stron nie oczekiwała dokonania stosownych rozliczeń z tego tytułu. Nawet gdyby chcieć
przez analogię zastosować przepisy dotyczące rozliczeń małżonków po ustaniu związku małżeńskiego (podział majątku
wspólnego), choć jak podniesiono powyżej nie byłoby to zasadne, nie sposób wyobrazić sobie rozliczeń z tytułu
kosztów ponoszonych na potrzeby rodziny. Z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie wynika niezbicie,
że obie strony czyniły starania dla dobra związku oraz małoletniego dziecka i w różnych okresach wyrażało się to
wydatkowaniem pozyskiwanych środków finansowych bądź osobistych staraniach każdego z konkubentów. O ile w
okresie od 2003 do 2007r większe kwoty na utrzymanie przeznaczał powód, ponieważ pozwana otrzymywała wówczas
wynagrodzenie za pracę, które oscylowało w granicach minimalnego ustawowego wynagrodzenia za pracę, to sytuacja
zmieniła się diametralnie po 2007r. Wówczas to powód L. T. utracił zatrudnienie jako prezes zarządu spółki, był
zarejestrowany jako bezrobotny i pozyskiwał sporadyczne dochody z udzielania korepetycji. Jego możliwości były
jednak ograniczone, ponieważ przez większość dnia sprawował opiekę nad małoletnią córką stron A.. Po 2007r
wyłącznie pozwana E. C. posiadała stałe zatrudnienie, a jej wynagrodzenie sięgało kwoty 3.000 zł netto miesięcznie, do
którego dochodziły również kwartalne premie. Jest zatem wysoce prawdopodobne, że wówczas jej wydatki finansowe
na zabezpieczanie potrzeb rodziny były większe.
Przenosząc powyższe rozważania na grunt instytucji bezpodstawnego wzbogacenia należy zauważyć, że stosownie
do treści art. 409 kc – „obowiązek zwrotu korzyści lub zwrotu jej wartości wygasa, jeżeli ten, kto korzyść uzyskał,
zużył ją lub utracił w taki sposób, że nie jest już wzbogacony, chyba że wyzbywając się korzyści lub zużywając ją
powinien był liczyć się z obowiązkiem zwrotu”. Jak wynika z treści pozwu – L. T. domaga się od pozwanej zwrotu części
wartości kosztów utrzymania domu, zakupu żywności, chemii gospodarczej, pieluch oraz kosztów zakupu paliwa do
samochodów. Nie ulega wątpliwości, że określone przez powoda przedmioty stanowią tzw. dobra konsumpcyjne,
które zostały spożytkowane przez powoda, pozwaną oraz ich małoletnią córkę. Oboje konkubenci uczestniczyli w
zaspokajaniu potrzeb rodziny, tak poprzez fakt zarobkowania i ponoszenia kosztów utrzymania, jak również poprzez
fakt sprawowania pieczy nad wspólnym małoletnim dzieckiem. Nie ulega wątpliwości, wynikało to ze zgodnych w tym
zakresie zeznań obu stron, że zakupywane szeroko rozumiane artykuły spożywcze, paliwo do samochodów, chemia
gospodarcza, pieluchy dla małoletniego dziecka, były zużywane na bieżąco, co oznacza, że żadnej ze stron nie można w
chwili obecnej uznać za wzbogaconą z tego tytułu. Brak również podstaw do uznania, że pozwana E. C. spożytkowując
przedmiotowe dobra winna liczyć się w przyszłości z obowiązkiem ich zwrotu w naturze bądź zwrotu ich wartości. Z
zeznań powoda L. T. wynika, że czyniąc przedmiotowe wydatki nie liczył na takowy zwrot, co wynikało z oczywistych
względów, że żadna ze stron nie oczekiwała, nie przewidywała rozpadu związku.
Z kolei stosownie do treści art. 133 par 1 krio – „rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem
dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie (…)”. Z materiału dowodowego wynika, że w 2006r
urodziła się córka stron A.. Obowiązek alimentacyjny rodzica względem dziecka może wyrażać się w przeznaczaniu
środków finansowych na zabezpieczenie usprawiedliwionych potrzeb dziecka, osobistych staraniach na rzecz dziecka
(sprawowanie opieki), bądź obu tych rzeczach łącznie. Z zeznań L. T. wynika, że w 2007r strony umówiły się, że
to pozwana będzie pracowała zawodowo, zaś powód L. T., z racji utraty zatrudnienia, będzie w większym zakresie
sprawował pieczę nad dzieckiem. Strony nie poczyniły jakichkolwiek uzgodnień, co do ewentualnych rozliczeń
finansowych z tego tytułu. Przenosząc powyższe ustalenia na grunt art. 133 par. 1 krio, stwierdzić należy, że oboje
rodzice należycie wykonywali swój obowiązek alimentacyjny względem dziecka. W tym okresie ze strony pozwanej
w większym zakresie wyrażał się on w dostarczaniu środków utrzymania, zaś w odniesieniu do powoda L. T. – w
czynieniu osobistych starań o dobro dziecka. Nie sposób stwierdzić, że którekolwiek z rodziców miało na tym polu
większe „zasługi”, a tym bardziej, aby istniała podstawa prawna do dokonywania z tego tytułu rozliczeń majątkowych
pomiędzy rodzicami (byłymi konkubentami). Oczywistym jest że osobiste starania powoda L. T. w żadnej mierze nie
mogą być poczytane jako bezpodstawne wzbogacenie pozwanej E. C.. Osobą, która bezpośrednio korzystała ze starań
L. T. (jak również starań pozwanej – matki) była jego małoletnia córka A., ale była ona do tego uprawniona z tytułu
ciążącego na powodzie (ojcu) obowiązku alimentacyjnym.
Niewiele pomocne, poza ustaleniem stanu faktycznego w sprawie, były złożone w niniejszym procesie zeznania
świadków. W dużej mierze, zwłaszcza o ile chodzi o świadków zawnioskowanych do przesłuchania przez powoda,
były one skierowana na ustalenie źródeł dochodów powoda L. T. w okresie trwania konkubinatu oraz ich wysokości.
Okoliczności te nie miały jednak wielkiego znaczenia dla potrzeb rozstrzygnięcia z racji poczynionych przez Sąd
ustaleń, że pozwanej nie można uznać za osobę wzbogaconą kosztem powoda L. T.. Ponadto, z uwagi na fakt,
że brak jest podstawy prawnej do skutecznego dochodzenia przez powoda zwrotu części środków z tytułu tzw.
kosztów opieki nad małoletnią córką, a w odniesieniu do samochodu marki F. (...) – z uwagi na brak udowodnienia
wysokości ewentualnych nakładów poniesionych przez powoda na przedmiotowy pojazd. Z kolei jak podniesiono we
wcześniejszej części uzasadnienia, ewentualnych rozliczeń z tytułu nabycia samochodu marki S. (...) i nakładów na
tej pojazd, strony winny dokonać w oparciu o przepisy dotyczące zniesienia współwłasności w trybie postępowania
nieprocesowego.
Mając na uwadze powyższą argumentację, Sąd jako niezasadne powództwo L. T. w całości oddalił. Sąd uznał, że
celowymi kosztami obrony swoich praw poniesionymi przez pozwaną E. C. były koszty zastępstwa procesowego w
minimalnej wysokości (3.600 zł) oraz koszty poniesione przez zawodowego pełnomocnika związane z dojazdem do
Sądu (938,77 zł). Łącznie jest to kwota 4.538,77 zł. Biorąc jednak pod uwagę aktualną sytuację majątkową powoda,
który utrzymuje się w zasadzie wyłącznie z darowizn od swoich pełnoletnich dzieci, Sąd w oparciu o treść art. 102 kpc
zasądził od powoda na rzecz pozwanej połowę powyższej kwoty tytułem częściowego zwrotu kosztów procesu.