POLSKA Raport o konkurencyjności 2012

INWESTOWANIE Instrumenty klasyczne i alternatywne
Autor: red. Agata Adamska, Andrzej Fierla,
Wstęp
Cechą charakterystyczną początku XXI wieku jest narastająca niestabilność. W ostatnich
latach byliśmy świadkami wielu katastrof naturalnych, takich jak trzęsienia ziemi, tsunami,
huragany, wybuchy wulkanów czy powodzie, które nie tylko spowodowały śmierć i
cierpienie milionów ludzi, ale wpłynęły także na funkcjonowanie gospodarki w skali zarówno
lokalnej, jak i globalnej. Zdarzenia o charakterze nagłym, dramatycznym wywoływane są
także przez działania ludzi, zarówno świadomie nastawione na sianie zniszczenia i zamętu,
takie jak ataki terrorystyczne, jak i wynikające z bezmyślności i zaniedbań, takie jak
katastrofy ekologiczne. Wrażenie chaosu na świecie potęgują doniesienia o przewrotach na
szczytach władzy, wojnach domowych i konfliktach międzynarodowych. Mniej tragiczne w
skutkach, ale nie mniej istotne dla wielu ludzi i gospodarki są kryzysy finansów publicznych
rosnącej liczby krajów, grożące ich niewypłacalnością.
Na te wstrząsające, dramatyczne wydarzenia nakładają się bardziej długofalowe zmiany w
układzie geopolitycznym świata, w strukturze wiekowej i dochodowej społeczeństw, w
relatywnym znaczeniu różnych sektorów gospodarki. Przykładowo, rewolucja technologiczna
tam, gdzie się dokonała, spowodowała ogromną zmianę jakościową w sposobach produkcji i
konsumpcji.
Znaczące przemiany dokonują się nie tylko w sferze realnej, ale również w ramach rynków
finansowych. Mobilność kapitału wynikająca zwłaszcza z ograniczenia barier w jego
przepływie i postępująca koncentracja tego kapitału (wielkość rynku finansowego jest
ogromna w porównaniu z rynkami dóbr i usług) kreują coraz to nowe bańki spekulacyjne.
Powstają nowe instrumenty finansowe, odpowiadające na różnorodne potrzeby uczestników
rynków, ale rosnąca złożoność tych instrumentów sprawia, że konsekwencje ich stosowania
stają się trudne do przewidzenia. Obok inwestorów instytucjonalnych - dzięki możliwościom,
jakie stworzył internet, pojawiła się nowa fala inwestorów indywidualnych.
Niestabilność otoczenia w sposób naturalny prowadzi do wzrostu zmienności rynków
finansowych, na których występują wahania o rzadko spotykanej wcześniej skali. Rodzi się
zatem pytanie: czy w warunkach takiej zmienności można jeszcze inwestować czy pozostała
jedynie spekulacja? A może w ogóle klasyczne instrumenty finansowe są już przestarzałe i
należy szukać jedynie alternatywnych możliwości? Czy można pozostać przy pieniądzu czy
może decydować się na przechowywanie wartości w dobrach materialnych? Takie
wątpliwości nurtują również uczestników studiów podyplomowych Akademii
Profesjonalnego Inwestowania organizowanych w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie.
Dają oni im temu wyraz między innymi w pisanych przez siebie opracowaniach, których
wybór zawiera prezentowana publikacja.
Książka rozpoczyna się poszukiwaniem przez autorów dwóch pierwszych tekstów
odpowiedzi na pytanie, czy klasyczna doktryna inwestowania w wartość, sformułowana przez
Benjamina Grahama, ma w dzisiejszych czasach rację bytu. Marcin Terebelski sprawdzał, czy
można ją wykorzystać w odniesieniu do spółek wchodzących w skład indeksu WIG20, a
Mariusz Doleszczak zbadał jej zastosowanie wobec spółek notowanych na NewConnect.
Oprócz bezpośredniego inwestowania w akcje, inwestor może powierzyć zarządzanie swoimi
środkami funduszom inwestycyjnym. Dochody z tej klasycznej inwestycji mogą jednak
zostać znacznie zredukowane przez opodatkowanie. Niuanse opodatkowania dochodów
osiąganych przez osoby fizyczne z inwestowania w jednostki uczestnictwa otwartych
funduszy inwestycyjnych oraz niestety nieliczne możliwości optymalizacji tego
opodatkowania opisała w swoim tekście Katarzyna Dudek.
W kolejnych tekstach autorzy przedstawiają alternatywne możliwości inwestowania. Łukasz
Kiełbasa scharakteryzował pierwsze notowane na Giełdzie Papierów Wartościowych w
Warszawie ETF-y (exchange-traded funds), umieszczając swoją analizę w szerszym
kontekście genezy i rozwoju tych instrumentów na świecie. Z kolei Radosław Michaluk
przedstawił specyfikę jeszcze nieobecnych na polskim rynku kapitałowym REIT-ów (real
estate investment trusts), eksponując zalety zróżnicowanych źródeł dochodów inwestorów,
wynikających nie tylko ze zmian cen instrumentów emitowanych przez fundusz, ale i z
wypłacanych przez taki fundusz wysokich dywidend. Nowoczesną formę rynku
alternatywnego, jakim jest rynek uprawnień do emisji dwutlenku węgla, scharakteryzował
Łukasz Dębski. Przedstawił zarówno podstawy funkcjonowania tego rynku, zasady obrotu na
nim, jak i przebieg symulacji zawieranych transakcji. Bardzo interesującą możliwością
inwestycyjną jest od dawna znany i fascynujący zakup diamentów. O tym, jakimi kryteriami
się kierować przy wyborze przedmiotu takiej inwestycji, oraz o licznych pułapkach
czyhających na większość uczestników tego specyficznego rynku pisze Dariusz Jaworski.
Ostatnia część opracowania poświęcona jest bezpośrednio sposobom inwestowania. Pierwszy
z tekstów tej grupy dotyczy behawioralnych aspektów budowy portfela inwestycyjnego.
Grzegorz Moćko przekonuje w nim, że w określaniu proporcji pomiędzy poszczególnymi
częściami tego portfela inwestor powinien brać pod uwagę swój typ osobowości, co pozwoli
mu na bardziej harmonijny i mniej stresujący przebieg inwestycji. Aspekty czysto techniczne
z kolei zainteresowały dwóch kolejnych autorów. Pierwszy z nich - Przemysław Tadla,
zweryfikował na przykładzie trzech polskich spółek, czy zastosowanie podstawowych
wskaźników analizy technicznej (MACD, TRD i ROC) pozwala optymalizować decyzje
inwestycyjne. Drugi zaś - Zbigniew Wilczyński, przetestował bardziej złożone strategie pod
kątem wielkości zajmowanej pozycji inwestycyjnej. O ile w obu tych tekstach analiza
techniczna dokonywana komputerowo rozpatrywana jest jako narzędzie służące
automatyzowaniu podejmowania decyzji inwestycyjnych, o tyle Andrzej Banasiak, autor
ostatniego rozdziału, podjął próbę analizy, czy sieci neuronowe nie mogłyby w ogóle
zoptymalizować proces inwestycji, zastępując w wielu sferach człowieka-decydenta.
Książka zawiera interesujący przegląd możliwości, jakie stają w tych burzliwych czasach
przed inwestorami, oraz pozwala prześledzić aktualne tendencje i mody występujące na
rynkach finansowych. Życzymy przyjemnej i owocnej lektury.
Opis
Inwestować można we wszystko, ale skutecznie pomnażać majątek udaje się tylko
nielicznym. Kluczowym warunkiem sukcesu był i jest dobór narzędzi, które się zna i rozumie.
Zapomina o tym zbyt wielu uczestników rynków finansowego i towarowego, poddających się
panującym modom. W konsekwencji kupują na szczytach hossy i w panice pozbywają się
walorów po niskich cenach, nierzadko przy tym płacąc podatki pomimo ponoszonych strat.
Dotyczy to nie tylko klasycznego rynku akcji, ale nawet tak mało niegdyś dostępnych czy
nawet nieistniejących instrumentów jak brylanty, fundusze ETF oraz REIT i uprawnienia do
emisji dwutlenku węgla.
Skuteczne zarabianie na dynamicznie zmieniających się rynkach wymaga przede wszystkim
zrozumienia siebie, a następnie zgłębienia wiedzy o konkretnych możliwościach. A nie jest to
wcale łatwe. Rynki poszczególnych instrumentów inwestycyjnych wprawdzie są podobne, ale
liczne konkretne aspekty ich funkcjonowania są odmienne. I właśnie zagadnieniom
wybranych instrumentów i narzędzi inwestycyjnych poświęcona jest niniejsza książka.
Inwestować można we wszystko, ale skutecznie pomnażać majątek udaje się tylko
nielicznym. Kluczowym warunkiem sukcesu był i jest dobór narzędzi, które się zna i rozumie.
Zapomina o tym zbyt wielu uczestników rynków finansowego i towarowego, poddających się
panującym modom. W konsekwencji kupują na szczytach hossy i w panice pozbywają się
walorów po niskich cenach, nierzadko przy tym płacąc podatki pomimo ponoszonych strat.
Dotyczy to nie tylko klasycznego rynku akcji, ale nawet tak mało niegdyś dostępnych czy
nawet nieistniejących instrumentów jak brylanty, fundusze ETF oraz REIT i uprawnienia do
emisji dwutlenku węgla.
Skuteczne zarabianie na dynamicznie zmieniających się rynkach wymaga przede wszystkim
zrozumienia siebie, a następnie zgłębienia wiedzy o konkretnych możliwościach. A nie jest to
wcale łatwe. Rynki poszczególnych instrumentów inwestycyjnych wprawdzie są podobne, ale
liczne konkretne aspekty ich funkcjonowania są odmienne. I właśnie zagadnieniom
wybranych instrumentów i narzędzi inwestycyjnych poświęcona jest niniejsza książka.
Spis treści
WSTĘP
1. INWESTOWANIE W WARTOŚĆ (Marcin Terebelski)
1.1. Geneza i założenia value investing
1.1.1. Istota inwestowania w wartość
1.1.2. Twórca koncepcji inwestowania w wartość
1.1.3. Margines bezpieczeństwa
1.1.4. Nieefektywność rynku
1.1.5. Wybór spółki w świetle inwestowania w wartość
1.1.6. Reguły inwestowania w wartość
1.1.7. Inwestowanie w wartość - zalety i wady
1.2. Kryteria przyjęte w analizie
1.2.1. Wskaźnik cena/wartość księgowa
1.2.2. Założenia analizy
1.3. Analiza portfela inwestycyjnego
1.3.1. Wybór spółek
1.3.2. Wyniki analizy
1.4. Wnioski z analizy
1.5. Zakończenie
2. WERYFIKACJA STRATEGIIINWESTOWANIA W WARTOŚĆ NA RYNKU
NEWCONNECT (Mariusz Doleszczak)
2.1. NewConnect - polski alternatywny system obrotu
2.2. Inwestowanie w wartość
2.2.1. Wskaźniki rynku kapitałowego
2.2.2. Wartość własna akcji
2.2.3. Strategia Grahama
2.3. Weryfikacja strategii Grahama
2.3.1. Weryfikacje strategii Grahama na giełdach w Stanach Zjednoczonych
2.3.2. Strategia Grahama na innych giełdach
2.3.3. Badanie Amerykańskiego Stowarzyszenia Inwestorów Indywidualnych z 2010 roku
2.3.4. Badanie dziennika ?Parkiet" na podstawie kryteriów zastosowanych przez AAII
2.3.5. Badanie dziennika ?Parkiet" z maja 2011 roku
2.4. Sprawdzenie skuteczności strategii Grahama na rynku NewConnect
2.4.1. Budowa portfela
2.4.2. Prezentacja wybranych spółek oraz osiągniętych wyników
2.4.3. Analiza portfela wraz z porównaniem go z benchmarkiem
2.5. Zakończenie
3. OPODATKOWANIE DOCHODÓW OSÓB FIZYCZNYCH Z TYTUŁU UDZIAŁU W
FUNDUSZACH INWESTYCYJNYCH OTWARTYCH (Katarzyna Dudek)
3.1. Opodatkowanie dochodów z tytułu udziału w funduszach inwestycyjnych otwartych zasady ogólne
3.2. Opodatkowanie dochodów od zysków kapitałowych w funduszach inwestycyjnych odstępstwa od zasad ogólnych
3.2.1. Opodatkowanie osób zagranicznych
3.2.2. Indywidualne konta emerytalne
3.2.3. Pracownicze programy emerytalne
3.2.4. Zamiana jednostek uczestnictwa subfunduszy
3.2.5. Dziedziczenie jednostek uczestnictwa
3.2.6. Zwrot kosztów pogrzebu
3.2.7. Zadysponowanie środkami po śmierci uczestnika przez osobę upoważnioną na
wypadek śmierci
3.3. Zakończenie
4. EXCHANGE-TRADED FUNDS JAKO ALTERNATYWNE INWESTYCJE
FINANSOWE (Łukasz Kiełbasa)
4.1. Wprowadzenie do funduszyexchange-traded funds
4.1.1. Charakterystyka funduszy exchange-traded funds
4.1.2. Historia rynku funduszy exchange-traded funds
4.1.3. Strategie inwestycyjne
4.1.4. Emisja oraz rynek wtórny exchange-traded funds
4.1.5. Wady i zalety inwestycji w fundusze exchange-traded funds
4.2. Fundusze exchange-traded funds w Polsce
4.2.1. Charakterystyka funduszu Lyxor ETFWIG20
4.2.2. Rynek funduszy exchange-traded funds w Polsce
4.3. Zakończenie
5. REITS - ISTOTA, CHARAKTERYSTYKA ORAZ DŁUGOTERMINOWA
EFEKTYWNOŚĆ INWESTYCJI W ODNIESIENIU DO RYNKÓW AKCJI (Radosław
Michaluk)
5.1. REITs - fundusze wspólnego inwestowania w nieruchomości
5.1.1. Fundusze nieruchomości - istota i charakterystyka
5.1.2. REITs jako fundusze nieruchomości - charakterystyka i ramy prawne działalności
5.1.3. Zalety REITs
5.1.4. Wady REITs
5.2. Efektywność długoterminowych inwestycji w REITs w odniesieniu do rynków akcji
5.2.1. Rentowność inwestycji w REITs w porównaniu z rynkami akcji na przykładzie Stanów
Zjednoczonych
5.2.2. Rentowność rynku REITs w podziale na sektory
5.2.3. REITs jako instrument chroniący przed inflacją
5.2.4. REITs jako instrument chroniący przed skutkami kryzysu
5.3. Zakończenie
6. HANDEL UPRAWNIENIAMI DO EMISJI DWUTLENKU WĘGLA JAKO PRZYKŁAD
RYNKU ALTERNATYWNEGO (Łukasz Dębski)
6.1. Praktyczne aspekty handlu uprawnieniami do emisji dwutlenku węgla
6.1.1. Zasady działania EUETS
6.1.2. Charakterystyka poszczególnych grup uczestników
6.1.3. Główne miejsca handlu oraz opis dostępnych instrumentów
6.1.4. Ceny EUAw latach ubiegłych i obecnie
6.1.5. Bariery wejścia na rynek
6.2. Przykład inwestowania na rynku uprawnień do emisji dwutlenku węgla
6.2.1. Założenia symulacji
6.2.2. Przebieg inwestycji
6.2.3. Koszty inwestycji
6.2.4. Wynik inwestycji
6.3. Zakończenie
7. DIAMENTY JAKO PRZEDMIOT INWESTYCJI (Dariusz Jaworski)
7.1. Parametry oceny wartości diamentu - 4C
7.1.1. Waga
7.1.2. Kolor
7.1.3. Czystość
7.1.4. Szlif
7.2. Ceny diamentów
7.2.1. Historyczne ceny brylantów
7.2.2. Ceny diamentów o szlifach fantazyjnych
7.2.3. Cena diamentów o kolorze fantazyjnym
7.2.4. Cena rynkowa Rapaport a ceny w Polsce
7.3. Zakończenie
8. PODEJMOWANIE DECYZJI INWESTYCYJNYCH A CECHY OSOBOWOŚCI
INWESTORA (Grzegorz Moćko)
8.1. Podstawowe typy osobowości człowieka
8.1.1. Historia określania typów osobowości
8.1.2. Charakterystyka podstawowych typów osobowości
Sangwinik - najbardziej ustabilizowany typ charakteru
Melancholik - ciągłe dążenie do perfekcji i doskonałości
Choleryk - władca w osiąganiu wyznaczonych celów
Flegmatyk - spokój i równowaga
8.2. Charakterystyka wybranych instrumentów inwestycyjnych
8.2.1. Akcje
8.2.2. Obligacje
8.2.3. Depozyty bankowe
8.2.4. Złoto
8.2.5. Nieruchomości
8.3. Propozycje struktury portfeli inwestycji w zależności od typu osobowości
8.3.1. Portfel inwestycyjny sangwinika
8.3.2. Portfel inwestycyjny melancholika
8.3.3. Portfel inwestycyjny choleryka
8.3.4. Portfel inwestycyjny flegmatyka
8.3.5. Wpływ stresu na podejmowanie decyzji inwestycyjnych obarczonych dużym ryzykiem
dla wszystkich typów osobowości
8.4. Zakończenie
9. INWESTOWANIE OPARTE NA WSKAŹNIKACH MACD, TRD I ROC (Przemysław
Tadla)
9.1. Wprowadzenie teoretyczne do wybranych wskaźników
9.1.1. Moving average convergence divergence
9.1.2. Trend deviation
9.1.3. Rate of change
9.2. Analiza wskaźników dla wybranych akcji notowanych na Giełdzie Papierów
Wartościowych w Warszawie
9.2.1. Uzasadnienie doboru danych do analizy
9.2.2. Analiza wrażliwości poszczególnych wskaźników na zmianę długości okresu notowań
akcji, na podstawie którego są obliczane
Weryfikacja wrażliwości wskaźnika MACD
Weryfikacja wrażliwości wskaźnika TRD
Weryfikacja wrażliwości wskaźnika ROC
9.2.3. Weryfikacja poprawności generowanych sygnałów kupna albo
9.3. Zakończenie
Załącznik
10. WYBRANE ASPEKTY ZARZĄDZANIA WIELKOŚCIĄ POZYCJI JAKO
DETERMINANTA RENTOWNOŚCI INWESTYCJI W SPÓŁKI INDEKSU WIG20 W
LATACH 2007-2009 (Zbigniew Wilczyński)
10.1. Ogólne założenia, zasady i kryteria przeprowadzonych badań
10.2. Badania najprostszych modeli inwestowania 100%, 50%, 10% kapitału
10.2.1. Model inwestowania 100% kapitału
10.2.2. Model inwestowania 50% kapitału
10.2.3. Model inwestowania 10% kapitału
10.3. Badania modeli zaawansowanych
10.3.1. Inwestowanie 10%, 20%, 30% kapitału na podstawie średnich
10.3.2. Inwestowanie przeciwstawne na podstawie średnich
10.3.3. Strategie martingale i antymartingale
10.3.4. Strategia Paroliego
10.3.5. Strategia D'Alemberta
10.3.6. Strategia Parleya
10.3.7. Strategia Fibonacciego
10.3.8. Strategia 1-3-2-6
10.3.9. Strategia 1-4-5
10.3.10. Wnioski cząstkowe
10.4. Pogłębione badania wybranych modeli inwestycyjnych
10.4.1. Wybrane strategie określania poziomu zlecenia stop
10.4.2. Stop nominalny
10.4.3. Stop oparty na zmienności
10.5. Zakończenie
11. ZASTOSOWANIE SIECI NEURONOWYCH W ANALIZIE TECHNICZNEJ (Andrzej
Banasiak)
11.1. Badanie 1: problem doboru sieci neuronowej do zadanego problemu
11.1.1. Teza badania
11.1.2. Opis badania
11.1.3. Rezultaty
11.1.4. Wnioski
11.2. Badanie 2: problem efektywności sieci neuronowej w analizie technicznej
11.2.1. Badana teza
11.2.2. Opis badania
11.2.3. Rezultaty
11.2.4. Wnioski
11.3. Badanie 3: problem efektywności sieci neuronowej w porównaniu z innymi metodami
analizy technicznej
11.3.1. Badana teza
11.3.2. Opis badania
11.3.3. Rezultaty
Analiza wyników dla pierwszego aktywa - DJIA
Analiza wyników dla drugiego aktywa - USD/EUR
Analiza wyników dla trzeciego aktywa - ACNY
11.3.4. Ewolucja czasowa symulacji
11.4. Zakończenie
Zakończenie
Bibliografia