Wyk³ad ks. dr Jacka Kucharskiego

Dzie³o Biblijne - Diecezja Radomska
Wyk³ad ks. dr Jacka Kucharskiego
Autor: ks. Dominik Dryja
13.06.2009.
OSTATNIE RADOMSKIE SPOTKANIE ZE ¦W. PAW£EM
 NA JANISZPOLU.
 WYK£AD KS. DR. JACKA KUCHARSKIEGOW sobotê, 13 czerwca 2009 r., odby³o siê ostatnie Radomskie spotkanie
ze ¶w. Paw³em w ko¶ciele pw. ¶w. Paw³a w Radomiu (osiedle Janiszpol). Tym razem go¶ciem wieczoru by³ sam
moderator diecezjalny Dzie³a Biblijnego im. Jana Paw³a II oraz inicjator spotkañ – ks. dr Jacek Kucharski. Tematyk±
multimedialnego wyk³adu by³o zagadnienie: Rzymski grób ¶w. Paw³a. Archeologia na ¶ladach Aposto³a Narodów.
Prelegent na wstêpie nawi±za³ do medialnego wydarzenia z dnia 7 grudnia 2006 r. , jakim by³a informacja, ¿e:Â
„watykañscy archeolodzy pracuj±cy w bazylice ¶w. Paw³a za Murami w Rzymie odkopali sarkofag, który
najprawdopodobniej kryje szcz±tki ¶w. Paw³a - Aposto³a Narodów. Zainteresowanie tym wydarzeniem wróci³o
ponownie – jak zaznaczy³ ks. Kucharski - gdy 28 czerwca 2008 roku Ojciec ¦wiêty Benedykt XVI og³osi³ w Ko¶ciele
powszechnym Rok ¶w. Paw³a, motywuj±c go obchodami jubileuszu dwóch tysiêcy lat up³ywaj±cych od narodzin
Aposto³a Narodów. Â
Rzymsk± bazylikê ¶w. Paw³a za Murami zaczê³y wype³niaæ tysi±ce wiernych, którzy przybywali tu nie tylko celem
zyskania odpustu przypisanego do Roku Paw³owego, ale przede wszystkim po to, by klêkn±æ przed sarkofagiem, w
którym jak wszyscy g³êboko wierz±, znajduj± siê relikwie wielkiego Aposto³a Chrystusa. Dla ka¿dego, kto staje
przed grobem ¶w. Paw³a, wa¿na pozostaje odpowied¼ na rodz±ce siê i wci±¿ aktualne pytanie: W jakim stopniuÂ
poza wiar±, dostêpna dzi¶ wiedza wyp³ywaj±ca ze ¼róde³ biblijnych, pozabiblijnych i archeologicznych potrafi
przekonaæ nas o prawdziwo¶ci miejsca czci i pogrzebania, drugiego po Piotrze, filaru Ko¶cio³a rzymskiego? Dwa
podstawowe ¼ród³a o ¿yciu i dzia³alno¶ci Paw³a, tj. Dzieje Apostolskie i Listy nie zawieraj± ¿adnych danych, które
pozwoli³yby odtworzyæ okoliczno¶ci i datê ¶mierci Paw³a. W tym wzglêdzie posiadamy jedynie apokryfy i ¶wiadectwa
patrystyczne― – mówi³ Prelegent. „Jeste¶my pewni, ¿e ¶mieræ Paw³a mia³a miejsce w Rzymie w latach 64 – 67, za cz
cesarza Nerona. By³a to ¶mieræ gwa³towna, mêczeñska. Nie sposób jednak do dzisiaj stwierdziæ z pewno¶ci±, czy
zdarzy³o siê to ju¿ w czasie pierwszego prze¶ladowania chrze¶cijan czy dopiero pó¼niej. Jako civis romanus Pawe³
mia³ przywilej do szybkiej ¶mierci. Nie móg³ byæ ukrzy¿owany ani spalony na stosie, mia³ byæ ¶ciêty mieczem.
Egzekucji ¶ciêcia g³owy obywatela rzymskiego nie dokonywano publicznie, czyniono to tylko poza miastem. Pawe³
zosta³Â wyprowadzony za bramê Ostyjsk± do miejsca zwanego wtedy Aquae Salviae, co potwierdza ca³a rzymska
tradycja. Po ¶mierci cia³o Paw³a przeniesiono bli¿ej miasta i z³o¿ono na terenie bêd±cym w³asno¶ci± Lucyny.
Niektóre tradycje wspominaj± równie¿, ¿e w pochówku Paw³a bra³ udzia³ jego uczeñ Tymoteusz. Tu na parceli
rzymianki Lucyny ¶miertelne szcz±tki Aposto³a spoczywa³y do 258 r., tj. okresu wielkich prze¶ladowañ wszczêtych
przez cesarza Waleriana (253-269). Dla uchronienia ich przed profanacj±Â i zniszczeniem przeniesiono je wraz z cia³em
¶w. Piotra z Watykanu, na via Appia – ad Catacumbas, gdzie pozosta³y do og³oszenia edyktu Konstantyna Wielkiego
(306-337). Najstarsz± wzmiankê o czci grobu ¶w. Paw³a przy via Ostiense zawdziêczamy rzymskiemu kap³anowiÂ
Gajusowi z koñca II wieku. Za czasów papie¿a Zefiryna (199-217) prowadzi³ on korespondencjê z przywódc± sekty
montanistów – Proklosem z Azji Mniejszej. Usi³uj±c przekonaæ go o prawdziwo¶ci prymatu w ko¶ciele rzymskim napisa³:
„Ja za¶ mogê pokazaæ trofea apostolskie. Wst±p na wzgórze Watykanu, albo id¼ na drogê do Ostii, a znajdziesz tam
trofea tych, którzy ten ko¶ció³ za³o¿yli―. Gajus pisz±c po grecku okre¶la³ owe pomniki (nagrobki) s³owem: tropaia, tzn.
„znaki zwyciêstwa―, wskazuj±c na fakt mêczeñstwa tych, których tam pochowano. Na pocz±tku IV wieku, a wiêc
jeszcze w latach poprzedzaj±cych budowê bazylik Piotra i Paw³a, przekaz Euzebiusza z Cezarei o tym, ¿e: „Pawe³
zosta³ ¶ciêty, a Piotr przybity do krzy¿a―, musia³ byæ doskonale znany chrze¶cijanom. Ten fakt potwierdzaj± do dzi¶
zachowane imiona Aposto³Ã³w na p³ytach grobowych i w nazwach cmentarzy. Obydwa zatem groby musia³y mieæ swoje
w³a¶ciwe miejsce na jakim¶ cmentarzysku czy polu grobowym. Jeden z nich na zboczu watykañskiego wzgórza, a
drugi przy antycznej drodze wiod±cej w kierunku Ostii. Konstantyn Wielki (306-337), korzystaj±c ze swojego cesarskiego
przywileju rozpocz±³ w 324 r. budowê bazyliki po¶rodku ostiañskiej nekropolii. Poruszony ¶wiadectwem rzymskiego
kap³ana Gajusa, chcia³ w ten sposób uczciæ postaæ wielkiego mêczennika chrze¶cijañstwa. 18 listopada 324 r. bazylika
¶w. Paw³a zosta³a po¶wiêcona przez papie¿a Sylwestra I (314-335). Fakt ten, potwierdza Liber Pontificalis, dzie³o
nieznanego autora napisane na wyra¼n± pro¶bê papie¿a Feliksa II (526-530) z oko³o roku 530. Czytamy w niej, ¿e
cesarz Konstantyn: „fecit basilicam Sancto Paulo Apostolo, cuius corpus recondidit et conclusit in arca sicut Sancti Petri―,
tzn. „ bazylikê ¶w. Paw³a zbudowa³, oraz szcz±tki po¶miertne Aposto³a z³o¿y³Â do sarkofagu tak, jak to zosta³o
uczynione ze szcz±tkami ¶w. Piotra―. Trzeba jednak pamiêtaæ o tym, ¿e to co ogl±damy dzisiaj – poza samym miejscem
nie ma ju¿ nic wspólnego z pierwotn± budowl± konstantyñsk±. Cesarz Walentynian II (375-392) w 386 r. przyst±pi³ do
budowy bardziej okaza³ej ¶wi±tyni. Jego pracê kontynuowali Teodozjusz (379-395)Â i Arkadiusz (395-408). Wspomina
o tym do dzi¶Â monumentalny napis mozaikowy: „Theodosius coepit, perfecit Onorius aulam doctoris mundi sacratam
corpore Pauli―. Po dziesiêciu latach pracy pod kierunkiem architekta Ciriade, powsta³a tzw. Bazylika Trzech Cesarzy.
Dedykowano j± podczas pontyfikatu Syrycjusza (384-399), a prace dekoracyjne trwa³y do czasów Honoriusza (395423). Obraz bazyliki, która wed³ug relacji rzymskiego poety chrze¶cijañskiego Prudencjusza (348 - po 405) „Paw³a
strze¿e grobu―, przedstawia³ siê imponuj±co. By³a to monumentalna budowla (128 x 65 m), z transeptem oraz absyd±,
przeorientowana w stosunku do poprzedniej o 180 stopni. Korpus budowli poprzedza³o du¿e atrium o d³ugo¶ci 66 m, z
którego wej¶cie prowadzi³o do wnêtrza podzielonego na piêæ naw (d³ugo¶æ naw 90 m; szeroko¶æ nawy g³Ã³wnej 24 m;
wysoko¶æ: nawy g³Ã³wnej 30 m; naw bocznych wewnêtrznych 16 m, zewnêtrznych 11m). Nawy rozdziela³o 80
po³±czonych arkadami kolumn o wysoko¶ci 10,40 m w nawie g³Ã³wnej i 8,50 m w bocznych. I na zewn±trz i wewn±trz
by³a to bezwzglêdnie bardziej okaza³a ¶wi±tynia od poprzedniej. Chocia¿ nadal nie ozdabiano wnêtrz ko¶cio³Ã³w
http://radom.biblista.pl
Kreator PDF
Utworzono 8 March, 2017, 21:37
Dzie³o Biblijne - Diecezja Radomska
pos±gami i obrazami, by nie zbli¿yæ siê do ba³wochwalców, znajdowano jednak inne sposoby dekoracji. Belki stropu w
rozbudowanej bazylice pokryto z³ot± blach±, archiwolty wykonano z barwnych marmurów, apsydê wype³niono
mozaik±, ufundowan± przez sam± Gallê Placydiê z Rawenny. W nocy z 15 na 16 lipca 1823 r. bazylika ¶w. Paw³a za
Murami stanê³a w p³omieniach. Przyczyn± by³a nieuwaga robotników wykonuj±cych roboty dekarskie. To, co
przetrwa³o ponad 1400 lat, sp³onê³o prawie wszystko w przeci±gu kilku godzin. Ocala³y jedynie w czê¶ci kamienny
baldachim nad o³tarzem – cyborium Arnolfa di Cambio, fragmenty murów, g³Ã³wnie transeptu i u³omki potê¿nych
kolumn. Odbudow± spalonej bazyliki zaj±³ siê papie¿Â Leon XII (1823-1829), który odrzuci³ nowatorski pomys³
architekta Giuseppe Valadier i zast±pi³ go planem Belliego. Zaprezentowany przed Komisj± Papiesk± plan, zyska³
poparcie i aprobatê, dlatego po uzyskaniu pozwolenia i zgodnie z zaleceniami Komisji przyst±piono do odbudowy
bazyliki. Wspomniany powy¿ej papie¿ Leon XII w encyklice z 25 stycznia 1825 r. „Ad plurimas easque gravissimas―,
zwróci³ siê z apelem do wiernych ca³ego ¶wiata, aby wspomogli odbudowê bazyliki. Jego nastêpca Grzegorz XVI
(1834-1846) powtórzy³ to wezwanie. Poniewa¿ Belli nie podo³a³ swemu zadaniu papie¿ Grzegorz XVI powierzy³
prowadzenie prac architektowi Luigi Poletti wraz z jego asystentami: Bosio Camporese oraz Virginio Vespignani.
Odbudowa bazyliki by³a okazj± do przeprowadzenia dog³êbnych wykopalisk archeologicznych, z których jednak nie
skorzystano ze wzglêdu na sprzeciw Watykanu. Prace prowadzone w 1838 roku pod Star± Konfesj± ods³oni³y ¶lady
wcze¶niejszej budowli. Pod posadzk± o³tarza odnaleziono wiele obiektów, w tym grobowy monument, z trzech stron
otoczony bardzo star± ¿elazn± krat±. Z czwartej za¶, znajdowa³ siê mur w stylu starorzymskim (opus reticulatum). Na
nim spoczywa³a marmurowa p³yta z wykut± inskrypcj±: PAULO. Druga p³yta uzupe³niaj±ca pierwsz± nosi³a napis:
APOSTOLOMART., co bez w±tpienia by³o dedykacj± grobow±. Te inskrypcje by³y wyra¼nym sygna³em, ¿e pod
marmurowymi p³ytami znajduje siê historyczny grób Aposto³a Narodów. Mur, tzw. „opus reticulatum―, pochodzi³ z II
wieku i stanowi³ czê¶æ jakiego¶ antycznego grobu. Fakt ten, nasun±³ my¶l, ¿e papieski o³tarz wznosi³ siê nad grobem
pochodz±cym z I wieku, a jego obudowa by³a analogiczna do tej, któr± odtworzono w bazylice ¶w. Piotra. Grób zosta³
zaznaczony i otoczony ¿elazn± krat± przez architektów czasów Konstantyna. U jego podnó¿a znajdowa³ siê
pewnego rodzaju podest, przy którym na masywnym bloku widnia³ napis „Salus populi―. Dla archeologa E. Kirschbauma
ju¿ w 1957 roku by³o oczywiste, ¿e musia³ na nim spoczywaæ sarkofag Aposto³a. Nieocenion± pomoc przy identyfikacji
znalezionych pod o³tarzem obiektów, posiada³y szkice i notatki w³oskiego architekta Virginio Vespignianiego,
obecnego przy dokonywaniu tych odkryæ. Dziêki nim ustalono, ¿e odkryto nie tylko sarkofagi, ale tak¿e ró¿nego rodzaju
groby kremacyjne i szkieletowe oraz ¶wiadectwa czci, któr± w tym miejscu okazywano Paw³owi.
Rok 2000 by³ szczególny. Obchodzono w nim Wielki Jubileusz Chrze¶cijañstwa. Pielgrzymi przybywaj±cy na
jubileuszowe uroczysto¶ci odwiedzaj±c bazylikê ¶w. Paw³a z rozczarowaniem zadawali pytania: Dlaczego nie mo¿na
zobaczyæ grobu ¶w. Paw³a? Czy grób pod o³tarzem papieskim naprawdê skrywa jego szcz±tki? Odpowied¼: „tak
mog³o rzeczywi¶cie byæ id±c za tradycj±â€• przesta³a ich ju¿Â zadawalaæ. Pragnêli oni pewno¶ci, ¿e stoj± przed grobem
tego, który by³ Aposto³em prawdziwym, powo³anym przez Zmartwychwsta³ego (Dz 22,21). Wychodz±c naprzeciw tym
oczekiwaniom rozpoczêto dzia³ania, które mia³y daæ odpowied¼ na nurtuj±ce pielgrzymów pytania. W roku 2002
watykañski archeolog Giorgio Filippi odpowiedzialny w Muzeach Watykañskich za zbiory epigraficzne, otrzyma³
pozwolenie na badania dotycz±ce grobu Aposto³a Narodów. Przez kolejne lata dokonywano tzw. badañ miejscowych,
tj. prób na wyrywki. Polega³y one na tym, i¿ tu i ówdzie podnoszono jak±¶ marmurow± p³ytê z posadzki bazyliki.
Nastêpnie dokonywano odkrywki na g³êboko¶æ ok. jednego metra w g³±b ziemi. Te „wykopaliska testowe―- jak okre¶laj±
je fachowo archeolodzy – sta³y siê ju¿ wielk± sensacj± i rzuca³y zupe³nie inne ¶wiat³o na ca³± historiê bazyliki. W
przeciwieñstwie bowiem do Watykanu zarówno obszar, jak i sama bazylika ¶w. Paw³a za Murami nigdy dot±d nie
zosta³y dok³adnie zbadane. W 2005 roku Filippi otrzyma³Â pozwolenie na podniesienie marmurowej p³yty zÂ
inskrypcj± PAULO po to, aby móc dok³adnie sprawdziæ wszystko to, co siê pod ni± znajduje. Po dok³adnych
oglêdzinach, dokona³ weryfikacji wniosków do jakich doszed³ E. Kirschbaum, na podstawie notatek i rysunków
Vespignianiego, zapisanych podczas rekonstrukcji spalonej bazyliki. Uzna³ on cztery nisze jako kolombaria, które w
rzeczywisto¶ci okaza³y siê o³tarzami z relikwiami zawieraj±cymi inskrypcje, identyfikuj±ce je jako szcz±tki
Tymoteusza, Juliana, Celsusa, Marcianilli oraz Bassilli. Id±c w g³±b oko³o 40 cm natkn±³ siê archeolog Filippi na
antyczny masywny blok marmurowy o zabarwieniu ró¿owym, który mia³ 2 m 55 cm d³ugo¶ci, 1 m 25 cm szeroko¶ci i
97 cm wysoko¶ci. By³ to antyczny sarkofag. Pod imieniem aposto³a znajdowa³ siê owalny otwór, tzw. fenestella
confessionis, spotykany tylko na grobach mêczenników. Tego rodzaju otwory s³u¿y³y do wlewania pachn±cych
cieczy, a tak¿e wk³adania kawa³ków materia³Ã³w tzw. brandea. By³y one wyrazem czci dla zmar³ego i mia³y
umo¿liwiæ bezpo¶redni kontakt z grobem mêczennika. Brandea s³u¿y³y tak¿e jako relikwie. Umieszczano je w o³tarzu.
Pos³ugiwano siê nimi równie¿ przy uzdrawianiu chorych. Istniej± dowody na to, i¿ wierni byli przekonani o ichÂ
uzdrawiaj±cej mocy. Tego rodzaju czci± móg³ siê cieszyæ tylko grób Aposto³a Narodów. I najprawdopodobniej
znajduj± siê tam jeszcze dzisiaj jego po¶miertne szcz±tki. Jest pewne, ¿e od ponad 1600 lat nie zosta³ on otworzony.
Od IV w. stoi w tym samym miejscu. Jego skromno¶æ ca³kowicie odpowiada wed³ug Filippiego czasom przed
konstantyñskim. Archeolog uwa¿a, ¿e napis: PAULO APOSTOLOMART. tzn. „Paw³owi Aposto³owi Mêczennikowi―
pochodzi z koñca IV wieku. Natomiast dwie p³yty marmurowe przykrywaj±ce ca³y grób znalaz³y siê tam za czasów
papie¿a Leona I (440-461).                       Z historycznego i archeologicznego punktu widze
domniemywaæ, ¿e kiedy 18 listopada 324 r. konsekrowano bazylikê wiernym ca³ego ¶wiata wskazano ten sarkofag jako
grób ¶w. Paw³a . Bazylika ¶w. Paw³a za Murami stanê³a zatem przed szesnastu wiekami na najw³a¶ciwszym
miejscu.
Archeolodzy po latach badañ potwierdzili, ¿e sarkofag znajduj±cy siê pod g³Ã³wnym o³tarzem bazyliki ¶w. Paw³a za
Murami jest najprawdopodobniej prawdziwy. To bez w±tpienia najwiêksza rewelacja archeologiczna ostatniego stulecia.
Nie byli oni jednak ca³kowicie pewni, ¿e znajduj± siê w nim szcz±tki Aposto³a Narodów. Do zakoñczenia Roku ¶w.
Paw³a, czyli 28 czerwca 2009 roku – jak zapewnia³ archiprezbiter bazyliki, w³oski kard. Andrea Cordero Lanza di
http://radom.biblista.pl
Kreator PDF
Utworzono 8 March, 2017, 21:37
Dzie³o Biblijne - Diecezja Radomska
Montezemolo - nie ma ¿adnych nadziei na dostanie siê do grobu Aposto³a Narodów. Zostaje nam zatem cierpliwie
czekaæ na moment, kiedy pokrywa marmurowego sarkofagu zostanie podniesiona po to, aby¶my poznali do koñca
prawdê o tym, który swoim ¿yciem i dzia³alno¶ci± zmieni³ oblicze ca³ego chrze¶cijañstwa―.
Po wyk³adzie zosta³a odprawiona Eucharystia, na zakoñczenie której moderator diecezjalny Dzie³a Biblijnego im.
Jana Paw³a II – ks. dr Jacek Kucharski otrzyma³ gor±ce podziêkowania od ks. kan. Jerzego Szpytmy za wyk³ad i
organizacjê Radomskich spotkañ ze ¶w. Paw³em. S³owa wdziêczno¶ci wypowiedzieli te¿ wierni s³uchacze.
Dowodem ¿yczliwo¶ci i podziêkowania by³y czerwone ró¿e.
http://radom.biblista.pl
Kreator PDF
Utworzono 8 March, 2017, 21:37