Mądrość w ujęciu biblijnej Księgi Mądrości oraz w wierszu „Zaklęcie

Mądrość w ujęciu biblijnej Księgi Mądrości oraz
w wierszu „Zaklęcie” Czesława Miłosza opracowanie
Czesław Miłosz znany nam jest nie tylko jako laureat Nagrody Nobla,
uniwersalny poeta, ale także filozof, moralista, tłumacz wielu
zagranicznych tekstów - w tym Księgi Psalmów, Biblii oraz „Księgi
Mądrości”. Był piewcą mądrości rozumianej jako wyważony, zdrowy
rozsądek. Z mądrością chciał iść przez cale swoje życie. Uczynił ją
bohaterem wielu jego liryków, na przykład słynnego wiersza „Zaklęcie”.
W wierszu tym mądrość jest stylizowana na najlepszy przymiot, jaki
może posiadać człowiek. Mądrość jest tutaj przyrównana do rzeczy
materialnych i bez cienia dwuznaczności, czy też niepewności wygrywa
z nimi natychmiastowo. Dla Czesława Miłosza posługiwanie się
mądrością, czyli zdrowym rozsądkiem jest jedyną możliwą drogą, jaką
powinien podążać każdy człowiek.
Nie ma innej drogi. Wykorzystując mądrość, ludzki rozum, żyjemy w
zgodzie nie tylko z samymi sobą, ale możemy też tak żyć z innymi.
Mądrość sprzyja Prawdzie i Sprawiedliwości. Prawda i Sprawiedliwość
wynikają z mądrości, bo mądrość to dobro najważniejsze. Mądrość
brzydzi się oszustwem, nie znosi niesprawiedliwości, krzywdy oraz
przede wszystkim kłamstwa. Mądrość nie jest splamiona żadną złą,
negatywną cechą, daje za to dobroć i szczęście:
„Piękny jest ludzki rozum i niezwyciężony.
Ani krata, ni drut, ni oddanie książek na przemiał,
Ani wyrok banicji nie mogą nic przeciw niemu.
On ustanawia w języku powszechne idee”.
Podobną wizję mądrości mamy okazję widzieć w tłumaczeniu „Księgi
Mądrości” Czesława Miłosza. Również i tutaj mądrość stoi ponad
wszystkim. Jest równoznaczna jedynie z dobrem, które daje szczęście i
spełnienie. Nie ma nic ważniejszego od mądrości, która swoim
światłem, blaskiem oświeca wszystko i wszystkich. Mądrość to
największa cnota, ważniejsza od wszelkiego ziemskiego dobytku, czy
też dóbr materialnych, do których człowiek przywiązuje się zupełnie
bezmyślnie. Mądrość jest czymś trwałym.
Wszelkie natomiast bogactwa, dobra materialne utracimy, gdy
umrzemy. Mądrość jest nie tylko dobra, ale i użyteczna. Rozsądny
człowiek powinien mądrość cenić, pielęgnować, dbać o nią. „Wszelkie
dobra przyszły z nią razem do mnie i niepoliczone bogactwa wziąłem z
jej rąk” - mądrość jest źródłem prawdziwego bogactwa, nie tego
materialnego, ale duchowego, niewidzialnego, ale wyczuwalnego.
Mądrość każdego człowieka rozwija duchowo, mnożąc dobro.
Mądrość w „Księdze Mądrości” w tłumaczeniu Czesława Miłosza to
ostoja człowieka, bez niej trudno jest żyć. To ona kształtuje człowieka,
tworzy go i wypełnia. Nie ma nic bardziej wartościowego od mądrości,
która mnoży się, rozdziela, oddając jedynie dobro, sprawiedliwość. To
źródło wszystkiego, co najlepsze. Mądrość należy mieć w sobie, aby
móc być dobrym człowiekiem.
Zarówno wiersz Czesława Miłosza pod tytułem „Zaklęcie”, jak i
tłumaczenie „Księgi Mądrości” tego samego autora to dwa, nieco
odmienne spojrzenia na temat mądrości. W obu przypadkach widzimy
wyraźne gloryfikowanie tego przymiotu. Jednoznacznie możemy
twierdzić, że Miłosz w każdym przypadku jest gorliwym piewcą
mądrości i ludzkiego rozumu.
Mądrość pomaga człowiekowi we wszystkim, jeżeli ten pragnie
odbudować się duchowo. Jest źródłem i przyczyną wszystkiego, co
dobre, sprawiedliwe, odpowiednie. Mądrość to jedyna poprawna droga
życia każdego człowieka, zdaje się mówić polski poeta. Zachęca nas do
podążania za nią, do samodoskonalenia się.