Różnorodność jest w(sród) nas - Helsińska Fundacja Praw Człowieka

Transkrypt

Program warsztatów „Różnorodność jest w(śród) nas”
Oprac. Katarzyna Tańska
Warszawa, 2013
Warsztaty mają na celu uwrażliwienie na różnorodność, przekazanie wiedzy dotyczącej różnorodności kulturowej oraz wyposażenie nauczyciela/nauczycielki
w umiejętności funkcjonowania w różnorodnym środowisku.
CELE OPERACYJNE:
Po zakończeniu zajęć osoba uczestnicząca:
- rozumie różnice wynikające z przynależności do różnych kręgów kulturowych;
- umie dostrzegać różnorodność środowiska, w którym funkcjonuje;
- potrafi przekazać uczniom i uczennicom wiedzę dotyczącą różnorodności kulturowej;
- dostrzega wzbogacające aspekty wynikające z różnorodności, sprawiające, że uczymy się ciekawych rzeczy, skłaniające nas do przemyśleń na temat
swoich zachowań i pozwalające spojrzeć na rzeczywistość w inny sposób.
GRUPA DOCELOWA:
Warsztaty przeznaczone dla nauczycieli/nauczycielek nauczania wczesnoszkolnego, którzy do tej pory nie zajmowali się tematyką wielokulturowości.
OP – osoba/y prowadząca/e
OU – osoba/y uczestnicząca/e
Scenariusz powstał w ramach projektu Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka Weź kurs na wielokulturowość. Edukacja na temat praw człowieka i wielokulturowości
kluczem do budowania otwartego społeczeństwa przyjmującego obywateli państw trzecich. Projekt jest współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu na rzecz
Integracji Obywateli Państw Trzecich oraz budżetu państwa.
Komisja Europejska nie ponosi odpowiedzialności za treści umieszczone w scenariuszu.
Copyright © Helsińska Fundacja Praw Człowieka 2013
Przebieg/treści programowe (opis szczegółowy)
Wprowadzenie
a) Przedstawienie się OP
b) Poznajmy się
OU łączą się w pary, odliczając do dwóch (w ten sposób tworzą się pary wśród
sąsiadujących ze sobą osób) i zadają sobie pytania dotyczące ich życia
zawodowego, prywatnego, tego, co by wzięli ze sobą na bezludną wyspę i jak
się dzisiaj czują. Pary mają na to 10 minut, po 5 minut na każdą osobę.
Następnie prezentują wyniki przeprowadzonych wywiadów przedstawiając
pozostałym OU swoich współrozmówców.
c) Spiszmy razem kontrakt
OU proponują kolejne punkty kontraktu, OP spisuje na flipcharcie. Jeżeli nie
znalazły się na nim ważne z punktu widzenia OP punkty, proponuje swoje
zasady i w przypadku akceptacji grupy dopisuje je do kontraktu.
W kontrakcie powinny znaleźć się między innymi:
- sposób zwracania się do siebie,
- komórki,
- przerwy.
Czas
60 min
Metody
Niezbędne materiały
 praca w parach,
 praca w grupach





kartki papieru,
długopisy,
badge,
flipchart,
flamastery
Moduł I. Różnorodność w naszym otoczeniu.
1. Kwiatek
OU dzielą się na cztery 5-osobowe grupy (każda OU losuje z worka karteczkę.
Karteczki są w 4 kolorach. Każdy kolor to jedna grupa). Każda z grup rysuje na
flipcharcie kwiatek z 5 płatkami (tyloma ile osób jest w grupie). W każdym płatku OU
opisują swoje cechy indywidualne, natomiast w środku cechy wspólne.
40 min
 praca w grupach
 flipchart,
 flamastry,
 kolorowe karteczki
(przynajmniej w 4
kolorach)
Pytania pomocnicze: Z czego wynikają te podobieństwa i różnice? Które cechy łatwiej
było nam wypisać? Dlaczego? Czy spotkaliście kiedyś osobę, która na pierwszy rzut
oka wydała się zupełnie inna niż Wy, a przy bliższym spotkaniu okazało się, że jest
podobna?
Podsumowanie: Ćwiczenie miało pokazać OU, że mimo iż pochodzimy z tej samej
kultury, w pewnych kwestiach jesteśmy podobni, w innych się różnimy. Podobnie
osoby pochodzące z innych kultur mają cechy, które łączą, ale i takie, które różnią.
Oprac. własne – K. Tańska
Przerwa kawowa
2. Jesteśmy różni i to nas łączy
Wszystkie OU siadają w kręgu. OP prosi OU o uważne słuchanie oraz wyobrażanie
sobie tego, o czym mówi. OP przedstawia obraz wyimaginowanego świata, dając OU
czas na to, by ich wyobraźnia zadziałała: Wyobraź sobie świat bez różnic. Wszyscy
jesteśmy jednakowi, podobni do siebie jak dwie krople wody. Mówimy tym samym
językiem, taką samą barwą głosu. Mamy jednakowy kolor oczu i włosów. Nasze
ubrania, domy, samochody są identyczne. Nawet rośliny i zwierzęta niczym się od
siebie nie różnią. Wszystko jest takie samo, łącznie z naszymi uczuciami.
Chwila ciszy, żeby OU mogły przez dłuższą chwilę „poprzebywać” w przedstawionym
świecie.
Pytania: Czy chciałbyś żyć z takim świecie? Z kim przyjaźniłbyś się? Jak poznałbyś
swoich bliskich?
OP znów prosi OU i uważne słuchanie i wyobrażanie sobie tego, o czym opowiada:
A teraz wyobraź sobie świat, który Cię otacza. Ludzie różnią się od siebie, mówią
różnymi językami, inną barwą głosu, ich kolor oczu i włosów jest odmienny. Domy
dookoła mają ciekawe formy i kształty, a pojazdy różnych typów, kolorów i marek.
Chwila ciszy, żeby OU mogły lepiej zobrazować sobie przedstawiony świat.
15 min
45 min
 rundka,
 dyskusja
OP zadaje pytania, a OU odpowiadają:
Który świat podoba Ci się bardziej – ten jednokolorowy czy ten barwny? W którym
świecie chciałbyś/chciałabyś spędzić żyć? Czy to dobrze, że ludzie różnią się od siebie:
językiem, zwyczajami, kolorem skóry, itp.? Cechy charakterystyczne dla Twojej
kultury? Co Ci się podoba najbardziej w twojej kulturze (zwyczaje, język, piosenki,
tańce…)? Czym chciałbyś/chciałabyś zainteresować ludzi innej narodowości? Których
naszych sąsiadów chciałbyś/chciałabyś poznać i dlaczego?
Podsumowanie: Świat ciekawszy to ten bardziej kolorowy i różnorodny. W każdej
z kultur można odnaleźć coś ciekawego, wzbogacającego, coś co pozwoli nam spojrzeć
inaczej na świat. Jednak odkrywając nowe, pamiętajmy również o swojej, ponieważ to
ona nas kształtuje i może być wzbogacająca dla osób odmiennych kulturowo,
z którymi obcujemy.
Propozycja sposobu wykorzystania tego typu ćwiczenia w pracy z dziećmi dla dzieci:
zdjęcia/rysunki dwóch zwierząt – podobieństwa i różnice. Pytania: Jak Wam się
podoba to ćwiczenie? Czy uważacie, że moglibyście wykorzystać je podczas swoich
zajęć? Dlaczego?
Oprac. własne – K. Tańska
Moduł II. Kultura
1. Co to jest kultura ?
Burza mózgów – co to jest kultura. Podsumowanie burzy mózgów i wypracowanie
wspólnej definicji kultury.
Które elementy kultury są widoczne na pierwszy rzut oka, a których nie widać?
Przedstawienie koncepcji kultury jako góry lodowej.
 Wierzchołek góry lodowej – elementy wyraźnie widoczne/uświadamiane,
niewielka część dużej całości.
Co widzę? Co robią? Co jedzą? Co mówią? W jakim języku? Co mają na sobie?
Kuchnia, muzyka, stroje, sposób mówienia, gesty, mimika.
 Pod powierzchnią wody – elementy niewidoczne/nieuświadomione,
przeważająca część góry lodowej.
Dlaczego jest to dla nich ważne? Dlaczego postępują w ten, a nie inny sposób?
Dlaczego inne rzeczy mają dla nich wartość niż dla nas?
Poczucie czasu, stosunek do odmienności, pojęcie piękna, wartości
45min
 burza mózgów,
 mini wykład




flipchart,
flamaster,
komputer,
rzutnik
przekazywane z pokolenia na pokolenie, relacje między ludźmi, sposoby
okazywania szacunku, definicja rodziny, miłości, przyjaźni, grzechu, domu,
wzorce, normy i wartości
 Pojęcie enkulturacji.
Znajomość pojęć kultura i enkulturacja jest istotna dla zrozumienia różnic
wynikających z przynależności do różnych kręgów kulturowych. Mogą być one
przydatne w pracy z cudzoziemcami/cudzoziemkami, ponieważ pokazują
mechanizmy kształtowania się tożsamości.
Przerwa obiadowa
2. Wymiary kultury
a) Gra symulacyjna „BaFaBaFa”
OU otrzymują role członków i członkiń dwóch odmiennych fikcyjnych kultur
i prowadzą ze sobą negocjacje. Każda z OU otrzymuje opis swojej kultury oraz
wskazówki dotyczące sposobu postępowania. Na początku OU nie są świadome tak
rażących różnic, które dzielą obie grupy. W trakcie gry muszą zatem znaleźć
odpowiednie strategie komunikacyjne, które umożliwią im osiągnięcie porozumienia.
Gra skupia się przede wszystkim na sprawdzeniu i ćwiczeniu umiejętności w wymiarze
afektywnym i behawioralnym kompetencji interkulturowej, jak na przykład empatia
czy tolerancja dwuznaczności.
30 min.
75 min.
 gra symulacyjna,
 mini-wykład
Pytania: Jak się czuliście w trakcie ćwiczenia? Co sobie myśleliście
o przedstawicielach/przedstawicielkach odmiennej kultury, z którymi prowadziliście
negocjacje? Czy łatwo było Wam się porozumieć między sobą? Z czego wynikały
trudności? Co Wam ułatwiało?
b) Mini-wykład: wymiary kultury:
 Kolektywizm i indywidualizm.
 Monochromiczność i polichromiczność.
 Kontekst wysoki i niski.
 opisy kultur
15 min
 Duży i mały dystans do władzy.
 Kobiecość i męskość.
Podsumowanie: Jak myślicie, w jaki sposób wiedza o różnych wymiarach kultur może
Wam się przydać? Kiedy ją wykorzystacie? Czy przyda Wam się ona w codziennym
życiu, w pracy?
Źródło: Barłóg C., Funkcja gier w treningach interkulturowych [w:] Homo Ludens 1/2009,
Polskie Towarzystwo Badania Gier, 2009
Przerwa kawowa
15 min.
3. Akulturacja i strategie akulturacyjne
a) Gra symulacyjna ”Barnga” (75 min.)
Jest to turniej gry w karty przeprowadzany w małych grupach (liczących od trzech do
pięciu osób). Każda OU pisze na karteczce swoje inicjały. OP zbiera karteczki do
worka, po czym dzieli je na 5. W ten sposób powstaje 5 grup. Każda z nich rozgrywa
swoje rundy przy osobnym stole. W trakcie gry obowiązuje całkowity zakaz mówienia,
dozwolona jest jedynie komunikacja niewerbalna. Wszystkie grupy otrzymują karty z
regułami gry. Zasady te dla poszczególnych grup różnią się nieznacznie, czego
uczestnicy nie są jednak świadomi. Pierwszą rundę każda grupa rozgrywa oddzielnie.
Następnie z każdej grupy zostaje wybrana jedna osoba, która dołącza do gry przy
innym stole (zmiana stołów wg wskazówek zegara). Dopiero w trakcie drugiej rundy
uczestnicy zdają sobie sprawę, że przy każdym ze stołów obowiązują inne reguły gry,
co prowadzi do nieporozumień. Posługując się jedynie komunikacją niewerbalną, nowe
osoby muszą zatem odgadnąć lub dowiedzieć się od pozostałych uczestników, na czym
polegają nowe zasady. W podobny sposób rozgrywane zostają kolejne rundy. Turniej
zostaje zakończony po około 4–5 rundach, po czym następuje omówienie gry.
 gra symulacyjna,
 mini wykład
105 min.
Pytania: Jak się czuliście? Czy łatwo było Wam odnaleźć się przy nowym stoliku?
Kiedy zorientowaliście się, że coś nie jest nie tak, że przy innych stolikach są inne
zasady?
Omówienie. Różnice kulturowe zastąpione tutaj zostały odmiennymi regułami
obowiązującymi przy poszczególnych stołach. Dołączenie do innej grupy stanowi
analogię do konfrontacji z innością obcej kultury, kiedy to odmienne zachowania
i formy komunikowania się mogą prowadzić do różnego rodzaju nieporozumień
i frustracji. W trakcie gry uczestnicy muszą znaleźć strategię, dzięki której mogliby
przezwyciężyć bariery komunikacyjne, by zrozumieć specyfikę nowej grupy
i dostosować się do niej. Gra jest zatem formą sprawdzenia i doskonalenia
umiejętności obserwacji, dostosowania się do nowych sytuacji, zmiany perspektywy, a
także radzenia sobie ze stresem.
Źródła: Stöhr Ch., Moduł 2 (Część 1): Szkolenie międzykulturowe [w:] Mechatronika, Römer
M.( publikacja, która powstała w ramach projektu "Minos", realizowanego w latach 2005-2007
przy wsparciu finansowym Komisji Europejskiej; Barłóg C., Funkcja gier w treningach
interkulturowych [w:] Homo Ludens 1/2009, Polskie Towarzystwo Badania Gier, 2009
b) Mini-wykład: Pojęcie szoku kulturowego, akulturacja i strategie akulturacyjne
(30 min.)
 Pojęcie akulturacji – adaptacja do nowych warunków życia, zapoznawanie
się z normami i zachowaniami akceptowanymi w kulturze przyjmującej.
 Szok kulturowy jako nieodłączny element akulturacji.
 Strategie akulturacyjne – integracja, separacja, asymilacja, marginalizacja.
Podsumowanie.
a) Przypomnienie poznanych podczas szkolenia zjawisk i pojęć.
O czym dzisiaj mówiliśmy? Od czego zaczęliśmy? Stworzenie osi czasu i
umieszczenie na niej kolejnych etapów warsztatu oraz związanych z nimi
pojęć.
30 min.
 rundka
 flipchart,
 flamaster,
 piłeczka
b) Co wyniosę z dzisiejszego szkolenia.
Łączny czas:
8h
LITERATURA:










Matsumoto D., Juang L., Psychologia międzykulturowa, GWP, Gdańsk, 2007;
Hall E., Poza kulturą, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 1976;
Hofstede G., Hofstede G.J., Kultury i organizacje. Zaprogramowanie umysłu, PWE, Warszawa, 2007;
Brander P., Keen E., Lemineur M.-L., Kompas. Edukacja o prawach człowieka, Stowarzyszenie dla Dzieci i Młodzieży Szansa, CODN, Warszawa, 2005;
Flowers N., Kompasik. Edukacja na rzecz praw człowieka w pracy z dziećmi, Stowarzyszenie dla Dzieci i Młodzieży Szansa, CODN, Warszawa, 2009;
Koszewska K. (red.), Edukacja międzykulturowa, CODN, Warszawa, 2004;
Podsiadło-Dacewicz I. (red.), Antydyskryminacja. Pakiet Edukacyjny, CODN, Warszawa, 2005;
Byram M., Barrett M., Ipgrave J., Jackson R., Mender Garcia M. de C., Autobiografia spotkań międzykulturowych, ORE, Warszawa 2011;
Barłóg C., Funkcja gier w treningach interkulturowych [w:] Homo Ludens 1/2009, Polskie Towarzystwo Badania Gier, 2009;
Stöhr Ch., Moduł 2 (Część 1): Szkolenie międzykulturowe [w:] Mechatronika, Römer M. (publikacja powstała w ramach projektu "Minos",
realizowanego w latach 2005-2007 przy wsparciu finansowym Komisji Europejskiej).
Załącznik 1: „BaFaBaFa” - opis kultur do gry
Oprac. własne – Katarzyna Tańska
Gamma
Pochodzicie z kultury Gamma, której przedstawiciele są bardzo otwarci i bezpośredni w komunikacji. Nie zachowują dystansu do rozmówcy, często
wchodząc w jego przestrzeń osobistą i nie stroniąc od dotyku. Lubią gestykulować i głośno się zachowywać. W tej kulturze wszyscy traktowani są na równi,
nawet jeżeli mają różne stanowiska. Stosunki między ludźmi są koleżeńskie i ważniejsze niż zadania i terminy. Przedstawiciele Gamma bardzo elastycznie
podchodzą do czasu. Za każdym razem, gdy zaczynają z kimś rozmowę, dotykają go i patrzą mu prostu w oczy.
Spotkacie się z przedstawicielami kultury Delta, którzy chcą kupić od Was owoce khaki spotykane tylko u Was. Waszym zadaniem jest ustalenie warunków
sprzedaży.
Delta
Pochodzicie z kultury Delta, której przedstawiciele są zdystansowani i nieufni wobec obcych. Panuje tu tradycyjny podział ról i duża hierarchia. Ważna jest
przestrzeń osobista i nietykalność cielesna. Rozmowy prowadzone są tylko z mężczyznami wysoko w hierarchii. Kobiety nie mogą patrzeć mężczyznom w
oczy, podczas gdy oni do nich mówią. Przedstawiciele kultury Delta są spokojni, opanowani i nie gestykulują. Ważnym elementem jest zadaniowość i
konkretny plan, harmonogram.
Spotkacie się z przedstawicielami kultury Gamma, od których chcecie kupić owoce khaki spotykane tylko u nich. Waszym zadaniem jest ustalenie warunków
sprzedaży.
Załącznik 2: Barnga – zasady gry
Źródło: Stöhr Ch., Moduł 2 (Część 1): Szkolenie międzykulturowe [w:] Mechatronika, Römer M. (publikacja powstała w ramach projektu "Minos", realizowanego w latach
2005-2007 przy wsparciu finansowym Komisji Europejskiej)
Stół nr 1
Stół nr 2
Przeczytajcie uważnie polecenie. Przed rozpoczęciem gry upewnijcie się,
że rozumiecie i znacie wszystkie obowiązujące zasady. Podczas gry nie
będziecie mogli porozumiewać się ze sobą za pomocą słów. Dozwolone są
gesty i obrazki.
gesty i obrazki.
Do gry będą Wam potrzebne karty od 2 do 10 oraz As. Pamiętajcie, żeby
przed rozdaniem dobrze je potasować.
Każdy z graczy otrzymuje 5 kart. „Dwójka” jest kartą najsłabszą, „As”
najmocniejszą. Wszystkie kolory są równoważnie, nie ma kolory atu.
Każdy z graczy otrzymuje 5 kart. „As” jest kartą najsłabszą, „10”
najmocniejszą. Kolor atu to karo.
Rozdającym może być dowolnie wybrana osoba. Grę rozpoczyna osoba Rozdającym może być dowolnie wybrana osoba. Grę rozpoczyna osoba
znajdująca się po lewej stronie od rozdającego.
Osoba rozpoczynająca grę może wyłożyć dowolną kartę. Pozostałe osoby
muszą dostosować się do koloru pierwszej karty. Jeżeli nie mają karty
w danym kolorze, mogą wyłożyć dowolną inną. Rozdanie wygrywa osoba
z najwyższą kartą pierwotnego koloru.
z najwyższą kartą pierwotnego koloru. W przypadku, gdyby gracz, który nie
ma karty do koloru wyłoży kartę w kolorze karo, wygrywa rozdanie.
Osoba, która wygra najwięcej rozdań, wygrywa rundę i na znak osoby Osoba, która wygra najwięcej rozdań, wygrywa rundę i na znak osoby
prowadzącej przechodzi do następnego stolika zgodnie z ruchem wskazówek prowadzącej przechodzi do następnego stolika zgodnie z ruchem wskazówek
zegara. Pozostałe osoby zostają przy stole.
Remisy rozgrywane są za pomocą gra „Papier, kamień, nożyce”.
Runda trwa 5 minut i składa się z tyle rozdań, na ile czas pozwoli.
Po zapoznaniu się z zasadami, rozegrajcie rundę próbą, podczas której
możecie porozumiewać się słownie. Jeżeli nie macie żadnych pytań po
rozegraniu tej rundy, dajcie znak osobie prowadzącej, a ona powie Wam
kiedy możecie rozpocząć grę. Wszystkie stoliki rozpoczną grę w tym
samym czasie. Pamiętajcie, że po rozpoczęciu gry możecie porozumiewać
się tylko gestami lub obrazkami.
Powodzenia!
Powodzenia!
Stół nr 3
Stół nr 4
gesty i obrazki.
gesty i obrazki.
Każdy z graczy otrzymuje 5 kart. „As” jest kartą najsłabszą, „10” Każdy z graczy otrzymuje 5 kart. „2” jest kartą najsłabszą, „As”
najmocniejszą. Kolor atu to trefl.
najmocniejszą. Kolor atu to kier.
ma karty do koloru wyłoży kartę w kolorze trefl, wygrywa rozdanie.
Osoba, która wygra najwięcej rozdań, wygrywa rundę i na znak osoby
prowadzącej przechodzi do następnego stolika zgodnie z ruchem wskazówek
ma karty do koloru wyłoży kartę w kolorze kier, wygrywa rozdanie.
Osoba, która wygra najwięcej rozdań, wygrywa rundę i na znak osoby
prowadzącej przechodzi do następnego stolika zgodnie z ruchem wskazówek
Powodzenia!
Powodzenia!
Stół nr 5
Stół nr 6
gesty i obrazki.
gesty i obrazki.
Każdy z graczy otrzymuje 5 kart. „2” jest kartą najsłabszą, „As”
najmocniejszą. Kolor atu to pik.
Każdy z graczy otrzymuje 5 kart. „As” jest kartą najsłabszą, „10”
najmocniejszą. Nie ma koloru atu, wszystkie kolory są równoważne
ma karty do koloru wyłoży kartę w kolorze pik, wygrywa rozdanie.
z najwyższą kartą pierwotnego koloru.
Osoba, która wygra najwięcej rozdań, wygrywa rundę i na znak osoby Osoba, która wygra najwięcej rozdań, wygrywa rundę i na znak osoby
prowadzącej przechodzi do następnego stolika zgodnie z ruchem wskazówek prowadzącej przechodzi do następnego stolika zgodnie z ruchem wskazówek
Powodzenia!
Powodzenia!

Różnorodność jest w(sród) nas - Helsińska Fundacja Praw Człowieka

Transkrypt

Podobne dokumenty

PROPONOWANY UKŁAD SCENARIUSZA ZAJĘĆ

Rozwijanie kompetencji międzykulturowych urzędników

Wrażliwość i otwartość pracowników i pracowniczek urzędów