procedura - Tęczowa Polanka

Procedura Nr 7
Postępowanie nauczyciela w sytuacjach zagrożenia życia dziecka wobec, którego stosowana jest
przemoc lub zachowania agresywne.
Wybrane regulacje prawne dotyczące postepowania w sytuacjach zagrożenia życia dziecka, oraz
będące podstawą rozwiązywania problemu przemocy wobec dzieci:
1. Art. 304. 2 Kodeksu Postępowania Karnego
Zgodnie z w/w art. instytucje państwowe i samorządowe, które w związku ze swoją działalnością
dowiedziały się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu, są zobowiązane:
- niezwłocznie zawiadomić o tym prokuratora lub policję
- przedsięwziąć niezbędne czynności do czasu przybycia organu powołanego do ścigania lub do czasu
wydania przez ten organ stosownego zarządzenia, aby nie dopuścić do zatarcia śladów i dowodów
przestępstwa.
Obowiązek ten obciąża dyrektora przedszkola, ponieważ jest on osobą pełniącą funkcję kierowniczą
instytucji. Dyrektor powinien w ramach podziału obowiązków zapewnić sobie przepływ informacji od
podległych pracowników, aby zgłoszenie nastąpiło niezwłocznie i doszło do podjęcia niezbędnych
czynności.
2. Art. 12 Ustawa z dnia 29.07.2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie- Dz. U. z 2005 r. nr
180 poz. 1493
Osoby, które w związku z wykonywaniem swoich obowiązków służbowych powzięły podejrzenie o
popełnieniu przestępstwa z użyciem przemocy wobec członków rodziny, powinny niezwłocznie
zawiadomić o tym policję lub prokuratora.
3. Rozporządzenie MENiS z dnia 07.01.2003 r. w sprawie udzielania i organizacji pomocy
psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach, placówkach- Dz. U. 2003 nr
11 poz. 114.
4. Strategia działań wychowawczych i zapobiegawczych oraz interwencyjnych wobec dzieci.
Rozporządzenie MENiS z dnia 31.01. 2003 r. w sprawie szczegółowych form działalności
wychowawczej i zapobiegawczej wobec dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem; Ustawa o
wychowaniu w trzeźwości.
Krzywdzenie dziecka – pojęcia:
Krzywdzenie dziecka to zamierzone lub niezamierzone działanie lub zaniechanie osoby dorosłej,
społeczeństwa lub państwa, które negatywnie wpływa na zdrowie dziecka, jego rozwój fizyczny lub
psychospołeczny. Krzywdzenie lub maltretowanie dziecka to wszystkie formy fizycznego lub
emocjonalnego złego traktowania, zaniedbywania, wykorzystywania seksualnego lub komercyjnego
doznane od osoby odpowiedzialnej za dziecko, której ono ufa, lub która ma władzę nad nim
skutkujące faktyczną lub potencjalną krzywdą dziecka.
Przedszkole Nr 149 „Tęczowa Polanka” we Wrocławiu
Kategorie krzywdzenia dziecka:
1. Krzywdzenie fizyczne - powoduje ból i różnego rodzaju cierpienia dziecka, wobec którego
stosowane są np.: kary cielesne, zanurzanie w gorącej wodzie, oparzenia gorącymi przedmiotami,
przypalanie papierosami, próby otrucia, itp.
Podejrzenie, że dziecko jest poddawane przemocy fizycznej mogą budzić: widoczne obrażenia ciała
(poparzenia, ślady po ugryzieniu, siniaki, zadrapania skóry, rany, naderwania małżowiny usznej,
złamania kości), których pochodzenie trudno jest wytłumaczyć. Ponadto dziecko boi się rodzica,
opiekuna, wzdryga się, kiedy podchodzi do niego osoba dorosła, podawane przez dziecko wyjaśnienia
nie są spójne, logiczne. Rodzic lub opiekun natomiast podaje sprzeczne lub nieprzekonujące
wyjaśnienia obrażeń dziecka, bądź w ogóle odmawia rozmowy.
Występowanie pojedynczego objawu nie jest dowodem na to, że dziecko doświadcza krzywdzenia.
Jeśli jednak symptom powtarza się, bądź kilka występuje jednocześnie, możliwe, że mamy do
czynienia z przemocą.
2. Krzywdzenie psychiczne/emocjonalne - upokarzanie, odrzucanie, izolowanie, ignorowanie,
wyszydzanie, krytykowanie, terroryzowanie, zmuszanie do wysiłku przekraczającego jego możliwości,
zastraszanie, grożenie dziecka.
Dziecko doznające takiej przemocy zachowuje się w sposób nieadekwatny do wieku, wykazuje
zaburzenia jedzenia- niedojadanie, nadmierne objadanie się, wymioty, samookaleczenie się, ma
problemy ze snem, koszmary, strach przed zaśnięciem.
3. Przemoc seksualna:
Dziecko doznające wykorzystywania seksualnego jest nadmiernie rozbudzone, dużo mówi o seksie,
unika kontaktu z dorosłymi, opisuje zachowanie osoby dorosłej wskazujące na to, że próbowała je
uwieść. Dziecko takie jest przygnębione, wycofane, ma problemy z koncentracją uwagi, zaczyna
zachowywać się agresywnie, ma trudności w relacjach z rówieśnikami, odmawia przebierania się w
towarzystwie innych. Dziecko takie ma problemy ze snem, przejawia dolegliwości bólowe intymnych
części ciała, a także głowy i brzucha.
Ma ono problemy np. z siedzeniem, chodzeniem, oddawaniem moczu, kału, częste infekcje dróg
moczowo-płciowych, widoczne siniaki na klatce piersiowej, pośladkach, podbrzuszu, udach, oraz
otarcia zaczerwienienia, stany zapalne skóry, a także krwawienia. Sygnałem ostrzegawczym jest
również zbytnia erotyzacja dziecka, oraz odgrywana przemoc seksualna np. na lalkach, zabawkach.
4. Zaniedbywania bytowe, wychowawcze:
Zauważone symptomy u dziecka to: bardzo niska higiena osobista- dziecko brudne, cuchnące, brudne
paznokcie, ubranie, ślady licznych ukąszeń, świerzb. Dziecko takie jest głodne, często choruje, jest
zmęczone, apatyczne. Rodzice nie zwracają uwagi na potrzeby dziecka.
Objawy zaniedbania dziecka w wieku przedszkolnym:
- fizyczne: niski wzrost, małogłowie, zaniedbane, brudne
- rozwojowe: opóźniony rozwój mowy, ograniczony zakres uwagi, niedojrzałość społecznoemocjonalna, zaburzenia procesów poznawczych i zdolności uczenia się
- zachowanie: nadmierna pobudliwość, agresja, impulsywność, powszechna życzliwość, zaburzenia
nerwicowe
Przedszkole Nr 149 „Tęczowa Polanka” we Wrocławiu
Odpowiedzialność nauczyciela wobec przemocy w stosunku do dziecka:
Nauczyciele prowadzą pracę dydaktyczno - wychowawczą i opiekuńczą. Są odpowiedzialni, za jakość i
wyniki tej pracy, a także za bezpieczeństwo powierzonych ich opiece dzieci.
1. Odpowiedzialność zawodowa - podejmowanie działań wobec dzieci krzywdzonych.
2. Odpowiedzialność opiekuńczo - wychowawcza- świadomość nauczycieli następstw przemocy
i zaniedbywania (zaburzenia osobowości, emocjonalne) ze strony rodziców oraz potrzebę
przeciwdziałania takim zagrożeniom.
3. Odpowiedzialność społeczna - odpowiedzialność przedszkola, jako instytucji.
4. Odpowiedzialność edukacyjna.
5. Odpowiedzialność polityczna - obowiązujące w Polsce prawo.
Działania nauczyciela, Dyrektora w sytuacji krzywdzenia dziecka
Każdy ujawniony problem krzywdy dziecka należy traktować indywidualnie i ze szczególną troską o
jego bezpieczeństwo. Nauczyciel ma możliwość regularnego obserwowania funkcjonowania dziecka,
oraz zmian w jego zachowaniu.
Procedura I - dotyczy przypadku, gdy wychowawca podejrzewa, że dziecko jest krzywdzone; wobec
niego używa się przemocy.
1. Wczesna identyfikacja przypadków krzywdzenia dziecka - nauczyciel dokonuje obserwacji wyglądu,
zachowania dziecka np. liczne siniaki, zadrapania. Rozmawia z dzieckiem dowiaduje się o szczególnie
trudnej sytuacji rodzinnej, wspiera go, buduje dobre relacje z
nim, informuje o konieczności kontaktu z rodzicami.
2. Wstępna diagnoza sytuacji dziecka i rodziny np. kwestionariusz dziecka krzywdzonego
3. Zgłoszenie przypadku krzywdzenia dziecka lub uzasadnionego podejrzenia do dyrektora placówki.
4. Dyrektor nawiązuje kontakt z rodzicami i rozmawia z nimi- informuje o stanie dziecka i prosi o
wyjaśnienie ujawnionych obrażeń.
5. Zgłoszenie przypadku krzywdzenia dziecka lub uzasadnionego podejrzenia do odpowiedniej
instytucji.
Zgodnie z art. 304 2 kpk dyrektor powinien niezwłocznie powiadomić prokuraturę lub policję, oraz
przedsięwziąć niezbędne czynności, aby nie dopuścić do zatarcia śladów i dowodów przestępstwa.
6.W przypadku stwierdzenia, że dziecko doznało przemocy fizycznej, emocjonalnej w rodzinie
dyrektor wzywa np. pogotowie w celu udzielenia pomocy medycznej dziecku oraz uzyskania
zaświadczenia o jego stanie zdrowia.
7. Dyrektor(nauczyciel) sporządza notatkę (protokół) opisujący wygląd dziecka, dolegliwości i w
dalszym ciągu dokonuje jego obserwacji w przedszkolu.
8. Dyrektor nawiązuje współpracę z instytucjami w zakresie monitorowania sytuacji dziecka w
rodzinie: np. pracownik socjalny w celu uzyskania danych o sytuacji rodzinnej z wywiadu
środowiskowego, dzielnicowy w celu uzyskania danych o ewentualnych interwencjach, psycholog,
kurator sądowy w celu uzyskania danych nadzorze ,prokuratura
9. Nauczyciel, wykwalifikowani specjaliści (psycholog, pedagog, terapeuta) udzielają pomocy dziecku,
rodzicom- organizują i prowadzą działania reedukacyjne, terapeutyczne w specjalistycznych
poradniach np. Psychologiczno- Pedagogicznej, innych instytucjach
10.W przypadku podwyższonego ryzyka występowania przemocy w rodzinie prowadzone są działania
prewencyjne.
Przedszkole Nr 149 „Tęczowa Polanka” we Wrocławiu
11.Prowadzenie ogólnej profilaktyki zjawiska.
Procedura II - dotyczy przypadku, gdy wychowawca otrzymuje informacje, że istnieje sytuacja, w
której dziecko pozostawione jest w domu bez opieki, zaniedbane.
Nauczyciel:
1. Powiadamia osobę, która przekazuje informację o możliwości powiadomienia odpowiednich
instytucji (prawnych lub pozaprawnych)
2. Jeżeli osoba powiadamiająca nie chce podejmować działań osobiście powiadamia dyrektora
placówki o zaistniałej sytuacji sporządza notatkę służbową. Dyrektor wspólnie z wychowawcą może
podjąć następujące kroki:
- rozmowa z rodzicami wskazanie instytucji pomocowych
- przeprowadza wizytę domową w celu określenia sytuacji rodzinnej dziecka.
W przypadku, gdy nadal sytuacja nie ulega zmianie powiadamiana zostaje najbliższa jednostka policji
celem rozeznania sytuacji rodzinnej i domowej dziecka, a następnie powiadomienia sądu rodzinnego.
W przedszkolu gromadzona jest dokumentacja z podejmowanych działań.
Sformułowanie uniwersalnej strategii postępowania nie jest możliwe. Wiele elementów składających
się na konkretną sytuację decyduje o trafności podejmowanych działań. Ważne jest oczywiście, z jaką
sytuacją dziecka mamy do czynienia. Co nas zaniepokoiło w relacjach dziecka z jego najbliższymi? Czy
zdrowie i życie dziecka jest zagrożone? Czy sprawcami krzywdy są oboje rodzice, czy tez można z
jednym z nich współpracować, próbując zmienić sytuację dziecka. Wychowawca przedszkolny jest
jedną z osób zobowiązanych do szczególnej ochrony dziecka i powinien zdecydowanie występować,
jako jego rzecznik.
Współpraca z prawnymi opiekunami dziecka jest punktem wyjścia do stworzenia mechanizmów
zapobiegania dalszemu krzywdzeniu dzieci w wieku przedszkolnym.
Stąd m.in. tak istotne są - w miarę możliwości - częste i bezpośrednie kontakty nauczyciela z
rodzicami. Opisane wcześniej zachowania rodziców wobec dziecka oraz zauważone przez nauczyciela
objawy u dziecka są jasnym i oczywistym sygnałem do podjęcia odpowiednich działań przez
nauczyciela, Dyrektora przedszkola.
Przedszkole Nr 149 „Tęczowa Polanka” we Wrocławiu