historia izraela

Rok akademicki 2015/2016, semestr zimowy
Wymagania do zaliczenia:
HISTORIA IZRAELA
Historia ROK I stopień I
dr hab. prof. US Piotr Briks
Historia Izraela będzie integralnie połączona z wykładami dot. Historii Starożytnego
Bliskiego Wsch.
do zaliczenia semestru należy zdobyć co najmniej 30 punktów.
punkty można otrzymać za:

obecność i aktywność na zajęciach
(obecność +2, nieobecność 0 bez względu na powód nieobecności)

kolokwia i wejściówki w ciągu semestru

pracę pisemną lub prezentację multimedialną – 15 pkt – temat do konsultacji z
prowadzącym, termin do19.01.2017 (prace oddane po tym terminie nie będą
uwzględniane) – prace można przygotowywać parami (w takim wypadku można
otrzymać maksymalnie 10 pkt na osobę).

kolokwium zaliczeniowe – maksymalnie 30 pkt – dla osób, które w ciągu semestru nie
nazbierają satysfakcjonującej ich liczby punktów.
w razie konieczności mój e-mail: [email protected]
ponadto proszę o przynoszenie na każde zajęcia atlasu historycznego regionu (lub map).
Wybrana bibliografia do historii Izraela
Alexander D. P., Przewodnik po Biblii, Warszawa 1995
Betz O., Riesner R., Jezus, Qumran i Watykan, The Enigma Press, Kraków 1996
Bright J., Historia Izraela, Warszawa 1994
Celler B., Powstanie państwa Izraela. Łódź 1996
Chojnowski A., J. Tomaszewski, Izrael. Warszawa 2001. Historia Państw Świata w XX
wieku.
Fuks M. i inni, Żydzi polscy, dzieje i kultura, Warszawa 1982;
Gądecki S., Archeologia biblijna, Gaudentium, Gniezno 1994
Gembala A., Historia starożytnego Wschodu, Warszawa 1958
Gilbert G., Atlas historii Żydów. Liszki 1998
Graetz H. "Historia Żydów", Kraków 1990;
Grant M., Dzieje dawnego Izraela, Warszawa 1991
Klugman A., Izrael ziemia świecka Warszawa 2001
Krawczyk R., Starożytny Izrael: szkice z historii i kultury, Siedlce 2001
Masom C., Alexander P. (oprac.), Świat Biblii, Warszawa 1991
Mędala S., Muszyński H., Archeologia Palestyny w zarysie, Pelplin 1984
Milard A., Skarby czasów Biblii. Odkrycia archeologiczne rzucają nowe światło na Biblii,
Diogenes, Warszawa 2000
Murphy-O’Connor J., Przewodnik po Ziemi Świętej, Vocatio, Warszawa 1996
Parrot A., Biblia i świat starożytny, Warszawa 1968
Parrot A., Wśród zabytków Samarii i Judei, Warszawa 1971
Pellegrino Ch., Powrót do Sodomy i Gomory. Biblia w świetle archeologii, Wa-wa 1998
Perego G., Przewodnik po świecie Biblii, Częstochowa 2001
Pritchard J.B. (red.) Wielki Atlas Biblijny, W-wa 1994
Ricotti G. "Dzieje Izraela", Poznań 1956;
Rogerson J. "Świat Biblii", Warszawa 1996;
Rogerson J., Wielkie Kultury Świata: Świat Biblii, Warszawa 1996
Shanks H., Starożytny Izrael, Warszawa 2007
Starożytny Izrael. Od czasów Abrahama do zburzenia Jerozolimy przez Rzymian, praca
zbiorowa, przełożył ks. W. Chrostowski, Warszawa 1994
Stopniak F., U źródeł chrześcijaństwa. Archeologia, W-wa 1982
Volkmar F., Archeologia biblijna, Warszawa 2005
Warzecha J., Dawny Izrael, Warszawa 1995
Wojtaszczyk K.A. (red.), Współczesny Izrael, Warszawa 2001
Zabłocka J., Historia Bliskiego Wschodu w starożytności, Wrocław 1987
Zieniewicz O. "Judaizm", Warszawa 1994
Ziółkowski A., Historia powszechna. Starożytność, Warszawa 2009
obcojęzyczna:
A. Mazar, Archaeology of the Land of the Bible, The Anchor Bible Reference Library, 1990
Dever William G., "Archaeology and the Bible: Understanding their special relationship", w:
Biblical Archaeology Review 16:3, maj/czerwiec1990
Dever William G., Who Were the Early Israelites and Where Did They Come From? Wm. B.
Eerdmans Publishing Company, 2003.
Gilbert M., Israel. A History. Toronto 1998
Herman S.N., Israelis and Jews. The Continuity and Identity. New York 1970
Krupp M., Die Geschichte des Staates Israel. Von der Gründung bis Heute, Gütersloh 1999
Murphy-O'Connor J., Texts and Archaeology, 2008.
Murphy-O'Connor J., The Holy Land: An Oxford Archaeological Guide From Earliest Times
ot 1700, 5th Edition 2008.
Okresy archeologiczne w Palestynie (do Bizancjum)
Epoka kamienia
~1 mln. – 4.500*
Paleolit
Mezolit
1 mln. – 15.000
15.000 – 8.300
Neolit
8.300 – 4.500
Chalkolit
4.500 – 3.150
Epoka brązu
Wczesny b.
Średni b.
3.150 – 1.200
3.150 – 2.200
2.200 – 1.550
Późny b.
Epoka żelaza
1.550 – 1.200
1.200 – 586
Wczesne ż.
1.200 – 1.020
Średnie ż.
1.020 – 922
Późne ż.
922 – 721/586
(okres używania narzędzi kamiennych)
kultura przedjaskiniowa i jaskiniowa; rozpalanie ognia
zbieractwo; narzędzia; początki rolnictwa; pierwsze
silosy
pierwsze osiedla i miasta (Jerycho?); rolnictwo;
ceramika; udomowienie zwierząt; irygacja; kult
płodności (?).
domy; miasta; świątynie, zdobnictwo; przedmioty z
miedzi
fortyfikacje; świątynie; pałace
migracje Amorytów; czas patriarchów (Abraham,
Izaak, Jakub, Józef?); Hyksosi;
dominacja Egiptu; miasta-państwa; plemiona Habiru;
pierwsze alfabety (Egipt, Kanaan i Synaj); okres
przebywania preizraelitów w Egipcie (?); Mojżesz (?),
monoteizm (?); początek zdobywania Kananu
(Jozue?)
rozpowszechnienie się znajomości obróbki żelaza
powszechny kryzys w regionie M. Śródziemnego,
inwazja Ludów Morza; Filistyni, okres Sędziów,
początek piśmiennictwa bibl. - pieśń Debory
okres monarchii (wg danych biblijnych): Saul (10201000), powstanie państwa Izrael, Dawid (1000-965),
zdobycie Jerozolimy (stolica); Salomon (965-922),
budowa I. Świątyni, złota epoka polityczna, kulturalna
i ekonomiczna; prorocy; literatura bibl.
po śmierci Salomona rozpad (?) państwa na królestwo
północne – Izrael i południowe – Judę. 19 królów
Izraela – Samaria stolicą. 721 podbicie Izraela przez
Asyrię. 20 królów Judy. 586 Zburzenie Jerozolimy
przez
Nabuchodonozora,
1. okres
wystąpień
proroków.
Okres bab. i perski
586 – 332
do 538 deportacja babilońska. Dekret Cyrusa.
od 538 dominacja perska, powrót do Izraela, 516 poświęcenie II Świątyni, Zorobabel, Ezdrasz, Nehemiasz
Okres hellenistyczny
332 – 63
332 – Aleksander Wlk. i jego podboje.
301-198 panowanie Ptolemeuszy; 198-167 panowanie
Seleucydów; 167-141 powstanie Machabeuszy; 164
oczyszczenie Świątyni
152-37 królestwo Hasmonejskie, odnowienie życia
rel., Sanhedryn, pow. sekty esseńczyków (Qumran?).
Okres rzymski
-63 – 324
Okres bizantyjski
324 – 637
37 – 4 BC. Herod Wlk. (względna niepodległość), po
jego śmierci władzę obejmują: Filip, Antypas,
Archelaos.
66-73 I. Powstanie i zburzenie Jerozolimy (70)
spisanie Miszny, potem Gemary – w sumie – Talmud
132-135 Powstanie Bar Kochby i ostateczna klęska.
Na ruinach Jerozolimy powstaje Aelia Capitolina.
pielgrzymka św. Heleny, budowa pierwszych świątyń
chrześcijańskich
* Datacja w publikacjach różni się niekiedy znacząco. O niektórych z podanych wydarzeń dowiadujemy się wyłącznie z Biblii (brak
potwierdzenia z innych źródeł lub dowodów archeologicznych)