Komunikacja i marketing

Transkrypt

Komunikacja i marketing
Komunikacja i marketing
Spójna, rzetelna i efektywna
komunikacja i marketing
są jednym z filarów
strategii zrównoważonego
r o z w o j u G K P G N i G . To f i l a r
s z c z e g ó l n y, d o t y c z y b o w i e m
wszystkich bez wyjątku grup
Interesariuszy i przenika
się z wieloma działaniami
z pozostałych obszarów strategii
zrównoważonego rozwoju.
Społeczności
lokalne
Środowisko
naturalne
Komunikacja
i marketing
Miejsce Pracy
Poszukiwanie nowych
obszarów biznesu
Rynek / Klient
Bez względu na to, czy mówimy
o odpowiedzialnych działaniach
z zakresu ochrony środowiska,
czy relacjach ze społecznościami
lokalnymi lub klientem,
komunikacja i marketing,
zawsze stanowią nieodłączną
część dobrego zarządzania tymi
obszarami. Każdą z opisanych
w Raporcie inicjatyw można
rozpatrywać w aspekcie
komunikacyjnym.
9.1. Komunikacja w Strategii
Zrównoważonego Rozwoju
i Odpowiedzialnego Biznesu
GK PGNIG
Na wyzwania dotyczące komunikacji i marketingu
wpływa przede wszystkim charakter podmiotu, jakim jest GK PGNiG. Rozmiar organizacji,
rozbudowany łańcuch wartości, różne grupy
klientów, wreszcie różne rynki działania powodują, że jednym z podstawowych wyzwań jest
utrzymanie spójności standardów komunikacji przy
zachowaniu specyfiki działalności poszczególnych
oddziałów i spółek, a przede wszystkim z uwzględnieniem różnorodnych potrzeb i oczekiwań Interesariuszy. GK PGNiG to 34 podmioty, zatrudniające
ponad 30 tysięcy pracowników w całej Polsce oraz
poza jej granicami, na różnych kontynentach. To
z jednej strony miliony indywidualnych odbiorców
gazu, z drugiej strony wielcy, międzynarodowi
klienci spółek poszukiwawczych i serwisowych. To
ogromna sieć poddostawców, instytucji naukowych i partnerów biznesowych. To wreszcie
społeczności lokalne wszędzie tam, gdzie jesteśmy
obecni: w Warszawie, na Podkarpaciu czy w małej
wiosce w Pakistanie lub Indiach. Ponadto, dominująca spółka Grupy, czyli PGNiG jest notowanym
60
PGNiG
na Giełdzie Papierów Wartościowych liderem
rynku odgrywającym ważną rolę w zapewnieniu
bezpieczeństwa energetycznego kraju. Wszystkie
te czynniki determinują określone wyzwania dla
komunikacji i marketingu.
Strategia CSR dla całej GK PGNiG uwzględniła
wyzwania obszaru komunikacji i marketingu
w siedmiu celach operacyjnych. Główne z nich, na
najbliższe lata to:
•• zapewnienie spójnych standardów komunikacji
w całej GK,
•• wzmocnienie wizerunku GK PGNiG jako firmy
opartej na wiedzy, dbającej o klientów i pracowników oraz przyjaznej środowisku,
•• upowszechnianie wiedzy na temat działalności
firmy w zakresie CSR.
Wiele działań realizujących te cele zostało już
wykonanych. Zasady odpowiedzialnego biznesu
i zrównoważonego rozwoju są systematycznie wdrażane do działalności marketingowej.
Sukcesem ostatnich dwóch lat jest z pewnością
już teraz cykl konferencji Odpowiedzialna Energia
poświęconej wyzwaniom zrównoważonego
rozwoju w branży energetycznej, której trzecia
edycja odbyła się w czerwcu 2011 roku, gromadząc
liczne ponad dwustuosobowe grono nie tylko
przedstawicieli branży, ale też innych uczestników
Co więcej, wiele działań
komunikacyjno-marketingowych,
jako szczególne ważnych dla
pomyślnej realizacji strategii,
znalazło się w takich np. filarach
j a k M i e j s c e P r a c y, R y n e k / K l i e n t ,
Nowe obszary biznesu czy
Środowisko Naturalne.
W tym rozdziale przedstawiamy
wspierającą CSR rolę komunikacji
i marketingu. Opiszemy ją nieco
i n a c z e j n i ż p o z o s t a ł e f i l a r y, g d y ż
zamiast wyliczania zrealizowanych
c e l ó w, p o k a ż e m y j e w k o n t e k ś c i e
obszarów działań i grup
I n t e r e s a r i u s z y, k t ó r y c h d o t y c z ą
w ramach czterech obszarów
odpowiedzialnego biznesu.
Zadania
32
zrealizowane
Mamy nadzieję, że takie ujęcie
pokaże kompleksowe podejście do
odpowiedzialnej komunikacji
w GK PGNiG.
85
w toku
13
opóźnione
Włodzimierz Kleniewski
Dyrektor, Departament Marketingu
zainteresowanych tematem. Do grona firm – sygnatariuszy Deklaracji w sprawie zrównoważonego
rozwoju w branży energetycznej – przystąpiło
już w sumie dwadzieścia firm: Dalkia Polska, EDF
Polska, Enea, Energa, Fortum Power & Heat Polska,
GAZ-System, GDF SUEZ Energia Polska, Grupa
Lotos, PKP Energetyka, PKN Orlen, PSE Operator,
Tauron, Vattenfall Poland, a także PGNiG oraz
sześć spółek strategicznych GK Dolnośląska Spółka
Gazownictwa, Górnośląska Spółka Gazownictwa,
Karpacka Spółka Gazownictwa, Mazowiecka Spółka
Gazownictwa, Pomorska Spółka Gazownictwa,
Wielkopolska Spółka Gazownictwa.
Ważnym osiągnięciem wewnętrznym jest usystematyzowanie zasad działalności sponsoringowej
GK PGNiG. W pierwszym etapie, w 2009 roku
powstała Strategia Działań Sponsoringowych
GK PGNiG. Na jej podstawie stworzono szczegółowe wytyczne oraz zasady zawierania umów
i raportowania sponsoringu. W 2010 roku wszystkie podmioty GK wdrożyły wytyczne do swoich
wewnętrznych procedur, dzięki czemu obecne
działania są zgodne z zaleceniami Ministerstwa
Skarbu Państwa dotyczącymi działalności sponsoringowej spółek z udziałem Skarbu Państwa. Plan
sponsoringu został opracowany zgodnie ze strategią zrównoważonego rozwoju. Aktualnie całość
sponsoringu podlega kompleksowemu nadzorowi
na etapie planowania i realizacji, a ponadto stałemu monitoringowi i ocenom efektywności.
Efektem realizacji kolejnego celu operacyjnego jest
raport, który trzymają Państwo w rękach, trzeci
już Raport Społeczny GK PGNiG, podsumowujący
dotychczasową realizację strategii CSR we wszystkich podmiotach GK.
Odpowiedzialna energia
61
Komunikacja w strategiach
lokalnych
Rok 2010 wyznaczył nowy etap w realizacji Strategii CSR GK PGNiG. W styczniu tego roku wszystkie
oddziały i spółki zależne przyjęły własne, lokalne
strategie oparte na celach strategicznych dla całej
grupy. W ten sposób zarządzanie społeczną odpowiedzialnością biznesu zeszło na poziom lokalny.
W efekcie nastąpiło skonkretyzowanie działań
i inicjatyw odpowiadających potrzebom poszczególnych podmiotów i ich Interesariuszy.
Każda ze strategii lokalnych uwzględniła cel strategiczny związany z komunikacją i marketingiem.
W ten sposób zadeklarowano 94 cele operacyjne,
na które składają się setki działań i inicjatyw.
46 z nich zostało zrealizowanych pomyślnie w roku
2010. Realizacja pozostałych zaplanowana jest
w latach kolejnych.
Główne kierunki działań wyłaniające się ze strategii
lokalnych to:
•• spójna komunikacja: uregulowanie i usprawnienie procesów, wdrożenie procedur sponsoringowych, planów komunikacji,
•• efektywna komunikacja wewnętrzna, zarówno wewnątrz poszczególnych podmiotów, jak
i pomiędzy nimi w ramach GK PGNiG,
•• otwarta i rzetelna komunikacja zewnętrzna,
wzmacniająca wizerunek poszczególnych marek,
•• prowadzenie działalności marketingowej zgodnie z zasadami odpowiedzialnego biznesu,
•• komunikowanie, edukowanie i promowanie
zagadnień zrównoważonego rozwoju i odpowiedzialnego biznesu.
Realizacja strategii
Realizacja celów z zakresu komunikacji zostanie przedstawiona w kontekście pozostałych
podstawowych filarów Strategii Zrównoważonego
Rozwoju, a przede wszystkim w odniesieniu do
głównych grup naszych Interesariuszy. W ten
sposób chcemy pokazać, jak działania komunikacyjne wspierają poszczególne obszary i wpisują się
w relacje z Interesariuszami.
62
PGNiG
9.2. Komunikacja a klient i rynek
Charakter komunikacji z klientami
GK PGNiG determinowany jest
przede wszystkim przez rodzaj
produktów i usług oferowanych
w poszczególnych ogniwach
łańcucha wartości, a co za tym
i d z i e p r z e z r ó ż n e g r u p y k l i e n t ó w.
Inny jest zakres i narzędzia
komunikacji z milionami
indywidualnych odbiorców
gazu, inny z odbiorcami
instytucjonalnymi, a jeszcze
inaczej wygląda komunikacja
z zagranicznymi klientami
spółek serwisowych. W każdym
z tych przypadków to jednak
komunikacja właśnie ma stanowić
dopełnienie profesjonalnej obsługi
klienta.
Szerzej o obsłudze klientów przeczytają Państwo
w rozdziale „Satysfakcja klienta”. W tym miejscu
warto jednak zwrócić uwagę, że komunikacja to
kluczowa część obsługi. Zarówno ta bezpośrednia
w Biurach Obsługi Klienta, poprzez pracowników
PGNiG, jak i elektroniczna za pośrednictwem
poczty e-mailowej, czatów, infolinii. Dodatkowym
wsparciem są materiały drukowane: foldery,
ulotki, biuletyny informacyjne, które mają klientom
dostarczać informacji m.in. na temat dostępności
korzystania z gazu, jego bezpiecznego użytkowania, taryf, jakości paliwa i wszystkich innych spraw,
które są dla nich ważne.
Ważną rolę w tym obszarze komunikacji z klientami
i całym rynkiem pełnią relacje z mediami, które są
najważniejszym pośrednikiem w przekazywaniu
informacji do szerokiego grona odbiorców. Polityka
PGNiG i wszystkich spółek GK PGNiG koncentruje
się w tym zakresie na otwartości, rzetelności
i szybkości przekazu. Jako główny dostawca gazu,
jako priorytet traktujemy zapewnianie dostępu do
informacji naszym klientom i całej opinii publicznej.
Nie sposób przecenić znaczenia komunikacji
w kontekście nowych przedsięwzięć biznesowych
PGNiG. To szczególnie ważne obecnie, biorąc pod
uwagę ogromne zainteresowanie i nie mniejsze
kontrowersje, które wywołuje temat gazu niekonwencjonalnego. Dyskusje o gazie łupkowym biegną
przede wszystkim w dwóch kierunkach. Pierwszy
dotyczy szans ekonomicznych, walki interesów –
krajów, firm, lobby energetycznych itd. Drugi to
kwestia zagrożenia dla środowiska naturalnego.
Niestety, pojawia się wiele niesprawdzonych teorii
czy plotek. PGNiG, jako firma posiadająca najwięcej
w Polsce, bo około 20% koncesji, czuje się współodpowiedzialna za dotarcie z rzetelną informacją
do polskiego społeczeństwa. Tym bardziej, że to
na terenie Oddziału PGNiG w Sanoku wykonano
pierwszy odwiert w Polsce w poszukiwaniu gazu
łupkowego (Markowola-1) na Lubelszczyźnie
w lipcu 2010 r. Tam miały też miejsce pierwsze dwa
zabiegi szczelinowania hydraulicznego w złożach
niekonwencjonalnych.
Kierunki działań w roku 2010
Główne wyzwania, które wyłaniają się z analizy
celów postawionych zarówno w głównej Strategii
Zrównoważonego Rozwoju, jak i w strategiach
lokalnych to:
•• wzrost efektywności komunikacji z klientami,
•• usprawnienie jej dwustronnego charakteru,
m.in. poprzez badania satysfakcji,
•• edukacja klientów w zakresie użytkowania gazu
ziemnego.
Wyzwania na przyszłość
Doceniając wagę otwartej komunikacji i znaczenie
mediów w tym dialogu, już w lipcu 2010 PGNiG zorganizowało specjalne spotkanie z udziałem dziennikarzy w Markowoli. Rok później, w tym samym
miejscu spotkało się znaczenie szersze grono, poza
przedstawicielami mediów także – samorządowcy,
przedstawiciele władz lokalnych, a także urzędów
centralnych. Spotkanie miało charakter roboczy.
Po prezentacjach, odbyła się cześć dyskusyjna,
a zaproszeni goście mieli możliwość zadawania
pytań przedstawicielom PGNiG. Zależało nam
bardzo na wyjaśnieniu wątpliwości, odpowiedzeniu na wszystkie pytania, które mogą mieć zwykli
ludzie, mieszkańcy terenów, na których będziemy
prowadzili poszukiwania. Jedynym z punktów
spotkania było wystąpienie niezależnego instytutu
badawczego. Prezentacja Państwowego Instytutu
Geologicznego dotyczyła raportu przygotowanego
na zlecenie Ministra Jezierskiego, poświęconego
ocenie zgodności z wymaganiami prawa oraz
ocenie wpływu na środowisko działań PGNiG przeprowadzonych w związku z wykonaniem otworu
badawczego Markowola-1. Więcej informacji na
ten temat wraz z fragmentami Raportu znajdą
Państwo w rozdziale Środowisko naturalne.
PGNiG zależy na uzyskaniu akceptacji nie tylko
od instytucji naukowo-badawczych oraz właściwych urzędów, ale i uzyskaniu „licencji na
działanie” i zrozumienia dla celów naszej aktywności biznesowej również przez społeczności lokalne,
szeroko rozumiane społeczeństwo oraz organizacje
ekologiczne. Więcej informacji na temat komunikacji w kontekście poszukiwań gazu z łupków znajdą
Państwo w rozdziałach Środowisko naturalne oraz
Nowe Obszary Biznesu.
Działania w zakresie doskonalenia komunikacji
z klientami mają charakter ciągły. Doskonalone
są kanały komunikacji bezpośrednio wspierające
obsługę klienta – portale internetowe, infolinie czy
różnego rodzaju drukowane materiały informacyjne. Coraz ważniejszym celem jest dla nas nadanie
tej komunikacji charakteru dwustronnego, czyli
badanie satysfakcji i oczekiwań klientów. Wiele
spółek i oddziałów właśnie w roku 2010 wdrożyło
różne formy badania satysfakcji klientów. Wśród
spółek serwisowych m.in. Geofizyka Kraków
wdrożyła w roku 2010 procedurę badania satysfakcji klienta po zrealizowanych projektach. Po
wszystkich zakończonych kontraktach klienci są
poproszeni o wypełnienie ankiet, w których wyrażają swoje oceny dotyczące m.in. jakości pracy
i ferowanego sprzętu, kwalifikacji personelu czy
komunikacji pomiędzy klientem a kontraktorem.
W pierwszym roku z siedmiu zaproszonych do badania klientów, pięciu wzięło w nim udział. Wyniki
wszystkich ankiet zostały zebrane w rocznym podsumowaniu, które zostało przekazane Zarządowi
i Pełnomocnikowi Dyrektora ds. Zintegrowanego
Systemy Zarządzania. Na tej podstawie rewidowane i formułowane są cele doskonalące oraz korekty
istniejących procedur obsługi klienta. (PR5)
Obszar komunikacji z klientami, szczególnie tymi
z grupy indywidualnych odbiorców gazu, z pewnością będzie mocno zmieniał się w najbliższych
latach. Zmiany zachodzące w narzędziach komunikacji i preferencjach społecznych spowodują, że
znaczna cześć budowania relacji z Interesariuszami
firmy przesunie się do kanałów elektronicznych.
Z czasem będą one wypierały tradycyjne Biura
Obsługi Klienta i komunikację opartą na relacjach
bezpośrednich. Taki kierunek zmian spełnia oczekiwania większości współczesnych klientów, którzy
oczekują np. możliwości płacenia rachunków bez
wychodzenia z domu. Z drugiej strony jednak,
starsi ludzie czasem niezbyt sprawnie poruszają się
w wirtualnym środowisku. Pytaniem na przyszłość
będzie więc z pewnością: jak unowocześniać kanały komunikacji bez wykluczania osób nieposiadających odpowiednich kompetencji np. w obsłudze
komputera?
Inny ważny temat, który z pewnością będzie miał
duży wpływ na działania komunikacyjne PGNiG to
poszukiwania i wydobycie gazu niekonwencjonalnego. Potrzebna jest rzetelna komunikacja i dialog
przede wszystkim ze społecznościami lokalnymi,
na terenach poszukiwań. Biorąc pod uwagę emocje, które już dziś wywołuje ten temat, nie mniej
ważne jest dotarcie z informacjami do szerszego grona odbiorców. Ważne, by podejmowane
działania były adekwatne do aktualnej wiedzy
społeczeństwa, a trudną specjalistyczną tematykę
przedstawiły w sposób maksymalnie przejrzysty
i zrozumiały. Informacje na temat planów PGNiG
w tym zakresie znajdą Państwo również w rozdziałach Środowisko naturalne oraz Społeczności
lokalne.
W wersji elektronicznej niniejszego raportu znajdą
Państwo więcej informacji na temat dobrych praktyk w tym zakresie funkcjonujących w GK, m.in.
takich jak przyjazne portale spółek.
Kolejnym ważnym aspektem komunikacji
z rynkiem są relacje inwestorskie prowadzone
przez spółkę dominującą, czyli PGNiG SA. Ramy
tego obszaru komunikacji wyznaczają regulacje
obowiązujące spółki giełdowe oraz „Dobre Praktyki
Spółek Notowanych na GPW w Warszawie”. Dział
Relacji Inwestorskich we współpracy z Zespołem
Prasowym dbają o rzetelność, szybkość i kompletność dostarczanych informacji; zależy nam na
jakości i otwartości w kontaktach z akcjonariuszami, inwestorami i pozostałymi uczestnikami rynku
kapitałowego
Odpowiedzialna energia
63
9.3. Komunikacja a miejsce pracy
GK PGNiG jest jednym z największych pracodawców w Polsce:
zatrudnia ponad 30 tysięcy pracowników w kilkudziesięciu
p o d m i o t a c h . To o r g a n i z a c j a n i e t y l k o d u ż a , a l e p r z e d e
wszystkim rozproszona. Nasi pracownicy rozmieszczeni są
w wielu lokalizacjach w całej Polsce i poza jej granicami.
Z drugiej strony Pracownicy GK PGNiG to grupa ludzi,
których łączą wspólne wartości wynikające z etosu górnika
naftowca, definiującego naszą tradycję i wciąż istotnego we
współczesnej działalności PGNiG. Ważne są dla nas określone
z a s a d y, a l e i o b y c z a j e , j a k c h o ć b y c o r o c z n e o b c h o d y B a r b ó r k i .
Równocześnie pracownicy GK PGNiG to wiele podgrup o nieco
odmiennych kulturach organizacyjnych, kształtowanych przez
poszczególne oddziały i spółki. Zapewnienie efektywnej,
spójnej komunikacji w tak dużej i różnorodnej grupie jest
dużym wyzwaniem.
Wyzwania na przyszłość
Odrębnym, ale coraz ważniejszym obszarem
komunikacji i marketingu w odniesieniu do miejsca
pracy jest budowanie wizerunku GK PGNiG jako
atrakcyjnego i pożądanego pracodawcy, czyli
tzw. employer branding. Zagadnienie to było
dotychczas istotne głównie dla spółek zależnych
prowadzących działalność na rynkach zagranicznych, gdzie musiały konkurować o pracowników
z dużymi międzynarodowymi koncernami. Teraz
w sytuacji gwałtownie rozwijającego się rynku
poszukiwawczego w Polsce (boom na poszukiwania gazu ze złóż niekonwencjonalnych), kreowanie
wizerunku konkurencyjnego pracodawcy może
okazać się kluczowe dla sukcesu biznesowego
większości podmiotów grupy. Więcej informacji
na ten temat znajdą Państwo również w rozdziale
Miejsce Pracy.
Komunikacja musi odbywać się zarówno na
poziomie GK PGNiG, aby najważniejsze informacje
trafiały do wszystkich, ale także, a może przede
wszystkim, na poziomie lokalnym, gdzie odpowiada na potrzeby pracowników poszczególnych
podmiotów. Celami na poziomie korporacyjnym
jest wyznaczanie wspólnych, wysokich standardów
oraz zapewnienie spójności i rzetelności komunikatów dotyczących całej GK PGNiG. Stanowią
one także istotną rolę w promowaniu wspólnego
modelu wartości korporacyjnych i pożądanych
postaw pracowniczych.
Kierunki działań w roku 2010
Zgodnie ze strategią zrównoważonego rozwoju całej grupy, jak i poszczególnych strategii lokalnych,
cele wyznaczone na rok 2010 koncentrowały się na
następujących zadaniach:
•• zapewnienie wszystkim pracownikom równego
dostępu do informacji,
•• włączanie pracowników w procesy podejmowania decyzji,
•• zwiększanie zaangażowania pracowników i poziomu ich utożsamiania się z organizacją,
•• edukacja i angażowanie w działania z zakresu
CSR,
•• zapewnienie dwustronności komunikacji.
Sztandarowym przykładem dbałości o komunikację
z pracownikami w roku 2010 jest przeprowadzone w PGNiG badanie satysfakcji pracowników.
Wprowadziło ono nową jakość do relacji pracownik
– pracodawca, a jego wyniki mają szansę wpłynąć
na wiele istotnych zmian w obszarze polityki
kadrowej. Więcej o jego przebiegu przeczytają
Państwo w rozdziale Miejsce pracy.
Od ponad dwóch lat prowadzimy też systematyczną edukację pracowników w zakresie zrównoważonego rozwoju i społecznej odpowiedzialności
biznesu. Staramy się w coraz większym stopniu angażować ich w działania odpowiedzialne społecznie. Stałym elementem akcji wolontarystycznych
są w GK PGNiG zbiórki krwi przez pracowników.
Innym przykładem niech będzie akcja wolontariatu
pracowniczego pt. Górnik w przedszkolu prowadzona przez Oddziały PGNiG w Zielonej Górze
iw Sanoku. W okresie tradycyjnej Barbórki pracownicy Oddziału odwiedzali lokalne przedszkola
i przybliżali dzieciom realia zawodu górnika.
64
PGNiG
W wersji elektronicznej niniejszego raportu
zamieszczone zostały przykłady dobrych praktyk
w tym zakresie funkcjonujących w GK, m.in. takich
jak szkolenia z zakresu csr, konferencje csr dla
pracowników, zasady postępowania przy dokonywaniu zakupów upominków firmowych, kreowanie
wizerunku preferowanego pracodawcy.
9.4. Komunikacja a środowisko naturalne
Prowadzenie działalności biznesowej z poszanowaniem
środowiska naturalnego to jeden z głównych filarów
naszej strategii. Jako branża czerpiąca z bogactw
n a t u r y, a j e d n o c z e ś n i e i n g e r u j ą c a w n i ą , m a m y
świadomość odpowiedzialności, jaka na nas spoczywa.
Naszym podstawowym obowiązkiem komunikacyjnym
w tym obszarze jest rzetelne raportowanie zarówno
wpływu na środowisko, jak i spełniania wymagań
prawa z tym związanych. Szczegółowo opisaliśmy
to w rozdziale Środowisko naturalne.
Poprzez komunikację angażujemy się także w działania na rzecz ochrony środowiska. Duży nacisk
kładziemy na edukację ekologiczną i promowanie
zdrowego stylu życia, zarówno wśród naszych
pracowników, jak i klientów oraz społeczności
lokalnych. Wspieramy inicjatywy ekologiczne prowadzone przez organizacje pozarządowe.
Zdajemy sobie sprawę, że troska o środowisko
może być wyrażona także przez sposób, w jaki
komunikujemy. Dlatego ograniczamy produkcję
materiałów drukowanych, zachęcamy do elektronicznych form komunikacji i wykorzystywania
ekologicznych gadżetów promocyjnych. Także
wśród wytycznych dla działalności sponsoringowej znajduje się zapis o preferowaniu inicjatyw
ekologicznych i unikaniu działań zagrażających
środowisku naturalnemu.
Kierunki działań w roku 2010
Analizując cele i działania realizowane w podmiotach GK PGNiG w roku 2010, można zauważyć dwa
wyraźne trendy w zakresie komunikacji związanej
z obszarem dbałości o środowisko naturalne:
•• edukacja nt. ochrony środowiska i ekologicznego paliwa, którym jest gaz ziemny
•• komunikacja marketingowa prowadzona w sposób odpowiedzialny ekologicznie.
Edukacja ekologiczna skierowana była zarówno do
pracowników GK PGNiG, jak i do naszego otoczenia
zewnętrznego. Geofizyka Kraków na przykład
od roku 2010 systematycznie publikuje w swojej
gazecie firmowej cykl artykułów Zielony Kącik,
propagujący odpowiedzialne środowiskowo zachowania zarówno w pracy, jak i poza nią. Wydano
również specjalną ulotkę Myśl EKOlogicznie, która
przekazywana jest wszystkim nowym pracownikom podczas szkoleń wstępnych. Zawiera ona
kompendium ekologicznych zachowań w biurze,
w terenie czy w samochodzie służbowym.
Górnośląski Oddział Obrotu Gazem i Gazownia
Opolska zaangażowały się w edukację ekologiczną dzieci. Podczas cyklu spotkań w szkołach
podstawowych pracownicy opowiadali o wydobyciu i bezpiecznym używaniu gazu ziemnego oraz
o zagadnieniach ekologicznych z tym związanych.
W wielu Biurach Obsługi Klienta PGNiG odbywają
się co jakiś czas akcje rozdawania ekologicznych
toreb na zakupy, które z jednej strony stanowią
gadżet promocyjny, z drugiej zaś wyraźną zachętę
do „zielonego” stylu życia.
Promujemy wykorzystywanie upominków promocyjnych i materiałów reklamowych wytworzonych
w sposób zrównoważony. Na przykład Pomorska
Spółka Gazownictwa opracowała i wdrożyła
w 2010 roku zasady postępowania przy dokonywaniu zakupów upominków firmowych. Jako istotne
kryteria uznano m.in. to, czy są one ekologiczne,
czyli wyprodukowane w technologii przyjaznej
dla środowiska, z wykorzystaniem materiałów
naturalnych i nadających się do recyklingu oraz czy
promują zdrowy i aktywny tryb życia.
Zawsze podkreślamy w naszej komunikacji marketingowej, że produkt, który oferujemy, czyli gaz
ziemny, jest jednym z najbardziej ekologicznych
paliw. Stąd liczne, również w roku 2010 kampanie
informacyjne zachęcające do korzystania z gazu
właśnie. W wersji elektronicznej niniejszego
raportu zamieszczone zostały przykłady dobrych
praktyk w tym zakresie funkcjonujących w GK,
m.in. edukacja ekologiczna.
Wyzwania na przyszłość
Rynek pokazuje, że zrównoważony rozwój i społeczna odpowiedzialność biznesu stają się nie tylko
przewagą konkurencyjną, ale jednym z podstawowych standardów prowadzenia działalności
gospodarczej. Szczególnie jest to widoczne w obszarze dbałości o środowisko naturalne. Dużym
wyzwaniem komunikacyjnym dla całej GK PGNiG
jest utrwalenie wizerunku firmy, która czerpiąc
ze środowiska, przykłada ponadprzeciętną wagę
do jego ochrony. Przed nami jeszcze bardziej
kompleksowe, organizowane na poziomie całej GK
PGNiG kampanie proekologiczne, które nie tylko
przyczynią się do edukacji ekologicznej Polaków,
ale także zbudują znak równości pomiędzy gazem
ziemnym a określeniem „paliwo ekologiczne”.
Odpowiedzialna energia
65
9.5. Komunikacja a społeczności lokalne
Nasza codzienna działalność ma wpływ na życie
wielu ludzi, którzy sąsiadują z naszymi firmami,
na terenach których prowadzimy badania
czy poszukiwania. W każdej sytuacji staramy się
pamiętać, że od pozytywnych relacji z nimi w dużej
mierze zależy nasz sukces. Dlatego też bez względu
n a m i e j s c e , w k t ó r y m p r a c u j e m y, s t a r a m y s i ę , a b y
sąsiedztwo, czy choćby czasowa obecność któregoś
z podmiotów GK PGNiG na danym terenie, były jak
najmniej uciążliwe i jak najbardziej korzystne dla
m i e s z k a ń c ó w o k o l i c y.
Inwestycje i badania prowadzone przez GK PGNiG
zlokalizowane są w całej Polsce i poza jej granicami. Społeczności lokalne są jedną z najważniejszych i najliczniejszych grup Interesariuszy
Grupy Kapitałowej PGNiG. Korzystamy z własności
prywatnej indywidualnych właścicieli, z lasów,
terenów gminnych, dróg. Wszystko to wymaga
stałych i partnerskich relacji zarówno z władzami
lokalnymi i instytucjami państwowymi, jak i z indywidualnymi rolnikami i mieszkańcami danego
terenu. Budujemy je przede wszystkim na rzetelnej
komunikacji na temat naszej działalności, istocie
prowadzonych prac czy inwestycji co prowadzi
do wspólnych ustaleń zasad współpracy. Zdarza
się, że nasze inwestycje budzą niepokój wśród
lokalnych mieszkańców, co wymaga zwielokrotnienia wysiłków komunikacyjnych, aby wyjaśnić
wszystkie wątpliwości. Organizujemy wtedy
spotkania z władzami lokalnymi i mieszkańcami,
przygotowujemy specjalnie dedykowane materiały
informacyjne oraz prowadzimy aktywne relacje
z mediami lokalnymi.
Oddziały i spółki należące do GK PGNiG działają
także poza granicami Polski, również poza Europą.
Wymaga to od naszych pracowników otwarcia
na inne kultury i poszanowania ich wartości.
Bez względu na to gdzie pracujemy, w Europie,
Kazachstanie czy Libii, z szacunkiem odnosimy się
do przedstawicieli innych kultur i religii, którzy
stanowią tam również część naszego zespołu.
Szczególnie w krajach biednych i mniej rozwiniętych, staramy się wspierać ich społeczności także
poprzez zaangażowanie w działania społeczne.
Kierunki działań w roku 2010
Ważną częścią naszych relacji ze społecznościami
lokalnymi jest wspieranie ich rozwoju. Oczywiście
najważniejszym wkładem jest tutaj zatrudnianie
ich przedstawicieli, ale prowadzimy także inne
działania w tym zakresie. Poprzez sponsorowanie
lokalnych inicjatyw, partnerstwa ze szkołami,
uczelniami wyższymi, a także działalność charytatywną staramy się udowodnić, że GK PGNiG jest
dobrym sąsiadem.
Działania komunikacyjne podejmowane z myślą
o społecznościach lokalnych stanowią ważną część
celów, które postawiły sobie praktycznie wszystkie
podmioty GK PGNiG SA. W 2010 roku skupiały się
one wokół kilku zagadnień:
•• zwiększenie wiedzy otoczenia o przedsięwzięciach i inwestycjach GK PGNiG,
•• zapewnienie pozytywnych relacji ze społecznościami i władzami lokalnymi w miejscach
działalności GK PGNiG,
•• wspieranie edukacji i działalności kulturalnej
w społecznościach lokalnych,
•• lokalne działania charytatywne.
Wzorem lat ubiegłych zarówno centrala PGNiG, jak
i wiele oddziałów i spółek aktywnie angażowało
się w Festiwale Nauki organizowane w całej Polsce.
Celem tego, już cyklicznego przedsięwzięcia
jest promocja nauki i jej osiągnięć wśród dzieci
i młodzieży.
66
PGNiG
GK PGNiG od lat wspiera uczelnie wyższe,
szczególnie te kształcące w kierunkach ścisłych,
związanych z naszą branżą. Oprócz sponsorowania
różnych inicjatyw organizowanych przez uczelnie,
sami organizujemy wydarzenia specjalne, zarówno
edukacyjne, jak i rozrywkowe z myślą o studentach. W roku 2010 takie imprezy organizowały
m.in. Oddział w Odolanowie, Geofizyka Kraków
i Naftomet.
Ciekawym przykładem nieszablonowego podejścia
do promocji lokalnej kultury i sztuki jest inicjatywa o nazwie Galeria Jednego Dzieła zrealizowana
przez Pomorski Oddział Obrotu Gazem. Przez
kilka miesięcy roku 2010 w Biurze Obsługi Klienta
w Gdańsku cyklicznie prezentowane były dzieła
sztuki, które z jednej strony wzbogacały estetykę
BOK, z drugiej zaś promowały sztukę lokalną, bo
wykonane były przez lokalnych artystów. Akcja
spotkała się z pozytywnym odbiorem klientów
gazowni, którzy w specjalnym badaniu ankietowym ocenili ją bardzo wysoko. 79% ankietowanych
klientów uznało inicjatywę za słuszną i trafioną.
78% respondentów wyraziło opinię, że wspieranie
młodych twórców pozytywnie wpływa na wizerunek firmy. W ten sposób, bez szczególnego nakładu
środków, gazownia dała możliwość młodym artystom dotarcia do szerszego grona odbiorców.
Większość regionalnych koordynatorów ds. komunikacji i CSR, zapytanych o wyzwania na przyszłość
i obszary wymagające doskonalenia, wskazuje na
komunikację wewnętrzną, zarówno tę w poszczególnych podmiotach, jak pomiędzy nimi w ramach
GK. Dlatego też nasza uwaga w kolejnych latach
na pewno będzie skupiała się m.in. na rozwijaniu
relacji z pracownikami oraz poprawianiu efektywności współpracy na poziomie GK.
Podsumowanie
Efekt skali, czyli narzędzia
komunikacji
Wszystkie opisane powyżej działania komunikacyjne nie byłyby możliwe bez wypracowania
odpowiedniego systemu komunikacji, zarówno
tej wewnętrznej, jak i zewnętrznej. Składa się
na niego praca kilkudziesięciu osób w całej
GK PGNiG, z wykorzystaniem różnych narzędzi
i kanałów komunikacji. Departament Marketingu
w Centrali PGNiG, w kompetencjach którego leżą
zarówno działania marketingowe, jak i z zakresu
komunikacji korporacyjnej, wspierany jest przez
grupę kilkudziesięciu komunikatorów pracujących
we wszystkich podmiotach GK.
Komunikacja wewnętrzna obejmująca ponad 30 tysięcy pracowników w całej Polsce, ale i poza nią,
wymaga zastosowania różnych kanałów jednocześnie. Jedną z tradycyjnych form komunikacji jest
skierowany do całej GK PGNiG „MaGAZyn”, gazeta
dla pracowników wydawana w nakładzie 5000 egzemplarzy. Oprócz niej, część oddziałów i spółek
wydaje także swoje wewnętrzne gazety, które
łącznie ukazują się w nakładzie ponad 7000 egzemplarzy. Najczęściej są to miesięczniki.
Komunikacja elektroniczna, to rozsyłany kilka razy
w tygodniu przez Centralę Newsletter oraz lokalne
newslettery w poszczególnych podmiotach.
Informacje zawarte w Newsletterach publikowane
są także na Portalu newsletter, z którego może korzystać większość pracowników GK. Kolejnym kanałem komunikacji jest Intranet dostępny w PGNIG
oraz funkcjonujące w wielu spółkach portale
lokalne. Do pracowników kierowane są także liczne
materiały informacyjne wspierające różne projekty
(np. badanie satysfakcji pracowniczej), ankiety,
spotkania specjalne. Co najmniej dwa razy w roku
organizowane są czaty z Prezesem Zarządu PGNiG,
podczas których pracownicy mogą bezpośrednio
kierować swoje pytania.
Zagadnieniem, które zdecydowanie wymaga jeszcze pracy, jest systemowe podejście do formułowania i monitorowania realizacji celów stawianych
komunikacji w strategii zrównoważonego rozwoju.
Liczne, ale aktualnie dość rozproszone i często
jedynie doraźne inicjatywy chcemy przekształcić
w działania długofalowe i praktyki, które staną się
częścią stałych działań GK PGNiG.
Relacje z mediami w GK PGNiG to zadanie Rzecznika i Zespołu Prasowego w Centrali PGNiG oraz
kilkudziesięciu rzeczników prasowych pracujących
w podmiotach GK w całej Polsce. Tylko w roku
2010 wysłaliśmy do mediów ponad 400 informacji
i komunikatów prasowych, zorganizowaliśmy
30 konferencji (w tym konferencje prasowe, briefingi oraz wyjazdy studyjne), odebraliśmy tysiące
telefonów i maili od dziennikarzy.
Uczestnicząc aktywnie w życiu naszej branży
w 2010 roku byliśmy organizatorem, współorganizatorem lub partnerem wspierającym około
30 konferencji branżowych. Nasze oddziały i spółki
wzięły udział w około 150 wydarzeniach typu targi,
wystawy czy konferencje naukowe.
Liczby pokazują skalę działań komunikacyjnych
w GK PGNiG, choć niewiele mówią o ich specyfice. Naszym nadrzędnym celem jest dotarcie do
wszystkich istotnych grup Interesariuszy, zapewnienie dwustronności przekazu oraz dostosowanie
jego formy do potrzeb odbiorców, co czasem, ze
względu na trudność przedmiotu, specjalistyczną
wiedzę związaną z tematyką poszukiwań i wydobycia, jest nie lada wyzwaniem.
W wersji elektronicznej niniejszego raportu
zamieszczone zostały przykłady dobrych praktyk
w tym zakresie funkcjonujących w GK, m.in.
komunikacja ze społecznościami lokalnymi podczas
realizacji prac sejsmicznych, narzędzia komunikacji.
W realiach rozwijającego się ostatnio bardzo dynamicznie rynku poszukiwań w Polsce, widzimy także
wyraźną potrzebę położenia większego nacisku
na dialog ze społecznościami lokalnymi w miejscach naszych prac i inwestycji. Jest to warunkiem
koniecznym do zdobycia społecznej akceptacji
a w konsekwencji sprawnego prowadzenia działalności przez PGNiG. Szczególne znaczenie ma to
w kontekście prac poszukiwawczych związanych
z gazem z łupków – więcej informacji na ten temat
znajdą Państwo w rozdziale Nowe Obszary Biznesu.
Wzmocnienie systemowego dialogu ze społecznościami lokalnymi znajdzie się wśród priorytetów
przy rewizji aktualnej strategii i formułowaniu
nowych celów w ramach Strategii Zrównoważonego Rozwoju i Odpowiedzialnego Biznesu.
Zgodnie z przyjętą Strategią Zrównoważonego
Rozwoju i Odpowiedzialnego Biznesu traktujemy działania komunikacyjne jako niezbędne dla
wsparcia realizacji celów wszystkich pozostałych
filarów strategii. Stąd wypracowanie wysokich
standardów komunikacji ze wszystkimi grupami
naszych Interesariuszy jest nadrzędnym celem,
który stawiamy sobie na przyszłość.
Przygotowane przez grupę w składzie:
Ewa Białowąs, Bogumiła Koman, Iwona Matusiak,
Jacek Miluśki, Katarzyna Mróz, Magdalena
Pachocka.
Wyzwania na przyszłość
Uznając, że otwarta, rzetelna i efektywna komunikacja jest jednym z podstawowych standardów
działania firmy odpowiedzialnej społecznie,
nieustannie stawiamy przed sobą cel doskonalenia
w tym zakresie. Wypracowaliśmy dotychczas wiele
rozwiązań, które sprawdziły się i można je uznać
za wzorcowe, wiemy też, które wymagają jeszcze
korekty, a które nie mają racji bytu. Chcemy doskonalić obowiązujące standardy, jak i upowszechniać
najlepsze praktyki w GK PGNiG.
Odpowiedzialna energia
67
Konferencja Odpowiedzialna Energia, zorganizowana w 2010 roku po raz drugi przez PGNiG we
współpracy z firmą PwC, była pierwszym tego
rodzaju przedsięwzięciem w Polsce. Stworzyła
możliwości do dyskusji dotyczącej odpowiedzialności społecznej w sektorze energetycznym,
w bardzo szerokim, ogólnopolskim gronie. Druga
konferencja odbyła się pod hasłem: „Odpowiedzialność sektora energetycznego a wyzwania
społeczno-gospodarcze Polski i świata”. Dyskusja
toczyła się tym razem wokół wyzwań, zarówno
społecznych, jak i gospodarczych, które stoją przed
Polską oraz globalną gospodarką. Wśród gości
specjalnych ubiegłorocznej konferencji znalazł się
Matthew Bateson – Energy and Climate Managing
Director w World Business Council for Sustainable
Development, który przedstawił, jak WBCSD widzi
wyzwania zrównoważonego rozwoju w perspektywie roku 2050.
9.6. Branża energetyczna na drodze
do zrównoważonego rozwoju
Zmiana rzeczywistości biznesowej
i społecznej wymaga od firm
poznania i rozumienia oczekiwań
i c h I n t e r e s a r i u s z y, b y r o z w i j a ć
s i ę w s p o s ó b z r ó w n o w a ż o n y.
Ta k ż e s e k t o r e n e rg e t y c z n y
czuje się zobowiązany do
podejmowania inicjatyw na
rzecz zrównoważonego rozwoju.
Konieczne jest aktywne
działanie na rzecz edukowania
firm, budowania świadomości
pracowników i klientów oraz
rozwój innych aktywności CSR
podejmowanych w sektorze
energetycznym.
68
PGNiG
Sukcesem konferencji było podpisanie podczas pierwszego spotkania w 2009 r. Deklaracji
w sprawie zrównoważonego rozwoju w branży
energetycznej, co uczynili przedstawiciele siedmiu
największych firm energetycznych w Polsce:
Polskiego Górnictwa Naftowego i Gazownictwa
SA, EDF Polska, Gaz-Systemu SA, GDF Suez Energia
Polska, Tauronu S.A., ENEA S.A. i Vattenfall Poland
Sp. z o.o. W 2010r. do tego grona dołączyły kolejne
3 firmy: Fortum Power and Heat Polska, Grupa
LOTOS oraz Polskie Sieci Elektroenergetyczne Operator, kilka miesięcy później także Dalkia Polska,
a ostatnio PKN Orlen S.A. Deklaracja jest zbiorem
zobowiązań, które firma-sygnatariusz dobrowolnie
przyjmuje, aby działać w sposób zrównoważony.
Zobowiązania te obejmują 8 działań, począwszy
od ochrony środowiska, poprzez angażowanie
Interesariuszy, aż po dbałość o klienta i szeroko
rozumianą współpracę na rzecz propagowania idei
zrównoważonego rozwoju (więcej: www.odpowiedzialna-energia.pl/oenergia/konferencja/9530).
Ważne jest wsparcie Urzędu Regulacji Energetyki,
którego Przedstawicielka co roku podczas konferencji prezentuje najnowsze wyniki badań URE
dotyczących społecznej odpowiedzialności biznesu
w sektorze energetycznym. Honorowy patronat
nad konferencją obejmuje co roku premier Waldemar Pawlak.
W konferencjach bierze co roku udział ponad
200 osób, w tym przedstawiciele firm sektora prywatnego, ale też sektora publicznego, organizacji
pozarządowych czy studentów zainteresowanych
tematem. Spotkanie pozwala nie tylko przedyskutować problemy istotne dla branży w kontekście
odpowiedzialnego biznesu, ale też stwarza okazję
do edukacji, wymiany doświadczeń i dobrych
praktyk.
Organizacja konferencji Odpowiedzialna Energia przynosi więc konkretne korzyści, nie tylko
PGNiG, ale także innym uczestnikom rynku, przede
wszystkim poprzez wzrost świadomości znaczenia
odpowiedzialnego biznesu w branży oraz popularyzację dialogu międzysektorowego.
Zwieńczeniem konferencji w 2010 r. było spotkanie
przedstawicieli branży energetycznej 3 października ub. r. w nadleśnictwie Płońsk. Najpierw wraz
z Fundacją Aeris Futuro posadzono 1500 sadzonek
sosny. W ten sposób dokonano neutralizacji emisji
CO2 wynikającej z organizacji Konferencji Odpowiedzialna Energia. Następnie odbył się warsztat
poświęcony omówieniu kolejnych pomysłów
wspólnych inicjatyw. Wzięli w nim udział nie tylko
przedstawiciele firm energetycznych, ale także
przedstawiciel Ministerstwa Gospodarki. Spotkanie
to było kolejnym krokiem na drodze do realizacji
postulatów Deklaracji, w stronę urzeczywistnienia
współpracy sektorowej. Od tamtej pory Sygnatariusze Deklaracji spotkali się już dwa razy, zastanawiając się, jaki projekt wspólnie zrealizować, aby
wdrożyć w życie jej zapisy.
9.7. Koalicja na rzecz
odpowiedzialnego biznesu
W 2009 roku w grupie
Pracodawców Rzeczypospolitej
Polskiej oraz zrzeszonych w tej
organizacji przedsiębiorstw
– Te l e k o m u n i k a c j i P o l s k i e j
SA, GlaxoSmithKline oraz
Polskiego Górnictwa Naftowego
i Gazownictwa SA pojawił
się pomysł promocji idei
odpowiedzialnego biznesu wśród
polskich firm. Ostatecznie idea
przekształciła się w Koalicję
na rzecz odpowiedzialnego
biznesu i dołączyły do niej trzy
kolejne firmy: Danone, HOCHTIEF
Polska oraz Powszechny Zakład
Ubezpieczeń SA, a partnerem
merytorycznym projektu została
firma PWC.
Dyskusja i praca w grupach podczas październikowych warsztatów, ale także podczas wszystkich
kolejnych spotkań, zaowocowała wieloma pomysłami na wspólne akcje i inicjatywy. Za kluczowe,
najbardziej perspektywiczne tematy i obszary
potencjalnej współpracy branżowej uznano:
•• csr jako źródło innowacji, czyli obszar badań
i rozwoju, w tym współpracy z ośrodkami
akademickimi,
•• edukację w zakresie postrzegania zrównoważonego rozwoju jako elementu wspierającego
biznesową działalność przedsiębiorstw,
•• konieczność lepszej komunikacji działań, w tym
stworzenia wspólnej platformy komunikacji,
•• konieczność stworzenia przestrzeni do dzielenia
się dobrymi praktykami, benchmarkingu oraz
zdobywania inspiracji.
Konferencja Odpowiedzialna Energia jest nową
przestrzenią do dialogu, poszukiwania wspólnej drogi do uczynienia polskiego rynku energii
bardziej zrównoważonym. To duże wyzwanie,
optymizmem może jednak napawać fakt, że coraz
więcej firm chce je podjąć.
Więcej informacji o konferencji znajduje się na
stronie: www.odpowiedzialna-energia.pl
Przedsięwzięcie realizowane jest ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego. Jego celem jest
nie tylko popularyzacja zasad społecznej odpowiedzialności biznesu w Polsce, ale też pomoc w ich
praktycznym wdrażaniu.
Służyć temu mają różnorodne, specjalnie przygotowane narzędzia. Przede wszystkim Kodeks
Odpowiedzialnego Biznesu, obejmujący 9 zasad
Odpowiedzialnego Biznesu wraz z towarzyszącym mu Podręcznikiem do wdrażania Kodeksu
Odpowiedzialnego Biznesu. Podręcznik dokładnie
omawia i wyjaśnia poszczególne zasady, wskazując, które kwestie z Kodeksu są istotne dla danej
branży, jakie w związku z tym działania można
podejmować oraz jak mierzyć ich efekty. „Branżowość” ujęcia kwestii odpowiedzialnego biznesu
w projekcie Koalicji z pewnością jest dodatkową,
cenną wartością tego przedsięwzięcia, dotychczas
niespotykaną w Polsce.
W kolejnym etapie projektu odbędzie się konkurs
Liderzy Odpowiedzialnego Biznesu, który wyłoni
firmy wiodące z każdego z sześciu sektorów –
Liderów Odpowiedzialnego Biznesu, a zwycięzcy
zostaną nagrodzeni podczas prestiżowej gali
w październiku 2011 roku. Obecnie do projektu
może dołączyć każda firma, która zadeklaruje
przestrzeganie zasad zapisanych w Kodeksie.
Zasady kodeksu Odpowiedzialnego Biznesu:
1)Wyznaczamy standardy i edukujemy
w zakresie CSR,
2)Wspieramy rozwój społeczny i gospodarczy,
3)Szanujemy naszych pracowników, zapewniając
im godne warunki pracy,
4)Budujemy kulturę organizacyjną w oparciu o wartości i indywidualne potrzeby
pracowników,
5)Dbamy o zdrowie i bezpieczeństwo pracowników oraz odbiorców naszych produktów i usług,
6)Prowadzimy działalność biznesową w oparciu
o zaufanie i partnerstwo,
7)Prowadzimy rzetelną komunikację i odpowiedzialne działania marketingowe,
8)Tworzymy i rozwijamy produkty i usługi
w odpowiedzi na nowe wyzwania społeczne
i środowiskowe,
9)Dbamy o środowisko naturalne.
Więcej informacji na stronie: www.koalicjacr.pl
Odpowiedzialna energia
69

Podobne dokumenty