Pobierz pdf

Nie ma głupich pytań
Gruczoł kuprowy najlepiej jest
rozwinięty u kaczek i innych
ptaków blaszkodziobych oraz u
pingwinów i alek, a najsłabiej u
papug i sów
Czy to prawda, że
nadciśnienie zwiększa
skłonność do gniewu?
REKLAMA
JAKUB TARTANUS
PRZEMYSŁAW ZARZECZNY
autor serwisu dietapacjenta.pl
Nadciśnienie tętnicze to stan, w którym wartość
ciśnienia skurczowego przekracza 140 mm Hg i/
lub rozkurczowego jest większa od 90 mm Hg.
Może być ono spowodowane przez stres, nieprawidłową
dietę i styl życia, predyspozycje genetyczne lub choroby
współistniejące.
Silne emocje lub stres powodują uwalnianie
tzw. hormonów stresu: adrenaliny i kortyzolu, z których
adrenalina odpowiada za wzrost ciśnienia. Czy możliwa
jest sytuacja odwrotna, kiedy to nadciśnienie zwiększa
tendencję do gniewu? Wydaje się, że nie. Naukowcy
z Uniwersytetu Clemson w Południowej Karolinie dowiedli, że chorzy z nadciśnieniem wykazują „emocjonalne
tłumienie”, czyli ich reakcje emocjonalne są nieco mniej
nasilone.

ROBERT LISOWSKI 6.11
Dlaczego banany ciemnieją
po uciśnięciu?
PIOTR STANISŁAWSKI
MIKOŁAJ LABIJAK
Czy jeśli umy jemy
kaczkę szamponem,
utonie?
DR ANDRZEJ G. KRUSZEWICZ
ornitolog, dyrektor Miejski Ogród Zoologiczny w Warszawie
2
Focus — Styczeń 2016
Użycie detergentu, np. szamponu,
zmyłoby z piór kaczki (i każdego innego ptaka wodnego) warstwę tłustej
wydzieliny gruczołu kuprowego. Wydzielina ta impregnuje pióra i sprawia, że
nie namakają. Pod najbardziej zewnętrznymi piórami ptaka wodnego pozostaje
dzięki temu sucha warstwa puchu z powietrzną poduszką dającą ochronę przed
wodą i zimnem. Dlatego kaczka może pływać zimą w wodzie, a nawet nurkować
i nie przemarza.
Zmycie ochronnej warstwy
tłustej wydzieliny sprawia, że pióra namakają, przesiąkają i zimna
woda przenika do ciała
ptaka. W efekcie ptak staje się ciężki, nie
może pływać, nurkować lub latać. Stopniowo wyziębia się, słabnie i w końcu tonie. Takie nieszczęście spotyka wiele ptaków wodnych i nazywa się zarazą oliwną.
Po wycieku ropy ze statku dochodzi do
zanieczyszczenia piór ptaków mazutem lub ropą, które działają jak
rozpuszczalnik i niszczą ochronną warstwę na piórach. Wystarczy że na powierzchni
wielkości pięciogroszówki
ropa rozpuści ochronną warstwę i zimna woda może
przenikać do ciała ptaka, by
stopniowo doprowadzić go do
katastrofy.

portal CrazyNauka.pl
Wszystkiemu winny jest enzym o nazwie oksydaza polifenolowa. Wydziela się on wtedy, gdy owoc
zostanie przecięty czy zgnieciony. Oksydaza polifenolowa
przyspiesza (jak to mają w zwyczaju enzymy) zachodzącą reakcję utleniania związków zawartych w owocu. Tlen
zawarty w powietrzu reaguje z chinonami i po serii przemian biochemicznych daje związki zwane melaninami. To one odpowiadają za ciemny kolor banana, ale nie
powstają po to, by obrzydzić nam banany. Ich rolą jest
między innymi obrona owocu przed drobnoustrojami,
które chętnie pożywiłyby się, wykorzystując dużą zawartość cukru. To dlatego te barwniki powstają właśnie
w miejscu uszkodzenia - zgniecenia czy rozerwania. Ich
powstawaniu można zapobiec polewając owoc kwasem
takim jak sok z cytryny. Tylko czy kwaśne banany będą
smaczne?

3
Jesteś ciekawy świata i przychodzą
ci do głowy pytania, na które nie
wiadomo, gdzie szukać odpowiedzi?
Przyślij je do nas na adres:
[email protected],
a my przekażemy je specjalistom
i opublikujemy w „Focusie”.
Nie ma głupich pytań
KATARZYNA KAJZER
Czy strach
przed pająkami
jest wrodzony?
Czy to uczucie
jest zakodowane
w ludzkim umyśle
i przychodzimy
z nim na świat,
czy też zależy
od czynników
kulturowych?
MACIEJ GONEDD
Czy zwierzęta
mogą się nudzić?
LEK. WET. RAFAŁ KACZOR
Przychodnia Weterynaryjna Przy Bażantarni
Tak, jest wiele przykładów dowodzących, że mnóstwo zwierząt
(psy, koty, papugi, małpy, świnie
czy delfiny) ulega nudzie. Przyczynami tego faktu są m.in. samotność,
nieurozmaicone otoczenie, ograniczona przestrzeń życiowa, jednolite żywienie. Każde zwierzę trawi nudę na
swój sposób – niektóre przesypiają ten
czas, inne, bardziej kreatywne osobniki, próbują na własną rękę wejść
w interakcję z dostępnym otoczeniem.
Nuda nie jest zjawiskiem występującym powszechnie w naturze. Dzikie
zwierzęta są zbyt zapracowane, polują, walczą o terytorium, zabiegają o partnera czy chociażby budują
schronienia. Najczęstszym źródłem
monotonii jest człowiek; zwierzęta
utrzymywane przez nas w domach,
ogrodach zoologicznych czy zagrodach
przydomowych mają wiele zaburzeń
behawioralnych spowodowanych brakiem zajęcia.

DR ANNA ZDANOWICZ
Lekarz Psychiatra, Poradnia Zdrowia Psychicznego Medsolver
Do dzisiaj naukowcy nie wypowiedzieli się jednoznacznie, czy lęk
przed pająkami jest uwarunkowany kulturowo, czy ma charakter
wrodzony. Z pewnością fobia pająków
ma znaczenie ewolucyjne wspólne dla
wszystkich ssaków – chcemy uniknąć
ugryzienia, co w niektórych przypadkach
może być śmiertelne w skutkach. Ciało
migdałowate jest częścią mózgu, która
decyduje, czy na widok pająka wywołana zostanie odpowiedź lękowa, czy nie.
Lęk może być też wyzwalany przez traumatyczne wspomnienia przechowywane
4
Focus — Styczeń 2016
w innej strukturze mózgu, jaką jest hipokamp, i aktywowane przez połączenia
z ciałem migdałowatym.
Tak więc dziecko wielokrotnie obserwujące przerażenie rodziców na widok
pająka lub oglądające filmy, w których
występował on w roli antybohatera, będzie reagowało w ten sam wyuczony sposób poprzez wydobycie śladów pamięciowych – strachem.
Warto przy tym dodać, że nie można
urodzić się lękliwym, ale raczej predysponowanym lub odpornym na strach i rozwój zaburzeń lękowych.
