Uchwała Zgromadzenia Przedstawicieli Sędziów Apelacji

Uchwała
Zgromadzenia Przedstawicieli Sędziów Apelacji Warszawskiej z dnia 14 kwietnia 2014 roku
Zgromadzenie Przedstawicieli Sędziów Apelacji Warszawskiej wyraża stanowczy sprzeciw wobec
niektórych z planowanych zmian legislacyjnych objętych datowanym na dzień 17 stycznia 2014 r.
projektem ustawy o zmianie ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych i apeluje do Ministra
Sprawiedliwości o ich zaniechanie. Zmiany te, w ocenie Zgromadzenia, mają na celu wzmocnienie i
tak już zbyt mocnej pozycji Ministra Sprawiedliwości względem sądów i sędziów, a tym samym nie
tylko mają charakter sprzeczny z Konstytucyjnie gwarantowaną zasadą równości i odrębności władz
ale również ingerują w sposób nieuzasadniony i szkodliwy w wewnętrzny ustrój sądownictwa.
*
1. art. 11 § 3 i 37d - rezygnacja, w wypadku powoływania przewodniczących wydziału, zastępców
przewodniczących wydziału i wizytatorów z zasady, że negatywna opinia kolegium sądu w
przedmiocie powierzenia danej osobie tej funkcji jest wiążąca odbiera praktyczne znaczenie organowi
sądu jakim jest kolegium, czyniąc go w istocie organem opiniodawczym pozbawionym konkretnej
możliwości wpływu na funkcjonowanie sądu. Zmiana ta zmierza do wyraźnego wzmocnienia pozycji
prezesa czyli organu sądu mianowanego przez władzę polityczną kosztem kolegium czyli organu sądu
wyłanianego przez sędziów w demokratycznym procesie wyborczym.
4
2. art. 22a § 6 - wprowadzenie natychmiastowej skuteczności decyzji prezesa, w efekcie czego sędzia,
mimo wniesienia odwołania, będzie zmuszony orzekać zgodnie ze zmienionym podziałem czynności.
W wypadku każdego uwzględnionego odwołania zmiana ta powodować będzie chaos organizacyjny
w jednostce, w której odwołujący się sędzia orzeka albowiem wywoła nie tylko konieczność
wykonania szeregu czynności natury administracyjnej przez prezesa lub przewodniczącego wydziału
(zbędnie odrywając ich od podstawowej funkcji sędziowskiej czyli funkcji orzeczniczej) ale również
sekretariatu sądowego. Kolegia sądów apelacyjnych są w stanie sprawnie rozstrzygać o odwołaniach
wnoszonych przez sędziów w krótkim czasie, a tym samym zmiana w dotychczasowym stanie
prawnym nie znajduje uzasadnienia.
3. art. 28 § 4 - zmiana dająca prezesowi prawo udziału w obradach kolegium w sprawach należących
do jego kompetencji z jednoczesnym przyznaniem mu prawa głosu decydującego w wypadku
równowagi głosów. Celem tej zmiany jest obniżenie rangi kolegium i ograniczenie jego wpływu na
decyzje prezesa, który zyskuje nie tylko prawo udziału w obradach kolegium w sprawach należących
do jego kompetencji (co potencjalnie może wpływać na swobodę wypowiedzi i decyzje przynajmniej
niektórych członków tego organu) ale i głos decydujący w razie równowagi głosów. W kontekście
rodzaju podmiotów powołujących i legitymizujących prezesa oraz kolegium zmiana tego rodzaju jest
nie do przyjęcia.
4. art. 35 § 1 - zmiana ograniczająca ilość przedstawicieli sędziów sądów rejonowych w
zgromadzeniu ogólnym sędziów okręgu do 2/3 liczby sędziów sądu okręgowego. Już obecna sytuacja
oznacza, że sędziowie sądów okręgowych mają większe prawa do udziału w zgromadzeniu.
Tymczasem projekt dodatkowo ogranicza liczbę przedstawicieli sędziów sądów rejonowych
pogarszając i tak już bardzo słabą normę reprezentacji tej grupy sędziowskiej stanowiącej około %
korpusu sędziowskiego w Polsce. Deprecjonuje ona i marginalizuje rolę sędziów tych sądów, a tym
samym niezbędne staje się postawienie pytania o realność samorządności sędziowskiej w takich
warunkach.
5. Art. 109 § 1 i 3 - poszerzenie katalogu kar dyscyplinarnych o karę obniżenia wynagrodzenia oraz
poszerzenie katalogu funkcji, których objęcie wymierzenie kary dyscyplinarnej, uniemożliwia. Tego
rodzaju kara dotyczyć ma jedynie sędziów albowiem nie występuje ona w regulacjach dotyczących
prokuratorów czy też pracowników urzędów państwowych. Nie jest też przewidywana w projekcie
nowej ustawy o prokuraturze. Narusza ona prawo do otrzymywania wynagrodzenia w wysokości
odpowiadającej wykonywanej pracy albowiem dotyczyłaby okresu przyszłego, tj. tego, w którym
sędzia nie ma stwierdzonych uchybień. Tym samym ingeruje w wysokość wynagrodzenia poprzez
oderwanie od jakości aktualnie wykonywanej pracy. Również regulacje prawnokarne posługują się
karą grzywny i nie tylko nie kreują sankcji w postaci obniżenia wynagrodzenia lub dochodów, ale nie
tworzą też stosunkowej relacji kary do otrzymywanych przez skazanego dochodów. Sankcja ta jest
sankcją nadmierną albowiem aktualnie już art. 91 a § 6 u.s.p. stanowi, że pięcioletni okres pracy, po
którym wynagrodzenie zasadnicze sędziego określa się według wyższej stawki, ulega wydłużeniu o
trzy lata w razie ukarania sędziego w tym czasie karą dyscyplinarną, przy czym chodzi tu o ukaranie
nawet najniższą karą upomnienia, której konsekwencje trwają przez cały okres pracy zawodowej
sędziego, skoro każdy następny pięcioletni okres uprawniający do wyższej stawki następuje z
trzyletnim opóźnieniem. Już zatem obecna regulacja przewiduje
znaczną dolegliwość finansową w razie popełnienia każdego, nawet najdrobniejszego, deliktu
dyscyplinarnego. Nadto obligatoryjny zakaz pełnienia niektórych funkcji w związku z
wymierzeniem
kary nagany stanowi
dodatkową
sankcję
i
nie
odpowiada
zasadzie
proporcjonalności kary do popełnionego czynu albowiem kara nagany może dotyczyć stosunkowo
drobnych uchybień i nie pozostawać w żadnym związku z pracą wykonywaną w ramach
sprawowanej funkcji. Co więcej już teraz przewidziane jest, jako osobna kara, usunięcie z
zajmowanej funkcji. Tym samym, poprzez ukaranie karą nagany, sędzia jednocześnie karany jest
dodatkową karą zakazu zajmowania funkcji, pomimo, że taka kara nie została mu wymierzona. Co
znamienne, uzasadnienie projektu nie ujawnia intencji projektodawcy, a zatem nie są znane
argumenty przemawiające za celowością projektowanych zmian.
Tym samym Zgromadzenie Przedstawicieli Sędziów Apelacji Warszawskiej, zwracając
również uwagę na to, że na stronie internetowej Rządowego Centrum Legislacji widnieją
identyczne lub zbliżone krytyczne uwagi do projektu zgłoszone przez wiele sądowych i
pozasądowych podmiotów w procesie konsultacyjnym, apeluje raz jeszcze do Ministra
Sprawiedliwości o wycofanie się z zamiaru przeprowadzenia tych nieuzasadnionych i szkodliwych
nie tylko dla sędziów ale i dla ogółu społeczeństwa, zmian.