Nie dwa, a trzy lub nawet dziesięć lat może mieć na dochodzenie

Ogólne terminy przedawnienia dla wynagrodzenia członka rady nadzorczej spółki akcyjnej
Nie dwa, a trzy lub nawet dziesięć lat może mieć na dochodzenie zapłaty członek rady
nadzorczej spółki akcyjnej wynagradzany zgodnie z art. 392 § 1 kodeksu spółek handlowych
(dalej „KSH”).
Zasady wynagrodzenia członków rady nadzorczej
Zgodnie z regulacjami kodeksu spółek handlowych członek rady nadzorczej może pełnić
swoją funkcję nieodpłatnie lub za wynagrodzeniem. Przepis art. 392 § 1 KSH z wskazuje,
że na mocy postanowień uchwały walnego zgromadzenia lub też samych zapisów statutu
spółki można określić sposób wynagradzania członków rady nadzorczej z tytułu sprawowanej
przez nich funkcji. Wynagrodzenie może zostać określone kwotowo lub też poprzez
wskazanie na sposób jego wyliczenia. W literaturze przedmiotu wskazuje się, że określając
wysokość oraz sposób wypłaty takiego wynagrodzenia należy mieć przede wszystkim na
względzie charakter pełnionej przez członka tego organu funkcji, jak również sam rodzaj
działalności wykonywanej przez spółkę (tak Zbigniew Jara [w:] Kodeks spółek handlowych
pod red. Zbigniewa Jara, BeckOK, 2013, wyd. 5). Różnie bowiem funkcjonują spółki, a w ich
ramach ciało kolegialne, jakim rada nadzorcza. Jedne spotykają się częściej inne rzadziej,
część z nich w sposób usystematyzowany, pozostała zaś doraźnie. Jedyne ograniczenie w tym
zakresie stanowi chyba art. 389 § 3 KSH, który wskazuje, że rada nadzorcza powinna być
zwoływana w miarę potrzeb, nie rzadziej jednak niż trzy razy w roku obrotowym. Stąd też
w niektórych przypadkach uzasadnione będzie ustalenie wynagrodzenia w postaci
oznaczonej kwoty pieniężnej z tytułu uczestnictwa w pojedynczym posiedzeniu, a czasem też
określenie wynagrodzenia ryczałtowego wypłacanego członkowi rady nadzorczej
miesięcznie. W oparciu o te same kryteria uzgadniana będzie też wysokość takiego
wynagrodzenia.
GACH, HULIST, MIZIŃSKA, WAWER – ADWOKACI I RADCOWIE PRAWNI SP.P.
Okres przedawnienia roszczenia członka rady nadzorczej
W kwestii zasad dotyczących sposobu ustalenia reżimu rządzącego przedawnieniem roszczeń
członków rad nadzorczych w spółkach akcyjnych pojawiła się ostatnimi czasy kontrowersja.
Jej istota, jak się wydaje, sprowadza się do ustalenia jaki charakter prawny posiada stosunek
łączący członka rady ze spółką. Czy można do niego stosować terminy przedawnienia
ustalane na zasadach ogólnych w oparciu o przepisy art. 118 kodeksu cywilnego (dalej „KC”),
czy raczej w tym wypadku zastosowanie powinna znaleźć norma szczególna z art. 751 KC. W
zależności od reprezentowanego interesu korzystniejsze mogłoby okazać się powołanie się
na trzy (dla świadczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej oraz świadczeń
okresowych) lub też dziesięcioletni okres przedawnienia (dla pozostałych) lub też dwu letni
przewidziany dla roszczeń ze stosunku obligacyjnego, jakim jest umowa zlecenia.
Powyższe stało się w końcu przedmiotem badania Sądu Najwyższego. Przyczynkiem do
rozważań stało się pytanie Sądu Apelacyjnego w Warszawie o następującej treści: Czy
roszczenie członka rady nadzorczej w spółce akcyjnej o wynagrodzenie, przyznane zgodnie z
art. 392 § 1 k.s.h. przedawnia się na podstawie art. 751 pkt 1 k.c.? Ostatecznie Sąd Najwyższy
doszedł do przekonania, że roszczenie o zapłatę wynagrodzenia członka rady nadzorczej nie
przedawnia się, jak tego chcieliby niektórzy w terminie dwóch lat, a na zasadach ogólnych
określonych a art. 118 KC (tak Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 30 stycznia 2014 roku
w sprawie o sygn. akt: III CZP 104/13).
W uzasadnieniu ustnym jeden z sędziów orzekających wskazał, że takie, a nie inne
stanowisko Sądu Najwyższego jest podyktowane okolicznością, iż w jego ocenie stosunek
członkostwa w radzie nadzorczej w spółce akcyjnej w rozwiązaniu kodeksowym, nie może
zostać uznany za stosunek umowny, a raczej stosunek o charakterze korporacyjnym.
Uzasadniające przywołane stanowisko wydaje się też wyliczenie sporządzone na potrzeby
ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej „PIT”). Jak to wynika z art. 13 pkt 7
PIT, za przychody uzyskiwane z działalności wykonywanej osobiście uważa się przychody
otrzymywane przez osoby niezależnie od sposobu ich powołania, należące do składu
zarządu, czy rad nadzorczych. W takim układzie wynagrodzenie członka rady nadzorczej
spółki akcyjnej, stanowi dla niego przychód z działalności wykonywanej osobiście.
Uzasadnione będzie więc stosowanie do niego przepisów ogólnych, gdyż wobec wskazanego
brak jest podstaw do zastosowania przepisu szczególnego.
Na marginesie niejako należy zauważyć, że powyższe rozważania pozostają aktualne
w przypadku, gdy funkcja członka rady nadzorczej jest pełniona wyłącznie w oparciu
o stosunek powołania. Zdarzają się bowiem przypadki, gdy wynagrodzenie członków rady
GACH, HULIST, MIZIŃSKA, WAWER – ADWOKACI I RADCOWIE PRAWNI SP.P.
jest ustalane w oparciu o umowę o pracę lub też umowę zlecenia. W takich wypadkach
termin przedawnienia należałoby, jak się wydaje, odnieść do charakteru przedstawionych
stosunków prawnych.
Wnioski końcowe
W świetle najnowszego orzecznictwa Sądu Najwyższego przesądzone zostało, że roszczenia
członka rady nadzorczej spółki akcyjnej wynagradzanego zgodnie z art. 392 § 1KSH będą
ulegały przedawnieniu na zasadach ogólnych z KC. Jednak w chwili obecnej niejasna
pozostaje jeszcze kwestia, jaki precyzyjnie okres przedawnienia, tj. trzy, czy dziesięcioletni,
będzie tu miał zastosowanie. Powyższe, jak należy przypuszczać, zostanie wyjaśnione w
sporządzonym do uchwały uzasadnieniu. Jednak podobnie, jak w przypadku określania zasad
wynagrodzenia w odniesieniu do sposobu jego wypłaty, czy też wysokości, pierwszorzędne
znaczenie może mieć charakter pełnionej funkcji przez danego członka rady nadzorczej, jak
również sposób jej realizacji.
Autor:
Julia Regulska, radca prawny w Kancelarii GACH, HULIST, MIZIŃSKA, WAWER –
adwokaci i radcowie prawni sp.p.
(www.ghmw.pl)
Osoby kontaktowe:
Joanna Mizińska, adwokat
partner w kancelarii „Gach Hulist Mizińska Wawer – adwokaci i radcowie prawni” sp.p.
+48 668 017 220
e-mail: [email protected]