Prawo cywilne

2011-12-04
Prawo cywilne
Czynności prawne
Dwa ujęcia
• Klasyczne
– Zachowanie zmierzające do wywołania
skutków cywilnoprawnych
– Zawierające oświadczenie woli
• „Doniosłości prawnej”
– Czynność konwencjonalna
– Skonstruowana przez system prawny
– Treść określa konsekwencje prawne tego
zdarzenia prawnego
Definicja A. Woltera
• Stan faktyczny,
• w którego skład wchodzi co najmniej
jedno oświadczenie woli
• z którym ustawa wiąże skutki
– wyrażone w tym oświadczeniu
– nie objęte oświadczeniem, a wynikające z
• ustawy
• zasad współżycia społecznego
• ustalonych zwyczajów
1
2011-12-04
Czynność prawna a
oświadczenie woli
• Dwa różne pojęcia
• Oświadczenie jest elementem
czynności prawnej
• Czynność prawna może obejmować
– jedno lub więcej oświadczeń woli
– zachowanie osoby trzeciej lub organu
administracyjnego
– czynność faktyczną (wydanie rzeczy)
Zachowania zbliżone do
czynności prawnych
• Stosunki o charakterze
grzecznościowym
– Brak woli wywołania skutków prawnych
– Oceniamy de casu ad casum
• Czynności procesowe
– zachowania uczestników postępowania
cywilnego
– podejmowane w jego toku
– wywierające skutki w jego ramach
Klasyfikacja czynności
prawnych I
• Ze względu na liczbę oświadczeń woli
– jednostronne
– dwu- i wielostronne (umowy)
– uchwały
• Ze względu na przesłanki dokonania
– konsensualne
– realne (od res)
2
2011-12-04
Klasyfikacja czynności
prawnych II
• Ze względu na skutki w majątku osoby
dokonującej czynności
– Zobowiązujące
– Rozporządzające
– O podwójnym skutku
– Czynności przysparzające
– Wyłącznie zobowiązujące
– Wyłącznie przysparzające
III Czynności kauzalne
• Typowa przyczyna przysporzenia
• Warunkuje ważność przysporzenia
• Causa
– Obligandi
– Donandi
– Solvendi
• Kauzy atypowe: cavendi i ustalająca
IV Czynności kauzalne cd
• Czynności kauzalne
– Materialnie
– Formalnie
– Materialnie i formalnie
• Czynności abstrakcyjne
– Brak kauzy
– Zasadniczo numerus clausus
– Wyjątki: stosunki gospodarcze
3
2011-12-04
Rodzaje czynności prawnych
V
• Czynności odpłatne
– Większość w KC
– Strona za swoje świadczenie dostaje coś w
zamian (inne świadczenie)
• Czynności nieodpłatne
– Brak świadczenia po jednej ze stron
– Słabsza ochrona uprawnionego
– Mniejsze obowiązki zobowiązanego
Rodzaje czynności prawnych
VI
• Czynności powiernicze
– Przeniesienie prawa
– Dysponent prawa ograniczony w
swobodzie dysponowania tym prawem
• Ze względu na moment wywołania
skutków
– Inter vivos (między żyjącymi)
– Mortis causa (na wypadek śmierci)
Treść czynności prawnej
• Prawa i obowiązki stron
• Elementy:
– Przedmiotowo istotne
– Podmiotowo istotne
– Nieistotne
• Granice ważności czynności prawnej
– Ustawa
– Zasady współżycia społecznego
4
2011-12-04
Forma czynności prawnej
• Sposób utrwalenia oświadczeń woli
stron
• Zwiększa pewność prawa
• Zasada swobody formy
• Ograniczenia swobody wyboru formy
– Przepis ustawy
– Wola stron
Forma czynności prawnej II
• Forma pisemna
– Zwykła
– Elektroniczna
– Kwalifikowana
• Podpis
– Własnoręczny lub elektroniczny
– Problem skrótów, paraf pseudonimów
– Osoby nie umiejące pisać lub czytać
Forma pisemna zwykła
• Sposób sporządzenia
– Oświadczenie i podpis
– Umowy: wymiana oświadczeń woli
– Kupieckie pismo potwierdzające jako
przypadek szczególny
• Forma elektroniczna
– Zrównana z pisemną zwykłą
– Wymagany jest podpis elektroniczny
5
2011-12-04
Formy pisemne kwalifikowane
• Akt notarialny
• Pisemna z datą pewną
– urzędowe poświadczenie daty
– Dowód istnienia dokumentu
• Pisemna z podpisami notarialnie
poświadczonymi
– Zbycie przedsiębiorstwa
– Zbycie udziału
Forma ad probationem
• Forma pisemna dla celów dowodowych
– Wynika z umowy lub ustawy
– Ograniczenia dowodowe
– Wyjątki
•
•
•
•
Zgoda stron
Początek dowodu na piśmie
Stosunki konsumenckie
Stosunki gospodarcze
• Forma kolejna
Forma ad eventum
• Dla wywołania określonych skutków
prawnych
• Czynność ważna w przypadku
niedochowania formy wskazanej w
ustawie, sankcja w postaci:
– Mniejszych uprawnień stron
– Wywołania przez czynność innych
skutków, niż
6
2011-12-04
Forma ad solemnitatem
• Pod rygorem nieważności
• Czynność dokonana bez zachowania
formy nie wywołuje skutków
zamierzonych przez strony
• Każda forma szczególna jest
zastrzeżona pod rygorem nieważności
• Umowa może też zastrzegać tę
sankcję.
7