Załącznik 2 Autoreferat 1. Imię i nazwisko: Beata Borowska

Załącznik 2
Autoreferat
1. Imię i nazwisko: Beata Borowska-Beszta
2. Posiadane dyplomy, stopnie naukowe:
29.09.1992 roku – Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Wydział Humanistyczny – stopień
magistra nauczania początkowego, na podstawie pracy magisterskiej, pt.: Współczesny system
opieki nad dziećmi/osobami niepełnosprawnymi umysłowo w Stanach Zjednoczonych ze
szczególnym uwzględnieniem Stanu Illinois. Praca napisana pod kierunkiem dra art rzeźb. kw. II st.
A. Wojciechowskiego, recenzent: prof. dr hab. C. Kosakowski
18.09.1998 rok – Wyższa Szkoła Pedagogiki Specjalnej im. M. Grzegorzewskiej w Warszawie
(Akademia Pedagogiki Specjalnej), Wydział Rewalidacji i Resocjalizacji – Studia Podyplomowe w
zakresie Oligofrenopedagogiki, oligofrenopedagog. Kierownikiem studiów był prof. dr hab.
A.Giryński.
18.02.2003 roku – Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Wydział Humanistyczny – stopień
doktora nauk humanistycznych w zakresie pedagogiki, na podstawie rozprawy doktorskiej pt.:
Konflikt jako element terapii (Studium terapii pedagogicznej osób dorosłych z zaburzeniami
rozwoju), napisanej pod kierunkiem dra art. rzeźb. kw II st. A. Wojciechowskiego, Prof. UMK.
Recenzentami rozprawy byli: prof. dr hab. M. Chodkowska z Uniwersytetu Marii CurieSkłodowskiej w Lublinie i prof. dr hab. F. Wojciechowski z Uniwersytetu Jagiellońskiego w
Krakowie.
3. Informacje o dotychczasowym zatrudnieniu w jednostkach naukowych
1.03.1992 roku zatrudnienie na V roku studiów magisterskich, na stanowisku technicznym, w
Zakładzie Pedagogiki Specjalnej, Wydziału Humanistycznego, Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w
Toruniu z miejscem pracy w Pracowni Rozwijania Twórczości Osób Niepełnosprawnych. Dwór
Artusa, ul. Rynek Staromiejski 6.
15.02.1996 roku zatrudnienie na stanowisku asystenta w Zakładzie Pedagogiki Specjalnej,
Instytutu Pedagogiki, Wydziału Humanistycznego, Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. ul.
Asnyka 2.
1.10.2004 roku zatrudnienie na stanowisku adiunkta w Zakładzie Pedagogiki Specjalnej, Instytutu
Pedagogiki, Wydziału Humanistycznego, Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. ul. Asnyka 2.
1.09.2007 roku zatrudnienie na stanowisku adiunkta w Katedrze Pedagogiki - Pracowni
Pedagogiki Ogólnej i Metodologii Badań ul. Asnyka 2 oraz od 11.02.2008 w Katedrze Pedagogiki
Specjalnej, Wydziału Nauk Pedagogicznych, Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. ul.
Fredry 6/8.
1.02.1993 – 30.08.2000 roku zatrudnienie na stanowisku instruktora terapii zajęciowej w
Warsztatach Terapii Zajęciowej „Pracowania“ w Toruniu.
4. Wykazanie osiągnięć naukowych wynikających z art. 16 ust. 2 ustawy z dnia 14 marca
2003 r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki
(Dz. U. nr 65, poz. 595 ze zm.)
Dorobek przed doktoratem
Przed doktoratem napisałam 6 artykułów oraz 4 autorskie podrozdziały w książce, pt.: Formowanie
się wspólnoty im. Brata Alberta w Radwanowicach, wydanej w 2001 roku. W tym czasie
współredagowałam również wspólnie z dr art. rzeźb. kw. II st. A. Wojciechowskim, Prof. UMK
(wspomnianą powyżej) 1 książkę oraz uczestniczyłam czynnie w 6 konferencjach w tym: w dwóch
Zjazdach Polskiego Towarzystwa Pedagogicznego III. w Poznaniu i IV. w Olsztynie, oraz jednej
konferencji zagranicznej. Przed doktoratem uczestniczyłam czynnie w jednym kwalitatywnym
projekcie badawczym (w 1 grancie wewnętrznym, zespołowym UMK, we współpracy z Fundacją
im. Brata Alberta w Radwanowicach k/Krakowa). Podstawowy obszar moich zainteresowań
badawczych osadzony był i jest na badaniu relacji kultury dominującej wobec kultur
niepełnosprawności. Opracowanie naukowe związków kultury w relacji do problematyki
niepełnosprawności podejmuję niemalże od początku moim prób badawczych, włączając
omawiany czas - przed doktoratem. W 1999 roku brałam czynny udział w zespołowych badaniach
w działaniu, kolaboracyjnych (collaborative research) studiując wybrane wzory i prawidłowości
formowania się wspólnoty terapeutycznej w perspektywie pracowników fundacji im. Brata Alberta
w Radwanowicach k/ Krakowa. W tym celu zrobiłam kwerendy literatury obcojęzycznej oraz
samodzielnie
nauczyłam
się
założeń
filozoficznych
oraz
kwalitatywnego
warsztatu
metodologicznego. Do wskazanych badań zastosowałam pełną strategię badań etnograficznych,
opracowaną przez J. Spradleya (1979, 1980), nieżyjącego antropologa amerykańskiego, który
badał również problematykę niepełnosprawności oprócz prowadzenia eksploracji innych terenów
życia społecznego. Wspomniane badania zespołowe zostały opublikowane w formie raportu, w
książce liczącej 382 stronice. Oprócz opublikowania we wspomnianej książce własnej części
raportu z badań (s. 260-322) opartego na analizach dziedzin 33 wywiadów, przeprowadzonych z
pracownikami Fundacji im. Brata Alberta w Radwanowicach, wskazałam czternaście kategorii
analitycznych - obrazów uzyskanych po analizie dziedzin. W publikacji wskazałam szczegółowe
wnioski do kształcenia studentów, przyszłych pedagogów specjalnych, wchodzących w tereny
badawcze problematyki niepełnosprawności. Podczas omawianych badań miałam możliwość
koordynowania metodologicznego całego procesu badawczego, jako kierownik metodologiczny
badań. Książka nosi tytuł Formowanie się wspólnoty w Fundacji im. Brata Alberta w
Radwanowicach (2001) i została napisana pod redakcją dr art. kw. II st. Andrzeja
Wojciechowskiego oraz moją. Wnioski i wyniki całych badań przedstwione zostały, jako sugestie
do wdrożenia w Fundacji im. Brata Alberta w Radwanowicach k/ Krakowa.
Dorobek po doktoracie
Mój dorobek naukowy po doktoracie składa się z 4 monografii autorskich oraz 1 książki pod
redakcją (w której opublikowałam 2 rozdziały autorskie, 2 podrozdziały autorskie oraz 2
podrozdziały napisałam we współautorstwie, ze studentkami Studenckiego Koła Naukowego
Pedagogów UMK, Sekcji Pedagogiki Specjalnej, której jestem opiekunem od 01. 02. 2004 roku).
Dorobek naukowy po doktoracie jest również związany z czynnym uczestnictwem w
kwalitatywnych projektach badawczych polskich i zagranicznych, w których byłam kierownikiem
projektu lub członkiem zespołu badawczego. Kierowałam projektami kwalitatywnymi, opartymi na
konkursach ogólnopolskich (1 grantem MNiSW), konkursach międzywydziałowych UMK (3
grantami wewnętrznymi UMK, w tym jednym zespołowym), kierowałam od 2012 roku i kieruję 1
projektem zagranicznym, współfinansowanym przez Uniwersytet Mikołaja Kopernika i stronę
francuską, we współpracy z pracownikiem Academie de Lyon we Francji. Ostatni, zagraniczny
projekt naukowy, dotyczący badania francuskiego system kształcenia i rehabilitacji osób w sytuacji
niepełnosprawności jest w trakcie realizacji do końca 2014 roku. Jako pracownik UMK byłam przez
dwa lata członkiem zespołu badawczego w 1 zespołowym, międzyuczelnianym projekcie
kwalitatywnym, dotyczącym badań biograficznych, we współpracy z Zakładem Andragogiki i
Gerontologii Społecznej, Uniwersytetu Łódzkiego w Łodzi. Ponadto dwukrotnie zaproszono mnie w
roli eksperta do badań surveyowych, prowadzonych online przez Uniwersytet w Tel-Avivie, co
skutkowało moim udziałem w październiku 2008 roku oraz marcu 2011 roku w dwóch europejskich
projektach, koordynowanych przez dra Tali Soffera z Uniwersytetu w Tel-Avivie. Pierwszy z
projektów dotyczył problematyki rozwoju nauk społecznych i humanistycznych w Europie,
natomiast drugi dotyczył badań nad problematyką zmian postrzegania prywatności. W pierwszym
projekcie miałam możliwość wskazania jako istotnych, w moim przekonaniu dla nauk społecznych,
rozwoju wieloparadygmatycznych, europejskich badań nad niepełnosprawnością człowieka. Od
marca 2013 jestem członkiem międzynarodowego zespołu badawczego, kierowanego przez
profesora antropologii C. Gardou, z Uniwersytetu Lumiere w Lyon.
Po doktoracie w 2003 roku uczestniczyłam łącznie w 23 konferencjach o różnej randze,
włączając zjazdy towarzystw naukowych, konferencje zagraniczne, międzynarodowe oraz
ogólnopolskie. Brałam czynny udział w 2 konferencjach zagranicznych, odbywających się w
Czechach, na Uniwersytecie Karola Pradze w 2005 roku oraz na Ukrainie, na Uniwersytecie
Dragomanowa w Kijowie w 2011 roku. Ponadto brałam czynny udział w 5 konferencjach
międzynarodowych, w kolejnym VI Zjeździe Polskiego Towarzystawa Pedagogicznego na
Katolickim Uniwersytecie Lubelskim w Lublinie, oraz inauguracyjnym I Zjeździe Akademickiego
Towarzystwa Andragogicznego na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. W obu przypadkach
opublikowano moje tezy. Po VI Zjeździe Polskiego Towarzystawa Pedagogicznego został
wzmiankowany fragment mojego wystąpienia jako głos w dyskusji, natomiast po I Zjeździe
Akademickiego Towarzystwa Andragogicznego opublikowano mój komunikat z badań.
W roku 2011 współorganizowałam cykliczną konferencję pt.: Osoba z niepełnosprawnością we
współczesnej rzeczywistości społecznej. Opieka-Terapia-Wsparcie, zorganizowaną przez Katedrę
Pedagogiki Specjalnej, WNP, UMK w Toruniu oraz współpracuję przy organizacji kolejnej
konferencji naukowej zaplanowanej w Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w dniach 24.-25.09 2013
pt.: Osoba z niepełnosprawnością we współczesnej rzeczywistości społecznej – ukierunkowania i
możliwości wspomagania rozwoju, przygotowywanej przez Katedrę Pedagogiki Specjalnej, WNP
UMK. Jestem pomysłodawczynią i współorganizatorką I Seminarium Metodologii Pedagogiki
Specjalnej, które jest umieszczone w harmonogramie konferencji Uniwersytetu Mikołaja Kopernika
i zaplanowane na 3.12.2013 roku. Seminarium zostanie zorganizowane przez Katedrę Pedagogiki
Specjalnej i odbędzie się na Wydziale Nauk Pedagogicznych UMK. Od 2011 roku jestem
członkiem rady naukowej naukowego czasopisma hipermedialnego, online pt. Studia kulturowoedukacyjne. Czasopismo stanowi kontynuację rocznika pt. Pedagogika Kultury, będącego pod
patronatem naukowym Zespołu Pedagogiki Kultury i Edukacji Międzykulturowej, Komitetu Nauk
Pedagogicznych Polskiej Akademii Nauk.
Głównym polami problemowymi mojej pracy naukowo-badawczej, w porządku chronologicznym,
począwszy od napisania pracy magisterskiej do chwili obecnej, są następujące obszary:
•
badania nad formalnymi i nieformalnymi
systemami edukacji i wsparcia w Polsce i
zagranicą
•
teoretyczne podstawy i praktyczne aplikacje metodologii kwalitatywnej w badaniach kultur
niepełnosprawności
•
terapia przez pisanie twórcze osób dorosłych z zaburzeniami rozwoju, w tym z
niepełnosprawnością intelektualną.
•
badania procesów enkulturacji i akulturacji w relacjach między kulturą dominującą i
osobami dorosłymi z zaburzeniami rozwoju, w tym z niepełnosprawnością intelektualną.
•
badania stylu życia dorosłych torunian z zaburzeniami rozwoju w tym z dominującą
dysfunkcją intelektualną
Tytuł osiągniecia: Dorobek badań nad stylem życia dorosłych torunian z zaburzeniami
rozwoju, z dominującą dysfunkcją intelektualną – badania etnograficzne.
Badania nad stylem życia dorosłych torunian z zaburzeniami rozwoju stanowią kwintesencję
osiągnięć moich dotychczasowych działań badawczych. W tych badaniach kierowanych danymi
(data driven research) zaakceptowałam w założeniach epistemologicznych badań koncepcję
czołowego amerykańskiego antropologa kultury Franza Boasa oraz jego uczniów m.in. Ruth
Benedict. Koncepcja jest znana jako zasada relatywizmu kulturowego. Dzięki przeprowadzonym w
latach 2007 - 2009(2010) badaniom etnograficznym, opartym (w warstwie epistemologicznej) na
cytowanej zasadzie, służącej również jako narzędzie heurystyczne, zrozumiałam, opisałam i
zanalizowałam obraz stylu życia kultury dorosłych torunian z zaburzeniami rozwoju, z dominującą
dysfunkcją w sferze intelektualnej. Badania były częścią grantu habilitacyjnego MNiSW nr
0795/B/H03/2007/33. Osiągnięciem moim było z jednej strony, dokonanie precyzyjnej deskrypcji i
analizy z perspektywy emicznej, stylu życia jaki wiedzie 50 dorosłych torunian z zaburzeniami
rozwoju, z drugiej strony wskazanie i scharakteryzowanie struktury organizacyjnej kultury
dorosłych torunian z zaburzeniami rozwoju, opartej na dwóch podstawowych dziedzinach
ekspresji danej kultury oraz jej wartościach. Każda w głównych dziedzin struktury badanej kultury
obejmuje dziedziny do niej włączone tzw. o węższej zawartości semantycznej. Podczas całego
procesu badawczego, określonego jako badania indukcyjne, cykliczne i rozwojowe, stopniowo
przeformułowałam główne i szczegółowe pytania badawcze pierwotnie zakreślone do poznania
obrazu świata i siebie członków badanej kultury oraz uzyskałam obraz dziedzin włączonych do
ekspresji kultury oraz jej wartości. Dwie wskazane kategorie anaityczne są dziedzinami
uniwersalnymi, chakteryzującymi dowolną kulturę. Dzięki prowadzonym analizom deskryptywnym
(dziedzin i tematów kulturowych) uzyskałam stopniowo zawartość znaczeniową dwóch głównych
dziedzin. Dziedzina ekspresji kultury charakteryzowana była poprzez czas, wydarzenia,
aktywności, rytuały oraz wiedzę kulturową i język. Dziedzina wartości kultury charakteryzowana
była przez wartości osobiste, wartości kultury torunian z zaburzeniami rozwoju, oraz tabu. W moim
odczuciu, ważniejszymi osiągnięciami w omawianych badaniach było wskazanie na drodze
empirycznej pewnego fenomenu, jako tematu kulturowego czyli unikatowego wzoru stylu życia
prowadzonego przez uczestników badań. Po realizacji analizy teoretycznej ten styl nazwałam
życiem czyimś planem na życie. Osiągnięciem było również empiryczne wskazanie swoistości
uczenia się kultury dominującej przez kulturę dorosłych torunian z zaburzeniami rozwoju (z
dominującą dysfunkcją intelektualną) polegającego na przewadze procesu enkulturacji nad
akulturacją. Osiągnięciem badawczym a zarazem wątkiem włączonym do stylu życia było
zlokalizowanie kilku oryginalnych wzorów obrazu samych siebie, świata przez uczestników badań
oraz zilustrowanie ich funkcjonowania w rodzinach pochodzenia. Wśród interesujących wątków
obrazu siebie, dominował wyraźny wzór własnego całościowego wizerunku jako kobiet, mężczyzn
ludzi
z
peryferyjną
lokalizacją
niepełnosprawności.
Osiągnięciem
nazwałabym
również
zlokalizowanie pewnego unikatowego wzoru życia w rodzinach generacyjnych, prowadzonego
przez kilkoro uczestników badań, polegającego na czynnej opiece nad małymi dziećmi własnego
pełnosprawnego (np. studiującego na uczelni wyższej, bądź pracującego) rodzeństwa bądź
kuzynowstwa, przez osoby (głównie kobiety) z lekkim a nawet z umiarkowanym stopniem
niepełnosprawności
intelektualnej.
Szczegółowe
omówienie
i
analizy
dziedzin,
struktury
organizacyjnej badanej kultury, tematów kulturowych oraz analizy teoretyczne wskazałam w
monografii autorskiej pt.: Etnografia stylu życia kultury dorosłych torunian z zaburzenaimi rozwoju,
(ss.366) zrecenzowanej przez prof. dr hab. C Kosakowskiego i prof. dr hab. K. Rubachę, wydanej
w 2013 roku przez Wydawnictwo UMK. Książka zawiera sugestie do dalszych badań oraz wnioski
do praktyki i teorii wsparcia osób dorosłych z zaburzeniami rozwoju, z dominującą dysfunkcją
intelektualną.
Tytuł osiągnięcia: Dorobek z zakresu badań nad enkulturacją i akulturacją, analizą relacji
kultur dominujących wobec osób z niepełnosprawnością oraz współczesnymi koncepcjami
opisującymi życie osób dorosłych z zaburzeniami rozwoju.
Wskazany dorobek odnosi się do eksploracji i analiz treści opracowań naukowych ilustrujących
wątki problematyki niepełnosprawności i kultury od najwcześniejszych czasów.
W monografii
autorskiej pt.: Niepełnosprawność w kontekstach kulturowych i teoretycznych, zrecenzowanej
pozytywnie przez profesorów C. Kosakowskiego i K. Rubachę, wydanej w 2012 roku przez Oficynę
wydawniczą Impuls. (ss. 254), przeanalizowałam w dwóch podstawowych ujęciach relacje dwóch
fenomenów: kultury i niepełnosprawności. Pierwszym jest ujęcie chronologiczne, w którym
sięgnęłam
do
pierwszych
wzmianek
o
niepełnosprawności,
odniesionych
do
czasów
prehistorycznych. Przechodziłam stopniowo przez wszystkie wieki do współczesności oraz istotnie
zaakcentowałam podczas analiz relacje zjawisk w kulturach dominujących wobec problematyki
niepełnosprawności. Po realizacji analiz w monografii wskazałam Soranusa z Efezu (98-130 w.
n.e) jako prawdopodobnego ojca dyscypliny, jaką jest pedagogika specjalna, ze szczególnym
wskazaniem jej subdyscypliny – oligofrenopedagogiki (pedagogiki osób niepełnosprawnych
intelektualnie). Ponadto, zilustrowałam źródła i pochodzenie humanitarnego prototypu terapii i
opieki prowadzonej w domach (czyli poza instytucjami) począwszy już od około 600 roku n.e. i
zapoczątkowanego w belgijskim mieście Geel. Osobliwością lokalnego wsparcia w mieście Geel
w czasach średniowiecza, była domowa opieka i terapia, wdrażane czynnie wobec osób z
zaburzeniami psychicznymi i niepełnosprawnością intelektualną, pochodzącymi również spoza
Belgii, z różnych krajów Europy. Domowy model wsparcia osób z niepełnosprawnością w Geel
przyciągał uwagę osób z niepełnosprawnością w całej Europie i powodował migracje z różnych
krajów do Geel, które było zaprzeczeniem opresji, jakim poddawano osoby z niepełnosprawnością
i ich rodziny. Osiągnięciem badawczym, związanym z badaniem koncepcji opisujących
współczesne życie osób z zaburzeniam rozwoju, (niepełnosprawnością intelektualną) było
skonstruowanie przeze mnie założeń i empiryczne eksplorowanie autorskiej koncepcji habilitacji
kulturowej osób dorosłych z zaburzeniami rozwoju, którą opisałam w podrorozdziale 3.8. niniejszej
książki. Wstępny komunikat z badań oraz omówienie tła enkulturacji, akulturacji oraz procesu
nieformalnego uczenia się dorosłych z niepełnosprawnością intelektualną włączony do koncepcji
habilitacji kulturowej wygłosiłam jako referat podczas I Zjazdu Akademickiego Towarzystwa
Andragogicznego, na Uniwersytecie Jagiellońskim, 23-24 czerwca 2009 roku. Referat nosił tytuł:
Edukacja nieformalna kultury dorosłych z niepełnosprawnością na tle habilitacji kulturowej i biegu
życia. Wystąpienie zostało przyjęte z zainteresowaniem, a tekst po recenzji prof. dr hab. S.M.
Kwiatkowskiego, opublikowano w drugim tomie książki, pod redakcją prof. dr hab. T. Aleksandra
pt.: Edukacja dorosłych jako czynnik rozwoju społecznego: (materiały I Ogólnopolskiego Zjazdu
Andragogicznego, Kraków, 23-24 czerwca 2009). Drugim aspektem osiągnięć odniesionych do
eksploracji problematyki akulturacji i enkulturacji, było skonstruowanie modelu szoku kulturowego,
po wtórnych analizach (secondary data analysis) i reinterpretacji uniwersalnego modelu szoku
kuturowego koncepcji z 1960 roku, autorstwa amerykańskiego antropologa Kalervo Oberga. W
tekście pt. Anatema szoku kulturowego w andragogice specjalnej(s.163-179) opublikowanym w nr
2 w 2008 roku, w czasopiśmie Edukacja Otwarta (Lista B) zamieściłam autorski model szoku
kulturowego w kulturze niepełnosprawności. Po wtórnej analizie danych z badań etnograficznych,
realizowanych przez mnie jako badania w działaniu, kolaboracyjne, etnograficzne, dotyczące
formowania się wspólnoty terapeutycznej, a zakończonych publikacją raportu z badań w 2001
roku, oraz po analizach własnych esejów etnograficznych opublikowanych w książce z 2005 roku
pt.: Etnografia dla terapeutów (pedagogów specjalnych) – szkice metodologiczne, zrecenzowanej
przez prof. dr hab. M. Chodkowską wskazałam, prawidłowość polegającą na tym, że w
przeciwieństwie do proponowanego modelu szoku kulturowego K. Oberga (1960) wskazującego
jako pierwszą fazę szoku tzw. miesiąc miodowy ustaliłam, że w kulturze niepełnosprawności, szok
kulturowy u osób wchodzących do danej kultury z zewnątrz (opiekunów, terapeutów, pracowników)
nie jest poprzedzony fazą miesiąca miodowego. Wskazałam, jako pierwszą fazę zaistnienie
samego szoku, po której ujawniała się prawidłowość polegająca na realizowaniu dwóch
zasadniczych dróg radzenia sobie z szokiem: pierwsza, związana z zachwytem i misją oraz druga,
związana kryzysem, adaptacją i akulturacją w kulturach niepełnosprawności.
Tytuł osiągnięcia: Dorobek z zakresu badań nad autorską metodą terapeutyczną, terapią
przez narrację i pisanie twórcze - nazwaną Metodą intymności i interakcyjności (MII) oraz
jej wdrożenie.
Moje osiagnięcia naukowe obejmują również udokumentowane opracowanie oraz wdrożenie
autorskiej metody terapii przez narrację i pisanie twórcze, nazwanej przez mnie w roku 2010
Metodą intymności i interakcyjności (MII). Opracowaną metodę wdrażałam podczas zajęć
terapeutycznych w obszarze terapii zajęciowej z dorosłych osobami mającymi zaburzenia rozwoju,
gdzie dominującą dysfunkcją była niepełnosprawność intelektualna. Zajęcia odbywały się z
uczestnikami Pracowni Rozwijania Twórczości Osób Niepełnosprawnych i Warsztatów Terapii
Zajeciowej „Pracownia“ w Toruniu, w latach 1993-2008. Założenia terapii omówiłam szeroko w
monografii autorskiej pt.: Echa ekspresji. Kulturoterapia w andragogice specjalnej, wydanej w 2008
roku przez Oficynę Wydawniczą Impuls (ss. 150), zrecenzowaną przez dr E. M. Minczakiewicz a
ponadto w roku 2010, w tekście pt.: Metoda Intymności i Interakcyjności na tle narracji i pisania
twórczego kobiety z zespołem Downa (s. 215-232), zrecenzowanym przez prof. dr hab. I.
Obuchowską. Opracowanie opublikowałam w pracy zbiorowej pod redakcją Bogusławy B.
Kaczmarek pt.: Trudna dorosłość osób z zespołem Downa: jak możemy wspomóc?, w Oficynie
Wydawniczej Impuls. We wskazanym powyżej tekście nadałam ostatecznie nazwę autorskiej
metodzie terapeutycznej, w której istotą działań obejmujących pobudzanie aktywności narracyjnej i
pisarskiej osób z niepełnosprawnością intelektualną, było oparcie postępowania terepeutycznego
na dwóch fazach zwanych intymnością i interakcyjnością. Metaforyczne dwa etapy działań
obejmowały proces „spotkania z sobą“, nazwanym intymnością oraz proces nawiązania „dialogu
ze światem“ nazwanym interakcyjnością. Faza intymności miała w założeniu skierowanie uwagi i
dotarcie do własnych myśli, zdań, własnego chcenia, które z odwagą mogłyby zostać
wypowiedziane ustnie, a następnie zapisane dzięki maszynie do pisania. Było to o tyle istotne, co
zauważałam jako praktyk terapeuta zajęciowy, że dorosłe osoby z niepełnosprawnością
intelektualną były gotowe odpowiadać pewnymi raz nauczonymi czyimiś treściami, natomiast
powiedzenie czegoś, nawet bardzo prostego lecz własnego, stanowiło niekiedy trudność.
Najwiekszą trudnością dla uczestników zajęć terapeutycznych stanowiło nabywanie przekonania o
tym, że ich własne poglądy są wartościowe. Faza interakcyjności włączała prowadzenie dialogu
oraz stawianie pytań obcym osobom przychodzącym z zewnątrz. Polegało to na tym, że działania
terapeutyczne zakładały stałą obecność, w tak pomyślanej scenie kulturowej, osób z zewnątrz,
studentów studiów podyplomowych lub wolontariuszy. Rolą obcych osób, przychodzących z
zewnątrz, było nawiązanie dialogu z danym uczestnikiem terapii oraz odpowiadanie na pytania. W
fazie interakcyjności uczestnicy zajęć (głównie osoby z niepełnosprawnością w stopniu lekkim,
umiarkowanym, czasem znacznym) miały zadanie zainteresowania się rozmówcą i jego życiem.
Temu służyła matryca wywiadu etnograficznego, skonstruowanego w 1979 roku przez antropologa
kultury Jamesa Spradleya, adaptowana przeze mnie do zajęć. Chcę powiedzieć, że włączenie do
zajęć elementu dynamizującego, jakim jest wywiad etnograficzny było optymalnym pomysłem,
zważywszy na dwie kwestie. Po pierwsze, zauważałam, że dorosłe osoby z niepełnosprawnością
intelektualną były przez lata uczone budowania odpowiedzi, na różnych etapach kształcenia.
Zauważyłam, że stawianie pytań, zwłaszcza osobom nieznanym może być rozwijające dla osób
dorosłych, niepełnosprawnych intelektualnie. Po drugie, włączenie do zajęć terapeutycznych
techniki wywiadu dało uczestnikom terapii czytelny sposób prowadzenia rozmowy z osobami
obcymi oraz zostało dobrze przyjęte. Dzięki pytaniom osoby z niepełnosprawnością mogły również
poznawać czyjeś życie, zainteresować się kimś, bez lęku o własny brak umiejętności prowadzenia
rozmowy i stawiania pytań. Osiągnięcie wskazanej autorskiej metody, w moim przekonaniu, polega
między innymi na oparciu procesu pobudzania aktywności pisarskiej i narracyjnej przy pomocy
technik pochodzących z antropologii kulturowej, czyli wywiadu etnograficznego. Drugim ważnym
osiągnięciem tej metody jest podkreślone ustawienie perspektywy działań i aktywności werbalnej
oraz poznawczej osób dorosłych z niepełnosprawnością intelektualną na stawianie pytań światu.
Proces tak pomyślany, zakładał regulację uwagi w kierunku od siebie i swoich problemów na
poznanie czegoś lub kogoś poza sobą, co w dorosłym życiu osób z niepełnosprawnością
intelektualną jest w naturalny sposób testowane na planie życia społecznego w kulturze
pochodzenia i kulturze dominującej.
Tytuł osiągnięcia: Dorobek z zakresu badań nad formalnymi i nieformalnymi systemami
edukacji i wsparcia, w Polsce i zagranicą.
Badania nad formalnymi i nieformalnymi systemami edukacji i wsparcia są stałym wątkiem moich
badań począwszy od napisanej pracy magisterskiej w 1992 roku, dotyczącej systemu opieki nad
dziećmi/osobami z niepełnosprawnością intelektualną w Stanach Zjednoczonych do badań
prowadzonych we Francji i obejmujących studia nad systemem inkluzji w lyońskich szkołach
ogólnodostępnych w 2012 roku. Chciałabym zauważyć, że systemy wsparcia osób z
niepełnosprawnością zagranicą i w Polsce absorbowały moją uwagę również z powodu
dostrzegania ich złożonej ewolucji oraz różnych uwarunkowań, w tym kulturowych, będących w tle
ich rozwoju. Te dwa powody stały się naturalnym impulsem prowadzenia przeze mnie analiz
systemów wsparcia w krajach takich, jak Stany Zjednoczone i ostatnio Francja. W pracy
magisterskiej poświęconej systemowi w Stanach Zjednoczonych zanalizowałam wybrane
założenia amerykańskiego systemu opieki nad dziećmi/osobami niepełnosprawnymi intelektualnie,
z uwzględnieniem
dziećmi/osobami
Stanu Illinois.
Praca nosiła tytuł
Współczesny system opieki nad
niepełnosprawnymi umysłowo w Stanach Zjednoczonych ze szczególnym
uwzględnieniem Stanu Illinois i została napisana pod kierunkiem dra art kw. II st. A.
Wojciechowskiego. Zainteresowanie się systemami wsparcia szerokorozumianego, było naturalną
konsekwencją mojego pobytu w latach 1988 - 1990 w Chicago, w Stanach Zjednoczonych, w
trakcie trwania studiów magisterskich. Podczas pobytu mogłam ucząc się języka i pracując wśród
różnych narodowości, poznawać również założenia amerykańskiego etosu wsparcia osób
niepełnosprawnych. Kolejne analizy wsparcia formalnego systemu edukacji i rehabilitacji osób z
niepełnosprawnością przeprowadziłam w tekstualno-fotograficznym sprawozdaniu pt.: Tête-à-tête
z Lyon i spécialité de la maison francuskiego systemu edukacji i rehabilitacji osób z
niepełnosprawnością: sprawozdanie z pobytu studyjnego w Lyon, 18.09.2010-25.09.2010. Wizyta
we Francji oraz poznanie francuskich rozwiązań wspierających osoby z
niepełnosprawnością
zaowocowały, z jednej strony, ukończeniem przez mnie kursu języka francuskiego w Alliance
Francaise (certyfikat A1) oraz trwającą do dzisiaj współpracą badawczą z Academie de Lyon, we
Francji. Dzięki tej współpracy miałam możliwość realizacji badań terenowych, w maju 2012 roku w
trzech lyońskich szkołach i oddziałach inkluzywnych, zwanych we Francji CLIS-ami i ULIS-ami.
Podczas pobytu w 20.05-27.05.2012 w Lyon, współpracowałam m.in. z konsultantem ds.
niepełnosprawności Academie de Lyon, G. Gabilletem. Sporządziłam w terenie obszerną
dokumentację fotograficzną, oraz przeprowadziłam 7 pogłębionych wywiadów etnograficznych i
realizowałam etnograficzną technikę tzw. shadowingu. Badania naukowe i analizy francuskiego
systemu kształcenia i rehabilitacji osób w sytuacji niepełnosprawności zaplanowałam do końca
2014 roku włącznie.
Osiagnięcia w obszarze badania problematyki edukacji nieformalnej sprecyzowałam, jako wyniki
badań, prowadzonych w latach 2007-2009(2010) w Polsce, w ramach grantu MNiSW nr
0795/B/H03/2007/33.
Wyniki
dotyczące
problematyki
edukacji
nieformalnej
dorosłych
z
zaburzeniami rozwoju, zaprezentowałam jako komunikat z badań podczas I Zjazdu Akademickiego
Towarzystwa Andragogicznego, na Uniwersytecie Jagiellońskim, 23-24 czerwca 2009 roku.
Cytowany uprzednio komunikat z badań nosił tytuł: Edukacja nieformalna kultury dorosłych z
niepełnosprawnością na tle habilitacji kulturowej i biegu życia. Kluczowym osiągnięciem i wynikiem
badań, oprócz poznania stylu życia uczestników badanej sceny kulturowej było zanalizowanie i
precyzyjne opisanie obszarów uczenia się nieformalnego 50 dorosłych torunian z zaburzeniami
rozwoju, gdzie dominowały dysfunkcje intelektualne stopni lekkiego, umiarkowanego oraz jedna
osoba
ze
znaczą
dysfunkcją
intelektualną.
Wśród
zlokalizowanych
po
badaniach
i
wygenerowanych emicznie źródeł edukacji nieformalnej znalazły się: rodzina (generacyjna i
prokreacyjna), Kościoły (Rzymsko-katolicki, Polskokatolicki, Zbór Świadków Jehowy), spotkania
towarzyskie, imprezy kulturalne, praca, media, oraz sama niepełnosprawność jako fenomen.
Tytuł osiągnięcia: Dorobek z zakresu badań nad kwalitatywną orientacją badawczą w
polskiej pedagogice specjalnej, ze szczególnym uwzględnieniem badań etnograficznych i
ich hybryd oraz badań historii życia
Głównym założeniem prowadzonych czynnie badań od 1999 roku, jest również eksplorowanie
założeń teoretycznych i rozwijanie praktyczne aplikacji metodologii kwalitatywnej w obszarach
badań pedagogicznych nad niepełnosprawnością człowieka, z silnym akcentem położonym na
etnografię lingwistyczną oraz jej hybrydy. Po doktoracie poświęcałam uwagę problematyce
autoetnografii (2009), cyberetnografii (2007-2009), technice etnograficznej shadowingowi (2012),
mikroetnografii i ostatnio miktroetnografii wizualnej (2012). Kluczową książką metodologiczną,
jaką napisałam, była zrecenzowana przez prof. dr hab. M Chodkowską i wydana w Oficynie
Wydawniczej Impuls w 2005 roku, Etnografia dla terapeutów (pedagogów specjalnych) – szkice
metodologiczne (ss. 255). Głównym zamysłem książki była introdukcja na gruncie polskiej
pedagogiki specjalnej pełnej, antropologicznej, terenowej strategii badawczej autorstwa J.
Spradleya, amerykańskiego antropologa kultury. Drugim celem było rozwijanie kwalitatywnej
orientacji
badawczej
w
polskiej
pedagogice.
W
książce
opisałam
szczegółowo
oraz
przeanalizowałam strategię badań etnograficznych autorstwa J. Spradleya a ponadto zamieściłam
również m.in. eseje i egzemplifikacje części raportu z badań, przeprowadzonych przeze mnie jako
część rozprawy doktorskiej. Metodologii kwalitatywnej poświęciłam wiele artykułów, które zostały
opublikowane m. in. w czasopismach (z listy B) takich, jak: Edukacja Otwarta, Wychowanie na co
dzień, Rocznik Andragogiczny, Acta Universitatis Nicolai Copernici, Zeszyt XVIII oraz w
Pedagogice kultury, tomie 5.
Problematyka eksploracji i udoskonalania warsztatu metodologicznego a zarazem
epistemologiczna i heurystyczna sfera badań, wydała mi się od początku moich prób badawczych
równie ważna, jak problemy badawcze rozpatrywane w sensie ontologicznym. Teksty
metodologiczne wiążące w perspektywie ontologicznej problematykę niepełnosprawności,
natomiast w perspektywie epistemologicznej badania terenowe, etnograficzne opublikowałam
również zagranicą w Czechach, pt.: Speciální pedagog jako překladatel kultury (s. 343-348) w
pracy zbiorowej pt.: Proměny pedagogiky: sborník příspěvků z 13 konference ČPdS, Praha, 3.- 4.
unora 2005, pod redakcją Jiřego Prokopa i Marty Rybičkovej. W cytowanym tekście wskazałam
rolę pedagoga specjalnego m.in. jako rolę tłumacza fenomentów kultury niepełnosprawności. Inny
tekst metodologiczny, poświęcony deskrypcjom etnograficznym opublikowałam w jednej z
cyklicznych publikacji zbiorowych, wydawanej jako pokłosie odbywających się co dwa lata
Seminariów Metodologii Pedagogiki, w których biorę czynny udział od 2008 roku. Do tej pory
brałam czynny udział w trzech seminariach. W 2008 na Uniwersytecie Łódzkim w Łodzi, w 2010 na
Uniwersytecie Gdańskim w Gdańsku i w 2012 roku na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie.
Referat wygłoszony w 2008 roku w Łodzi pt.: Deskrypcje etnograficzne i konstruowanie wiedzy
kulturowej w pedagogice, został zrecenzowany pozytywnie przez prof. dr hab. T. Pilcha a
następnie opublikowany w książce pt.: Metodologiczne problemy tworzenia wiedzy w pedagogice
(s.213-230), pod redakcją profesorów J. Piekarskiego, D. Urbaniak-Zając i K. Szmidta. Drugi tekst,
zatytułowany Mity rafy i realia etnografii w eksploracjach pedagogicznych, jest w toku
wydawniczym, po pozytywnych recenzjach prof. dr hab. T. Szkudlarka. Zarówno pierwszy tekst,
który wygłosiłam, jako referat w 2008 roku w Łodzi i drugi wygłoszony przeze mnie na
Uniwersytecie Gdańskim w 2010 roku, przyjęto z zainteresowaniem. Trzecie moje wystąpienie na
Seminarium Metodologii Pedagogiki w 2012, które jest w opracowaniu, odbyło się na
Uniwersytecie Jagiellońskim. Uwagę poświęciłam Etnograficznym kluczom, subtelnościom i
ścieżkom poszukiwania tematów kulturowych w analizach danych jakościowych.
Kolejnym ważnym wątkiem i zarazem osiągnięciem zespołowego eksplorowania problematyki
metodologicznej był napisany raport badawczy historii życia Wandy Szuman, toruńskiej pedagog
specjalnej. Badania zespołowe, którymi kierowałam były oparte na biografii konstruktywistycznej i
zostały zrealizowane pod moim kierunkiem przez członkinie Studenckiego Koła Naukowego
Pedagogów, Sekcji Pedagogiki Specjalnej, którą się opiekuję od 1.02.2004 roku do chwili obecnej.
Wspomniana książka, wydana w 2009 roku przez Wydawnictwo Naukowe ITE w Radomiu, pod
moją redakcją: pt.: Wanda Szuman pedagog i andragog specjalny-szkice do portretu (ss. 224).
uzyskała pozytywne recenzje andragoga prof. dr hab. Józefa Półturzyckiego. Poniżej
zamieszczam fragment recenzji:
„Tak wszechstronnie wyróżniająca się w edukacji i opiece pedagog i
wychowawczyni Wanda Szuman stale jest ważnym i cennym tematem analiz i
opracowań. Jedną ze szczególnie udanych i cennych prób jest praca opublikowana
pod naukową redakcją dr Beaty Borowskiej-Beszty z Uniwersytetu Mikołaja
Kopernika. Szczególne wartości tej publikacji to pogłębione studia nad życiem i
dorobkiem autorskim Wandy Szuman. Dr Beata Borowska-Beszta zorganizowała w
ramach działalności Studenckiego Koła Naukowego Pedagogów UMK zespół
badawczy, który podjął zadanie poznania osoby i systemu działalności
pedagogicznej Wandy Szuman. Badanie stało się jednocześnie formą uczenia się i
poszukiwania nowej wiedzy poprzez działanie jako realizacji biograficznych badań
zespołowych. Zespół podjął oryginalne badania, które zaprojektowała dr Beata
Borowska-Beszta zgodnie z zasadą biograficznych badań jakościowych opartą na
paradygmacie konstruktywistycznym. Analizy zostały zakreślone wyłącznie do
dziedzin związanych z ukazaniem osobowości Wandy Szuman, jej działań
pedagogicznych i habitusu pedagoga“ (J. Półturzycki).
Wątkom i badaniom biograficznym życia W. Szuman poświęciłam ponadto w 2011 roku tekst,
pt.: “Idź i zrób coś": Wanda Szuman (1890-1994): polska andragog specjalna (s. 69-96), wydany
w pracy zbiorowej pod red. dr Anny Frąckowiak pt.: Seniorki polskiej Andragogiki (2011). Tekst
uzyskał pozytywne recenzje profesorów A. Jaczewskiego i E.A. Wesołowskiej.
Osiągnięciem w eksploracjach założeń epistemologicznych badań biograficznych jest precyzyjne
opracowanie raportu z realizacji badań biograficznych życia 36-letniej kobiety Blanki, matki 6miesięcznej Bianki. Wspomniane opracowanie metodologiczno-badawcze, opublikowałam jako
raport po badaniach, prowadzonych zespołowo na Uniwersytecie Łódzkim, w Zakładzie
Andragogiki i Gerontologii Społecznej pod kierunkiem prof. dr hab. E. Dubas. Badania dotyczyły
uczenia się z (własnej) biografii i zakładały realizację pogłębionego wywiadu narracyjnego wraz z
autorsko zrealizowaną koncepcją analizy. Dla potrzeb badań przeprowadziłam autorską analizę,
łączącą wybrane relacje semantyczne, opracowane przez J. Spradleya obejmujące czas życia
Blanki od urodzenia. Ustaliłam trzy dziedziny (kategorie analityczne) rozważania problemu
badawczego. Pierwszą była dziedzina (1,2,3) – cechy Blanki (x jest cechą y), w aspektach:
dzieciństwa, młodzieńczości i dorosłości. Wśród różnych cech charakteryzujących Blankę w
różnaych fazach jej życia, jednym z kluczowych problemów z jakimi Blanka sobie radziła było
jąkanie i nieśmiałość. Po analizie narracji Blanki wygenerowałam również kluczową dziedzinę
nazwaną uczeniem się Blanki z własnej biografii (x jest rodzajem y) oraz przeprowadziłam analizę
linii życia, nawiązując do koncepcji badań biegu życia Glena H. Eldera. Raport z badań pt. „Sama
sobie tak postanowiłam, bo miałam dosyć takiego życia[...]. Uczenie się z własnej biografii w
badaniach andragogicznych (s. 105-131) został pozytywnie zrecenzowany przez prof. dr hab. E.
Skibińską oraz opublikowany w 2011 roku w publikacji pod redakcją E. Dubas i W. Świtalskiego
(2011) pt. Uczenie się z (własnej) biografii. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Działalność międzynarodowa po doktoracie
Po doktoracie uczestniczyłam z referatem w 2 konferencjach zagranicznych, w 1 zagranicznym
wyjeździe studyjnym oraz zrealizowłam 1 badania terenowe zagranicą - mikroetnografię wizualną
we Francji. Pierwsza z konferencji odbyła się w Uniwersytecie Karola w Pradze, gdzie wygłosiłam
referat po angielsku, który został opublikowany po czesku pt.: Speciální pedagog jako překladatel
kultury (s. 343-348) w: Proměny pedagogiky: sborník příspěvků z 13 konference ČPdS, Praha, 3.4. unora 2005, pod redakcją Jiřego Prokopa i Marty Rybičkovej. Tekst opatrzyłam streszczeniem w
języku angielskim. Druga konferencja, do której zgłosiłam referat, odbyła się na Ukrainie w dniach
11.02-13.02. 2011 roku w Uniwersytecie Dragomanowa w Kijowie. Tekst, który został wydrukowany
jako pokłosie konferencji nosił tytuł: Chances are ? College education and students with disabilities
in context of questions and dilemmas disability and higher education in Poland: basic evidence
(s.64-68). W tekście zaprezentowałam analizę szans studiowania na wyższych uczelniach w
Polsce osób dorosłych z niepełnosprawnością. Tekst w języku angielskim został opublikowany w
Vypusku nr 5, Istoriko-Pedagogickych Studii, w Kijowie w 2011 roku. W 2010 roku w dniach 18.0925.09.2010 byłam ze zorganizowaną wizytą studyjną w Lyon i miałam okazję wizytowania
placówek dla dzieci, młodzieży, dorosłych z niepełnosprawnością intelektualną różnych stopni.
Wizyta została zorganizowana przez Stowarzyszenie Federalistów z Łodzi wraz z partnerem
francuskim – Acedemie de Lyon, we Francji. Zaowocowała dwoma ważnymi faktami. Po pierwsze
napisaniem przeze mnie sprawozdania tekstualno-wizualnego pt. Tête-à-tête z Lyon i spécialité de
la maison francuskiego systemu edukacji i rehabilitacji osób z niepełnosprawnością: sprawozdanie
z pobytu studyjnego w Lyon,18.09.2010-25.09.2010 (s.215-225), opublikowaniem go w czaspiśmie
Edukacja Otwarta nr 2/2010 (Lista B.) oraz po drugie, nawiązaniem stałej, trwającej do dnia
dzisiejszego, współpracy ze stroną francuską – pracownikiem Academie de Lyon oraz profesorem
antropologii z Uniwersytetu Lumiere w Lyon, Charlesem Gardou. Po wizycie w 2010 we Francji
zaprojektowałam badania mikroetnograficzne francuskiego systemu edukacji i rehabilitacji osób z
niepełnosprawnością oraz na zaproszenie strony francuskiej, zrealizowłam we Francji badania
mikroetnografii wizualnej oraz shadowingu podczas pobytu badawczego w Lyon w dniach 20.0527.05.2012 roku. Badania terenowe i gromadzenie danych prowadziłam w trzech szkołach
lyońskich z oddziałami inkluzywnymi, zwanymi we Francji CLIS-ami i ULIS-ami, dla dzieci i
młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną. Podczas badań zgromadziłam ponad 400 fotografii
oraz zrealizowałam 7 pogłębionych wywiadów etnograficznych z nauczycielami w szkołach,
asystentami oraz pracownikiem Academie de Lyon, (Departament Lyon Adaptation Scolaire et
Scolarisation des Élves Handicapés, Inspection Académique du Rhône), inspektorem i
konsultantem ds. scholaryzacji uczniów w sytuacji niepełnosprawności – G. Gabilletem.
Szczególnie ciekawym zadaniem naukowo-badawczym, podczas studiów terenowych w Lyon, z
punktu widzenia metodologicznego, była realizacja etnograficznej techniki shadowingu w terenach
edukacji inkluzywnej oraz kilkugodzinny, jednodniowy projekt mikroetnografii wizualnej w CLIS-ie,
oddziale inkluzywnym szkoły Groupe Scolaire de la Gare d'Eau. 22, Rue de Saint-Cyr w dniu
22.05.2012 roku. Badania i opracowanie danych oraz opublikowanie pełnego raportu potrwają do
końca 2014 roku i zostaną opublikowane w przygotowywanej przez mnie książce pod roboczym
tytułem Etnografia w kulturach pedagogicznych.
Współpraca ze stroną francuską, Academie de Lyon rozwija się również w wymiarze współpracy
naukowej z prof. dr hab. Charlesem Gardou, antropologiem kultury, eksplorującym problematykę
niepełnoprawności. Uczestniczenie w jego wykładzie w roku 2010 na Uniwersytecie Lumiere w
Lyon, zaowocowało w konsekwencji propozycją współpracy naukowej ze strony profesora C.
Gardou ponadto jego inicjatywą oraz zarekomendowaniem mnie, do Instytutu Katolickiego w
Paryżu (l'Institut Catholique de Paris, Institut Supérieur de Pédagogie), w celu napisania artykułu
naukowego na temat inkluzji i integracji edukacyjnej w Polsce. Artykuł złożyłam do nr 44/2012
czasopisma Revue Eduquer Former, wydawanego przez cytowany instytut. Napisałam
przeglądowy tekst, dotyczący problematyki integracji w polskim systemie kształcenia i pośrednio
problematyki akulturacji, pt.: L’image de l’intégration des enfants et des adolescents présentant un
handicap ou un trouble de santé invalidant dans le système moderne d’éducation polonaise. Tekst
został zrecenzowany we Francji pozytywnie i jest w druku od września 2012 roku.
W latach 2008 i 2011 brałam czynny udział ekspercki w dwóch, wspomnianych w pierwszej
części autoreferatu, europejskich surveyowych projektach badawczych online, koordynowanych
przez dra T. Soffera z Uniwersytetu w Tel-Avivie. Pierwszy projekt zatytułowany był Social
Sciences and Humanities for Europe (SSH-FUTURES) i zrealizowany został w ramach projektu pt.
The European Union funded FP6 project SSH-Futures Delphi Survey, Round 2 (2008). Drugi
projekt nosił tytuł Changes in Perceptions of Privacy i zrealizowany został w ramach projektu pt.
The Eropean Union FP7 project PRACTIS (2011). Wśród innych działań podjętych w 2013 roku i
dotyczących bieżącej współpracy z zagranicą, chcę wskazać współpracę naukowo-badawczoedytorską z profesorem antropologii z Uniwersytetu Lumiere w Lyon we Francji. Od marca 2013
roku, na zaproszenie profesora Charlesa Gardou, z Uniwersytetu Lumiere w Lyon, biorę udział w
międzynarodowym
projekcie
naukowym,
badaniach
polegających
na
przygotowywaniu
opracowywania koncepcji oraz autorskiego rozdziału do publikacji zbiorowej pod roboczym tytułem
Le handicap et ses empreintes culturelles. Variations anthropologiques 2., (Niepełnosprawność w
śladach kulturowych. Wariacje antropologiczne 2.). Książka stanowi drugą część trylogii publikacji
pod redakcją naukową C. Gardou, poświęcającego uwagę problematyce niepełnosprawności
zagranicą i we Francji. Pierwsza część trylogii została opublikowana w 2010 roku pod tytułem Le
handicap au risque des cultures. Variations anthropologiques 1., (Niepełnosprawność ryzykiem
kultur. Wariacje antropologiczne1.) zilustrowała koncepcje niepełnosprawnosci w 20 krajach.
Przygotowywany tom 2. w którego autorskim opracowaniu biorę czynny udział (przygotowując
rozdział
o
śladach
niepełnosprawności
kulturze
polskiej)
będzie
ilustrował
różnorodne
konceptualizacje kulturowych śladów niepełnosprawności, w wybranych kulturach m.in. na
Karaibach, w Australii, Stanach
Zjednoczonych, w Indiach, Japonii, Polsce i in. Planowane
wydanie książki przewidziane jest na październik 2014 roku. Tom trzeci trylogii, pt. Le handicap
dans notre imaginaire culturel. Variations anthropologiques 3.(Niepełnosprawność w naszej
kulturowej wyobraźni. Wariacje antropologiczne 3.) będzie stanowił obszerną deskrypcję
konceptualizacji niepełnosprawności w różnych regionach Francji.
Działalność związana z członkostwem w instytucjach i towarzystwach naukowych albo
działających w kraju lub zagranicą
- 2006 Członkostwo w Českej Pedagogickej Společnosti [Brno, Czechy]
- Od 2008 roku do chwili obecnej członkostwo w Akademickim Towarzystwie
Andragogicznym [Polska]
Omówienie pozostałych działań
Osiągnięcia naukowo badawcze, jakie wskazałam w treściach niniejszego autoreferatu, były
sprzężone oraz oparte na realnej codzienności terenowej i pielęgnowanych kontaktach ze
środowiskami osób niepełnosprawnością, bądź indywidualnych spotkaniach w kulturach
niepełnosprawności. Sięgając wstecz, w latach 1993 - 2000 byłam czynnym terapeutą zajęciowym
w jednym z pierwszych polskich warsztatów wsparcia osób dorosłych z niepełnosprawnością
intelektualną - Warsztacie Terapii Zajęciowej „Pracownia“ założonym w 1993 roku. W latach 20002008 regularnie bywałam w kulturach niepełnosprawności dzięki kontynowanym autorskim
zajęciom terapeutycznym - terapii przez narrację i pisanie twórcze, w Pracowni Rozwijania
Twórczości Osób Niepełnosprawnych w Toruniu. Moje kontakty z osobami z niepełnosprawnością
intelektualną będącymi w różnych fazach dorosłości (włączając wczesną, średnią i późną
dorosłość) trwają nadal na planie nieformalnych spotkań lub prowadzonych przeze mnie studiów
terenowych.