Nasze Stroje - Strój kujawski

RDZPiT Wrocław
Nasze Stroje - Strój kujawski
Strój łowicki
Strój rzeszowski
Strój dolnośląski
Strój księstwa warszawskiego
Strój krakowski
Strój opoczyński
Strój lubelski
Strój kujawski
Strój kujawski
Odzież i strój ludowy na Kujawach ma cechy właściwe szlachty i burżuazji. Ubrania szyto z dobrego gatunkowo
sukna i jedwabiu, często sprowadzanego z zagranicy, dlatego były one bardzo kosztowne (jeden z najbogatszych
ubiorów w Polsce). Kujawiacy w taki sposób nazywali swoje ubiory: "Łachy nazywają się rzeczy do ubrania
chłopskie, a szmaty kobiece"(O.Kolberg 1978, s .63). Jednak ma to nieco inne zabarwienie. Najstarszy znany opis
strojów kujawskich pochodzi z 1827 roku (Jaskólski), a potem o nich pisali Łukasz Gołębiowski(1830), Ludwik
Zienkowicz (1838) i Walenty Stefański(1848).
Stroje te powstawały na całym obszarze Kujaw. Mimo podziału tego regionu na zabór niemiecki i rosyjski, mimo
niewątpliwych różnic społecznych, niejednolitych warunków gospodarczych oraz ekonomicznych wynikłych ze
statusów prawnych, innych w części zachodniej i wschodniej, wszyscy Kujawiacy posiadali odświętne stroje niemal
identyczne.
Panowie nosili lniane koszule (białe- świąteczne, a szare lub modre, na co dzień). Pod kołnierzem zawiązywano
czerwona wstążeczkę, a w późniejszych czasach czerwoną, składaną "na róg" chusteczkę. Na nią Kujawiak nakładał
sukienną, czerwoną "jakę". Była to krótka, luźna bluza z długimi rękawami, ozdobiona na mankietach, kołnierzyku i
krawędziach czarną, maszynową stebnówką. Na to z kolei zarzucano granatowy kaftan z fałdami bez rękawów. Był on
przewiązany wełnianym pasem. Na koniec Kujawiacy nakładali jeszcze bogato fałdowaną sukmanę, a na ważniejsze
okazje czamarę (rodzaj czarnej peleryny) Również spodnie noszone były w zależności od dnia. W dni powszednie
używano niebieskich płóciennych lub też ćwiliszkowych/cycowych(bawełnianych) spodni, które były wpuszczane w
długie buty z cholewami. W czasie świąt natomiast preferowano sukienne granatowe lub kamlotowe spodnie
wyrzucane na buty. Były to tzn. iskrzoki. W zimie noszono spodnie ze skórek owczych - "skórzaki".
Ważnym elementem stroju męskiego był również kapelusz. Był on filcowy i czarny, z wąskimi brzegami a szerokim
dnem, przepasany czarną wstęgą lub czarną aksamitką i ozdobiony często pawim piórkiem. Oprócz tego modelu
noszono też w lecie kapelusze słomiane. Natomiast w zimie przeważały czapki futrzane tzn. wykrawanki. Miały one
czasem barankowe "uszy", które sterczały nad czapką, gdy były związane tasiemką lub spięte na guzik.
Podstawą stroju kobiecego była lniana koszula. Na nią zakładano jeszcze płócienną białą sznurówkę oraz dopasowany
w talii gorset, którego brzegi i klapki oblamowane były tasiemką w różnym kolorze: przy czerwonym gorsecie niebieską, przy niebieskim - białą. Później gorsety szyto z wełny, sukna, aksamitu oraz wytłaczanego atłasu. Były one w
różnych kolorach: granatowym, bordowym, zielonym, czarnym a najczęściej modrym. Brzegi lamowano wtedy
czerwoną lub też żółtą tasiemką. Co ciekawe, mężatki mogły nosić zamiast gorsetów specjalne bluzki.
Kujawianki nosiły aż 3 - 4 spódnice (w zależności od zamożności i pory roku) !. Na samym spodzie znajdowały się
buroczerwone, sukienne lub barchanowe "kiecki" wykończone u dołu czarnym haftem lub zdobione rzędami czarnej
tasiemki i czarnym, jedwabnym sznurkiem. Na nie nakładano białe płócienne spódnice, suto marszczone i haftowane u
strona 1 / 2
RDZPiT Wrocław
Nasze Stroje - Strój kujawski
dołu białymi nićmi. Wierzchnie spódnice były również suto marszczone i bardzo długie, w lecie jedwabne a w zimie
wełniane. Dziewczęta nosiły je głównie w kolorze niebieskim, natomiast u gospodyń przeważały barwy:
ciemnogranatowa, zielona, bordowa, oraz brązowa. Kolejnym ważnym elementem stroju był długi i szeroki fartuch
(zwykle w biało-niebieskie lub czerwone paski). Był on zwykle wykończony pięknym, białym haftem. W chłodniejsze
dni zakładano również krótki, sukienny kabacik z pelerynką koloru granatowego, często podbity barankiem.
Na głowie dziewczęta nosiły chustki, a mężatki płócienne lub koronkowe czepki zwane "kapką". Stare Kujawianki
opowiadały, że noszenie rozpuszczonych włosów jest nieprzyzwoite. Dlatego też panny nosiły zwykle piękne długie
warkocze ze wstążkami, natomiast mężatki upinały je w "koszyczek".
Koniecznym dodatkiem do stroju były korale. Na szyi zawieszano czasami aż po kilka sznurów. Dziewczęta w dni
świąteczne wiązały jeszcze przy nich pęki wstążek. Wszystko to dopełniały buciki czarne, skórzane i sznurowane. W
połowie XIX wieku noszono też płytkie pantofle z pomponem.
Warto pamiętać, że kujawskie formy odzieży są całkowicie oryginalne. Nie wzorowano się na niczym, ponieważ
typowa dla danego regionu jest tylko taka forma odzieży, która pod względem stylowym nie posiada analogii nawet w
sąsiedztwie. Wykonanie takiego stroju było bardzo pracochłonne, gdyż wszystko robiono ręcznie. Zwykle codzienne
stroje każdy robił sobie sam, natomiast stroje odświętne, narodowe robione były przez odrębną grupę kobiet.
-= Źródło =-
strona 2 / 2