Dziecko w wirtualnym świecie

Bezpieczeństwo w Internecie i cyberprzemoc
informacje dla rodzicówi
WIRTUALNA RZECZYWISTOŚĆ
Dzisiejszy świat rozwija się w niebywale szybkim tempie. Podąża za nowymi trendami i
rozwojem technologii. Współczesne maluchy już w wieku 2 lat dobrze radzą sobie z laptopem,
4 – latki grają na tablecie, a 6 – 7 latki, idąc do szkoły, mają już swój telefon komórkowy, żeby
kontaktować się z rodzicami. Dzieci wolą spędzać czas wolny przed komputerem czy tabletem
niż wyjść na podwórko, aby pobawić się z rówieśnikami.
A rodzice ….
Zafascynowani nowinkami technologicznymi kupują coraz to nowe gadżety. Nieustanie
korzystają w domu ze smartfonów, Internetu. Wielu z nich nie ma czasu ani cierpliwości dla
„aktywnych” pociech. Zapracowanie, zmęczenie, pobłażliwość, naiwność dorosłych, dzieci
wykorzystują przebywając praktycznie bez ograniczeń czasowych w wirtualnej rzeczywistości.
Z wyników badań przedstawionych przez Lyndsey Telford, London Telegraph (wrzesień 2015)
wynika, że zdaniem angielskich rodziców prawie połowa dzieci jest uzależniona od tabletów i
smartfonów. Około 47 procent matek i ojców stwierdza, że ich dzieci spędzają zbyt wiele czasu
przed ekranami, a 43 procent dostrzega u najmłodszych objawy emocjonalnego uzależnienia.
Ponad połowa rodziców martwi się, że ich dzieci są narażone na seksualne treści w
urządzeniach elektronicznych, a 52 procent boi się spotkań dzieci z nieznajomych w Internecie.
Okazuje się, że dzieci spędzają przed ekranami średnio prawie trzy godziny dziennie, czy to
grając w gry, oglądając filmy na YouTube czy na mediach społecznościowych.
W Polsce niestety jest podobnie. Niedawno, na łamach Newsweeka (31/2015), ukazał się
artykuł Doroty Romanowskiej i Eweliny Lis „Tabletowe dzieci” , opisujący dramatyczne
konsekwencje zbyt wczesnego umożliwiania najmłodszym korzystania z technologii
informacyjnej i multimedialnej. Dzieci, którym w pierwszych latach życia pozwala się całymi
dniami bawić elektroniką, kilka lat później mają kłopoty z nauką i rozwojem społecznym. Są
także fizycznie znacznie słabsze niż powinny być w swoim wieku. "Newsweek" przedstawia nie
tylko wyniki badań naukowców, które potwierdzają uzależniający i wyniszczający psychofizycznie wpływ smartfonów i tabletów na najmłodszych. Tygodnik cytuje także przejmujące
historie rodziców, którzy z bólem i wstydem przyznają się do tego, że kilka lat temu popełnili
błąd, dając swojemu dziecku nieograniczony dostęp do elektronicznych gadżetów. Zyskiwali
wówczas spokój i czas, oraz cieszyli się, że ich dziecko jest tak utalentowane, iż obsługuje
sprzęt, z którym problemy ma część dorosłych. Zupełnie nie mieli jednak pojęcia, jakie
konsekwencje może mieć to w przyszłości. Ich kilkuletnie dziś dzieci są więc uzależnione od
smartfonów lub tabletów, a na próby ograniczania im możliwości bawienia się tym sprzętem
reagują depresją lub agresją.
W tych problemach spróbować pomóc mogą im jeszcze relatywnie łatwo specjaliści od
uzależnień, ale tzw. tabletowe dzieci mają jeszcze inne kłopoty. Są one nieprzystosowane do
normalnego życia, od którego oczekują możliwości znanych z wirtualnej rzeczywistości. Jeden z
rozmówców "Newsweeka" opisuje tak śmieszną, jak i przerażającą historię dziewczynki, która
szyby traktowała jako ekrany dotykowe. Była więc zdezorientowana, gdy obraz za szkłem nie
przybliżał się po wykonaniu odpowiednich gestów. ”Tabletowe” dzieci są znacznie słabsze
fizycznie od tych wychowywanych w "normalny" sposób. Nie bawią się z kolegami, nie mają
siły uprawiać sportu, a zwyczajny upadek z huśtawki może skończyć się dla nich nie siniakiem,
a złamaniami.
Dziecko przesiadujące cały czas przy komputerze jest nie tylko narażone na np. skrzywienie
kręgosłupa, nadwagę, ból pleców, czy pogorszenie wzroku ale także na izolację społeczną,
agresję, treści pornograficzne. Ma trudności z odróżnieniem świata wirtualnego od realnego.
Zatraca w sobie takie wartości jak dobro czy zło, prawda czy fałsz, miłość czy nienawiść.
Nawet najtroskliwsi rodzice i nauczyciele w szkole nie są w stanie powstrzymać dzieci przed
kontaktem z mediami. Tablet, laptop , telewizor, Internet, telefon komórkowy towarzyszy
dzieciom i młodzieży na co dzień. Korzystanie z nowych technologii niesie oczywiście za sobą
plusy i minusy. Kluczem do osiągnięcia sukcesu i kompromisu jest nauczenie dzieci
właściwego używania nowoczesnych mediów. To dorośli powinni wyznaczać granice i uczyć
dzieci racjonalnego korzystania z nowych mediów, nieustanie stosować zasadę „wszystko z
umiarem”.
ZAGROŻENIA
Korzystanie z Internetu przez dzieci może wiązać się z następującymi kategoriami zagrożeń:





Kontakt z niebezpiecznymi treściami,
Kontakty z niebezpiecznymi osobami,
Uzależnienie od Internetu,
Przemoc rówieśnicza - cyberprzemoc
Wirusy i złośliwe programy
Niebezpieczne treści
Dzieci korzystające z Internetu narażone są na kontakt z materiałami, które mogą mieć
szkodliwy wpływ na ich psychikę. Do niebezpiecznych treści zalicza się filmy, zdjęcia lub teksty
o charakterze pornograficznym, prezentujące przemoc, promujące niezdrowe postawy i
zachowania, tj. używki, anoreksja, rasizm, uczestnictwo w sektach, samobójstwa itp.
Treści te są szkodliwe ponieważ:





Mogą sprawić, że świat staje się dla dziecka niezrozumiały, zagrażający, niebezpieczny.
Mogą skłonić dziecko do podjęcia działań na szkodę swoją lub innych ludzi (w tym do
działań niezgodnych z prawem, zagrażających życiu i zdrowiu).
Mogą doprowadzić do kontaktów z osobami, które mają wobec dziecka złe intencje.
Poprzez kontakt z treściami pornograficznymi zaburzany zostaje
rozwój
psychoseksualny dziecka.
Treści zawierającymi przemoc czy rasistowskimi mogą zachęcić do zachowań
agresywnych wobec rówieśników, słabszych czy ludzi innej narodowości, wyznania itd.
Niebezpieczne kontakty
Zdecydowana większość młodych internautów korzysta z komunikatorów, czatów i
portali społecznościowych. Dzieci zawierają w ten sposób nowe znajomości, co naraża je na
możliwość kontaktów z niebezpiecznymi osobami. Przez swoją niewiedzę i łatwowierność
młodzi internauci niejednokrotnie stają się ofiarami przestępstw z użyciem sieci: oszustw,
wyłudzeń, włamań komputerowych i innych. Dzieci często podają obcym w sieci prywatne
informacje oraz umawiają się z osobami poznanymi w Internecie na spotkania w rzeczywistym
świecie. O internetowych znajomościach dzieci często nie informują nikogo, udając się na nie w
pojedynkę lub z inną osobą nieletnią.
Najbardziej przemawiającym do wyobraźni przykładem jest możliwość uwiedzenia
dziecka przez osobę dorosłą. Proces, podczas którego dorosły buduje kontakt z dzieckiem w
celu uwiedzenia go, wykorzystania seksualnego lub skłonienia do prostytucji albo produkcji
pornografii nazywany jest groomingiem. W jego trakcie dziecko poddawane jest
psychomanipulacji – kontakt rozpoczyna się od rozmów na neutralne tematy, dziecko jest
„oswajane”, sprawca przedstawia się jako jedyny przyjaciel dziecka, jedyna osoba, która je
rozumie. Jednocześnie, by ukryć tę relację przed bliskimi dziecka, skłania je do zachowania
„wspólnej tajemnicy”. Ostatecznie – próbuje skłonić je do spotkania, zrobienia i przesłania
intymnych zdjęć lub do zachowań prostytucyjnych, uwodzeniem dzieci w sieci.
Uzależnienie od Internetu i telefonu komórkowego
Zjawisko uzależnienia od sieci wydaje się być związane przede wszystkim z grami
sieciowymi, które w ostatnim czasie cieszą się wśród dzieci i młodzieży olbrzymią
popularnością. W Polsce z Internetu korzysta 89% dzieci . Dzieci te spędzają w sieci coraz
więcej czasu. Osoby uzależnione od Sieci większość swojego czasu spędzają przed
komputerem, co powoduje, że po prostu zaczyna go brakować na inne sprawy – naukę,
obowiązki, odpoczynek, życie rodzinne czy kontakty towarzyskie. Pojawia się tu również
obsesyjne myślenie, a nawet sny o tym, co może zdarzyć się w Internecie, a także napady
niekontrolowanej złości i agresji lub depresja przy próbach ograniczania korzystania z
Internetu lub telefonu komórkowego.
Osoby uzależnione od telefonu komórkowego odcinają się stopniowo od świata
zewnętrznego i spędzają coraz więcej czasu samotnie. Próbując złagodzić poczucie samotności
(do której sami się doprowadzili), tracą całe godziny na pisaniu sms-ów czy przeglądaniu
stron internetowych . W codziennej komunikacji z innymi, telefon komórkowy staje się
dla
osób uzależnionych najważniejszym narzędziem, a stosunek do “komórki” zmienia się w coś
podobnego do związku emocjonalnego z inną osobą i powoduje często oderwanie od świata
realnego.
Cyberprzemoc
Cyberprzemoc to przemoc z użyciem technologii informacyjnych i komunikacyjnych.
Technologie te to głównie Internet oraz telefony komórkowe. Specyfika Internetu i telefonów
komórkowych powoduje, że nawet pozornie błahe akty cyberprzemocy stanowią dla ich ofiar
poważny problem, z którym często nie potrafią sobie poradzić. Problem cyberprzemocy w
oczywisty sposób dotyczy szkół. W klasie, szatni, czy na boisku szkolnym dochodzi do aktów
przemocy z użyciem telefonów komórkowych lub Internetu. Coraz częściej też „tradycyjne”
konflikty rówieśnicze ze szkoły przenoszą się do sieci.
Formy cyberprzemocy

Wykorzystanie czyjegoś wizerunku
Umieszczenie w Internecie bez czyjejś wiedzy lub wbrew woli zdjęcia lub filmu
przedstawiającego kogoś; rozesłanie zdjęcia przedstawiającego kogoś lub filmiku z czyimś
udziałem mailem, telefonem komórkowym

Zniesławienie, znieważenie
Wszelkie zachowania uwłaczające czyjejś godności, stanowiące przejaw lekceważenia oraz
pogardy; pomówienie (oszczerstwo) o takie postępowanie lub właściwości, które mogą daną
osobę poniżyć w opinii publicznej; wypowiadanie pod czyimś adresem znieważających
wulgaryzmów lub epitetów

Włamania
Włamania na konto mailowe, profil w serwisie społecznościowym i każde miejsce strzeżone
hasłem lub innym zabezpieczeniem w celu uzyskania jakichś informacji; włamanie oraz
wprowadzanie zmian typu: zmiana hasła, zmiany w treści czy w wyglądzie strony/profilu,
dodanie lub usunięcie zdjęć, niszczenie, uszkadzanie, podszywanie się pod kogoś

Groźby
Grożenie komuś popełnieniem przestępstwa (np. pozbawieniem życia, pobiciem) przez Internet
lub telefon komórkowy; kierowanie do dziecka, za pomocą narzędzi dostępnych w Internecie,
gróźb w celu zmuszenia go do określonego działania w taki sposób, że groźba ta wzbudza
obawę, że zostanie popełniona

Wulgaryzmy
Używanie w Internecie w miejscach dostępnych powszechnie wulgarnych zwrotów;
umieszczenie w Internecie nieprzyzwoitego zdjęcia, rysunku, obrazu

Nękanie, złośliwe niepokojenie jakiejś osoby poprzez wykorzystanie Internetu;
wielokrotne powtarzanie jakiegoś działania w Internecie skierowanego na jakąś osobę
wbrew jej woli
Wirusy i złośliwe programy
Wirusy i inne złośliwe programy mogą zniszczyć pliki na komputerze, albo sprawić, że
korzystanie z niego będzie trudne lub nawet niemożliwe – przestanie działać tak jak powinien.
Nie ma całkowicie skutecznej ochrony przed wirusami i złośliwymi programami.
Chronić należy się poprzez stosowanie antywirusa. Bardzo ważne jest również korzystanie
tylko z tych programów, płyt, i pendrive’ów, na których wiemy co się znajduje.
Tę samą zasadę warto stosować również do nieznanych stron internetowych.
i
Opracowanie stworzone w oparciu o informacje znajdujące się na stronach www.dzieckowsieci.pl,
www.saferinternet.pl, www.sieciaki.pl, www.cyberprzemoc.pl, www.helpline.org.pl, www.dyzurnet.pl