Diapositiva 1

Czy i po co lekarzom wiedza z zakresu
diagnostyki psychologicznej?
Znaczenie wiedzy z zakresu diagnostyki psychologicznej
w kształceniu lekarzy
mgr Joanna Biegańska
mgr Agnieszka Baran
Zakład Psychologii Lekarskiej CM UJ
Diagnoza lekarska
vs diagnoza psychologiczna
• Odmienne tradycje
historyczne
• Geneza
• Redukcjonizm diagnozy
lekarskiej vs duża rola
etiologii w diagnozie
psychologicznej
• Metody badawcze (gold
standard i ścieżki
postępowania w naukach
medycznych)
• Czynnik obiektywny oraz
subiektywny diagnozy
Diagnoza medyczna:
Diagnoza medyczna to rozpoznanie choroby na podstawie analizy
stanu chorego, uzyskane za pomocą̨ dostępnych metod badania
(Słownik Języka Polskiego PWN)
Diagnoza obejmuje 5 aspektów (Ziemski, 1973):
Identyfikacyjny
Rozwojowy
Genetyczny
Prognostyczny
Znaczenia
Kompetencje diagnostyczne można podzielić na 3 domeny (Stark,
Kopp i Fischer, 2011):
wiedzę konceptualną, strategiczną i warunkową
CZY LEKARZOM POTRZEBNA
JEST DIAGNOSTYCZNA
WIEDZA PSYCHOLOGICZNA?
ZA
• Bezradność lekarzy
wobec możliwości
realizacji holistycznego
modelu diagnozy, gdy
brak psychologa na
oddziale somatycznym
PRZECIW
• Ochrona narzędzi
psychologicznych prze
używaniem ich w sposób
niewłaściwy, szkodliwy
• Dbałość o interes
zawodowy psychologów
klinicznych (ryzyko
wystąpienia ‘syndromu
Boga’ u lekarzy?)
Kliniczne obszary diagnostyki
psychologicznej w praktyce ogólnolekarskiej
(za: Majkowicz, 2007)
• Diagnostyka procesów poznawczych: ogólnych
(np. diagnoza upośledzenia umysłowego) i
szczegółowych (jak zaburzenia pamięci czy
zaburzenia koncentracji uwagi)
• Diagnostyka osobowości – rola patogenna w
zaburzeniach psychiatrycznych,
psychosomatycznych, pourazowych itp.
• Pomoc psychologiczna i rehabilitacja
DO CZEGO
LEKARZOM POTRZEBNA
JEST DIAGNOSTYCZNA WIEDZA
PSYCHOLOGICZNA?
• By postawić pełną diagnozę w oparciu o
kryteria klasyfikacyjne ICD-10, kryteria
orzecznicze, uwzględniające czynniki
psychologiczne (cierpienie psychiczne) w
diagnozie ogólnomedycznej bądź
specjalistycznie medycznej
Model biopsychospołeczny
w nauczaniu medycyny
(Waldstein, 2000)
• 80-90% uczelni medycznych uczy
konceptualizacji i/lub pomiaru czynników
psychospołecznych
• Nauczanie o roli czynników psychospołecznych
w powstawaniu i utrzymywaniu określonych
stanów czy zespołów chorobowych różne, w
zależności od ich rodzaju (od 33% - zaburzenia
nefrologiczne, do 83% - zaburzenia
kardiologiczne)
Program psychologii lekarskiej
CM UJ - kompetencje diagnostyczne
 Obserwacja pacjenta
 Zbieranie wywiadu
 Teoretyczne, empiryczne i kontekstowe podstawy
diagnozy w zakresie czynników
etiopatogenetycznych
 Metody kwestionariuszowe, jak Test
Rozpoznawania Problemów Alkoholowych
AUDIT, MINI-MENTAL
 Skalowanie (pomiar bólu, dystresu związanego z
chorobą)
Treści diagnostyczne w
programie psychologii lekarskiej
Metody psychometryczne
“dla innych specjalistów”
źródło: www.practest.com.pl
Akceptację choroby (AIS), przystosowanie do chodorby nowotworowej (MINI-MAC)
Przekonania na temat kontroli bólu (BPCQ) i strategie radzenia sobie z bólem (CSQ)
Kontrolę emocji (CECS)
Ekspresję gniewu (SEG)
Cechy osobowości (DS14, TAB, TYP-A), zaburzenia osobowości OSI II (SCID-II)
Zdrowie psychiczne (GHQ)
Funkcjonowanie poznawcze (MMSE)
Uogólniona wlasna skuteczność (GSES), poczucie własnej skuteczności (KOMPoS)
Orientacja życiową (LOT-R), wartości osobiste (LWO)
Satysfakja z życia (SWLS)
Oczekiwania pacjenta (PRF)
Zachowania zdrowotne (IZZ), kryteria zdrowia (LKZ)
Umiejscowienie kontroli zdrowia (MHLC)
Odczuwany stres (PSS-10)
Radzenie sobie (JSR, MINI-COPE)
ROZSZERZAĆ KATALOG CZY ZAWĘŻAĆ?
Uwarunkowania udziału czynnika
psychologicznego w diagnozie
lekarskiej
GOTOWOŚĆ
PSYCHOLOGÓW
WYRAŻONA W
KODEKSIE
ETYCZNOZAWODOWYM
PSYCHOLOGA
ROZWÓJ MEDYCYNY,
STAN WIEDZY,
POTRZEBY
PACJENTÓW
UWARUNKOWANE
KONTEKSTEM
SOCJOKULT.,
OBOWIĄZUJĄCA
KLASYFIKACJA (ICD)
OCZEKIWANIA
LEKARZY
WYRAŻONE
PRZEZ CELE I
TREŚCI
KSZTAŁCENIA NA
KIERUNKU
LEKARSKIM
Ile psychologii potrzeba lekarzowi, by
postawić diagnozę?
Poszczególne obszary psychologii powinny
być zgłębiane przez studentów o tyle, o ile
jest im to potrzebne by wykonywać pracę.
Od studentów medycyny nie powinno
wymagać się szczegółów (…), powinni
raczej uzyskać dostateczne rozumienie
zagadnień, umożliwiające im praktykowanie
zawodu (Cordingley i in., 2013)
DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ