gĺ ă“wny geodeta kraju

GàÓWNY GEODETA KRAJU
Instrukcja jest standardem technicznym wprowadzonym rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia ...............,
zmieniającym rozporządzenie w sprawie standardów technicznych dotyczących geodezji, kartografii oraz krajowego
systemu informacji o terenie (Dz. U. Nr ......., poz. ......). 1
1 Instrukcja techniczna G-4 z 2002 r. zostaáa wydana przez GUGiK bez podania podstawy prawnej. Wg informacji uzyskanych w urzĊdzie
instrukcja ta stanowi przygotowany zaáącznik do projektu rozporządzenia Ministra Infrastruktury zmieniającego rozporządzenie w sprawie
standardów technicznych dotyczących geodezji, kartografii i krajowego systemu informacji o terenie.
ROZDZIAà I. POSTANOWIENIA OGÓLNE
Przedmiot instrukcji
§ 1. Przedmiotem niniejszej instrukcji jest opis wymaganych cech pomiaru sytuacyjne go i/lub wysokoĞciowego, a takĪe
cech osnów geodezyjnych sáuĪących tym pomiarom.
Zapis wielkoĞci
§ 2. Liczbowo wyraĪone miary liniowe (dáugoĞci, odlegáoĞci, wspóárzĊdnych) wyraĪone są w metrach bez ozn aczenia
jednostki i z uĪyciem kropki jako znaku dziesiĊtnego.
DokáadnoĞü poáoĪenia punktu obiektu pomiaru sytuacyjnego
§ 3. Stosowana metoda pomiaru powinna zapewniaü, Īe báąd poáoĪenia punktu obiektu pomia ru sytuacyjnego (obliczony
jako pierwiastek z sumy kwadratów báĊdów Ğrednich wspóárzĊdnych páaskich lub gáównych póáosi elipsy báĊdów) nie
przekroczy wartoĞci jak w tablicy poniĪej:
Obiekt grupy dokáadnoĞci
I
II
III
Báąd poáoĪenia punktu d
0.10
0.30
0.50
DokáadnoĞü wysokoĞci punktów obiektów sztucznych
§ 4. Stosowana metoda pomiaru powinna zapewniaü, Īe w stosunku do osnowy wysokoĞciowej Ğredni báąd okreĞlenia
wysokoĞci nie przekroczy wartoĞci podanych w poniĪszej tablicy:
Rodzaj obiektów
ĝredni báąd wysokoĞci punktu
1. Budowle i urządzenia techniczne o konstrukcji
trwaáej.
2. Obiekty uzbrojenia terenu:
± 0.01
a) naziemne,
b) podziemne: sztywne i inwentaryzowane przed
zasypaniem.
3. Budowle i urządzenia techniczne ziemne.
4. Obiekty uzbrojenia terenu podziemne: elastyczne
lub mierzone elektromagnetycznie.
± 0.10
DokáadnoĞü wysokoĞci punktów powierzchni terenu
§ 5. Stosowana metoda pomiaru powinna zapewniaü, Īe w stosunku do osnowy wysokoĞciowej Ğredni báąd okreĞlenia
wysokoĞci punktu naturalnej powierzchni terenu (“pikiety") nie przekroczy wartoĞci podanych w poniĪszej tablicy:
Nachylenie terenu
ĝredni báąd wysokoĞci
pikiet
kąt nachylenia
'h na odcinku 100 m
< 2°
< 3.5
± 0.20
2° - 6°
3.5 - 10.5
± 0.35
> 6°
> 10.5
± 0.70
Generalizacja obiektów (szczegóáów terenowych)
§ 6. 1. Generalizacja (uogólnienie) obiektów w trakcie pomiaru polega na:
1) pominiĊciu istnienia odchyleĔ od prostej, tj. przyjĊciu za prostą áamanej o ksztaácie zbliĪonym do prostej,
2) pominiĊciu istnienia wymiaru poprzecznego obiektów wydáuĪonych,
3) pominiĊciu istnienia obiektów, które nie naleĪą do zbioru obiektów systemu informacji o terenie (SIT) i nie
zostaáy przez zamawiającego pomiar wskazane w warunkach technicznych jako obiekty dodatkowe, lub teĪ takich,
które naleĪą do zbioru obiektów SIT, ale ich stan lub okolicznoĞci terenowe wskazują na ograniczoną ich trwaáoĞü.
2. Przy pomiarze sytuacyjnym pomija siĊ:
1. istniejące odchylenia ksztaátu od prostej (np. wychylenia granic dziaáek, krawĊdzi skarp, wystĊpy i wgáĊbienia
Ğcian budynków, ogrodzeĔ), gdy odchylenia te są nie wiĊksze od báĊdów poáoĪenia punktu obiektu grupy
dokáadnoĞci, do której mierzony obiekt przynaleĪy:
Obiekt grupy dokáadnoĞci
Odchylenie od prostej d
I
II
III
0.10
0.30
0.50
2) wymiar poprzeczny, tzn. mierzy siĊ tylko przebieg osi, gdy obiekt jest definiowany w SIT jako liniowy, zaĞ w
przypadku wątpliwoĞci naleĪy wymiar poprzeczny pomierzyü, nawet jeĞli w przyszáoĞci miaáby okazaü siĊ zbĊdny.
ROZDZIAà II. POMIAROWA OSNOWA SYTUACYJNA
Warunki ogólne
§ 7. 1. Pomiarowa osnowa sytuacyjna jest jednorzĊdową, wyrównywaną ĞciĞle, z obliczeniem báĊdów poáoĪenia
punktów. Od zasady tej dopuszcza siĊ wyjątek, którym jest ciąg nawiązany jednopunktowo, tzn. ciąg wiszący, gdy nie
jest moĪliwe nawiązanie dwupunktowe; ciąg taki nie moĪe posiadaü wiĊcej niĪ dwa boki.
2. Báąd poáoĪenia m P najmniej dokáadnego punktu pomiarowej osnowy sytuacyjnej nie moĪe przekroczyü 0.10.
3. Przy uzupeánianiu istniejącej osnowy pomiarowej (zbudowanej jako dwu lub wielorzĊdowa) naleĪy dokonaü obl iczeĔ
jak dla osnowy jednorzĊdowej. Przechowywane w paĔstwowym zasobie geodezyjnym i kartograficznym wspóárzĊdne
punktów istniejącej, obecnie uzupeánianej osnowy, nie naleĪy po tych obliczeniach korygowaü.
Wskazówki projektowe i pomiarowe
§ 8. 1. Zalecanymi metodami budowy osnowy sytuacyjnej są:
1) pomiary GPS (ang. Global Positioning System - Ğwiatowy system okreĞlania poáoĪenia),
2) wciĊcia (kątowe, liniowe i kombinowane) w przód i wstecz, tzw. osnowa modularna,
3) ciągi kątowo-liniowe,
4) osnowa mieszana záoĪona z ciągów i usztywniana dodatkowymi obserwacjami (wciĊcia, punkty GPS),
5) sieci kątowo-liniowe.
2. Pomiarowa osnowa sytuacyjna musi speániaü nastĊpujące warunki:
1) kaĪdy z punktów osnowy ma co najmniej dwa punkty sąsiednie (tj. związane obserwacjami) tej samej osnowy
lub osnowy wyĪszego rzĊdu,
2) istnieje wizura miĊdzy punktami sąsiednimi.
3. Przy stosowaniu innych niĪ GPS metod budowy osnowy sytuacyjnej naleĪy speániü nastĊpujące wym agania:
1) pomiarowa osnowa sytuacyjna musi byü dowiązana do osnowy co najmniej III klasy,
2) punkty wcinane powinny byü elementem osnowy pomiarowej, tj. niedopuszczalne jest opieranie ich na punktach
wczeĞniej wyrównanej osnowy pomiarowej i obliczenia jak punktów drugiego rzĊdu,
3) dáugoĞci boków osnowy (odlegáoĞci miĊdzy punktami osnowy) 50 t d t 400, zaĞ stosunek dwu boków
przylegáych (których obu jednym z koĔców jest ten sam punkt osnowy) t 1:4,
4) narzĊdzia kątomiercze powinny charakteryzowaü siĊ Ğrednim báĊdem pomiaru kierunku mD d 6" lub 20 cc. Kąty
naleĪy mierzyü w jednym poczecie. JeĞli narzĊdzie wymaga odczytu analogowego, konieczne jest dokonywanie
zmiany orientacji zera koáa poziomego miĊdzy póápoczetami,
5) narzĊdzia dalmiercze powinny charakteryzowaü siĊ Ğrednim báĊdem pomiaru odlegáoĞci md d 0.005 + 3 mm/km.
Mierzone odlegáoĞci muszą byü obserwowane dwukrotnie, raz w kaĪdym kierunku,
6) przy niewielkiej rozlegáoĞci osnowy Ğrednie báĊdy mD i md mogą osiągaü wiĊksze wartoĞci niĪ wymienione w pkt
4 i 5, pod warunkiem zachowania mP d 0.10.
Stabilizacja punktów osnowy sytuacyjnej
§ 9. W terenach o znacznym (obecnym lub przewidywanym) zainwestowaniu, punkty osnowy sytuacyjnej stabili zuje siĊ
znakami z trwaáego materiaáu i sporządza opisy topograficzne t ych punktów.
ROZDZIAà III. POMIAROWA OSNOWA WYSOKOĝCIOWA
Warunki ogólne
§ 10. 1. Pomiarowa osnowa wysokoĞciowa jest jednorodna, bez podziaáu na rzĊdy, wyrównywana ĞciĞle, z okreĞl eniem
Ğrednich báĊdów wysokoĞci punktów.
2. Báąd Ğredni wysokoĞci mH najmniej dokáadnego punktu pomiarowej osnowy wysokoĞciowej nie moĪe przekroczyü
0.10.
Wskazówki projektowe i pomiarowe
§ 11. 1. Zalecanymi metodami budowy osnowy wysokoĞciowej są:
1) pomiary GPS,
2) ciągi niwelacji geometrycznej.
2. Przy stosowaniu innych niĪ GPS metod budowy osnowy wysokoĞciowej naleĪy speániü nastĊpujące w arunki:
1) pomiarowa osnowa wysokoĞciowa jest nawiązana do reperów wysokoĞciowych osnów geodezyjnych co
najmniej IV klasy,
2) pomiarowa osnowa wysokoĞciowa skáada siĊ z ciągów i moĪe tworzyü ukáady wielowĊzáowe,
3) istniejące w terenie ciągi niwelacyjne są wáączane do nowo zakáadanej osnowy pomiarowej i ponownie
wyrównane, jeĞli wynikający z technologii pomiaru i dáugoĞci Ğredni báąd wysokoĞci punktu Ğrodkowego m H d 0.10.
4) stosowane do pomiaru narzĊdzia (niwelator, áaty, Īabki) powinny zapewniaü osiągniĊcie Ğredniego báĊdu
pomiaru róĪnic wysokoĞci m'H d 20 mm/km, tj. róĪnice miĊdzy wynikami pomiarów w obu kierunkach powinny
speániaü warunek p d 0.04 —L, gdzie L - dáugoĞü przĊsáa lub ciągu w km,
5) dáugoĞü odcinków miĊdzy sąsiednimi punktami wzdáuĪ ciągu zaleĪy od potrzeb terenowych, a na ciągach
dowiązujących sieü, nie sáuĪących bezpoĞrednio pomiarowi terenowemu, dáugoĞci te nie powinny przekraczaü
1500,
6) nie dopuszcza siĊ stosowania ciągów jednostronnie nawiązanych.
3. Poza powyĪszymi warunkami ogólnymi przy niwelacji geometrycznej konieczne jest speánienie warunków
szczegóáowych:
1) pomiar ciągów wysokoĞciowej osnowy pomiarowej wykonuje siĊ w dwu kierunkach: gáównym i powrotnym,
2) dáugoĞü celowych c d 50, dopuszcza siĊ wydáuĪenie przy przekraczaniu przeszkód wodnych lub terenów
grząskich,
3) pomiar na stanowisku ciągu w kaĪdym z kierunków powinien byü wykonywany dwukrotnie, ze zmianą wysokoĞci
osi celowej, wg schematu t-p -zmiana wysokoĞci - p-t, gdzie t, p są odczytami na áacie, odpowiednio: wstecz, w
przód. RóĪnica na stanowisku miĊdzy wynikami tych pomiarów dh d 0.004.
4) przy przekraczaniu przeszkód miejsca wybrane na stanowiska niwelatora przed i po zmianie wysokoĞci osi
celowej powinny zapewniaü symetriĊ nierównoĞci dáugoĞci celowych. RóĪnica dh moĪe wówczas przekraczaü
0.004.
Stabilizacja punktów osnowy wysokoĞciowej
§ 12. W terenach o znacznym zainwestowaniu naleĪy punkty wysokoĞciowej osnowy pomiarowej stabilizowaü trwale lub
wykorzystywaü istniejącą w terenie trwaáą stabilizacjĊ innych punktów, w obu przypadkach sporządzając ich opisy
topograficzne.
ROZDZIAà IV. POMIAROWA OSNOWA DWUFUNKCYJNA
Warunki ogólne
§ 13. 1. OsnowĊ dwufunkcyjną, zwaną teĪ osnową sytuacyjno-wysokoĞciową, zakáada siĊ, aby sáuĪyáa zarówno
pomiarom sytuacyjnym, jak i pomiarom wysokoĞciowym, lub jednoczesnemu pomiarowi sytuacyjno-wysokoĞciowemu.
2. Osnowa sytuacyjno-wysokoĞciowa musi speániaü warunki co do sposobu projektowania, stabilizacji, pomiaru i
wyrównania przepisane zarazem dla osnowy pomiarowej poziomej i wysokoĞciowej. Dotyczy to takĪe osnowy dla
niwelacji powierzchniowej (geometrycznej i tachimetrycznej) oraz niwelacji przekrojami.
Metody GPS
§ 14. SpoĞród metod GPS do zakáadania osnów pomiarowych dopuszcza siĊ tylko metodĊ róĪnicową GPS, przy
zachowaniu wymienionych wczeĞniej dokáadnoĞci.
ROZDZIAà V. POMIAR SYTUACYJNY METODĄ ORTOGONALNĄ
Linie pomiarowe
§ 15. 1. Linie pomiarowe mogą byü oparte o punkty osnowy pomiarowej lub punkty osnów wyĪszych rzĊdów, a takĪe o
punkty na prostej miĊdzy punktami osnów.
2. Linie do pomiaru metodą domiarów prostokątnych (takĪe boki osnowy, wykorzystywane jako linie pomiarowe) powinny
byü przetyczone instrumentem kątomierczym z lunetą o powiĊkszeniu co najmniej 16x, przez wyznaczenie na nich
punktów poĞrednich, w odstĊpach nie wiĊkszych niĪ co 100.
3. Punkty koĔcowe i punkty poĞrednie linii pomiarowych naleĪy stabilizowaü nietrwale.
4. DáugoĞci linii pomiarowych nie powinny byü wiĊksze:
1) na terenach zurbanizowanych od 400,
2) na terenach rolnych i leĞnych od 600.
5. W zasadzie zakáada siĊ istnienie jednego rzĊdu linii pomiarowych.
6. DáugoĞü linii pomiarowych powinna byü mierzona dwukrotnie:
1) przynajmniej raz przy zastosowaniu metody uĪytej do pomiaru dáugoĞci w osnowie pomiarowej, a wynik tego
pomiaru nie powinien siĊ róĪniü od dáugoĞci obliczonej ze wspóárzĊdnych punktów oparcia linii pomiarowej wiĊcej
niĪ fL = 0.07 + 50 mm/km (dla dáugoĞci linii równej 200 f L = 0.08, dla 600 fL = 0.10),
2) wynik pomiaru drugiego, jeĞli jest wykonywany przy pomiarze punktów metodą domiarów prostokątnych, nie
powinien róĪniü siĊ od wyniku pomiaru pierwszego wiĊcej niĪ 2fL.
7. W szczególnie trudnych warunkach (np. zakamarki gĊstej zabudowy) dopuszcza siĊ tworzenie linii rzĊdu drugiego.
Linia jest rzĊdu drugiego, gdy przynajmniej jednym punktem jej oparcia jest punkt na prostej wyznaczony na linii
pierwszego rzĊdu.
8. W przypadku, gdy na liniĊ bĊdą mierzone wyáącznie punkty obiektów II i III grupy dokáadnoĞci, dopuszcza siĊ opa rcie
linii o trwale stabilizowane punkty I grupy dokáadnoĞci.
9. Linie pomiarowe moĪna przedáuĪaü poza jej punkty koĔcowe, tycząc przedáuĪenie instrumentem kątomierczym w dwu
poáoĪeniach koáa pionowego. PrzedáuĪenie nie moĪe byü dáuĪsze od (zarazem) poáowy dáugoĞci linii i 200.
Pomiar
§ 16. 1. Do wyznaczania spodka prostopadáej opuszczonej na liniĊ pomiarową uĪywaü naleĪy sprawdzonej wĊgie lnicy
dwupryzmatycznej, do pomiaru odcinków -sprawdzonych przymiarów lub dalmierzy.
2. Dopuszczalne dáugoĞci prostopadáej i dokáadnoĞü odczytów odcinków są zaleĪne od grupy dokáadnoĞci obiektów,
zgodnie z tablicą:
Grupa dokáadnoĞci
Prostopadáa “domiar", “rzĊdna"
DokáadnoĞü odczytu
I
25
0.01
II
50
0.05
III
70
0.10
3. Pomiar punktów obiektów zaliczonych do I grupy dokáadnoĞci musi byü uzupeániony pomiarem sprawdzającym (miary
czoáowe, przeciwprostokątne, miary do punktów przeciĊü konturów lub ich przedáuĪeĔ z liniami pomiarowymi i ich
przedáuĪeniami, odlegáoĞci od punktów innych obiektów).
4. Przy pomiarze punktów obiektów zaliczonych do II i III grupy dokáadnoĞci dopuszczalne dáugoĞci prostopadáej mogą
zostaü przekroczone o 50%, pod warunkiem wykonania pomiaru sprawdzającego, o którym mowa w ust. 3.
ROZDZIAà VI. POMIAR SYTUACYJNY METODĄ BIEGUNOWĄ
Stanowiska
§ 17. 1. Stanowiskami instrumentu powinny byü punkty osnowy pomiarowej lub punkty osnowy wyĪszego rzĊdu,
dopuszcza siĊ teĪ punkty na prostej (na boku osnowy).
2. Na stanowisku muszą byü obserwowane co najmniej dwa kierunki orientujące na punkty osnów, gáówny (na punkt
dalszy) i kontrolny.
3. OdlegáoĞü do mierzonych punktów obiektów I grupy dokáadnoĞci nie moĪe przekroczyü podwójnej dáugoĞci gáó wnej
celowej orientującej na stanowisku, zaĞ dla punktów obiektów II i III grupy dokáadnoĞci - czterokrotnej jej dáugoĞci.
Stanowisko na punkcie I grupy dokáadnoĞci
§ 18. 1. Dla pomiaru punktów obiektów II i III grupy dokáadnoĞci dopuszcza siĊ stosowanie stanowisk na stabiliz owanych
punktach obiektów I grupy dokáadnoĞci (np. punkt zaáamania granicy).
2. Orientującym takiego stanowiska musi byü co najmniej stabilizowany punkt I grupy dokáadnoĞci w odlegáoĞci co
najmniej 100, zaĞ odlegáoĞci do mierzonych punktów nie mogą przekraczaü dáugoĞci celowej orie ntującej.
DokáadnoĞci
§ 19. 1. Pomiar metodą biegunową wykonywaü moĪna narzĊdziami speániającymi warunki:
1) Ğredni báąd pomiaru kierunku d 60",
2) Ğredni báąd pomiaru odlegáoĞci i dáugoĞü celowej zaleĪnie od grupy dokáadnoĞci obiektów pomiaru, zgodnie z
tablicą:
Grupa dokáadnoĞci
ĝredni báąd pomiaru
odlegáoĞci
DáugoĞü celowej
I
d 0.07
d 160
II
d 0.20
d 400
III
d 0.35
d 600
2. Pomiar punktów obiektów zaliczonych do I grupy dokáadnoĞci musi byü uzupeániony pomiarem sprawdzającym (miary
czoáowe, miary do punktów przeciĊü konturów lub ich przedáuĪeĔ z bokami osnowy, odlegáoĞci od punktów innych
obiektów, pomiar z innego stanowiska).
ROZDZIAà VII. POMIAR WYSOKOĝCIOWY - ZASADY OGÓLNE
Pomiar bezpoĞredni: gĊstoĞü pikiet i dáugoĞü celowej
§ 20. 1. Przy pomiarach uksztaátowania terenu powinny byü speánione nastĊpujące warunki:
1) odlegáoĞü miĊdzy pikietami d 50,
2) dáugoĞü celowej:
- w niwelacji geometrycznej (przekroju i powierzchniowej) d 100,
- w tachimetrii d 150.
2. W szczególnie dobrych warunkach atmosferycznych (brak migotania refrakcyjnego), przy duĪym powiĊkszeniu lunety i
w terenie páaskim dopuszcza siĊ przekraczanie dáugoĞci cel owych, wymienionych w ust. 1 pkt 2.
PoáoĪenie poziome punktów o okreĞlonej wysokoĞci
§ 21. 1. PoáoĪenie poziome punktów obiektów sztucznych okreĞlane jest zgodnie z wymaganiami przypisanymi grupie
dokáadnoĞci, do której obiekty te przynaleĪą.
2. PoáoĪenie poziome punktów naturalnie uksztaátowanej powierzchni terenu okreĞlane jest z báĊdem poáoĪenia d 0.5.
Pomiary kontrolne uksztaátowania terenu
§ 22. OcenĊ dokáadnoĞci wykonanych pomiarów powierzchniowych uksztaátowania terenu przeprowadza siĊ przez:
1) wykonanie pomiaru przekroju kontrolnego z pikietami co 10,
2) okreĞlenie Ğredniego báĊdu wysokoĞci na podstawie wyniku tego pomiaru i danych interpolowanych.
ROZDZIAà VIII. POMIAR UKSZTAàTOWANIA TERENU
Niwelacja przekrojów
§ 23. Wymagania geometrii oraz dokáadnoĞci tyczenia przekrojów i ich niwelacji okreĞlają warunki techniczne związane z
celem, dla którego przekroje są zakáadane, jednakĪe zaleca siĊ, aby speánione byáy nastĊpujące warunki:
1) przez punkty zaáamania przekroju podáuĪnego przebiega ciąg osnowy sytuacyjno-wysokoĞciowej,
2) odlegáoĞü miĊdzy przekrojami poprzecznymi d 100,
3) odlegáoĞü miĊdzy pikietami na przekroju podáuĪnym d 50,
4) odlegáoĞü miĊdzy pikietami na przekroju poprzecznym d 25,
5) Ğredni báąd okreĞlenia wysokoĞci pikiety zgodny z § 5.
Niwelacja siatkowa
§ 24. Wymagania geometrii oraz dokáadnoĞci tyczenia i stabilizacji siatki oraz jej niwelacji okreĞlają warunki tec hniczne
związane z celem, dla którego niwelacja siatkowa jest wykonywana, jednakĪe zaleca siĊ, aby przez punkty siatki
przebiegaá ciąg niwelacji geometrycznej, zapewniający po wyrównaniu okreĞlenie ich wysokoĞci z báĊdem Ğre dnim m H d
0.10, zaĞ konstrukcja siatki zapewniaáa poziome umiejscowienie pikiet z báĊdem nie wiĊkszym niĪ 0.5.
Niwelacja punktów rozproszonych
§ 25. Przy niwelacji punktów rozproszonych naleĪy zapewniü Ğredni báąd okreĞlenia wysokoĞci pikiety zgodny z § 5,
gĊstoĞü pikiet i dáugoĞü celowej zgodne z § 20, zaĞ dokáadnoĞü odczytu nitek dalmierczych oraz koáa poziomego
powinna zapewniü okreĞlenie poáoĪenia pikiet z báĊdem nie wiĊkszym niĪ 0.5.
Tachimetria
§ 26. NarzĊdziem zalecanym do pomiaru jest tachimetr elektroniczny (total station) dowolnego typu. UĪycie kl asycznego
tachimetru nitkowego lub tachimetru autoredukcyjnego jest dopuszczalne pod warunkami jak dla niwelacji punktów
rozproszonych.
ROZDZIAà IX. POMIARY SYTUACYJNE I UKSZTAàTOWANIA TERENU METODAMI FOTOGRAMETRYCZNYMI
ZdjĊcia lotnicze
§ 27. 1. Pomiary sytuacyjne i uksztaátowania terenu metodami fotogrametrycznymi wykonuje siĊ na modelach
stereoskopowych utworzonych ze zorientowanych zdjĊü lotniczych.
2. ZdjĊcia lotnicze wykonuje siĊ kamerą pomiarową w skali 1:5000 lub wiĊkszej. Kamera pomiarowa musi speániaü
nastĊpujące warunki:
- posiadaü aktualną metrykĊ kalibracji,
- posiadaü minimum 4 znaczki táowe z oznaczonymi punktami centralnymi. Zaleca siĊ uĪywania do zdjĊü
lotniczych kamer zaopatrzonych w 8 znaczków táowych oraz posiadających moĪliwoĞü kompensacji rozmazania
obrazu.
3. JakoĞü fotograficzna zdjĊü musi odpowiadaü przyjĊtym w fotogrametrii kryteriom, a w szczególnoĞci:
- zdolnoĞü rozdzielcza filmu nie powinna byü mniejsza niĪ 80 linii/mm dla filmu barwnego, 100 linii/mm dla filmu
czarno-biaáego,
- szczegóáy terenowe powinny byü wyraĨnie czytelne.
Instrumenty pomiarowe
§ 28. Pomiary sytuacyjne i uksztaátowania terenu wykonuje siĊ na instrumentach fotogrametrycznych przystosowanych
do opracowaĔ numerycznych, autografach analitycznych lub cyfrowych.
Budowa modeli fotogrametrycznych
§ 29. 1. Do budowy modeli fotogrametrycznych naleĪy uĪyü elementów orientacji zewnĊtrznej zdjĊü wyznaczonych w
procesie aerotriangulacji wykonanej na instrumentach analitycznych lub cyfrowych. Orientacje modeli moĪna teĪ
przeprowadziü, wykonując peány cykl strojenia modeli w oparciu o fotopunkty rozmieszczone w dostatecznej iloĞci na
kaĪdym opracowywanym modelu.
2. AerotriangulacjĊ opiera siĊ na sygnalizowanych punktach polowej osnowy fotogrametrycznej, pomierzonych w terenie
metodami geodezyjnymi z dokáadnoĞcią m p d 0.05 oraz mH d 0.05. W skáad tej osnowy wchodzą F-punkty z
wyznaczonymi wspóárzĊdnymi przestrzennymi XYZ, F-punkty z wyznaczonymi wspóárzĊdnymi páaskimi XY oraz Z-punkty
- odfotografowane na zdjĊciach szczegóáy terenowe z wyznaczonymi wysokoĞciami. Dodatkowo do wyró wnania
aerotriangulacji moĪna uĪyü wspóárzĊdnych Ğrodków rzutów pomierzonych techniką GPS w trakcie wykon ywania zdjĊü
lotniczych oraz danych dotyczących kątów nachyleĔ kamery pochodzących z systemów inercyjnych pracujących na
pokáadzie samolotu.
3. BáĊdy poáoĪenia oraz Ğrednie báĊdy wysokoĞci wyrównanych punktów aerotriangulacyjnych nie mogą przekroczyü
0.10.
Fotogrametryczny pomiar sytuacyjny
§ 30. 1. Fotogrametryczny pomiar sytuacyjny polega na zidentyfikowaniu na modelu stereoskopowym obiektów
podlegających pomiarowi, a nastĊpnie dokonaniu ich pomiaru, zgodnie z wymaganiami przypisanymi grupie dokáa dnoĞci,
do których obiekty te przynaleĪą. Numeryczny zapis wyników pomiaru powinien byü zgodny z wymaganiami st awianymi
systemom informatycznym dla mapy zasadniczej.
2. W zaleĪnoĞci od potrzeb, wybrane punkty obiektów I grupy dokáadnoĞci pomiaru, np. punkty graniczne, powinny byü
sygnalizowane przed nalotem.
Fotogrametryczny pomiar uksztaátowania terenu
§ 31. 1. Fotogrametryczny pomiar uksztaátowania terenu polega na pomiarze punktów, których rozmieszczenie
podyktowane jest konfiguracją terenu. W oparciu o ten pomiar generuje siĊ Numeryczny Model Terenu (NMT).
W zaleĪnoĞci od charakteru pokrycia terenu dokonuje siĊ pomiaru:
- punktów poáoĪonych na przeciĊciach linii tworzących siatkĊ regularnych kwadratów lub prostokątów - dla terenu
otwartego,
- punktów rozproszonych - dla terenu zabudowanego lub pokrytego rzadkim zadrzewieniem,
- tereny zalesione i wody wyáącza siĊ z pomiaru fotogrametrycznego.
W przypadku gdy do pomiaru zostaną uĪyte autografy cyfrowe, moĪna zastosowaü technikĊ automatycznego pomiaru
NMT; tak pomierzony NMT podlega edycji w celu skorygowania zaistniaáych nieprawidáowoĞci.
Dla oddania najbardziej wiernego uksztaátowania terenu mierzonego techniką NMT naleĪy dodatkowo pomierzyü linie
szkieletowe, linie nieciągáoĞci, punkty dodatkowe rozmieszczone w charakterystycznych miejscach uksztaát owania
terenu.
2. WysokoĞci punktów powierzchni terenu naleĪy okreĞliü z dokáadnoĞcią podaną w § 5, w zaleĪnoĞci od nachylenia
terenu.
Fotogrametryczny pomiar punktów osnowy pomiarowej
§ 32. 1. Punkty osnowy pomiarowej, przewidziane do pomiaru fotogrametrycznego, podlegają sygnalizacji przed
nalotem.
W wyjątkowych przypadkach mogą to byü szczegóáy terenowe, których identyfikacja na zdjĊciu lotniczym jest równa
identyfikacji punktów sygnalizowanych.
2. Pomiar punktów osnowy pomiarowej wykonuje siĊ w procesie aerotriangulacji, przestrzegając, aby báĊdy okreĞlenia
poáoĪenia oraz wysokoĞci tych punktów, obliczone na punktach kontro lnych, nie przekroczyáy 0.10.
Pomiary uzupeániające
§ 33. 1. Pomiar fotogrametryczny uzupeánia siĊ bezpoĞrednim pomiarem w terenie w celu:
1) ustalenia poáoĪenia tych obiektów, które czĊĞciowo lub w caáoĞci nie byáy moĪliwe do pomiaru
fotogrametrycznego,
2) sprawdzenia poprawnoĞci identyfikacji obiektów,
3) ustalenia danych niegeometrycznych (opisowych), niemoĪliwych do odczytania na zdjĊciach lotniczych,
4) okreĞlenia uksztaátowania terenu wyáączonego z pomiaru fotogrametrycznego.
2. Uzupeániający pomiar uksztaátowania terenu wyáączonego z pomiaru fotogrametrycznego moĪna wykonaü innymi
metodami (np. skaningiem laserowym), o ile metody te pozwolą na osiągniĊcie wymaganej d okáadnoĞci.
Pomiary kontrolne
§ 34. W celu sprawdzenia dokáadnoĞci fotogrametrycznego pomiaru sytuacyjnego naleĪy dokonaü pomiaru ko ntrolnego,
metodami pomiarów bezpoĞrednich, wybranych kontrolnych obiektów równomiernie rozáoĪonych na mierzonym
obszarze, w tym obiektów poáoĪonych na skrajach stereogramów.
W celu sprawdzenia dokáadnoĞci pomiaru uksztaátowania terenu naleĪy pomierzyü punkty kontrolne lub przekroje
kontrolne metodami bezpoĞrednimi, rozmieszczając je w wybranych do kontroli rejonach.
Dokumentacja
§ 35. Dokumentacja z pomiarów sytuacyjnych i uksztaátowania terenu metodami fotogrametrycznymi zawiera:
- projekt polowej sygnalizacji fotogrametrycznej,
- opisy topograficzne punktów sygnalizowanych,
- dzienniki pomiaru polowej osnowy fotogrametrycznej,
- wykaz wyrównanych wspóárzĊdnych punktów polowej osnowy fotogrametrycznej,
- odbitki stykowe zdjĊü lotniczych ze zidentyfikowanymi punktami sygnalizowanymi,
- projekt aerotriangulacji,
- sprawozdanie z wyrównania aerotriangulacji,
- wykaz wyrównanych wspóárzĊdnych punktów aerotriangulacyjnych,
- wykaz wyrównanych wspóárzĊdnych punktów nowo zaáoĪonej osnowy pomiarowej,
- wyniki pomiaru sytuacyjnego w postaci numerycznej,
- wyniki pomiaru uksztaátowania terenu w postaci NMT,
- sprawozdanie z pomiarów kontrolnych.